HÓA HỌC NGÀY NAY – Vitamin C

a) Nguồn gốc

Axit ascorbic (còn được gọi là vitamin C) được tìm thấy nhiều nhất trong trái cây và là chất dinh dưỡng rất cần thiết cho sự sống của sinh vật. Ở lĩnh vực hóa sinh, nó là chất chống oxi hóa, tham gia vào các quá trình tổng hợp enzim, tăng sức đề kháng, phục hồi sức khỏe, đặc biệt ngăn ngừa bệnh scurvy ở người. Axit ascorbic còn được dùng làm chất bảo quản thực phẩm và làm hương vị cho một số loại nước uống.

Vitamin C có nhiều trong những loại rau quả tươi như nước cam, chanh, quít, và có hàm lượng cao trong rau xanh, đặc biệt quan trọng là bông cải xanh, tiêu, khoai tây, cải brussel, rau cải, cà chua, xoong cam, quýt, chanh, bưởi …

Lượng vitamin C có trong nhiều loại trái cây: trong 100g ớt đỏ có 1900mg, trong đu đủ, dâu, cam, chanh có từ 40-60mg.

b) Cấu tạo 

– Tên theo IUPAC : 2 – oxo-L-threo-hexono-1, 4 – lactone-2, 3 – enediol
– Tên thường thì : axit ascorbic, vitamin C
– Công thức phân tử : C6H8O6
– Công thức cấu trúc :

• Khối lượng phân tử: 176,13 g/mol

– Có dạng : bột màu trắng đến vàng nhạt ( khan )
– Nhiệt độ nóng chảy : 193 oC ( phân hủy )
– Khả năng hòa tan trong nước : cao

c) Tính chất

Vitamin C kết tinh không màu hoặc hơi vàng, rất dễ tan trong nước ( 300 g / lít ). Dung dịch nước 5 % có pH = 3. Có khi dùng dạng muối natri dễ tan trong nước hơn ( 900 g / lít ) .
Dù trong CTCT không có nhóm – COOH nhưng vitamin C vẫn có tính axit. Nó có đặc thù hóa học tương tự như những axit thường thì, có năng lực bị oxi hóa và bị phân hủy thành CO2 và nước ở 193 oC .
Acid ascorbic bị oxy hóa cho acid dehydroascorbic ; đây là phản ứng oxy hóa khử thuận nghịch, qua đó vitamin C tính năng như một đồng yếu tố ( cofactor ), tham gia vào nhiều phản ứng hóa sinh trong khung hình, như :

• hydroxyl hóa,
• amid hóa;
• làm dễ dàng sự chuyển prolin, lysin sang hydroxyprolin và hydroxylysin (trong tổng hợp collagen);
• giúp chuyển acid folic thành acid folinic trong tổng hợp carnitin;
• tham gia xúc tác oxy hóa thuốc qua microsom (cytochrom P450) gan;
• giúp dopamin hydroxyl hoá thành nor-adrenalin;
• giúp dễ hấp thu sắt do khử Fe3+ thành Fe2+ ở dạ dày, để rồi dễ hấp thu ở ruột.
• ở mô, vitamin C giúp tổng hợp collagen, proteoglycan và các thành phần hữu cơ khác ở răng, xương, nội mô mao mạch.
• Trong thiên nhiên, vitamin C có mặt cùng vitamin P. (vitamin C2). Vitamin P lại có tính chống oxy hóa, nên bảo vệ được vitamin C; hơn nữa vitamin P còn hiệp đồng với vitamin C để làm bền vững thành mạch, tăng tạo collagen, ức chế hyaluronidase và cùng vitamin C, vitamin E, β-caroten và selen, tham gia thanh thải gốc tự do có hại trong cơ thể.

c) Lịch sử tìm ra

– Vào thế kỷ 15, 16, trong cuộc phát kiến địa lý của những nước châu Âu, những nhà thám hiểm luôn thấy thủy thủ của họ phải chết vì căn bệnh kỳ lạ với triệu chứng stress, đau khớp, chảy máu nướu, … Đó là bệnh Scurvy ( hay Scorbut ) .
– Mãi đến năm 1774, James Lind, bác sĩ hàng hải quý tộc Anh, đã phát hiện ăn trái cây sẽ phòng tránh được bệnh scurvy. Ông cho rằng những người thủy thủ đi biển chỉ tiếp xúc những món ăn khô, mặn, ít ăn trái cây đã dẫn đến căn bệnh trên. Kinh nghiệm của Lind đã cứu sống rất nhiều thủy thủ trong những chuyến hành trình dài bằng đường thủy sau này .

• Người đã nghiên cứu kỹ về vitamin C là Albert Szent-Györgyi (1893-1986) gốc Hungary và ông được trao giải Nobel y học năm 1937 về công lao trên. Cũng vào năm đó, giải Nobel hóa học được trao cho Walter Norman Haworth, người Anh, tổng hợp thành công vitamin C. Tuy nhiên, quy trình tổng hợp vitamin C lại có tên là Tadeus Reichstein, người cũng tổng hợp thành công vitamin C cùng lúc với Haworth (2 người tìm ra cách tổng hợp hoàn toàn độc lập). Điều này sẽ làm cho giá thành vitamin C rẻ hơn rất nhiều, vì trước đây vitamin này được chiết ra từ trái cây bằng phương pháp khá phức tạp.

Hiện nay, vitamin C không còn lạ với mọi người. Từ trái cây cho đến nước uống, từ viên thuốc cho đến kẹo ngậm, đều có sự hiện hữu của nó .

e) Tầm quan trọng của vitamin C đối với sức khỏe con người

Chức năng hầu hết của vitamin C là sự sản xuất collagen, một protein chính của khung hình. Đặc biệt, vitamin C giúp nối kết một phần của phân tử amino acid proline để hình thành hydroxyproline. Kết quả là, sự cấu trúc nên collagen rất không thay đổi. Collagen không những là một protein rất quan trọng trong việc link những cấu trúc khung hình với nhau ( mô link, sụn khớp, dây chằng, vv .. ), vitamin C còn rất là thiết yếu cho sự lành vết thương, sự mạnh khỏe của nướu răng, và ngăn ngừa những mảng bầm ở da .
Thêm vào đó, vitamin C còn có công dụng miễn dịch, tham gia sản xuất một số ít chất dẫn truyền thần kinh và hormon, tổng hợp carnitine, hấp thụ và sử dụng những yếu tố dinh dưỡng khác. Vitamin C cũng là một chất dinh dưỡng chống oxy hóa rất quan trọng .
• Kìm hãm sự lão hoá của tế bào : nhờ phản ứng chống oxy hoá mà vitamin C ngăn ngừa tác động ảnh hưởng xấu của những gốc tự do, không chỉ có vậy nó có phản ứng tái sinh mà vitamin E – cũng là một chất chống oxy hoá – không có .
• Kích thích sự bảo vệ những mô : tính năng đặc trưng riêng của viamin C là vai trò quan trọng trong quy trình hình thành collagen, một protein quan trọng so với sự tạo ra và bảo vệ những mô như da, sụn, mạch máu, xương và răng .
• Kích thích nhanh sự liền sẹo : do vai trò trong việc bảo vệ những mô mà vitamin C cũng đóng vai trò trong quy trình liền seo .
• Ngăn ngừa ung thư : tích hợp với vitamin E tạo thành tác nhân quan trọng làm chậm quy trình phát bệnh của một số ít bênh ung thư ( vòm miệng, dạ dày. v.v … )
• Tăng cường năng lực chống nhiễm khuẩn : kích thích tổng hợp nên interferon – chất ngăn ngừa sự xâm nhập của vi trùng và virut trong tế bào .
• Dọn sạch khung hình : vitamin C làm giảm những chất thải có hại so với khung hình như thuốc trừ sâu, sắt kẽm kim loại nặng, CO, SO2, và cả những chất độc do khung hình tạo ra .
• Chống lại chứng thiếu máu : vitamin C kích thích sự hấp thụ sắt bởi ruột non. Sắt chính là tác nhân tạo màu cho máu và làm tăng nhanh sự tạo thành hồng cầu, được cho phép làm giảm rủi ro tiềm ẩn thiếu máu .

Vitamin C (acid ascorbic) đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc bảo vệ chất liệu di truyền của tinh trùng (DNA) tránh các tổn thương. Nồng độ vitamin C trong tinh dịch cao hơn rất nhiều lần so với trong các dịch khác

Nếu thiếu C, khung hình người mất dẫn sức đề kháng, có rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh Scurvy cao. Tuy nhiên, khung hình được cung ứng nhiều C hơn so với thông thường thì có khuynh hướng giảm lượng hấp thu và đào thải sinh tố C một cách hoang phí trong nước tiểu, lâu ngày hoàn toàn có thể dẫn đến rối lọan tiêu hóa, thừa sắt trong máu, giảm độ bền hồng cầu, đặc biệt quan trọng là sỏi thận ( canxi oxalat ) do tạo axit oxalic là mẫu sản phẩm của sự dư thừa axit ascorbic …

Hoahocngaynay.com

Chia sẻ :

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Đời sống