Hướng dẫn sử dụng thuốc Heparin

Tên quốc tế : Heparin .
Nhóm thuốc : Chống đông máu .

Dạng thuốc và hàm lượng của Heparin

Các muối thường dùng là heparin calci, heparin natri, heparin magnesi và heparin natri trong dextrose hoặc trong natri clorid. Một số dung dịch có thêm chất bảo quản là alcol benzylic hoặc clorobutanol. Liều biểu thị bằng đơn vị hoạt lực heparin xác định bằng phương pháp định lượng sinh vật dùng chất đối chiếu quốc tế dựa vào số đơn vị hoạt tính heparin trong 1 miligam.

Ống tiêm lọ 1 ml, 2 ml, 2,5 ml, 3 ml, 5 ml, 10 ml và 30 ml hàm lượng 10, 100, 1000, 2500, 5000, 7500, 10000, 15000, 25000 và 40000 IU trong 1 ml .

Dược lý và cơ chế tác dụng của Heparin

Heparin nội sinh bình thường gắn với protein, là chất chống đông máu có tính acid mạnh. Thuốc có tác dụng chống đông máu cả trong và ngoài cơ thể thông qua tác dụng lên antithrombin III (kháng thrombin). Chất này có trong huyết tương, làm mất hiệu lực của thrombin và các yếu tố đông máu đã hoạt hóa IXa, Xa, XIa, XIIa. Heparin tạo phức với antithrombin III làm thay đổi cấu trúc phân tử antithrombin III (làm cho dễ kết hợp với thrombin). Phức này thúc đẩy nhanh phản ứng antithrombin III – thrombin (và cả các yếu tố kể trên). Kết quả là các yếu tố đông máu trên bị mất tác dụng, do đó sự chuyển fibrinogen thành fibrin và prothrombin thành thrombin không được thực hiện. Các tác dụng này ngăn chặn cục huyết khối đã hình thành lan rộng. Ðể chống đông máu, heparin đòi hỏi phải có đủ mức antithrombin III trong huyết thanh. Thiếu hụt yếu tố đông máu như trong bệnh gan, đông máu rải rác nội mạch, có thể cản trở tác dụng chống đông máu của heparin. Heparin không có hoạt tính tiêu fibrin.
Dược động học
Heparin không hấp thu qua đường tiêu hóa nên phải tiêm tĩnh mạch, tiêm truyền tĩnh mạch và tiêm dưới da. Heparin liên kết rộng rãi với lipoprotein huyết tương, không qua nhau thai và sữa mẹ. Tác dụng chống đông máu đạt mức tối đa sau vài phút tiêm tĩnh mạch, sau 2 – 3 giờ tiêm truyền tĩnh mạch chậm và sau 2 – 4 giờ tiêm dưới da. Nửa đời sinh học thường từ 1 – 2 giờ, tuy nhiên có sự khác nhau giữa các cá thể, tăng theo liều dùng và phụ thuộc vào chức năng gan thận. Nếu suy giảm chức năng gan, thận thì nửa đời của thuốc kéo dài hơn, ngược lại nếu nghẽn mạch phổi thì nửa đời của thuốc sẽ rút ngắn lại. Heparin thải trừ chủ yếu qua nước tiểu dưới dạng chuyển hóa, nhưng nếu dùng liều cao thì có tới 50% thuốc được thải trừ nguyên dạng.

Tác dụng của Heparin

Heparin có công dụng chống đông máu cả trong và ngoài khung hình trải qua công dụng lên antithrombin III ( kháng thrombin ). Chất này có trong huyết tương, làm mất hiệu lực hiện hành của thrombin và những yếu tố đông máu đã hoạt hóa IXa, Xa, XIa, XIIa .

Chỉ định của Heparin

Phòng và điều trị huyết khối tĩnh mạch sâu ; Phòng và điều trị huyết khối nghẽn mạch phổi ; Chế độ trị liệu liều thấp để phòng huyết khối tĩnh mạch và nghẽn mạch phổi sau đại phẫu thuật ở người bệnh có rủi ro tiềm ẩn cao, thí dụ có tiền sử huyết khối nghẽn mạch và người bệnh cần bất động thời hạn dài sau phẫu thuật, nhất là người tuổi từ 40 trở lên ; điều trị tương hỗ trong nhồi máu cơ tim cấp để giảm nguy cơ biến chứng huyết khối nghẽn mạch, đặc biệt quan trọng ở người bệnh có rủi ro tiềm ẩn cao thí dụ bị sốc, suy tim sung huyết, loạn nhịp lê dài ( nhất là rung nhĩ ), có nhồi máu cơ tim trước đó ; Ðiều trị huyết khối nghẽn động mạch ; Phòng huyết khối ở phụ nữ mang thai có năng lực dễ bị huyết khối ; Ngoài ra heparin còn dùng làm chất chống đông máu trong truyền máu, tuần hoàn ngoài khung hình khi phẫu thuật, thận tự tạo và dữ gìn và bảo vệ máu xét nghiệm .

Chống chỉ định của Heparin

Mẫn cảm với heparin .
Có vết loét dễ chảy máu, loét dạ dày và u ác tính .
Dọa sẩy thai, trừ khi có kèm theo đông máu nội mạch .
Bị rối loạn đông máu nặng, viêm màng trong tim nhiễm khuẩn, chọc dò tủy sống hoặc quanh màng cứng và phong bế giao cảm .
Các tổn thương, chấn thương và phẫu thuật ở thần kinh TW, ở mắt và ở tai ( tuy nhiên liều thấp để dự trữ huyết khối thì vẫn dùng ) .
Giảm tiểu cầu nặng ở những người bệnh không có điều kiện kèm theo làm đều đặn những xét nghiệm về đông máu ( thời hạn đông máu, thời hạn cephalin ) khi dùng heparin liều vừa đủ .

Thận trọng lúc dùng Heparin

Giảm tiểu cầu, suy gan, thận nặng và thận trọng đặc biệt quan trọng với người cao tuổi ( nữ trên 60 tuổi ) .
Dùng liều cao cho người bệnh mới có phẫu thuật .
Phối hợp với những thuốc có tác động ảnh hưởng tới công dụng đông máu và / hoặc công dụng tiểu cầu như những salicylat vì tăng rủi ro tiềm ẩn chảy máu .
Người bệnh có tiền sử dị ứng đặc biệt quan trọng người bị dị ứng với những protein động vật hoang dã vì họ rất hoàn toàn có thể sẽ bị dị ứng với thuốc này .
Hội chứng cục máu trắng : Trong khi dùng heparin, hoàn toàn có thể Open huyết khối mới kèm giảm tiểu cầu thì phải ngừng thuốc ngay .

• Thời kỳ mang thai

Heparin không qua nhau thai và hoàn toàn có thể dùng làm thuốc chống đông máu trong thời kỳ này vì không ảnh hưởng tác động đến chính sách đông máu của thai. Tuy vậy, cần thận trọng khi dùng heparin trong 3 tháng cuối của thai kỳ và trong thời kỳ sau khi đẻ do tăng rủi ro tiềm ẩn xuất huyết của mẹ .

• Thời kỳ cho con bú

Heparin không phân bổ vào sữa mẹ nên không nguy hại cho trẻ bú mẹ, nhưng có một số ít hiếm báo cáo giải trình gây loãng xương nhanh ( trong vòng 2 – 4 tuần ) hoặc xẹp đốt sống ở những bà mẹ dùng heparin trong thời kỳ này .

Tác dụng phụ của Heparin

Thường gặp

• Chảy máu, xuất huyết đặc biệt quan trọng là xuất huyết tiêu hóa, giảm tiểu cầu .
• Tăng transaminase nhất thời .
• Ít gặp
• Không thấy .

Hiếm gặp

• Dị ứng và choáng phản vệ gồm có : Thay đổi sắc tố da mặt, ban da, ngứa, thở nhanh không đều, phù nề mi mắt hoặc quanh mắt, hạ huyết áp và trụy tim mạch .
• Ức chế aldosteron, gây loãng xương .
• Rụng tóc nhất thời, mày đay .
• Tụ máu trong cơ .

Xử trí

Nếu xuất huyết nhẹ thì chỉ cần ngừng heparin là hết, còn nếu chảy máu nặng thì phải tiêm tĩnh mạch chậm protamin sulfat thì mới giảm được tính năng phụ này .
Nếu thấy giảm tiểu cầu nhẹ vào ngày điều trị thứ 2 – 4, hoàn toàn có thể đỡ khi liên tục điều trị. Nếu tiểu cầu giảm nhiều, nhất là có kèm theo huyết khối mới hoặc xuất huyết thì phải ngừng heparin ngay. Giảm tiểu cầu nặng thường xảy ra vào ngày điều trị thứ 8 .

Liều lượng và cách dùng của Heparin

Cách dùng

Thuốc để tiêm tĩnh mạch ( tiêm gián đoạn hoặc nhỏ giọt liên tục ), hoặc để tiêm dưới da sâu ( trong lớp mỡ ). Phải kiểm tra thuốc bằng mắt trước khi dùng .

Liều lượng heparin phải được điều chỉnh theo kết quả test đông máu (như: Thời gian cephalin-kaolin (APTT), hay thời gian Howell).

Khi tiêm tĩnh mạch gián đoạn : Xét nghiệm thời hạn đông máu phải làm trước mỗi lần tiêm trong quy trình tiến độ đầu điều trị .
Khi tiêm nhỏ giọt liên tục, xét nghiệm thời hạn đông máu phải được xác lập 4 giờ / 1 lần trong quy trình tiến độ đầu điều trị .
Nếu tiêm dưới da sâu, xét nghiệm thời hạn đông máu làm 4 – 6 giờ sau khi tiêm .
Phải duy trì thời hạn cephalin – kaolin gấp 1,5 đến 2 lần thông thường hoặc thời hạn Howell gấp khoảng chừng 2,5 đến 3 lần trị số tiên phong .
Ðịnh kỳ đếm tiểu cầu, hematocrit và tìm máu trong phân trong suốt thời hạn điều trị heparin .
Heparin có nhiều loại, muối calci hoặc muối natri, công dụng không khác nhau .
Liều biểu lộ theo đơn vị chức năng quốc tế hoặc đơn vị chức năng USP. Ðơn vị USP và đơn vị chức năng quốc tế ( IU ) tuy không thực sự tương tự nhưng về cơ bản liều dùng giống nhau .
Chuyển sang thuốc uống chống đông máu ( loại coumarin hoặc tương tự như ) :
Phải làm xét nghiệm thời hạn prothrombin khoảng chừng 5 giờ sau mũi tiêm tĩnh mạch sau cuối hoặc 24 giờ sau liều tiêm dưới da ở đầu cuối. Nếu tiêm tĩnh mạch nhỏ giọt, hoàn toàn có thể làm xét nghiệm thời hạn prothrombin bất kỳ khi nào. Ðể bảo vệ chống đông máu liên tục, nên liên tục điều trị heparin với liều khá đầy đủ trong vài ngày sau khi thời hạn prothrombin đã đạt được mức điều trị .

Liều lượng

-Người lớn

Phòng huyết khối tắc tĩnh mạch sau hậu phẫu : Dùng 5000 đvqt tiêm dưới da 2 giờ trước khi phẫu thuật, sau đó 5000 đvqt, 2 – 3 lần trong 24 giờ cho tới khi người bệnh đi lại được, tối thiểu 7 ngày sau phẫu thuật. Ðối với phẫu thuật chỉnh hình lớn, hoặc bệnh khác có rủi ro tiềm ẩn cao : 3500 đvqt cách nhau 8 giờ / 1 lần, kiểm soát và điều chỉnh liều nếu cần để giữ thời hạn cephalin – kaolin ở mức cao của trị số thông thường ( gấp 1,5 đến 2,5 lần số liệu thông thường ) .
Ðiều trị huyết khối tắc tĩnh mạch ở sâu : Tiêm tĩnh mạch tiên phong 5000 đvqt / liều tiêm tĩnh mạch, sau đó 30000 – 35000 đvqt trong 24 giờ nhỏ giọt tĩnh mạch liên tục, hoặc truyền nhỏ giọt liên tục 1000 – 2000 đvqt mỗi giờ hoặc tiêm dưới da 15000 đvqt, cách 12 giờ / lần, liều được kiểm soát và điều chỉnh để duy trì thời hạn cephalin hoạt hóa ở mức gấp 1,5 – 2,5 lần mức thông thường. Hoặc tiêm dưới da sâu 25000 đvqt, cách nhau 12 giờ / 1 lần trong 2 ngày, sau đó 12500 đvqt cách nhau 12 giờ / 1 lần trong 3 ngày, và sau đó 12500 đvqt mỗi ngày 1 lần trong 2 ngày. Người bệnh có thể trọng trên 85 kg hoàn toàn có thể phải cần đến 25000 đvqt cách nhau 12 giờ / 1 lần trong 4 ngày ( không phải 2 ngày ) .
Hoặc tiêm truyền liên tục 50 – 100 đvqt / kg khởi đầu, sau đó 15 – 25 đvqt / kg / giờ ; hoặc 5000 đvqt bắt đầu sau đó 1000 đvqt / giờ. Thời gian điều trị viêm tắc tĩnh mạch hoặc nghẽn mạch phổi từ 7 – 10 ngày, tiếp theo chống đông bằng đường uống ( nên mở màn trong vòng 24 giờ đầu liệu pháp heparin ) .

-Trẻ em

Liều nạp tiên phong : 50 – 75 đvqt / kg thể trọng, tiêm tĩnh mạch 1 lần .
Duy trì : Nhỏ giọt tĩnh mạch liên tục : Trẻ dưới 1 tuổi : 28 đvqt / kg thể trọng / giờ ; trẻ trên 1 tuổi : 20 đvqt / kg thể trọng / giờ .
Tiêm tĩnh mạch gián đoạn : 100 đvqt / kg thể trọng / liều cách 4 giờ 1 lần. Ðiều chỉnh liều để duy trì thời hạn cephalin – kaolin hoặc thời hạn Howell gấp 1,5 – 2,5 lần thời hạn thông thường .
Tiếp tục điều trị thêm 48 giờ sau khi bệnh không thay đổi. Ðợt điều trị thường là 5 – 7 ngày .
Truyền máu : Ðể chống đông máu cho 400 – 600 đvqt heparin trong 100 ml máu toàn phần .
Lấy mẫu xét nghiệm : Thêm 70 – 150 đvqt heparin natri vào 100 ml máu làm xét nghiệm để đề phòng đông máu .

Tương tác thuốc của Heparin

Nên tránh phối hợp heparin với những thuốc có ảnh hưởng tác động đến kết tập tiểu cầu như aspirin, dextran, phenylbutazon, ibuprofen, indomethacin, dipyridamol, hydroxycloroquin … hoàn toàn có thể gây chảy máu. Nếu bắt buộc phải dùng, cần theo dõi lâm sàng và xét nghiệm ngặt nghèo .
Heparin hoàn toàn có thể lê dài thời hạn prothrombin. Vì vậy khi dùng heparin cùng với những thuốc chống đông máu như coumarin hoặc warfarin, phải chờ tối thiểu 5 giờ sau khi tiêm tĩnh mạch liều ở đầu cuối hoặc 24 giờ sau liều tiêm dưới da ở đầu cuối thì máu lấy để xét nghiệm thời hạn prothrombin mới có giá trị .
Digitalis, tetracyclin, những kháng histamin, nicotin, rượu, những penicilin và cephalosporin, diazepam, propranolol, quinidin, verapamin hoàn toàn có thể làm giảm một phần công dụng chống đông máu của heparin. Vì vậy, hoàn toàn có thể phải kiểm soát và điều chỉnh liều lượng heparin trong và sau khi phối hợp thuốc .
Thận trọng khi dùng corticoid kèm với heparin do tăng rủi ro tiềm ẩn chảy máu. Việc phối hợp phải xác đáng và được theo dõi ngặt nghèo .

Bảo quản Heparin

Không được dùng dung dịch heparin khi đã vẩn đục hoặc chuyển màu. Một số nghiên cứu và điều tra cho thấy heparin bị giảm hoạt tính khi pha loãng với dextrose 5 % và không dùng dung dịch này trong vòng 24 giờ, hoặc khi đựng những dung dịch heparin pha loãng với bất kể dung môi nào trong lọ thủy tinh .
Bảo quản ở nhiệt độ dưới 400C, tốt nhất là từ 15 – 300C và tránh để ướp đông .

Tương kỵ của Heparin

Heparin có tính acid mạnh, tương kỵ với nhiều dung dịch chứa đệm phosphat, natri carbonat, hoặc natri oxalat. Vì vậy không được trộn lẫn heparin hoặc tiêm vào tĩnh mạch cùng với những thuốc khác trừ khi biết rõ chúng tương hợp với nhau .
Heparin cũng bị mất hoạt tính trong chạy thận tự tạo vì những ion calci, magnesi, acetat có trong dịch thẩm tách .

Quá liều và xử trí của Heparin

-Triệu chứng

Chủ yếu là chảy máu, cháy máu cam, có máu trong nước tiểu, phân đen là tín hiệu tiên phong chảy máu. Dễ bầm tím, hoặc đốm xuất huyết hoàn toàn có thể thấy trước chảy máu rõ ràng .

-Xử trí

Nếu quá liều nhẹ thì chỉ cần ngừng dùng heparin. Nếu nặng thì phải dùng protamin sulfat để trung hòa heparin. Cứ 1 mg protamin sulfat thì trung hòa được xê dịch 80 đvqt heparin phổi bò hoặc 100 đvqt heparin ruột lợn. Thường dùng protamin tiêm chậm vào tĩnh mạch với liều không quá 50 mg trong 10 – 15 phút ( cần xem chuyên luận protamin sulfat để biết thêm chi tiết cụ thể ) .
Với những trường hợp chảy máu nặng thì phải truyền máu toàn phần hoặc huyết tương. Như vậy hoàn toàn có thể pha loãng nhưng không trung hòa được tính năng của heparin .

Quy chế của Heparin

Thuốc độc bảng B.

( Visited 7.643 times, 1 visits today )

• 
  Tags :

Bài viết cùng chủ đề

Bài viết liên quan

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Sức khỏe