Bài 12: Nhật Bản giữa thế kỉ XIX- đầu thế kỉ XX
A. Lý thuyết
I. Cuộc duy tân Minh Trị
1. Tình hình kinh kế trước cải cách
– Đầu thế kỉ XIX chính sách Mạc phủ ở Nhật Bản đứng đầu là Tướng quân ( Sô – gun ) làm vào khủng hoảng cục bộ suy yếu .
– * Kinh tế :
– Nông nghiệp lỗi thời, tô thuế nặng nề, mất mùa đói kém tiếp tục .
– Công nghiệp : kinh tế tài chính sản phẩm & hàng hóa tăng trưởng, công trường thi công thủ công bằng tay Open ngày càng nhiều, kinh tế tài chính tư bản tăng trưởng nhanh gọn .
* Xã hội : nổi lên xích míc giữa nông dân, tư sản thị dân với chính sách phong kiến lỗi thời .
* Chính trị : Nổi lên xích míc giữa Thiên hoàng và Tướng quân .
– Giữa lúc Nhật Bản khủng hoảng cục bộ suy yếu, những nước tư bản Âu – Mĩ tìm cách xâm nhập .
+ Đi đầu là Mĩ dùng vũ lực buộc Nhật Bản “ Open ” sau đó Anh, Pháp, Nga, Đức cũng ép Nhật ký những Hiệp ước bất bình đẳng .
+ Trước rủi ro tiềm ẩn bị xâm lược Nhật Bản phải lựa chọn một trong hai con đường là : bảo thủ duy trì chính sách phong kiến lỗi thời, hoặc là cải cách .
2. Cuộc Duy tân Minh Trị
Tháng 01/1868 Sô-gun bị lật đổ. Thiên hoàng Minh Trị ( Meiji ) trở lại nắm quyền và thực thi một loạt cải cách ;
+ Về chính trị Nhật hoàng công bố thủ tiêu chế độ Mạc phủ, lập cơ quan chính phủ mới, triển khai bình đẳng ban bố quyền tự do .
+ Về kinh tế tài chính : xóa bỏ độc quyền ruộng đất của phong kiến thực thi cải cách theo hướng tư bản chủ nghĩa .
+ Về quân sự chiến lược : được tổ chức triển khai huấn luyện và đào tạo theo kiểu phương Tây, chú trọng đóng tàu chiến, sản xuất vũ khí đạn dược .
+ Giáo dục đào tạo : chú trọng nội dung khoa học – kỹ thuật. Cử HS giỏi đi du học phương Tây .
* Tính chất – ý nghĩa :
Cải cách Minh Trị mang đặc thù của một cuộc cách mạng tư sản, mở đường cho chủ nghĩa tư bản tăng trưởng ở Nhật .
Thiên hoàng Minh Trị trẻ tuổi trong bộ quân phục, ( nguồn : Internet )
II. Nhật bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa
– Trong 30 năm cuối thế kỉ XIX quy trình tập trung chuyên sâu trong công nghiệp, thương nghiệp với ngân hành đã đưa đến sự sinh ra những công ty độc quyền, Mít-xưi, Mit-su-bi-si chi phối đời sống kinh tế tài chính, chính trị Nhật Bản .
– Trong 30 năm cuối thế kỉ XIX Nhật tăng cường chủ trương bành trướng xâm lược .
+ Năm 1874 Nhật Bản xâm lược Đài Loan
+ Năm 1894 – 1895 cuộc chiến tranh với Trung Quốc
+ Năm 1904 – 1905 cuộc chiến tranh với Nga
Lược đồ về sự bành trướng của đế quốc Nhật Bản cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX. ( Nguồn : Internet )
– Kết luận : Nhật Bản dã trở thành nước đế quốc
III. Cuộc đấu tranh của nhân dân lao động Nhật Bản
– Nhân dân lao động Nhật Bản bị bóc lột nặng nề. Công nhân phải thao tác từ 12 giờ đến 14 giờ một ngà với mức lương thấp .
– Phong trào công nhân đã có những bước tiến mới : Các tổ chức triển khai công đoàn sinh ra, Ca-tai-a-ma Xen truyền bá chủ nghĩa Mác Lê-nin vào Nhật Bản và xây dựng Đảng Xã hội dân chủ năm 1901 .
– Từ năm 1906, trào lưu công nhân tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ hơn. Phong trào đấu tranh của những những tầng lớp nhân dân khác cũng đươc tăng cường .
B. Bài tập trắc nghiệm
Câu 1: Từ giữa thế kỉ XIX, các nước tư bản Âu- Mĩ đã có động thái gì đối với Nhật Bản?
A. Xâm chiếm Nhật Bản làm thuộc địa
B. Đàn áp trào lưu đấu tranh của nhân dân Nhật
C. Tiến hành xâu xé Trung Quốc
D. Can thiệp vào Nhật Bản, đòi “ Open ”
Lời giải
Cuối thế kỉ XIX, những nước tư bản phương Tây ( Mĩ, Anh, Pháp, … ) ngày càng tăng cường can thiệp vào Nhật Bản, đòi Open .
Đáp án cần chọn là : D
Câu 2: Để thoát khỏi tình trạng khủng hoảng toàn diện vào giữa thế kỉ XIX, chính quyền Nhật Bản đã có chủ trương gì?
A. Duy trì nền quân chủ chuyên chế .
B. Tiến hành những cải cách văn minh .
C. Nhờ sự trợ giúp của những nước tư bản phương Tây .
D. Thiết lập chính sách Mạc Phủ mới .
Lời giải
Để đưa quốc gia thoát ra khỏi thực trạng khủng hoảng cục bộ, sau khi lật đổ chế độ Mạc phủ, nắm lại thực quyền, tháng 1-1868, Thiên hoàng Minh Trị đã thực thi một loạt những cải cách tân tiến trên tổng thể những nghành : kinh tế tài chính, chính trị, văn hóa truyền thống, giáo dục, quân sự chiến lược
Đáp án cần chọn là : B
Câu 3: Điểm nổi bật trong chính sách đối ngoại của Nhật Bản ở đầu thế kỉ XX là
A. Gây cuộc chiến tranh với những nước tư bản phương Tây
B. Đẩy mạnh chủ trương xâm lược và bành trướng
C. Đẩy mạnh xâm lược những vương quốc ở xung quanh
D. Đẩy mạnh xuất khẩu tư bản để thu doanh thu
Lời giải
Bước sang thế kỉ XX, giới cầm quyền Nhật Bản đã tăng nhanh chủ trương xâm lược và bành trướng như triển khai cuộc cuộc chiến tranh Nga – Nhật, xâm lược Trung Quốc
Đáp án cần chọn là : B
Câu 4: Cuộc Duy tân Minh Trị có tác động như thế nào đến tình hình Nhật Bản cuối thế kỉ XIX- đầu thế kỉ XX?
A. Tạo tiền đề để Nhật thắng lợi trong những cuộc cuộc chiến tranh xâm lược thuộc địa .
B. Giúp Nhật Bản thoát khỏi rủi ro tiềm ẩn bị biến thành thuộc địa, tăng trưởng thành nước tư bản công nghiệp
C. Đưa Nhật Bản tiến nhanh trên con đường đế quốc chủ nghĩa
D. Đưa Nhật Bản thoát khỏi thực trạng lỗi thời, gia nhập vào hàng ngũ những nước đế quốc
Lời giải
Dưới tác động ảnh hưởng của cuộc Duy tân Minh Trị, đến cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, Nhật Bản thoát khỏi rủi ro tiềm ẩn trở thành thuộc địa, tăng trưởng thành một nước tư bản công nghiệp
Đáp án cần chọn là : B
Câu 5: Khu vực nào ở Trung Quốc là vùng ảnh hưởng của Nhật Bản đầu thế kỉ XX?
A. Bắc Kinh
B. Đài Loan và Đông Bắc Trung Quốc
C. Hồng Kông
D. Thượng Hải
Lời giải
Đầu thế kỉ XX, Nhật Bản chiếm bán đảo Liêu Đông, phía nam bán đảo Xa-kha-lin, Đài Loan và Cảng Lữ Thuận của Trung Quốc. Năm 1914, Nhật Bản đã dùng vũ lực để lan rộng ra khu vực tác động ảnh hưởng của Trung Quốc và chiến Sơn Đông ( phía Đông Bắc Trung Quốc ) .
=> Đầu thế kỉ XX, Đài Loan và Đông Bắc Trung Quốc chịu ảnh hưởng tác động của Nhật .
Đáp án cần chọn là : B
Câu 6: Nội dung nào sau đây không thuộc nội dung cải cách kinh tế của cuộc Duy tân Minh Trị?
A. Xây dựng hạ tầng Giao hàng cho hoạt động giải trí kinh tế tài chính
B. Thống nhất thị trường, tiền tệ
C. Xóa bỏ quyền sở hữu ruộng đất phong kiến
D. Tăng cường tăng trưởng kinh tế tài chính tư bản chủ nghĩa ở nông thôn
Lời giải
Về kinh tế tài chính, cơ quan chính phủ đã phát hành chủ trương thống nhất tiền tệ, thống nhất thị trường, được cho phép mua và bán ruộng đất, tăng cường tăng trưởng kinh tế tài chính tư bản chủ nghĩa ở nông thôn, thiết kế xây dựng hạ tầng, cầu và cống, đường sá … Tuy nhiên quyền sở hữu ruộng đất phong kiến vẫn liên tục được duy trì chứ không được xóa bỏ .
=> Loại trừ đáp án : C
Đáp án cần chọn là : C
Câu 7: Hiến pháp 1889 đã xác lập thể chế chính trị gì ở Nhật Bản?
A. Chế độ quân chủ chuyên chế
B. Chế độ quân chủ lập hiến
C. Chế độ Cộng hòa đại nghị
D. Chế độ Cộng hòa Tổng thống
Lời giải
Hiến pháp 1889 của Nhật Bản đã xác lập thể chế chính trị ở Nhật Bản là chế độ quân chủ lập hiến. Thiên hoàng là nguyên thủ tối cao, có quyền hạn rất lớn. Quốc hội gồm 2 viện là thượng viện và hạ viện
Đáp án cần chọn là : B
Câu 8: Đặc điểm nào chứng tỏ những năm cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa?
A. Sự Open những công ti độc quyền trong nước và việc tăng cường cuộc chiến tranh xâm lược thuộc địa .
B. Việc ứng dụng những thành tựu của cách mạng công nghiệp ở Nhật Bản đã đạt được nhiều thành tựu to lớn .
C. Nền kinh tế tài chính tư bản chủ nghĩa tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ ở Nhật Bản .
D. Nhiều cuộc đấu tranh của nông dân nổ ra nhằm mục đích chống lại sự bóc lột của giới chủ .
Lời giải
Những đặc thù của chủ nghĩa tư bản khi tiến lên chủ nghĩa đế quốc là :
– Quá trình tập trung chuyên sâu sản xuất và tập trung chuyên sâu tư bản dẫn tới sự hình thành những tổ chức triển khai độc quyền
– Sự hình thành những tầng lớp tư bản kinh tế tài chính
– Quá trình xuất khẩu tư bản được tăng nhanh
– Các cuộc cuộc chiến tranh để phân loại và phân loại lại chủ quyền lãnh thổ
Khi tiến lên chủ nghĩa đế quốc, ở Nhật Bản đã Open nhiều công ty độc quyền lũng đoạn nền kinh tế tài chính – chính trị ; tăng cường những cuộc cuộc chiến tranh xâm lược và cuộc chiến tranh đế quốc để lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ
Đáp án cần chọn là : A
Câu 9: Thiên hoàng Minh Trị đã không thực hiện chính sách cải cách nào về quân sự?
A. Quân đội được tổ chức triển khai và huân luyện theo kiểu phương Tây .
B. Quân sự hóa toàn bộ nền kinh tế- chính trị
Xem thêm: Các thời kỳ chính trong lịch sử Ấn Độ
C. Thực hiện chính sách nghĩa vụ và trách nhiệm sửa chữa thay thế cho chính sách trưng binh .
D. Công nghiệp hóa ngành đóng tàu, sản xuất vũ khí .
Lời giải
Về quân sự chiến lược, Thiên hoàng Minh Trị tổ chức triển khai và đào tạo và giảng dạy theo kiểu phương Tây, chính sách nghĩa vụ và trách nhiệm thay cho chính sách trưng binh. Công nghiệp đóng tàu, sản xuất vũ khí được chú trọng, … .
=> Loại trừ đáp án : B
Đáp án cần chọn là : B
Câu 10: Bản chất của cuộc Duy tân Minh Trị ở Nhật Bản từ năm 1868 là
A. Cuộc cách mạng tư sản không triệt để
B. Cuộc cách mạng công nghiệp
C. Cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới
D. Cuộc cách mạng dân chủ
Lời giải
Cuộc Duy tân Minh Trị ở Nhật Bản từ năm 1868 mang đặc thù của một cuộc cách mạng tư sản không triệt. Cụ thể
– Nó đã triển khai những trách nhiệm cơ bản của một cuộc cách mạng tư sản là xóa bỏ những rào cản phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản tăng trưởng
– Tuy nhiên chính sách phong kiến vẫn chưa bị xóa bỏ trọn vẹn ( quyền lực tối cao tối cao thuộc về Thiên hoàng ; chính sách chiếm hữu phong kiến vấn dược duy trì )
Đáp án cần chọn là : A
Câu 11: Từ nửa sau thế kỉ XIX, tình hình Nhật Bản có điểm gì khác so với hầu hết các nước châu Á?
A. bị những nước đế quốc phương Tây nhòm ngó, thủ đoạn xâm lược .
B. chính sách phong kiến khủng hoảng cục bộ trầm trọng .
C. nhà nước thực thi chủ trương ” bế quan toả cảng ” .
D. giai cấp thống trị sớm nhận thức vai trò của cải cách và đã mạnh dạn triển khai cải cách quốc gia
Lời giải
Từ giữa thế kỉ XIX, cũng như những nước châu Á khác, chính sách phong kiến ở Nhật Bản đang lâm vào thực trạng khủng hoảng cục bộ, những nước thực dân phương Tây tăng cường quy trình can thiệp, ép Nhật Bản phải Open, trong toàn cảnh đó, giai cấp thống trị Nhật Bản đứng đầu là thiên hoàng Minh Trị đã sớm nhận thức vai trò của cải cách và mạnh dạn triển khai cải cách quốc gia. Nhờ vậy Nhật Bản đã thoát khỏi rủi ro tiềm ẩn trở thành thuộc địa và gia nhập hàng ngũ những nước tư bản công nghiệp
Đáp án cần chọn là : D
Câu 12: Vì sao đế quốc Nhật mang đặc điểm là chủ nghĩa đế quốc phong kiến quân phiệt?
A. Do Nhật Bản không xóa bỏ mà chỉ cải cách chính sách phong kiến cho tương thích với thực trạng quốc gia
B. Do những tầng lớp võ sĩ Samurai vẫn là lực lượng chính trị có lợi thế lớn và ảnh hưởng tác động đến con đường tăng trưởng ở Nhật Bản
C. Do những tàn tích phong kiến vẫn được bảo lưu ở Nhật và chủ trương thiết kế xây dựng quốc gia bằng quân sự chiến lược
D. Do Nhật Bản xác lập vươn lên trong quốc tế tư bản bằng con đường thực thi cuộc chiến tranh lan rộng ra chủ quyền lãnh thổ
Lời giải
Mặc dù tiến lên chủ nghĩa tư bản, tuy nhiên Nhật Bản vẫn duy trì quyền sở hữu ruộng đất phong kiến. Tầng lớp quý tộc, đặc biệt quan trọng là giới võ sĩ Samurai vẫn có lợi thế chính trị rất lớn. Họ chủ trương kiến thiết xây dựng Nhật Bản bằng sức mạnh quân sự chiến lược. Tình hình đó làm cho đế quốc Nhật có đặc thù là chủ nghĩa đế quốc phong kiến quân phiệt
Đáp án cần chọn là : C
Câu 13: Vua Minh Trị đã thực hiện biện pháp gì để đào tạo nhân tài?
A. Cử học viên đi du học Phương Tây .
B. Giáo dục đào tạo bắt buộc .
C. Coi trọng khoa học – kỹ thuật .
D. Đổi mới chương trình .
Lời giải
Đáp án: A
Giải thích : Câu 67, Mục I sgk Lịch Sử 8
Câu 14: Chính sách cải cách nào đã tạo điều kiện cho thương nghiệp phát triển?
A. Xây dựng hạ tầng
B. Chú trọng công nghiệp đóng tàu .
C. Thống nhất tiền tệ .
D. Xây dựng hạ tầng .
Lời giải
Đáp án: C
Giải thích : Câu 67, mục I sgk Lịch Sử 8
Câu 15: Năm 1914, Nhật Bản dùng vũ lực để chiếm vùng nào?
A. Bán đảo Liêu Đông
B. Cảng Lữ Thuận .
C. Đài Loan
D. Sơn Đông
Lời giải
Đáp án: D
Giải thích : Trang 69, mục II sgk Lịch Sử 8
Câu 16: Vì sao Nhật Bản thoát ra khỏi sự xâm lược của tư bản phương Tây?
A. Vì Nhật có chủ trương ngoại giao tốt .
B. Vì Nhật có nền kinh tế tài chính tăng trưởng .
C. Vì Nhật triển khai cải cách văn minh .
D. Vì chính quyền sở tại phong kiến Nhật mạnh .
Lời giải
Đáp án: C
Giải thích : Trang 66, mục I sgk Lịch Sử 8
Câu 17: Vì sao Duy tân Minh Trị là cuộc cách mạng tư sản?
A. Do giai cấp tư sản chỉ huy .
B. Lật đổ chính sách phong kiến .
C. Chính quyền từ phong kiến trở thành tư sản hóa .
D. Xóa bỏ chính sách nông dân .
Lời giải
Đáp án: C
Giải thích : Nửa cuối thế kỉ XIX, Chế độ phong kiến của Nhật Bản lâm vào thực trạng khủng hoảng cục bộ, đứng trước rủi ro tiềm ẩn bị những nước bị những nước phương Tây xâm lược. Chính thế cho nên, để thoát khỏi thực trạng khủng hoảng cục bộ, Nhật bản đã lựa chọn con đường cải cách được gọi là duy tân Minh Trị. Cuộc duy tân Minh Trị đã đưa Nhật Bản chuyển từ phong kiến trở thành tư sản hóa. Đưa Nhật trở thành một nhà nước tư bản ở châu Á
Câu 18: Ý nghĩa quan trọng nhất của cuộc duy tân Minh Trị là gì?
A. Nhật giữ vững độc lập, chủ quyền lãnh thổ và tăng trưởng chủ nghĩa tư sản .
B. Nhật trở thành nước tư bản tiên phong ở châu Á .
C. Nhật có điều kiện kèm theo tăng trưởng công thương nghiệp nhất ở châu Á .
D. Sau cải cách nền kinh tế tài chính – xã hôi không thay đổi .
Lời giải
Đáp án: C
Giải thích : Từ một nước phong kiến lỗi thời với chủ trương bế quan tỏa cảng, không kinh doanh trao đổi với quốc tế. Sau khi cải cách, thương nghiệp của Nhật rất tăng trưởng, tạo ra một bước tăng trưởng mới trong nền kinh tế tài chính Nhật Bản .
Câu 19: Những biểu hiện chủ yếu của việc Nhật Bản chuyển mạnh sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa?
A. Đẩy mạnh công nghiệp hóa .
B. Tập trung công nghiệp, thương nghiệp và ngân hàng nhà nước
C. Nhiều công ty độc quyền Open và giữ vai trò to lớn .
D. Cả 3 ý trên .
Lời giải
Đáp án: D
Giải thích : Trang 68, mục II sgk Lịch Sử 8
Câu 20: Cuộc Duy tân có tác dụng như thế nào đối với nền kinh tế?
A. Nhật thoát khỏi rủi ro tiềm ẩn thành thuộc địa .
B. Mở đường cho chủ nghĩa tư bản tăng trưởng .
C. Chế độ nông nô bị xóa bỏ .
D. Cả a và b đúng
Lời giải
Đáp án: D
Giải thích : Trang 67, mục I sgk Lịch Sử 8
Câu 21: Năm 1914, Nhật Bản dùng vũ lực để mở rộng khu vực ảnh hưởng của mình ở đâu?
A. Triều Tiên
B. Khu vực Đông Nam Á
C. Trung Quốc
Lời giải
Đáp án: C
Giải thích : Trang 69, mục II sgk Lịch Sử 8
Câu 22: Trong 14 năm ( Từ 1990-1914) tỉ lệ công nghiệp của Nhật Bản chuyển mạnh sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa?
A. 18 % – 42 %
B. 19 % – 42 %
C. 20%-42%
Xem thêm: Những Loại Nước Súc Miệng Trị Hôi Miệng
D. 21 % – 42 %
Đáp án: B
Giải thích : Trang 68, mục II sgk Lịch Sử 8
Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức
Để lại một bình luận