Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu trong 9 tháng mang thai

Dinh dưỡng cho bà bầu như thế nào giúp thai nhi phát triển toàn diện; chế độ ăn của bà bầu 3 tháng đầu, 3 tháng giữa và 3 tháng cuối có gì khác biệt; nên ăn gì/kiêng gì khi mang thai,… là những thắc mắc của không ít mẹ bầu, dù làm mẹ lần đầu hay đã sang “tập 2”, “tập 3”. Hãy cùng tìm hiểu những thông tin hữu ích trong bài viết dưới đây để chuẩn bị cho một thai kỳ như ý nhé!

Bài viết được sự tư vấn của PGS.TS.BS Lưu Thị Hồng – Trưởng khoa Phụ sản, BVĐK Tâm Anh, Hà Nội.

Nguyên tắc dinh dưỡng mẹ bầu cần nhớ

Khi xuất hiện các  dấu hiệu mang thai, nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng của mẹ đều cao hơn so với mức bình thường để phát triển một số cơ quan của cơ thể nhằm thích ứng với quá trình mang thai và nuôi dưỡng bào thai khỏe mạnh. Để xây dựng một chế độ dinh dưỡng khoa học, mẹ cần lưu ý những nguyên tắc cơ bản sau:

1. Cân đối nhóm chất dinh dưỡng

Chế độ dinh dưỡng của phụ nữ mang thai cần không thiếu 4 nhóm chất thiết yếu :

• Chất bột đường ( carbohydrate ) ;
• Chất đạm ( protein ) ;
• Chất béo ( lipid ) ;
• Các loại vitamin, chất xơ và khoáng chất .

Tuy nhiên, việc kiến thiết xây dựng thực đơn cân đối những nhóm chất rất quan trọng để tránh thiếu nguồn năng lượng gây suy dinh dưỡng bào thai hay thừa nguồn năng lượng khiến mẹ tăng cân quá mức. Trong thai kỳ, mẹ bầu tăng trung bình khoảng chừng từ 9 – 12 kg, trong đó tam cá nguyệt thứ nhất nên tăng từ 300 gram đến 1 kg, sau đó mỗi tuần sẽ tăng khoảng chừng 300 gram trong tam cá nguyệt thứ 2 và thứ 3. Giai đoạn thai kỳ Trọng lượng thai nhi Số cân mẹ bầu cần tăng Nhu cầu năng lượng và nhóm chất thiết yếu mỗi ngày cho phụ nữ mang thai Năng lượng
(Kcal) Chất bột đường
(g) Chất đạm
(g) Chất béo
(g) Chất xơ
(g) Trước mang thai 2050 290 – 360 60 45 – 57 25 3 tháng đầu 100g 0 – 1kg 2100 300 – 370 61 46.5 – 58.5 28 3 tháng giữa 1kg 4 – 5kg 2300 325 – 400 70 52.5 – 64.5 28 3 tháng cuối 2kg 5 – 6kg 2500 385 – 430 91 60 – 72 28 Tổng 9 tháng 9 – 12kg

Nhu cầu năng lượng và dinh dưỡng cho bà bầu theo từng giai đoạn – Nguồn: Nutrihome

Đối với những mẹ bầu mang song thai, chỉ số cân nặng cần tăng cao hơn và bác sĩ sẽ đưa ra những khuyến nghị vận tốc tăng cân khác nhau. “ Tăng quá nhiều hay quá ít cũng là yếu tố khiến nhiều mẹ bầu lo ngại nhưng thay vì tập trung chuyên sâu vào cân nặng, mẹ nên ăn phong phú thực phẩm, hoạt động và sinh hoạt lành mạnh và giữ niềm tin không thay đổi, thư giãn giải trí ” – PGS.TS.BS Lưu Thị Hồng nhấn mạnh vấn đề.

2. Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất

Để thai nhi tăng trưởng và tăng trưởng khoẻ mạnh, việc bảo vệ dinh dưỡng thai kỳ khoa học và lành mạnh vô cùng quan trọng, trong đó việc bổ trợ vitamin và khoáng chất cho bà bầu là điều tiên quyết ngăn ngừa thực trạng thiếu vắng vi chất do nhu yếu dinh dưỡng tăng cao trong suốt thai kỳ và bảo vệ sức khỏe thể chất cho cả mẹ lẫn bé. ( 1 )

• Acid Folic

Khi chuẩn bị sẵn sàng mang thai hay vừa biết có thai, mẹ bầu cần bổ trợ acid folic giúp phòng tránh những dị tật ống thần kinh cho trẻ. Việc bổ trợ viên uống acid folic hoàn toàn có thể lê dài đến hết 3 tháng đầu thai kỳ. Bên cạnh đó, thực đơn hàng ngày cần bổ trợ những thực phẩm chứa nhiều acid folic như bông cải xanh, rau chân vịt, sữa và những chế phẩm từ sữa, ngũ cốc thô, quả bơ …

• Canxi

Canxi không chỉ giúp xương chắc khỏe mà còn giúp mạng lưới hệ thống tuần hoàn, cơ bắp và thần kinh của mẹ bầu và thai nhi hoạt động giải trí thông thường. Do đó, mẹ bầu cần chú ý quan tâm bổ trợ 1.200 miligam canxi mỗi ngày. Các thực phẩm giàu canxi gồm : sữa, bông cải xanh, cải xoăn, nước ép trái cây, ngũ cốc …

• Vitamin D

Mẹ bầu nên bổ trợ những thực phẩm như cá hồi, sữa, nước cam … để tăng cường vitamin D cho chính bản thân và tương hỗ cho sự tăng trưởng xương của thai nhi. Nhiều điều tra và nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nếu mẹ thiếu vitamin D sẽ rất dễ dẫn đến tiền sản giật.

• Protein

Protein thiết yếu cho sự tăng trưởng những mô và cơ quan của em bé, đặc biệt quan trọng là bộ não ; đồng thời tương hỗ tăng trưởng mô vú và tử cung của mẹ trong thai kỳ. Nó thậm chí còn còn đóng một vai trò quan trọng giúp tăng nguồn phân phối máu cho thai nhi. Thịt nạc, thịt gia cầm, cá và trứng là những nguồn phân phối protein tuyệt vời. Ngoài ra, mẹ bầu cũng hoàn toàn có thể lựa chọn những loại hạt, đậu, loại sản phẩm từ đậu nành để bổ trợ protein trong suốt thai kỳ, bảo vệ cho sự tăng trưởng khoẻ mạnh của con.

• Sắt

Trong thời kỳ mang thai, thể tích máu của người mẹ tăng 50 % để tăng lượng máu nuôi dưỡng thai nhi. Do đó, mẹ bầu cần phân phối 1000 mg sắt / ngày để tăng lượng máu của mẹ, phân phối đủ máu cho thai nhi và bù lại lượng máu mất lúc sinh. Ở Nước Ta, theo tổng tìm hiểu dinh dưỡng 2009 – 2010, tỷ suất thiếu máu ở phụ nữ mang thai là 36,5 %, cao nhất ở vùng núi phía Bắc và ven biển Nam Trung Bộ lên tới 56 %, 71,8 % thiếu máu ở phụ nữ có thai là do nguyên do thiếu sắt. Mẹ bầu nên bổ trợ sắt qua những loại thực phẩm như thịt đỏ, trứng, rau muống, củ dền … và uống thêm nước trái cây chứa nhiều vitamin C để tăng cường hấp thu chất sắt. ( 2 )

3. Chế độ vận động

Ngoài chính sách dinh dưỡng cho mẹ bầu, tập thể dục cũng là một phương pháp quan trọng tăng cường sức khỏe thể chất cho mẹ trong quy trình mang thai, tuy nhiên cần chú ý quan tâm về thời lượng tập và tránh những động tác quá mạnh. Theo nhiều nghiên cứu và điều tra y khoa, tập thể dục giúp mẹ và thai nhi khỏe mạnh, chống lại những bệnh như cảm lạnh … ; đồng thời “ vượt cạn ” nhẹ nhàng hơn và sinh con khỏe mạnh. Mẹ bầu hoàn toàn có thể thực thi những bài tập nhẹ nhàng và đi bộ từ 15 đến 20 phút / ngày tùy vào thực trạng sức khỏe thể chất của mình.

4. Thức ăn cần tránh

Trong mỗi tiến trình tăng trưởng của bào thai, mẹ bầu cần có một chính sách dinh dưỡng tương thích để thai nhi tăng trưởng tối ưu. Nhưng dù ở 3 tháng đầu, 3 tháng giữa hay 3 tháng cuối, thực đơn của mẹ cần tránh những loại thực phẩm, đồ uống sau :

• Rượu

Một hậu quả nghiêm trọng của việc uống rượu, bia khi mang thai là gây ra hội chứng rối loạn do nhiễm độc rượu bào thai ( Fetal alcohol spectrum disorders – FASD ). Đây là căn bệnh gây hệ lụy suốt đời, khiến thai nhi kém tăng trưởng ( ngay từ trong tử cung, sau khi sinh, hoặc cả hai ), những đặc thù trên khuôn mặt không bình thường, dị tật tim và tổn thương hệ thần kinh TW. Những em bé bị mắc hội chứng FASD cũng hoàn toàn có thể có đầu và não nhỏ không bình thường, những khuyết tật bẩm sinh khác, đặc biệt quan trọng là tim và cột sống.

• Cá có hàm lượng thủy ngân cao

Các loại món ăn hải sản như cá kiếm, cá mập, cá thu, cá mòi, cá nhám da cam và cá ngói có hàm lượng metyl thủy ngân cao, hoàn toàn có thể đi qua nhau thai và gây hại cho não, thận và hệ thần kinh đang tăng trưởng của thai nhi.

• Cá, thịt, trứng sống hoặc chưa nấu chín

Các thực phẩm sống đều có thể bị nhiễm khuẩn, tiềm ẩn nguy cơ gây ra một số bệnh nhiễm trùng và dẫn đến sinh non, sảy thai, thai chết lưu và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác cho bà bầu. Ăn thịt chưa nấu chín cũng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Vi khuẩn có thể đe dọa sức khỏe của thai nhi, có thể dẫn đến thai chết lưu hoặc các bệnh thần kinh nghiêm trọng, bao gồm khuyết tật trí tuệ, mù lòa và động kinh.

• Caffeine

Caffeine được tìm thấy trong cafe, trà, nước ngọt và ca cao. Lượng caffeine cao trong thai kỳ đã được chứng tỏ là hạn chế sự tăng trưởng của thai nhi và làm tăng rủi ro tiềm ẩn cân nặng khi sinh thấp. Nó cũng tăng rủi ro tiềm ẩn tử trận ở trẻ sơ sinh và rủi ro tiềm ẩn mắc những bệnh mãn tính ở tuổi trưởng thành.

• Sữa, nước ép trái cây chưa tiệt trùng, phô mai

Sữa tươi, phô mai, nước trái cây chưa tiệt trùng hoàn toàn có thể chứa một loạt vi trùng có hại, dẫn đến những bệnh nhiễm trùng, rình rập đe dọa đến tính mạng con người so với em bé chưa sinh.

• Sản phẩm chưa rửa

Bề mặt của những loại trái cây và rau quả chưa rửa hoặc chưa gọt vỏ hoàn toàn có thể bị nhiễm một số ít vi trùng, ký sinh trùng, hóa chất dữ gìn và bảo vệ gây hại cho cả mẹ và thai nhi. Để giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn nhiễm trùng, mẹ bầu nên đừng quên rửa kỹ, gọt vỏ những loại trái cây và rau quả trước khi ăn.

• Thực phẩm chế biến sẵn

Đồ ăn vặt chế biến sẵn thường có ít chất dinh dưỡng và nhiều calo, đường. Chúng tăng rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh tiểu đường thai kỳ, cũng như những biến chứng khi mang thai hoặc sinh. Điều này gây ra những yếu tố sức khỏe thể chất lâu bền hơn cho trẻ nhỏ.

Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu theo từng tháng

Dưới đây là những quan tâm quan trọng về việc mẹ bầu nên ăn gì khi mang thai theo từng quá trình tam cá nguyệt của thai kỳ.

1. Dinh dưỡng trong 3 tháng đầu (Tam cá nguyệt thứ 1)

Ở 3 tháng đầu của thai kỳ, nhiều trường hợp mẹ bầu bị ốm nghén, luôn cảm thấy không dễ chịu, thậm chí còn buồn nôn mỗi khi nhìn thấy thức ăn. Nhưng vì đây là tiến trình hầu hết những cơ quan quan trọng của phôi được hình thành, nên dù không ăn được nhiều, mẹ bầu vẫn cần bảo vệ chính sách dinh dưỡng đủ chất bằng cách nhà hàng siêu thị phong phú thực phẩm, đặc biệt quan trọng ăn nhiều rau xanh, trái cây … Nếu trước khi mang thai mẹ bầu chưa bổ trợ acid folic thì từ ngày tiên phong biết mình mang thai cần bổ trợ ngay. Liều lượng khuyến nghị là 400 mcg / ngày. Bên cạnh đó, sắt và canxi cũng cần được tăng cường trong suốt 9 tháng mang thai nhằm mục đích tránh thiếu máu và loãng xương cho mẹ về sau. Bà bầu hoàn toàn có thể sử dụng loại vitamin tổng hợp, trong thành phần có chứa acid folic, sắt, canxi theo chỉ định của bác sĩ. Thai nhi trong quy trình tiến độ này rất nhạy cảm với những tác nhân từ bên ngoài như vi trùng, virus, rượu, thuốc, chất kích thích, hóa chất … Do đó, bà bầu cần kiêng sử dụng hay tiếp xúc với những tác nhân này và thiết lập cũng như duy trì một chính sách dinh dưỡng lành mạnh khi mang thai. Việc uống thuốc chữa bệnh trong 3 tháng đầu cần đặc biệt quan trọng quan tâm theo chỉ định của bác sĩ để tránh ảnh hưởng tác động xấu đến sự tăng trưởng của thai nhi. Trên thực tiễn, nhiều trường hợp đáng tiếc đã xảy ra như mẹ tự ý dùng thuốc kháng sinh khi bị cảm trong 3 tháng đầu hay nhiễm virus Rubella khiến thai nhi bị dị tật bẩm sinh … Để giảm rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh truyền nhiễm, mẹ bầu nên tiêm phòng trước khi mang thai và trong thai kỳ rất đầy đủ, đồng thời hạn chế đến chỗ đông người. Ngoài ra việc thực thi những xét nghiệm thiết yếu khi mang thai cũng giúp mẹ bầu phát hiện nhanh gọn những căn bệnh thai kỳ thông dụng.

2. Dinh dưỡng trong 3 tháng giữa (Tam cá nguyệt thứ 2)

Đây là khoảng chừng thời hạn dễ chịu và thoải mái nhất trong hành trình dài 9 tháng 10 ngày mang thai, hầu hết bà bầu không còn bị cảm xúc ốm nghén hành hạ nên việc nhà hàng siêu thị cảm thấy ngon miệng hơn. Về phía thai nhi, lúc này hệ xương tăng trưởng mạnh, não bộ và những cơ quan cũng dần hoàn thành xong tính năng. Do đó ngoài acid folic, sắt, canxi, bà bầu cần bổ trợ thực phẩm có chứa kẽm, liều lượng 20 mg / ngày. Việc thiếu kẽm khiến thai nhi nhẹ cân, chiều cao thấp, dị tật … Mẹ bầu không nên có tâm lý phải ăn gấp đôi, gấp 3 thông thường để “ con to ” bởi lúc này thai nhi vẫn chưa bước sang thời kỳ “ cải tiến vượt bậc ” về cân nặng ( đến 26 tuần tuổi, thai nhi chỉ mới nặng khoảng chừng 900 g ). Theo khuyến nghị, trong 3 tháng giữa của thai kỳ, mẹ bầu chỉ cần tăng khẩu phần ăn lên tương tự khoảng chừng 300 – 400 kcal / ngày ( bằng 2 chén cơm trắng hoặc 2 ly sữa ). Nếu nhà hàng siêu thị quá nhiều, mẹ tăng cân quá mức không chỉ tác động ảnh hưởng đến dáng vóc, tâm ý sau sinh mà còn tăng rủi ro tiềm ẩn tiểu đường, tắng huyết áp, tiền sản giật trong thai kỳ.

3. Dinh dưỡng trong 3 tháng cuối (Tam cá nguyệt thứ 3)

Giai đoạn 3 tháng cuối của thai kỳ ghi lại bước tăng trưởng vượt bậc về cân nặng của thai nhi. Để thai nhi tăng cân tốt, mẹ bầu cần chú ý quan tâm đến tăng khẩu phần khoảng chừng 400 kcal / ngày. Lúc này, mẹ bầu cần bổ trợ vitamin C cho khung hình, nhằm mục đích hấp thụ sắt và canxi tốt hơn đồng thời tránh rủi ro tiềm ẩn vỡ ối và sinh non ( do thiếu vitamin C ). Vào 3 tháng cuối, do sự đổi khác hormone và thai nhi lớn gây áp lực đè nén lên vùng chậu và bàng quang khiến mẹ bầu thường bị táo bón, đầy bụng. Để tránh thực trạng này, chính sách ăn cho bà bầu nên bổ trợ nhiều chất xơ và tránh ăn những thực phẩm khó tiêu hóa. Như vậy, trong hành trình dài 9 tháng mang thai, có những quy trình tiến độ mẹ bầu không cần tăng khẩu phần so với thông thường mà nên chú trọng đến nhóm chất bổ trợ. Ngoài ra, với những mẹ bầu có nhiều rủi ro tiềm ẩn trong thai kỳ, mẹ bầu ăn chay …, chính sách dinh dưỡng thai kỳ còn cần “ phong cách thiết kế ” kỹ càng, chi tiết cụ thể theo từng tuần để vừa bảo vệ sức khỏe thể chất cho mẹ, vừa giúp thai nhi tăng trưởng tốt nhất.

Xem thêm:

Những quan niệm sai lầm về chế độ ăn cho bà bầu

Theo PGS.TS.BS Lưu Thị Hồng, chính sách ẩm thực ăn uống trong thời hạn mang thai của mẹ góp thêm phần rất lớn trong việc tăng trưởng tầm vóc và trí tuệ của trẻ. Do đó, bên cạnh việc bổ trợ không thiếu dinh dưỡng, mẹ cần tránh những sai lầm đáng tiếc dưới đây để con được tăng trưởng tổng lực.

1. Nhịn ăn khi ốm nghén

Tình trạng bị nôn ói do ốm nghén tiếp tục xảy ra khi mang thai khiến nhiều mẹ bầu không dễ chịu, stress. Nhiều người cho rằng, khi nhịn ăn, khung hình không được nạp thức ăn sẽ không bị nôn ói nữa. Tuy nhiên, điều này ảnh hưởng tác động rất lớn đến sức khỏe thể chất của cả mẹ và thai nhi, hoàn toàn có thể khiến mẹ suy kiệt và thai nhi chậm tăng trưởng. Để giảm thực trạng ốm nghén, thay vì nhịn ăn, mẹ bầu nên chia nhỏ bữa ăn và biến hóa cách chế biến thực phẩm.

2. Ăn cho hai người

Với suy nghĩ “mang thai là ăn cho hai người”, các mẹ bầu thường cố gắng ăn gấp đôi lượng thực phẩm hoặc gấp đôi nhu cầu năng lượng so với bình thường, ăn thật nhiều món ngon, bổ dưỡng để em bé to khỏe. Điều này dẫn đến tình trạng “tăng cân không phanh” ở các mẹ bầu, làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, các vấn đề ở tim mạch, đột quỵ, vô sinh thứ phát, trầm cảm và một vài dạng ung thư khác. Ngoài ra, thai nhi to quá mức cũng khiến việc chuyển dạ gặp khó khăn. Việc tăng cân quá nhiều trong quá trình mang thai khiến hành trình giảm cân sau sinh gian nan và kéo dài hơn..

Theo những chuyên viên, trong 3 tháng đầu thai kỳ, phụ nữ chỉ cần nhu yếu nguồn năng lượng cơ bản như trước khi mang thai. Sau đó, mẹ bầu cần bổ trợ thêm 200 kcal / ngày trong tam cá nguyệt thứ hai và thêm 300 kcal / ngày ở tam cá nguyệt thứ ba để cung ứng cho sự tăng trưởng của thai nhi. ( 3 ) Với đội ngũ chuyên viên trình độ cao, giàu kinh nghiệm tay nghề ; mạng lưới hệ thống cơ sở vật chất hạng sang, văn minh, đạt chuẩn quốc tế, trang thiết bị tối tân ; dịch vụ y tế chất lượng ; nhân viên cấp dưới chuyên nghiệp ; khoa Sản BVĐK Tâm Anh luôn sát cánh chăm nom tốt nhất cho mẹ và bé từ tiến trình chuẩn bị sẵn sàng mang thai, trong suốt thai kỳ và sau sinh. Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, mẹ bầu không riêng gì được khám thai và theo dõi sức khỏe thể chất định kỳ bởi những bác sỹ sản khoa mà còn được những chuyên viên dinh dưỡng tư vấn, lên thực đơn theo từng quá trình tăng trưởng của thai nhi, đặc biệt quan trọng là tương thích với thể trạng của từng mẹ bầu. Được chăm nom về sức khỏe thể chất và dinh dưỡng cho bà bầu hài hòa và hợp lý, khoa học, mẹ bầu hoàn toàn có thể trọn vẹn yên tâm đón con khỏe mạnh.

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Đời sống