Bài 8 – Tiết 1. Tự nhiên, dân cư và xã hội Liên bang Nga (Địa lý 11) – ÔN THI ĐỊA LÝ – TOLD Channel

I. Vị trí địa lí và lãnh thổ
– Diện tích đứng đầu thế giới, nằm trên hai châu lục Á – Âu.
– Lãnh thổ trải dài trên phần lớn đồng bằng Đông Âu và phần Bắc Á.
– Đường biên giới dài xấp xỉ chiều dài đường xích đạo, hơn 40.000km.
– Trải dài trên 11 múi giờ, giáp với 14 nước Á – Âu
– Tỉnh Ka-li-nin-grát nằm biệt lập ở phía Tây, giáp với Ba Lan và Lít-va.
– Đường bờ biển khá dài:
+ Phía bắc giáp Bắc Băng Dương.
+ Phía đông giáp Thái Bình Dương.
+ Tây và Tây Nam giáp biển Ban-tích, Biển Đen, biển Ca-xpi.
=>Vị trí thuận lợi cho việc giao lưu với các nước Á – Âu, vùng biển rộng lớn có giá trị nhiều mặt đối với sự phát triển kinh tế. Tuy nhiên lãnh thổ rộng lớn cũng có những khó khăn cho việc quản lí kinh tế và bảo vệ biên giới, quốc phòng.

Hinh 8.1. Địa hình và tài nguyên Liên Bang Nga

II. Điều kiện tự nhiên
1. Địa hình
a. Phía Tây: Đại bộ phận là đồng bằng (Đông Âu và Tây Xi-bia) và vùng trũng.
– Đồng bằng Đông Âu: Tương đối cao, xen nhiều núi thấp, đất màu mỡ à trồng lương thực, thực phẩm và chăn nuôi chính của LB Nga.
– Đồng bằng Tây Xi-bia: Chủ yếu là đầm lầy; phía nam đất tốt thuận lợi cho nông nghiệp, nhưng tập trung nhiều ở khoáng sản, đặc biệt là dầu mỏ, khí đốt.
– Dãy núi Uran giàu khoáng sản (than, dầu, quặng sắt, kim loại màu…) là ranh giới tự nhiên giữa 2 châu lục Á-Âu trên lãnh thổ LB Nga.
b. Phía Đông:
– Núi và cao nguyên chiếm diện tích lớn: cao nguyên Trung Xi-bia…
– Đồng bằng ở phía Bắc.
=> Địa hình cao ở phía Đông, thấp dần về phía Tây => Sự phân hóa về thiên nhiên và khí hậu.

2. Khí hậu
a. Phía Tây: Khí hậu ôn hòa hơn.
– Phía bắc khí hậu cận cực.
– Phía nam khí hậu cận nhiệt.
b. Phía Đông
– Khí hậu ôn đới lục địa khắc nghiệt (mùa đông giá lạnh).

3. Sông ngòi
a. Phía Tây:
– Sông Von-ga chảy qua đồng bằng Đông Âu, được coi là 1 trong những biểu tượng của nước Nga.
– Sông Obi chảy qua đồng bằng Tây Xi-bia.
b. Phía Đông:
– Sông Lê-na chảy qua cao nguyên Trung Xi-bia
– Hồ Bai-can là hồ nước ngọt sâu nhất thế giới. Ngoài ra còn có nhiều hồ nhân tạo và tự nhiên khác.
=> Liên bang Nga có nhiều sông, hồ lớn có giá trị về nhiều mặt, chủ yếu là về thủy điện (trữ năng thủy điện là 320 triệu kW). Ngoài ra còn tạo điều kiện phát triển về nông nghiệp và thủy-hải sản

4. Đất đai
a. Phía Tây:
– Phía Bắc đồng bằng Tây Xi-bia chủ yếu là đầm lầy, nông nghiệp chỉ phát triển ở dải đất miền Nam nhưng không
phát triển.
– Ở đồng bằng Đông Âu đất đai màu mỡ, thuận lợi cho việc trồng cây nông nghiệp, cây lương thực, thực phẩm và chăn nuôi.
b. Phía Đông:
– Đất đai nghèo dinh dưỡng, nông nghiệp không được phát triển.

5. Khoáng sản
a. Phía Tây:
– Tập trung chủ yếu ở đồng bằng Tây Xi-bia, đặc biệt là dầu mỏ, khí tự nhiên.
– Than, dầu, quặng sắt, kim loại màu… ở dãy núi U-ran.
b. Phía Đông:
– Tập trung nhiều khoáng sản như than, vàng, kim cương, sắt, dầu khí,…
=> Liên bang Nga có trữ lượng quặng, khí tự nhiên đứng đầu thế giới, nguồn tài nguyên khoáng sản đa dạng, phong phú.
=> thuận lợi trong công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản.

6. Rừng
a. Phía Tây: – Thảo nguyên và rừng lá kim.
b. Phía Đông: – Rừng lá kim
=> Liên bang Nga là nơi có diện tích rừng đứng đầu thế giới (886 triệu ha, trong đó rừng có thể khai thác là 764 triệu ha), chủ yếu là rừng lá kim =>lâm nghiệp phát triển.

III. Dân cư và xã hội
1. Dân cư
– Đông dân, thứ 8 thế giới nhưng mật độ thấp.
– Tốc độ gia tăng giảm do di cư.
– Nhiều dân tộc, chủ yếu là người Nga 80% dân số.
– Tập trung chủ yếu ở các thành phố.
– Dân cư phân bố không đều :
+ Đồng bằng Đông Âu, phía nam dãy Uran và rìa phía nam, tây nam là khu vực tập trung dân cư đông nhất
+ Phía bắc của đồng bằng Đông Âu và ven các sông ít hơn.
+ Phần lớn diện tích phần phía đông, phía bắc và trung tâm đồng bằng Tây Xiabia, phía Bắc dãy Uran là những nơi có mật độ thưa thớt nhất.

Hinh 8.3. Tháp dân số Liên Bang Nga, năm 2001

Hinh 8.4. Phân bố dân cư của Liên Bang Nga

2. Xã hội
– Có tiềm lực văn hoá và khoa học lớn, có nhiều công trình kiến trúc, phát minh khoa học, tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị cao.
– Nhiều nhà bác học nổi tiếng trên thế giới như M.V. Lô-mô-nô-xốp, Đ.I. Men-đe-lê-ép…, nhiều văn hào nổi tiếng như A.X. Pu-skin, M.A. Sô-lô-khốp, nhà soạn nhạc P. Trai-cốp-ski, Tổng công trình sư thiết kế tàu vũ trụ X. Kô-rô-lốp…và nhiều trường đại học danh tiếng.
– LB Nga là nước đầu tiên trên thế giới đưa con người lên vũ trụ.
– Khi Liên Xô là cường quốc trong thập niên 60 và 70 của thế kỉ XX, đã chuếm tới 1/3 số bằng phát minh sáng chế của thế giới. LB Nga là quốc gia đứng hàng đầu thế giới về các ngành khoa học cơ bản.
– Trình độ học vấn cao, tỉ lệ biết chữ 99% có đội ngũ cán bộ khoa học kĩ thuật và công nhân lành nghề vững mạnh và thu hút đầu tư nước ngoài.

TRẢ LỜI CÂU HỎI LIÊN QUAN

? (trang 66 SGK Địa lý 11) Phân tích những thuận lợi và khó khăn về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển kinh tế của liên bang Nga.
– Có nhiều đồng bằng rộng lớn như đồng bằng Đông Âu, đồng bằng Tây Xi – bia thuận lợi để phát triển trồng trọt và chăn nuôi.
– Có loại đất tốt như đất đen là loại đất tốt nhất cho phát triển trồng trọt.
– Khí hậu : đa dạng, thuận lợi cho việc phát triển một nền nông nghiệp đa dạng.
– Sông ngòi : có nhiều song và hồ lớn có giá trị về nhiều mặt : thủy điện, giao thông, cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp,…
– Tài nguyên rừng : có diện tích rừng lớn nhất thế giới, chủ yếu là rừng tai ga.
– Khoáng sản : là một trong những quốc gia giàu khoáng sản nhất thế giới, trong đó có nhiều loại khoáng sản trữ lượng hàng đầu thế giới.
Khó khăn :
– Địa hình núi và cao nguyên chiếm diện tích lớn, có khí hậu băng giá hoặc khô hạn, tài nguyên phong phú nhưng phân bố chủ yếu ở vùng đồi núi hoặc giá lạnh.

? (trang 66 SGK Địa lý 11) Đặc điểm dân cư của LB Nga có thuận lợi và khó khăn gì cho việc phát triển kinh tế?
* Thuận lợi :
– Có lực lượng lao động dồi dào.
– Có đội ngũ cán bộ khoa học và lực lượng lao động có tay nghề cao.
– Người lao động cần cù, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc.
* Khó khăn :
– Tình trạng thiếu lực lượng lao động bổ sung cho các ngành sản xuất.
– Sự phân bố dân cư không đều dẫn đến tình trạng khai thác và sử dụng không hết tiềm năng của tài nguyên thiên nhiên.
– Là một quốc gia nhiều dân tộc, nên có sự khác biệt về trình độ kinh tế – xã hội giữa các dân tộc.

? (trang 66 SGK Địa lý 11) Hãy nêu một số tác phẩm văn học, nghệ thuật, những nhà bác học nổi tiếng của LB Nga.
– Một số tác phẩm văn học : “Sông Đông êm đềm” của Sô – lô –khốp ; “Chiến tranh và hòa bình” của Lép –Tôn-xtôi; “Thép đã tôi thế đấy” của Ô-xtrốp-xki ,…
– Nhiều tác phẩm hội họa danh tiếng như : “ Mùa thu vàng”, “Tháng ba” của Lê-vi-tan, “ Người đàn ba xa lạ” của N.Kran-xcôi,…
– Các nhà khoa học nổi tiếng : Men-đê-lê-ép, Xi –ôn-cốp-xki, Cuốc-cha-tốp, Lô-mô-nô-xốp,…

Xem thêm về Liên bang Nga tại đây !

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức