Về miền Tây săn cúm núm

Cúm núm bày bán nhiều nơi ở những tuyến đường miền Tây mùa nước về. Ảnh : Đ.X. Cùng với vô vàn những sản vật mùa nước nổi khác, những ngày này, nhiều người dân ở Đồng Tháp, An Giang, Long An rủ nhau đi săn cúm núm ( còn gọi là gà nước ). Cũng như chim cu gáy, chích cồ hay le le, vịt giời … nghề săn cúm núm có nhiều nét mê hoặc, độc lạ mà cũng không dễ triển khai.

Lang thang trên đồng vắng

Cúm núm là loài chim sống theo cặp, và thường chỉ có một đôi duy nhất gồm con trống và mái đi với nhau. Mặc dù có tên gọi là gà nước nhưng chúng lại sống hầu hết ở nơi khô ráo, trên cạn dù vẫn hoàn toàn có thể bơi được. Chính do đó, khi mùa nước nổi tràn khắp những bưng đồng, cúm núm thường chuyển dời lên những bờ ruộng, bãi đất cao hơn để ngủ nghỉ và đẻ trứng. Chúng rất giỏi giấu mình trong những lùm cây gốc rạ nên rất khó phát hiện. Tuy nhiên, đó lại chính điểm yếu kém của loài vật này, cũng như tên gọi của chúng khi liên tục phát ra tiếng kêu nghe trầm khàn khàn như từ “ núm ”, “ núm ”, “ cúm ” … Đó cũng chính là nguyên do nhiều thợ săn cúm núm tay nghề cao hoàn toàn có thể tìm và xác định được khu vực sinh sống của những chú cúm núm tinh ranh. Ông Nguyễn Văn Năm, 61 tuổi, một nông dân ở xã Bình Phong Thạnh ( Mộc Hóa, Long An ), người nhiều năm làm nghề săn cúm núm kể : “ Gác cúm núm phải có nhiều kinh nghiệm tay nghề và am hiểu vùng đất này, nếu không có ngồi cả ngày cũng không dính con nào đâu. Trong đó, chọn khu vực là quan trọng nhất. Như vùng này, những khu vực rừng tràm bên khu bảo tồn dược liệu hay ruộng lúa có bờ cỏ sum sê thì kiểu gì cúm núm cũng nhiều. Nhưng nhiều không có nghĩa là bắt được chúng. Bắt cúm núm giờ đây rất khó. Phần vì chúng ít đi, phần vì loài chim này không đi theo đàn. Mỗi cặp có khu vực sống riêng rẽ, bắt xong cặp này lại phải tìm tới khu vực khác. Có hôm tôi ngồi ở bên kênh Bù Hút, Quốc Phòng nhưng có hôm phải đi sâu vào tuốt mạn kênh Bến Tre, Lâm Trường rồi có hôm lại vòng về kênh Mồi Gọ, Hồng Đức nơi có nhiều cánh đồng hoang vắng, có cỏ bàng mọc cao ngút ngàn mới có chim. Nói chung, chỗ nào vắng người, hoang dã thì chim mới ở. Và cũng là nơi chúng tôi tìm tới. Mà người đi săn phải kiên trì bởi cúm núm khôn lắm. Chúng nghe tiếng kêu của máy ghi âm nhưng có khi ròng rã mấy tiếng đồng hồ đeo tay mới chịu tìm tới. Nếu mình tắt máy bỏ đi sớm thì không tài nào bắt được chúng ”. Ông Năm cũng san sẻ luôn, trước đây thường chỉ gác ( bẫy ) cúm núm chỉ bằng cách thủ công bằng tay, là sử dụng con cúm núm làm mồi, để chúng phát ra tiếng kêu như tiếng gọi bầy khiến cho những con khác tìm tới và bị dính lưới thì thời nay, việc này được sự trợ giúp nhiều của … máy ghi âm. Đó là những chiếc máy có ghi âm sẵn tiếng kêu tha thiết của cúm núm mùa sinh đẻ nhằm mục đích dụ những cúm núm khác tìm tới. Đặc biệt, máy ghi âm phát ra tiếng kêu vang xa, to hơn tiếng cúm núm thật khiến cho cả cánh đồng đều bị lôi cuốn. “ Bây giờ, người ta còn làm cả chim cúm núm giả. Đó là chim bằng nhựa nhưng có lông là của cúm núm thật. Sau đó đặt chúng ở những nơi thuận tiện, bật máy ghi âm lên, cho vài chú cúm núm giả đứng gần đó. Làm kiểu này tuy tốn tiền góp vốn đầu tư nhưng kiếm được nhiều hơn. Có hôm bẫy cả chục con dính lưới chứ không ít ”.

Tuy nhiên, theo người nông dân có nhiều năm săn cúm núm, bây giờ ít người coi bắt cúm núm là một nghề như trước nữa. Họ đa phần chỉ săn vào mùa nước nổi, khi cúm núm tập trung ở các khu vực nhất định. Các mùa khác, do địa hình rộng lớn, rất khó để tìm bắt loài chim này.

Kiếm tiền triệu nhờ cúm núm

Mặc dù khó săn bắt cúm núm nhưng trong thực tiễn, lúc bấy giờ những người thợ săn cúm cúm lại khá thuận tiện để kiếm tiền, vì giá của chúng rất cao. Mỗi con cúm núm cái nặng 3-4 lạng, có giá cũng tầm một trăm ngàn đồng. Riêng cúm núm đực lớn hơn, giá không dưới một trăm năm chục ngàn mỗi con. Anh Lâm Thuận, một thợ săn cúm núm khác ở thị xã Sa Rài ( huyện Tân Hồng, Đồng Tháp ) kể, mỗi khi mùa nước nổi tràn về, anh thường chạy ghe dọc những cánh đồng ở Tân Hộ Cơ, Thông Bình, Tân Thành … giáp biên giới để bẫy cúm núm. “ Cúm núm giờ đây là đặc sản nổi tiếng vì thịt chúng thơm ngon. Mùa nước nổi, con nào cũng béo nung núc thịt ăn rất thích. Các chủ vựa thu mua đặc sản nổi tiếng dưới Hồng Ngự rất mê, có bao nhiêu mua hết bấy nhiêu rồi gửi về thành phố cho những nhà hàng quán ăn, quán ăn. Nghe người ta bảo trên thành phố, một con cúm núm làm được tới bốn món nhậu, bán sáu trăm ngàn đồng. Ở đây cúm núm bán được tầm một trăm ngàn là tốt lắm rồi bởi có ngày, tôi bắt được cả chục con. Nhưng nghề săn cúm núm cũng chẳng biết trước được điều gì. Có ngày chạy ghe mấy chục cây số, tốn cả trăm ngàn tiền xăng mà không bẫy được con nào ” – anh Thuận kể. Cũng anh Thuận, lúc bấy giờ dân săn cúm núm bán kiếm sống hầu hết đều đi đêm hôm chứ ban ngày khó kiếm. “ Ban đêm tuy khó khăn vất vả nhưng được cái dễ kiếm hơn. Vì đêm yên tĩnh, tiếng máy ghi âm vang xa khiến cúm núm dễ bị kích động và vận động và di chuyển nhiều hơn. Nhưng săn đêm hôm cũng có bất lợi là mình không nhìn thấy chúng mắc lưới, phải đợi tới sáng hôm sau mới gỡ được. Khi ấy nhiều con bị chết hoặc yếu đi vì mắc lưới lâu, bán chẳng được nhiêu tiền mà chỉ để nướng ăn chơi thôi ” – anh Thuận cho biết thêm.

Nghe anh Thuận kể, tôi phần nào hiểu về cuộc sống của những người săn cúm núm. Cái nghề cũng có thu nhập nhưng lại khá bấp bênh và cực nhọc. Họ không chỉ lặn lội trên những cánh đồng hoang sau mùa gặt mênh mang nước trên chiếc ghe vỏ lãi mỏng manh mà còn phải lầm lũi giăng lưới khi màn đêm trùm xuống.

Khi ấy, như anh Thuận kể thì họ gần như phải thức trắng đêm. Cũng không hẳn canh cúm núm rồi tắt máy ghi âm mà bởi, giữa bát ngát đường nước cũng chẳng tìm đâu ra chỗ ngủ. Hơn nữa, săn cúm núm là cái nghề phải liên tục vận động và di chuyển, dù có bắt được chúng hay không. Bởi không khi nào có chuyện cả đàn cúm núm cùng dính lưới, dù đó là nơi chúng sống nhiều. Thế nên, bắt được hay không, thợ săn vẫn phải đi tìm khu vực khác để liên tục việc làm của mình. Đi dọc những cung đường miền Tây mùa nước nổi lúc bấy giờ, không khó để tìm những điểm bán cúm núm vì chúng có khá nhiều. Từ những tuyến quốc lộ cho tới tỉnh lộ hay những khu chợ nho nhỏ của dân địa phương. Hầu hết cúm núm khi săn bắt được đều bị buộc thành từng chuỗi, treo ngược chúng lên. Chúng được bán cùng với những đặc sản nổi tiếng khác của mùa nước nổi như rắn, ốc, ếch hay chuột đồng, những loài khác. “ Bây giờ le le, vịt giời người ta nhân giống, nuôi công nghiệp rất nhiều nhưng cúm núm thì chưa, vẫn đa phần là bắt được trong tự nhiên. Nhiều người cũng thử nuôi nhưng cúm núm khó nhân giống lắm. Đó là nguyên do khách đi qua đây thường mua cúm núm về ăn hơn là mua le le, vịt giời vì sợ mua phải đồ nuôi công nghiệp. Dù cúm núm nhỏ hơn le le nhưng giá lại cao hơn là thế cho nên. Ở trên thành phố, nhiều nơi người ta còn bắt chim cút giả làm cúm núm, ai không sành, không quen cúm núm rất dễ bị nhầm ” – bà Đạm, một người bán những loại chim trời cá nước ở tuyến đường N2 đoạn qua huyện Thủ Thừa ( Long An ) kể. “Nơi có nhiều cánh đồng hoang vắng, có cỏ bàng mọc cao ngút ngàn mới có chim. Nói chung, chỗ nào vắng người, hoang dã thì cúm núm mới ở. Và cũng là nơi chúng tôi tìm tới. Mà người đi săn phải kiên nhẫn bởi cúm núm khôn lắm. Chúng nghe tiếng kêu của máy ghi âm nhưng có khi ròng rã mấy tiếng đồng hồ mới chịu tìm tới. Nếu mình tắt máy bỏ đi sớm thì không tài nào bắt được chúng”- ông Nguyễn Văn Năm, 61 tuổi, nông dân ở xã Bình Phong Thạnh (Mộc Hóa, Long An) kể.

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức