Soạn Lịch sử 11 Bài 17: Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945)

Soạn Lịch sử 11 Bài 17: Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945) thuộc PHẦN HAI: LỊCH SỬ THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI và nằm trong Chương IV – Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945)

I. Con đường dẫn đến chiến tranh

1. Các nước phát xít đẩy mạnh xâm lược (1931-1937)

– Đầu những năm 30, những nước Đức, Italia, Nhật Bản link với nhau xây dựng khối liên minh phát xít ( còn gọi là phe Trục Béclin – Rôma – Tôkiô .

Lễ kí kết hiệp ước thành lập Liên minh phe Trục phát xít

– Trong những năm 1931 – 1937, khối phát xít tăng cường chủ trương bành trướng, gây nhiều cuộc cuộc chiến tranh xâm lược :
+ Nhật chiếm vùng Đông Bắc rồi lan rộng ra cuộc chiến tranh xâm lược trên toàn chủ quyền lãnh thổ Trung Quốc .
+ Italia xâm lược Ê-ti-ôpia ( 1935 ), cùng với Đức tham chiến ở Tây Ban nha ( 1936 – 1939 ) .
+ Đức công khai minh bạch xoá bỏ hoà ước Véc-xai, thủ đoạn xây dựng một nước ” Đại Đức ” ở châu Âu …
– Trước hoạt động giải trí bành trướng ảnh hưởng tác động của lực lượng phát xít, những nước lớn ( Liên Xô, Mĩ, Anh, … ) đã có những hành động khác nhau :
+ Liên xô : nhất quyết chống chủ nghĩa phát xít, chủ trương link với những nước Anh, Pháp để chống phát xít và rủi ro tiềm ẩn cuộc chiến tranh .
+ Mỹ, Anh, Pháp : không link ngặt nghèo với Liên Xô để chống phát xít, trái lại còn triển khai chủ trương nhượng bộ phát xít hòng đẩy phát xít tiến công Liên Xô .
=> Do vậy, chính quyền sở tại những nước phát xít đã tận dụng tình hình trên để triển khai tiềm năng gây cuộc chiến tranh xâm lược .

2. Từ Hội nghị Muy-ních đến chiến tranh thế giới

a ) Hội nghị Muy-ních :
– Hoàn cảnh triệu tập :
+ 3/1938, Đức thôn tính áo. Sau đó, Hít le gây ra vụ Xuy-đét nhằm mục đích thôn tính Tiệp Khắc .
+ Trong khi Liên Xô nhất quyết giúp Tiệp Khắc chống xâm lược ; Anh – Pháp liên tục thoả hiệp, nhu yếu cơ quan chính phủ Tiệp Khắc nhượng bộ Đức .
=> 29/9/1938, Hội nghị Muy-nich được triệu tập gồm đại diện thay mặt 4 nước Anh, Pháp, Đức, Italia .
– Nội dung : Anh – Pháp ký hiệp định trao vùng Xuy-đét của Tiệp Khắc cho Đức. Đổi lại, Đức cam kết chấm hết mọi cuộc thôn tính ở Châu Âu .
– Đánh giá :
+ Hội nghị Muy-nich là đỉnh điểm của chủ trương dung túng, nhượng bộ phát xít của những nước Mỹ, Anh, Pháp .
+ Thể hiện thủ đoạn thống nhất của chủ nghĩa đế quốc trong việc hủy hoại Liên Xô .
b ) Quan hệ quốc tế sau Hội nghị Muy-ních
– Đức đưa quân thôn tính hàng loạt Tiệp Khắc ( 03/1939 ) ; tiếp đó, Đức gây hấn và chuẩn bị sẵn sàng tiến công Ba Lan .
– 23/8/1939 Đức ký với Liên Xô ” hiệp ước Xô – Đức không xâm lược nhau ” .
=> Như vậy, Đức đã phản bội lại hiệp định Muy-nich, triển khai mưu đồ thôn tính Châu Âu trước rồi mới dốc toàn lực đánh Liên Xô .

Hội nghị Muy-nich

II. Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ và lan rộng ở châu Âu (Từ tháng 9 – 1939 đến tháng 6 – 1941)

1. Phát xít Đức tấn công Ba Lan và xâm chiếm châu Âu (từ tháng 9-1939 đến tháng 9-1940)

– Ngày 1/9/1939 : Đức tiến công Ba Lan .
– Tháng 9/1939 đến tháng 4/1940 : Đức vận dụng giải pháp “ đánh nhanh thắng nhanh ”, Đức chiếm được Ba Lan trong vòng 1 tháng. Anh, Pháp dù tuyên chiến với Đức, tuy nhiên không có hành vi quân sự chiến lược nào chi viện cho Ba Lan .
– Tháng 4/1940 : Đức chuyển hướng từ phía Đông sang phía Tây, tiến công và chiếm hàng loạt những nước : Đan Mạch, Nauy, Bỉ, Hà Lan, …
– Tháng 6/1940 : Đức tiến công Pháp, chính phủ nước nhà Pháp do Pê-tanh đứng đầu làm tay sai cho Đức .

– Tháng 7/1940 : Đức tiến công Anh nhưng thất bại .

2. Phe phát xít bành trướng ở Đông và Nam Âu (từ tháng 9-1940 đến tháng 6-1941)

– Tháng 10/1940 : Đức chuyển sang thôn tính những nước Đông và Nam Âu .
=> Đến mùa hè năm 1941, phe phát xít đã thống trị hầu hết châu Âu. Đức đã chuẩn bị sẵn sàng xong điều kiện kèm theo tiến công Liên Xô .

III. Chiến tranh lan rộng khắp thế giới (từ tháng 6-1941 đến tháng 11-1942)

1. Phát xít Đức tấn công Liên Xô. Chiến sự ở Bắc Phi

* Ở mặt trận Xô – Đức :
– Sáng 22/6/1941, Đức triển khai “ cuộc chiến tranh chớp nhoáng ” tiến công Liên Xô. Ban đầu, do có lợi thế về vũ khí và kinh nghiệm tay nghề tác chiến, quân Đức tiến sâu vào chủ quyền lãnh thổ Liên Xô .
– Rạng sáng ngày 22/6/1941, Đức tiến công Liên Xô .
– Đức đã kêu gọi 190 sư đoàn với 5,5 triệu quân, 3712 xe tăng, 4950 máy bay. Chia làm 3 đạo quân, hàng loạt tiến công trên suốt dọc tuyến biên giới phía tây Liên Xô : đạo quân phía bắc vây hãm Lê-nin-grát, đạo quân trung tâm tiến tới ngoại vi Thành Phố Hà Nội Matxcơva, đạo quân phía nam chiếm Ki-ép và Ucraina .
– Nhân dân Liên Xô nhất quyết chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Tháng 12-1941, Hồng quân Liên Xô do tướng Giu-cốp chỉ huy đã đẩy lùi quân Đức. Chiến thắng Mát-xcơ-va đã làm phá sản kế hoạch “ cuộc chiến tranh chớp nhoáng ” của Hít-le .
– Cuối năm 1942, Đức tiến công Xta-lin-grát – “ nút sống ” của Liên Xô – nhưng không chiếm được .
– Quân đội Liên xô diễu binh trong lễ kỷ niệm lần thứ 10 .

* Ở mặt trận Bắc Phi:

– Tháng 9/1940, I-ta-li-a tiến công Ai Cập .
– Tháng 10/1942, liên quân Anh-Mĩ giành thắng lợi trong trận En A-la-men, và chuyển sang phản công trên toàn mặt trận .

2. Cuộc chiến tranh Thái Bình Dương bùng nổ

– Tháng 09/1940, Nhật kéo vào Đông Dương .
– Ngày 7/12/1941, Nhật giật mình tiến công Trân Châu Cảng – địa thế căn cứ thủy quân hầu hết của Mĩ ở Thái Bình Dương. Mĩ bị thiệt hại nặng nề. Chiến tranh lan rộng toàn quốc tế .
– Nhật tiến công vào Khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương .

Nhật tiến công hạm chiến Mĩ ở Trân Châu Cảng
Ngày 7/12/1941, vào 7 giờ 55 phút giờ địa phương, những máy bay trên tầu trường bay Nhật cất cánh oanh tạc kinh hoàng những tầu chiến và trường bay Mĩ ở cảng Trân Châu. Tham gia trận tập kích này còn có 12 tầu ngầm của Nhật. Cuộc tập kích giật mình và kinh hoàng của hạm chiến Nhật đã gây cho hạm quân Mĩ những tổn thất nặng nề chưa từng có trong lịch sử dân tộc thủy quân Mĩ ( 5 tầu nòng cốt bị đánh chìm, 19 tàu chiến và 177 máy bay bị tàn phá, hơn 3000 binh lính và sĩ quan Mĩ bị thiệt mạng. Tới lúc đó Mĩ đã tuyên chiến với Đức, Italia, Nhật và cuộc chiến tranh Thái Bình Dương chính thức bùng nổ. => Chiến tranh quốc tế thứ hai lan rộng khắp quốc tế .

3. Khối Đồng minh chống phát xít hình thành

a ) Nguyên nhân :
– Hành động xâm lược của phe phát xít trên toàn quốc tế đã thôi thúc những vương quốc cùng phối hợp với nhau trong một liên minh chống phát xít .
– Việc Liên Xô tham chiến đã cổ vũ can đảm và mạnh mẽ cuộc kháng chiến của nhân dân những nước bị phát xít chiếm đóng, và khiến cho Mỹ, Anh, Pháp đổi khác thái độ, bắt tay cùng Liên Xô chống chủ nghĩa phát xít .
b ) Sự xây dựng :
– Ngày 1/1/1942, 26 nước ( đứng đầu là Liên Xô, Mỹ, Anh ) ra Tuyên ngôn cam kết cùng nhau triển khai cuộc chiến đấu chống phát xít. Khối Đồng minh chống phát xít được xây dựng .
c ) Ý nghĩa :
– Đoàn kết những lực lượng ưu thích độc lập, dân chủ trong một mặt trận thống nhất chống phát xít .
– Việc Liên Xô tham chiến và sự sinh ra của khối Đồng minh chống phát xít làm cho đặc thù của Chiến tranh quốc tế thứ hai đổi khác, trở thành một cuộc cuộc chiến tranh chống chủ nghĩa phát xít, bảo vệ hòa bình nhân loại .

IV. Quân đồng minh chuyển sang phản công, chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc (từ tháng 11-1942 đến tháng 8-1945)

1. Quân Đồng minh phản công (từ tháng 11-1942 đến tháng 6-1944)

* Mặt trận Xô – Đức :
– Ở trận phản công Xta-lin-grát ( từ tháng 11/1942 đến tháng 02/1943 ), Hồng quân Liên Xô đã tiến công tàn phá, bắt sống hàng loạt đội quân tinh nhuệ nhất của Đức gồm 33 vạn người do thống chế Pao-lút chỉ huy .

Cuộc phản công Xtalingrát báo hiệu ngày tàn của Đức Quốc xã
– Chiến thắng Xtalingrát đã lưu lại bước ngoặt cơ bản của cuộc chiến tranh quốc tế, buộc phát xít phải chuyển từ tiến công sang phòng ngự. Bắt đầu từ đây, Liên Xô và phe Đồng minh chuyển sang tiến công hàng loạt trên những Mặt trận .
– Cuối tháng 08/1943, Hồng quân đã bẻ gãy cuộc phản công của quân Đức tại vòng cung Cuốc-xcơ. Tháng 06/1944, phần đông chủ quyền lãnh thổ Liên Xô được giải phóng .
* Ở Mặt trận Bắc Phi : Từ tháng 3 đến tháng 5/1943, liên quân Mĩ – Anh phản công quét sạch quân Đức – Italia khỏi châu Phi. Chiến sự ở châu Phi chấm hết .
* Ở Italia : Tháng 7/1943 đến tháng 5/1945, liên quân Mĩ – Anh tiến công truy kích quân phát xít, làm cho chủ nghĩa phát xít Italia bị sụp đổ, phát xít Đức phải khuất phục .
* Ở Thái Bình Dương : Sau chiến thắng quân Nhật trong trận Gua-đan-ca-nan ( 1/1943 ) Mĩ phản công đánh chiếm những hòn đảo ở Thái Bình Dương .

2. Phát xít Đức bị tiêu diệt. Nhật Bản đầu hàng. Chiến tranh kết thúc.

a ) Phát xít Đức bị tàn phá
– Sau khi giải phóng những nước Trung và Đông Âu ( 1944 ), tháng 1/1945, Hồng quân Liên Xô mở cuộc tấn công Đức ở Mặt trận phía Đông, tiến quân vào giải phóng những nước ở Trung và Đông Âu, tiến sát biên giới nước Đức .
– Tháng 2/1945, Liên Xô tổ chức triển khai hội nghị Ianta gồm 3 nước Liên Xô, Mĩ, Anh bàn về việc tổ chức triển khai lại quốc tế sau cuộc chiến tranh .
– Hè năm 1944, Mĩ, Anh mở mặt trận thứ hai ở Tây Âu bằng cuộc đổ xô tại Noóc-măng-đi ( miền Bắc Pháp ) tiến vào giải phóng Pháp, Bỉ, Hà Lan, chuẩn bị sẵn sàng tấn công Đức .
– Từ tháng 2 đến tháng 4/1945, Liên Xô tiến công Béc-lin, vượt mặt hơn 1 triệu quân Đức .
– Ngày 30/04, lá cờ đỏ búa liềm được cắm trên nóc toà nhà Quốc hội Đức. Ngày 09/05/1945, nước Đức kí văn bản đầu hàng không điều kiện kèm theo. Chiến tranh chấm hết ở Châu Âu .

Đức kí văn kiện đầu hàng Đồng minh
b ) Nhật bị tàn phá
– Mặt trận Thái Bình Dương, từ năm 1944, liên quân Mĩ, Anh tiến công đánh chiếm Miến Điện và quần đảo Phi-líp-pin .
– Ngày 06/8/1945, Mĩ ném quả bom nguyên tử xuống Hi-rô-si-ma làm 8 vạn người thiệt mạng. Ngày 08/08, Liên Xô tuyên chiến với Nhật và tiến công đạo quân Quan Đông gồm 70 vạn quân Nhật ở Mãn Châu. Ngày 09/08, Mĩ ném tiếp quả bom nguyên tử thứ hai huỷ diệt thành phố Na-ga-da-ki, giết hại 2 vạn người .
– Ngày 15/08/1945, Nhật Bản gật đầu đầu hàng không điều kiện kèm theo. Chiến tranh quốc tế thứ hai kết thúc .

Sự tàn phá của quả bom thả xuống Hiroshima

V. Kết cục của Chiến tranh thế giới thứ hai

– Chiến tranh quốc tế thứ hai kết thúc với sự sụp đổ trọn vẹn của phát xít Đức, I-ta-li-a, Nhật .
– Thắng lợi vĩ đại thuộc về những dân tộc bản địa trên quốc tế đã kiên cường chiến đấu chống chủ nghĩa phát xít .

– Liên Xô, Mĩ, Anh là lực lượng trụ cột, giữ vai trò quyết định trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.

– Hơn 70 vương quốc với 1700 triệu người đã bị hấp dẫn vào vòng chiến, khoảng chừng 60 triệu người chết, 90 triệu người bị tàn phế, thiệt hại vật chất 4000 tỉ đô-la .
– Chiến tranh kết thúc đã dẫn đến những đổi khác cơ bản của tình hình quốc tế .

Soạn Lịch sử 11 Bài 17: Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945) được đăng ở chuyên mục Giải Lịch Sử 11 và biên soạn theo sách lịch sử 11. Được hướng dẫn biên soạn bởi các thầy cô giáo dạy Giỏi Sử học tư vấn giúp bạn học tốt môn sử lớp 11, nếu thấy hay hãy chia sẻ và comment để nhiều bạn khác cùng học tập.

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức