45 năm Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh: Sức sống kỳ diệu của một ca khúc cách mạng

45 năm qua, ca khúc Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh vẫn vang lên trong đời sống nghệ thuật trong cả nước từ sân khấu chuyên nghiệp đến nghệ thuật không chuyên, từ karaoke đến sinh hoạt bình dân. Ai hát cũng được. Hát song ca, đơn ca, đồng ca mấy trăm người cũng được…

Nhạc sĩ Xuân Hồng

Sức sống kỳ diệu của bài hát ấy thật khó hoàn toàn có thể lý giải một cách toàn vẹn. Đó là một ca khúc mà giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ chỉ có nhìn nhận vào hàng xuất sắc, đẹp cả ca từ lẫn giai điệu, lộng lẫy cả nhạc lẫn lời, vượt khoảng trống TP. Hồ Chí Minh đến với cả quốc tế, vượt thời hạn chào mừng Hồ Chí Minh giải phóng đến sau 45 năm tự do và giai điệu ấy còn sống mãi với thời hạn .

* Giai điệu của những bước chân thần tốc

“Mùa xuân này về trên quê ta…”, những câu hát đầu tiên của bài hát được ra đời cùng với những bước chân thần tốc của đoàn quân giải phóng trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử mùa Xuân 1975. Nhạc sĩ Xuân Hồng đã ấp ủ và viết bài hát ấy trên hành trình “tiến về Sài Gòn”. Bài hát được hoàn thiện sau khi nhạc sĩ cùng đồng đội về nhận công tác tại thành phố Sài Gòn và được sống trong niềm vui cả nước “rợp bóng cờ bay”, sống trong cảm giác hạnh phúc đến nghẹn ngào “vui sao nước mắt lại trào”!

Nhạc sĩ Xuân Hồng ( 1928 – 1996 ) tên thật là Nguyễn Hồng Xuân, quê ở Tây Ninh, sinh ra trong một mái ấm gia đình thương mến nhạc tài tử, được học nhạc từ rất sớm. Âm nhạc truyền thống cuội nguồn có ảnh hưởng tác động trong sáng tác của ông. Với năng lực và sự góp sức lớn lao cho nền nghệ thuật và thẩm mỹ nước nhà, năm 2000, ông được truy tặng Trao Giải Hồ Chí Minh về văn học thẩm mỹ và nghệ thuật .
Bài hát ấy đã nhanh gọn được tiếp đón và thông dụng trên những kênh phát thanh và truyền hình, trong những buổi văn nghệ của những đoàn nghệ thuật và thẩm mỹ chính quy đến những đội văn nghệ địa phương, ban, ngành trong không khí chào mừng Hồ Chí Minh giải phóng, chào mừng quốc gia thống nhất .
Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh là bức tranh hiện thực của một quá trình tỏa nắng rực rỡ trong lịch sử dân tộc : Đại thắng mùa Xuân năm 1975. Bài hát là xúc cảm mãnh liệt mà vô cùng chân thành của từng con người và của cả dân tộc bản địa về thắng lợi vĩ đại : thắng lợi biến mùa xuân thực sự là “ thiên anh hùng ca ngàn năm sáng chói, lưu danh đến muôn đời ” .
Ai hát cũng thấy hay và thấy mình trong đó : Có tình cảm nghẹn ngào của người chiến sỹ cách mạng cùng những đồng đội hành quân tiến về giải phóng TP HCM, có niềm niềm hạnh phúc sum vầy của những cán bộ phải chia xa miền Nam hơn 20 năm chống Mỹ, có niềm tự hào của người dân thành phố mang tên Bác trong niềm vui thống nhất vỡ òa từ thắng lợi lịch sử vẻ vang 30/4 !

* Giá trị nghệ thuật

Điều rất kỳ lạ là bài hát Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh có cấu trúc cực kỳ đơn giản và giản dị, ngắn gọn, gồm 2 đoạn ; có ca từ mộc mạc và có giai điệu, tiết tấu đậm chất dân ca Nam bộ, không hàn lâm nhưng đó là ca khúc được đảm nhiệm nhiều nhất, lâu nhất và sâu rộng nhất .
Chỉ hoàn toàn có thể nói rằng bài hát đã được phát minh sáng tạo bằng cả tấm lòng, với cả trái tim của một người nghệ sĩ chân chính. Theo nhạc sĩ Trương Quang Lục, vào thời gian sự kiện lịch sử dân tộc trọng đại thống nhất quốc gia ngày 30-4-1975, có đến hàng trăm ca khúc được sáng tác ngợi ca thắng lợi vẻ vang của quân và dân ta, nhưng theo thời hạn chỉ còn vài ca khúc được người nghe yêu dấu, hát đi hát lại đến tận giờ đây như : Như có Bác trong ngày vui đại thắng ( Phạm Tuyên ), Đất nước trọn niềm vui ( Hoàng Hà ) và Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh ( Xuân Hồng ) .
Đây là bài hát mà ai cũng thấy mình hát được, ai cũng hoàn toàn có thể tham gia hát tập thể được. Dân chuyên nghiệp hoàn toàn có thể dựng cho những dàn đồng ca, hợp xướng hàng ngàn người hát cũng được, một người hát cũng được, hợp ca, song ca cũng được … Dễ dàng thuộc, thuận tiện hát nhưng không chỉ có giới tầm trung yêu quý mà cả “ dân chuyên nghiệp ” cũng rất muốn hát là điều kỳ lạ hiếm thấy ở một ca khúc .
Lời ca được khai thác những âm tiết mở tạo vần như thơ và độ vang cho câu hát :

+“Mùa Xuân này về trên quê tA

Khắp đất trời biển rộng bao lA

Cây xanh tười ra lá trổ hoA

Chào mùa Xuân về với mọi nhÀ

Thành phố Hồ Chí Minh quê tA

Đã viết nên thiên anh hùng cA”

+ “Biết bao biết mấy tự hÀO

Sài Gòn ơi cả nước vẫy chÀO

Cờ sao đang tung bay cAO

Qua hết rồi những năm thương đAU

Xa ba mươi năm nay đã gặp nhAU

Vui sao nước mắt lại trÀO”

+ “Bao năm vẫn đợi chỜ

Mà niềm vui như đến bất ngỜ

Ngày đi như trong đêm mƠ

Tuổi lớn rồi mà như ngây thƠ

Ôi ta đang đi đi giữa rừng hoa hay ta đi giữa rừng cỜ”.

Khai thác vần tiếng Việt trong ca từ là thủ pháp Xuân Hồng triển khai trong nhiều bài hát của ông khá thành công xuất sắc và lời hát nhờ đó như những bài thơ dễ nhớ. Phong cách nghệ thuật và thẩm mỹ của Xuân Hồng còn là việc khai thác thủ pháp đảo phách ( syncope ) vốn có trong dân ca Nam bộ nhưng không gây khó khăn vất vả cho người hát. Trong Xuân chiến khu trước đây, ông dùng đảo phách : “ Chim hót mừng / mùa xuân thắng lợi ” và trong bài hát Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh thủ pháp này lặp lại : “ Lưu danh / đến muôn đời ” hay “ Vui sao / nước mắt lại trào ” .

 

Xuân Hồng được xem là nhạc sĩ thành công khi viết về đề tài mùa xuân với nhiều bài hát làm say đắm lòng người như: Xuân chiến khu (1963), Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh (1975), Mùa Xuân bên cửa sổ (1985 – thơ Song Hảo), Bức ảnh mùa Xuân (1988), Khúc Xuân (1995 – thơ Ngân Thương), Gương mặt mùa Xuân (1996 – trích thơ Trương Vũ Thiên An)… Nhưng trong số này, Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh là đỉnh cao nghệ thuật.

Có thể nói, Xuân Hồng, tác giả của rất nhiều bài hát nổi tiếng như : Bài ca may áo, Chiếc khăn tay, Hành quân đêm, Tiếng chày trên sóc Bom Bo, Cây đàn ghita của Đại đội 3, Người Mẹ Nước Ta …, đã để lại cho tất cả chúng ta một gia tài niềm tin vô giá với ca khúc Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh. Một ca khúc mà ở đó, đặc thù lãng mạn hòa nhập vào niềm tin sáng sủa cách mạng. Một ca khúc mà qua đó người nghe không chỉ cảm nhận mùa xuân của đất trời, của TP.Hồ Chí Minh đơn cử, mà còn thấy mùa xuân của dân tộc bản địa, của quốc gia, mùa xuân của tự do, độc lập, niềm hạnh phúc …
Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh không chỉ là gia tài của người dân TP. Hồ Chí Minh, người dân Nam bộ mà còn trở thành gia tài chung của nhân dân cả nước .

Phú Trang

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức