[ Tóm tắt những kỹ năng và kiến thức quan trọng ] Reading 22 : Understanding balance sheet

Các vấn đề cơ bản cần chú ý khi học Reading 22 trong chương trình CFA level 1

I. Các yếu tố cấu thành bảng cân đối kế toán. Hai hình thức trình bày bảng cân đối kế toán.

Bảng cân đối kế toán hay báo cáo tình hình tài chính (balance sheet/ statement of financial position/ statement of financial condition) phản ánh tình hình tài chính của công ty tại một thời điểm nhất định.

Bảng cân đối kế toán gồm có :

Tài sản (assets) là những gì công ty sở hữu. Một cách chính xác, tài sản là những nguồn lực mà công ty kiểm soát như một hệ quả từ những sự kiện trong quá khứ và được kỳ vọng mang lại lợi ích kinh tế cho công ty trong tương lai.
Nợ phải trả (liabilities) là những gì công ty nợ. Một cách chính xác, nợ phải trả là những nghĩa vụ của công ty phát sinh từ các sự kiện trong quá khứ và việc thanh toán nghĩa vụ đó được kỳ vọng làm giảm lợi ích kinh tế của công ty trong tương lai.
Vốn chủ sở hữu (equity/shareholders’ equity/ owners’ equity) là phần lợi ích còn lại của chủ sở hữu đối với tài sản công ty sau khi trừ khi nợ phải trả. Do đó, theo định nghĩa: vốn chủ sở hữu = tài sản – nợ phải trả.

Bảng cân đối kế toán hoàn toàn có thể trình diễn theo một trong hai hình thức :

Dựa trên phân loại ngắn hạn/ dài hạn (current/ non-current classifications):
- Tài sản/ Nợ ngắn hạn (current assets/ liabilities) là tài sản hay nợ được dự kiến thu hồi, bán, sử dụng hoặc thanh toán trong vòng một năm hoặc một chu kỳ kinh doanh bình thường của doanh nghiệp; hoặc được nắm giữ chủ yếu cho mục đích thương mại hoặc kinh doanh.
- Tài sản/ Nợ ngắn dài hạn (non-current assets/ liabilities) bao gồm các trường hợp còn lại
Dựa trên khả năng thanh khoản (liquidity-based presentation): tài sản và nợ phải trả được sắp xếp theo thứ tự khả năng thanh khoản, thường sử dụng trong các công ty thuộc ngành ngân hàng.

II. Tài sản

Khoản mục Bạn đang đọc: [Tóm tắt các kiến thức quan trọng] Reading 22: Understanding balance sheet	Định nghĩa	Cách đo lường giá trị
Tài sản ngắn hạn (current assets)
Tiền và các khoản tương đương tiền (cash and cash equivalent)	Các khoản tương tự tiền là những khoản góp vốn đầu tư thời gian ngắn, có tính thanh toán cao và gần đến ngày đáo hạn .	Với tiền và những khoản tương tự tiền, giá phí được phân chia ( amortised cost ) và giá trị hài hòa và hợp lý ( fair value ) thường không có sự độc lạ trọng điểm ( immaterially different ) .
Chứng khoán khả mại (marketable securities)	Chứng khoán kinh doanh thương mại gồm có những khoản góp vốn đầu tư vào sàn chứng khoán nợ hoặc sàn chứng khoán vốn được thanh toán giao dịch trên thị trường đại chúng .	Giá trị thị trường của sàn chứng khoán hoàn toàn có thể xác lập dựa vào thông tin về giá trên thị trường đại chúng .
Khoản phải thu khách hàng (trade receivables/ accounts receivable)	Khoản phải thu người mua là khoản nợ của người mua so với công ty, tương ứng với những sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ mà công ty đã chuyển giao cho người mua .	Khoản phải thu khách hàng gốc trừ dự phòng nợ xấu (allowance for bad debts)
Hàng tồn kho (inventories)	Hàng tồn dư là những mẫu sản phẩm hiện vật được giữ với mục tiêu sau cuối là bán cho người mua .	giá thành hàng tồn dư được ghi nhận là giá trị thấp hơn giữa giá gốc và giá trị thuần hoàn toàn có thể triển khai được ( net realizable value ) . Phương pháp định giá : nhập trước xuất trước ( FIFO ), bình quân gia quyền ( WAC ), hoặc trong thực tiễn đích danh ( specific identification ) .
Chi phí trả trước (prepaid expenses)	Ngân sách chi tiêu trả trước là những ngân sách quản lý và vận hành được trả trước thời gian ghi nhận ngân sách phát sinh .	Chi tiêu trả trước được ghi nhận ở giá gốc ( historical cost ) trên bảng cân đối kế toán, và ghi nhận giảm tại thời gian ngân sách đó trong thực tiễn phát sinh .
Các tài sản ngắn hạn khác (other non-current assets)	Các gia tài thời gian ngắn khác gồm có những mục không đủ trọng điểm để ghi nhận thành một thông tin tài khoản riêng không liên quan gì đến nhau .
Tài sản dài hạn (non-current assets)
Bất động sản, nhà xưởng và thiết bị (property, plant and equipment – PPE)	Các gia tài được sử dụng trong quy trình quản lý và vận hành của công ty và có thời hạn sử dụng ước tính trên một chu kỳ luân hồi tài khóa .	Mô hình giá gốc – cost model (IFRS và GAAP): Giá trị ghi sổ = Giá gốc – Khấu hao / Lỗ lũy kế Mô hình đánh giá lại (IFRS) Giá trị ghi sổ = Giá trị hài hòa và hợp lý – Khấu hao / Lỗ lũy kế phát sinh sau đó
Bất động sản đầu tư (investment property)	Bất động sản sử dụng cho mục tiêu thu lời từ việc cho thuê, tăng giá hoặc cả hai . GAAP không có định nghĩa đơn cử về bất động sản góp vốn đầu tư .	Mô hình phân bổ giá gốc: Giá trị ghi sổ = Giá gốc – Khấu hao / Lỗ lũy kế Mô hình đánh giá lại: Giá trị hài hòa và hợp lý
Tài sản vô hình (intangible assets)	Tài sản vô hình dung là gia tài phi tiền tệ không có hình thái vật chất .	Mô hình giá gốc (IFRS và GAAP) Mô hình đánh giá lại (IFRS): ghi nhận giá trị hợp lý, chỉ áp dụng khi có một thị trường hoạt động để giao dịch tài sản vô hình đó.
Lợi thế thương mại (goodwill)	Lợi thế thương mại là một loại gia tài vô hình dung đặc biệt quan trọng, phát sinh trong thanh toán giao dịch hợp nhất kinh doanh thương mại khi giá mua lớn hơn giá trị ròng theo sổ sách của gia tài .	Lợi thế thương mại = giá thành mua lại – Giá trị hài hòa và hợp lý ròng của gia tài hoàn toàn có thể xác lập được ( gia tài hoàn toàn có thể xác lập được – nợ phải trả ) của công ty được mua Lợi thế thương mại không được khấu hao nhưng được nhìn nhận sự giảm giá trị gia tài hàng năm .
Tài sản tài chính (financial assets)	Các hợp đồng làm phát sinh một gia tài kinh tế tài chính của một đơn vị chức năng và một khoản nợ kinh tế tài chính hoặc công cụ vốn của một đơn vị chức năng khác .	Tài sản tài chính được ghi nhận lần đầu theo công thức sau: Xem thêm: 4 Cách Kiểm Tra Số Điện Thoại Viettel Dễ Làm, Có Kết Quả Ngay Ngân sách chi tiêu = Giá mua + Phí mua
Tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại (deferred tax assets)	Số thuế thu nhập doanh nghiệp hoàn toàn có thể tịch thu được trong những kỳ tương lai tương quan đến những khoản chênh lệch trong thời điểm tạm thời được khấu trừ, những khoản lỗ tính thuế chưa sử dụng hoặc những khoản khuyễn mãi thêm thuế chưa sử dụng .

III. Nợ phải trả

Khoản mục	Định nghĩa	Cách đo lường giá trị
Nợ phải trả ngắn hạn (current liabilities)
Khoản phải trả nhà cung cấp (trade payables)	Khoản mà công ty nợ nhà phân phối cho sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ đã mua .	Ghi nhận hàng loạt giá trị net của hợp đồng vào nợ phải trả .
Thương phiếu phải trả (note payables)	Khoản nợ kinh tế tài chính của công ty với chủ nợ, gồm có chủ nợ thương mại và ngân hàng nhà nước, trải qua giấy nhận nợ .
Chi phí dồn tích (accrued expenses)	Chi tiêu đã được ghi nhận trên báo cáo giải trình thu nhập của công ty nhưng chưa được giao dịch thanh toán tại thời gian lập bảng cân đối kế toán .	giá thành dồn tích chưa được thanh toán giao dịch được ghi nhận là nợ thời gian ngắn. Khoản nợ này được ghi nhận giảm khi ngân sách đó được thanh toán giao dịch .
Thu nhập hoãn lại/doanh thu chưa thực hiện (deferred income/unearned revenue)	Thu nhập hoãn lại phát sinh khi công ty được thanh toán giao dịch số tiền tương ứng trước khi chuyển giao sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ .	Thu nhập hoãn lại được ghi nhận là nợ cho tới khi sản phẩm & hàng hóa / dịch vụ được chuyển giao. Sau khi chuyển giao, công ty ghi nhận giảm thu nhập hoãn lại và tăng lệch giá ứng với giá trị của sản phẩm & hàng hóa / dịch vụ đó .
Nợ phải trả dài hạn (non-current liabilities)
Nợ tài chính dài hạn (long-term financial liabilities)	Nợ kinh tế tài chính dài hạn gồm có những khoản vay ( vay ngân hàng nhà nước ) và trái phiếu hay thương phiếu phải trả ( trái phiếu phát hành cho nhà đầu tư )	Khoản vay và thương phiếu phải trả thường được ghi nhận ở giá phí phân chia trên bảng cân đối kế toán . Khi đáo hạn, giá phí phân chia của trái phiếu ( giá trị sổ sách ) sẽ bằng mệnh giá của trái phiếu đó .
Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả (deferred tax liabilities)	Số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp trong những kỳ tương lai tương quan đến chênh lệch trong thời điểm tạm thời giữa thời hạn công ty ghi nhận thu nhập cho mục tiêu khai thuế ( thu nhập chịu thuế ) và ghi nhận thu nhập cho mục tiêu báo cáo giải trình kinh tế tài chính ( thu nhập được báo cáo giải trình ) .

IV. Vốn chủ sở hữu

Khoản mục	Định nghĩa
Vốn góp của chủ sở hữu (capital contributed by owners/common stock/issued capital)	Vốn góp vào công ty bởi chủ sở hữu
Cổ phiếu ưu đãi (preferred shares)	Cổ phiếu có một số ít quyền và độc quyền mà CP đại trà phổ thông không có ; hoàn toàn có thể được coi là nợ hay vốn chủ sở hữu, tùy thuộc vào pháp luật của từng loại CP .
Cổ phiếu quỹ (treasury shares/treasury stock/own shares repurchased)	Cổ phiếu được chính công ty phát hành mua lại và nắm giữ nhưng không bị hủy bỏ .
Lợi nhuận giữ lại (retained earnings)	Phần doanh thu tích góp được ghi nhận trong báo cáo giải trình thu nhập của công ty mà chưa được chuyển thành cổ tức trả cho cổ đông
Thu nhập toàn diện tích lũy khác (accumulated other comprehensive income/reserves)	Bao gồm tổng thể thanh toán giao dịch làm biến hóa vốn chủ sở hữu, ngoại trừ những thanh toán giao dịch đã được ghi nhận trong báo cáo giải trình thu nhập ( thu nhập ròng ) và thanh toán giao dịch với cổ đông như phát hành CP, mua lại CP và trả cổ tức .
Lợi ích cổ đông không kiểm soát (noncontrolling interest/minority interest)	Vốn chủ sở hữu tại công ty con không do công ty mẹ chiếm hữu trực tiếp hoặc gián tiếp

V. Phân tích bảng cân đối kế toán

1. Phân tích bảng cân đối kế toán theo tỷ trọng

Bảng cân đối kế toán theo tỷ trọng/theo chiều dọc (common size/vertical balance sheet) báo cáo số liệu mỗi khoản mục theo phần trăm của tổng tài sản. Điều này cho phép nhà phân tích có thể so sánh số liệu của bảng cân đối kế toán giữa các năm hoặc giữa các công ty trong cùng một ngành.

Hình 1 : Bảng cân đối kế toán theo tỷ trọng của ba công ty A, B và C