Phân tích nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia để thấy được nghệ thuật trào lộng, châm biếm sâu cay của Vũ Trọng Phụng, qua đó đả kích phê phán, vạch trần bản chất xấu xa của xã hội thượng lưu tư sản thành thị đương thời.
Đề bài
Bài văn hay phân tích nghệ thuật trào phúng trong Hạnh phúc của một tang gia
: Phân tích nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia ( trích Số đỏ của Vũ Trọng Phụng )
Bài văn mẫu 1
Vũ Trọng Phụng được tôn vinh là “ông vua phóng sự đất Bắc” và mỗi tác phẩm của ông được ví như một quả bom ném vào cái xã hội lố lăng, ô trọc của Việt Nam những năm đầu thế kỉ XX. Tiêu biểu cho nghệ thuật trào lộng, châm biếm sâu cay của ông có thể kể đến tiểu thuyết “Số đỏ” – cuốn tiểu thuyết mà mỗi chương truyện sinh động, sắc sảo, nhạy bén như một thiên phóng sự. Đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” (thuộc chương XV của tác phẩm “Số đỏ”) là đoạn trích tiêu biểu cho nghệ thuật trào phúng sắc sảo của Vũ Trọng Phụng trong tác phẩm này.
” Nghệ thuật trào phúng ” là nghệ thuật tạo tiếng cười mang ý nghĩa đả kích, lên án, vạch trần thực chất xấu xa của đối tượng người tiêu dùng. Tiếng cười chỉ Open khi phát hiện ra những xích míc trái với tự nhiên rồi phóng đại lên để gây cười. Trong đoạn trích, nghệ thuật trào phúng được bộc lộ qua cách kiến thiết xây dựng xích míc trào phúng, trường hợp trào phúng, miêu tả chân dung trào phúng, cảnh trào phúng và giọng điệu, ngôn từ .Mâu thuẫn trào phúng được biểu lộ trước hết ở nhan đề tiềm ẩn nghịch lí : ” Hạnh phúc của một tang gia “. ” Hạnh phúc ” là trạng thái thỏa mãn nhu cầu, tự do về niềm tin khi được cung ứng một nhu yếu nào đó trong đời sống. ” Tang gia ” là mái ấm gia đình có tang, có người thân trong gia đình mất đi, nghĩa là có sự mất mát về người. Theo Vũ Trọng Phụng, tang gia tuy có mất mát về người ( cụ cố Tổ ) tuy nhiên bù lại nó đem lại rất nhiều lợi lộc về tiền tài và khét tiếng. Cách lí giải này sẽ là lời hé mở về mở thực chất của những tầng lớp thượng lưu trong xã hội : chỉ chăm sóc đến danh lợi mà mặc kệ đạo lí tình nghĩa. Không dừng lại ở nhan đề, xích míc trào phúng sẽ được tiến hành trong hàng loạt chương truyện và được tăng dần về mức độ, phóng đại niềm hạnh phúc. Ban đầu là niềm hạnh phúc của những thành viên trong mái ấm gia đình, sau đó là hạnh phúc được tràn ra cả ngoài xã hội. Cái chết cụ cố Tổ ban phát niềm hạnh phúc cho tổng thể những thành viên trong và ngoài mái ấm gia đình .Tình huống trào phúng được lựa chọn là một trường hợp đạo đức : tác giả dùng cái chết của người thân trong gia đình làm phép thử độ sáng của đạo hiếu trong mái ấm gia đình, dùng cái chết đồng loại làm phép thử độ sáng của tình người và tính người. Để tiến hành trường hợp, Vũ Trọng Phụng đã tập hợp và miêu tả những tâm trạng, hành vi, cách ứng xử, thái độ trọn vẹn trái với chuẩn mực đạo đứ thường thì. Đó là tang gia tuy nhiên không ai nghĩ đến người chết và việc báo hiếu. Mỗi người đều có mối chăm sóc riêng nhưng đều hướng đến hai chữ danh lợi thu được từ cái chết ấy. Đó là tang gia tuy nhiên không ai đau buồn, thương tiếc. Nếu có đau buồn, thương tiếc cũng chỉ là cái mặt nạ, là màn kịch được dựng lên để che đậy những nhu yếu, mưu đồ, toan tính. Ẩn sau lớp mặt nạ là niềm vui thực sự của cả người thân trong gia đình trong mái ấm gia đình và những người ngoài mái ấm gia đình. Niềm vui ấy khiến đám tang có xu thế trở thành đám hội tưng bừng, náo nhiệt .Trong nghệ thuật biếm họa, chỉ với đôi ba nét, người họa sỹ tóm được thần thái của đối tượng người dùng trào phúng, lột tả được xích míc, trình diện được thực chất của con người xấu xa để tạo tiếng cười đầy chất trí tuệ, có sức công phá lớn. Lần lượt những chân dung biếm họa hiện lên dưới ngòi bút như có thần của Vũ Trọng Phụng .Đó là cụ cố Hồng – con trai cả của người chết. Với vị trí này, nghĩa vụ và trách nhiệm của ông là lo ma chay của cha mình cho chu tất nhưng những hành vi đơn cử của ông lại trọn vẹn trái ngược. Ông nằm dài, hút thuốc phiện và mơ màng theo khói thuốc. Ông nghĩ đến việc cưới chạy cho cô con gái Tuyết nhưng lại đùn đẩy việc cưới xin cho vợ. Cái danh mà ông mơ ước và tô vẽ là thế lực của một mái ấm gia đình nề nếp, gia phong, danh gia vọng tộc. Vì thế ông đã tỏ ra già cả dù chưa đến 60 để được gọi là ” cụ Cố “. Ông sẵn sàng chuẩn bị mùa hè mặc áo bông, trả nhầm tiền xe để chứng tỏ mình lẩm cẩm ; luôn gắt gỏng để chứng tỏ mình già cả, ốm yếu. Nghĩ đến cái chết của bố mình, ông sung sướng đến độ đê mê nên ” đã nhắm nghiền mắt lại để mơ màng đến cái lúc cụ mặc đồ xô gai, lụ khụ chống gậy, vừa ho khạc vừa khóc mếu, để cho thiên hạ phải chỉ trỏ : Úi kìa, con giai nhớn đã già đến thế kia kìa ! ” và khen ” một cái đám ma như vậy, một cái gậy như vậy ” … Tấm lòng của người con trơ như khúc gỗ, vô cảm trước cái chết của người cha. Vai trò và tình cảm của một đứa con trong ông đã chết bởi ông chỉ nghĩ đến cái gậy mà thôi !Ông Văn Minh là đứa cháu đích tôn, là ” nhà cải cách xã hội ” Gianh Giá thì sung sướng tột đỉnh vì ” Thế là từ nay mà đi, cái chúc thư kia sẽ đi vào thời kì thực hành thực tế chứ không còn là lí thuyết viển vông nữa “. Mọi hành vi của ông đều trái chiều với nghĩa vụ và trách nhiệm và tình cảm của một người cháu. Ông mời luật sư đến tận mắt chứng kiến cái chết của ông nội để bảo vệ tính pháp lí của chúc thư. Ông còn nghĩ đến cách đối xử với Xuân Tóc Đỏ mà thực ra là tìm cách bịt miệng vì Xuân Tóc Đỏ biết những bí hiểm tày đình của ông. Ông ý niệm tội hạ nhục danh dự của người thân trong gia đình trong mái ấm gia đình là tội nhỏ và tội làm chết người thân trong gia đình trong mái ấm gia đình mới là cái ơn lớn. Để trả cái ơn to lớn ấy, ông đã dùng hạnh phúc trăm năm của cô em gái lá ngọc cành vàng để trả ơn cho một kẻ vô học. Ở ông sống sót sự xích míc giữa cái bên ngoài là vẻ mặt ” đăm đăm chiêu chiêu ” của cái bồn chồn lo ngại rất hợp thời trang nhà có tang với cái bên trong là việc nghĩ cách đối xử với người đã mang đến cái ” ơn to ” cho mái ấm gia đình .Cô Tuyết, cô cháu gái giữ gìn nửa chữ trinh, mới chỉ hư hỏng được 50%. Mặt cô phảng phất vẻ buồn lãng mạn vì nhớ nhung nhân tình chứ không phải xót thương ông nội. Đám tang mang đến niềm hạnh phúc cho cô vì cô được mặc bộ y phục ” Ngây thơ ” để chứng tỏ phẩm giá mới chỉ đánh mất nửa chữ trinh. Bộ y phục nửa kín nửa hở làm cho những ông tai to mặt lớn bạn của cụ cố Hồng cảm động thực sự, còn hơn cả ” những khi nghe tiếng kèn Xuân nữ ai oán, não nùng ” .Cậu tú Tân thì ” cứ điên người lên vì cậu đã chuẩn bị sẵn sàng mấy cái máy ảnh mà mãi cậu không được dùng đến “. Ông nội chết là dịp để cậu trổ tài đạo diễn, chụp ảnh trong dịp đám tang. Cậu tỏ ra là một tài tử chụp ảnh, những chiếc máy ảnh được sẵn sàng chuẩn bị từ lâu nay sẽ có dịp dùng đến. Cậu và bạn hữu của cậu rầm rộ nhảy lên những ngôi mộ khác nhau để chụp ảnh ở những khoảnh khác nhau. Cậu đạo diễn mọi người gục đầu, cong sống lưng, khóc rồi đóng kịch xót thương cho đúng không khí đám tang .Ông Phán mọc sừng là con rể của cụ cố Hồng. Ông sung sướng vì ” không ngờ rằng giá trị đôi sừng hươu vô hình dung trên đầu ông lại lớn đến như vậy, nó có giá đến ” vài nghìn đồng ” Đông Dương. Ông trù tính ngay một cuộc doanh thương với Xuân Tóc Đỏ để nhân cái số vốn ấy lên. Là một diễn viên đại tài, ông Phán đã hoàn thành xong xuất sắc màn kịch vờ tỏ ra khóc thương. Trong đám tang ông vợ, ông mặc cái khăn trắng to tướng, áo thụng trắng lòe xòe và khóc mãi không thôi. Ngay cả Xuân Tóc Đỏ – kẻ chuyên đi lừa đảo người khác cũng bị ông lừa. Tưởng rằng ông khóc đến lả oặt người đi nên đã đưa tay ra đỡ, nhưng đến khi ông Phán dúi vào tay tờ 5 đồng gấp tư hắn mới hiểu ra bộ mặt thật tham lam đến mức tình người khô héo, trái tim vô cảm và thậm chí còn là việc bán rẻ cả danh dự bản thân. Ngay trước mặt cha vợ, trước linh hồn ông vợ, ông ta vẫn thản nhiên hoàn thành xong việc làm giao dịch thanh toán tiền để sẵn sàng chuẩn bị chuyển nốt sang việc làm toan tính khác .Không chỉ khắc họa chân dung châm biếm cá thể, tác giả còn khắc họa hình tượng đám đông. Những tốp người đó là nhóm những vị quan chức hạng sang thì trang trọng gắn lên ngực đủ những thứ huy chương : ” Bắc Đẩu bội tinh, Long bội tinh, .. : đủ những thứ sắc tố và kiểu râu ria trên cằm ” hoặc dài hoặc ngắn, hoặc đen hoặc hung hung, hoặc lún phún hoăc rầm rạm, loăn quoăn .. “. Các vị đi cạnh linh cữu bị kích động, bởi ” làn da trắng thập thò trong làn áo voan trên cánh tay và ngực Tuyết “. Nhóm phần đông nhất gồm toàn ” giai thanh gái lịch, nên họ chim nhau, cười tình với nhau, bình phẩm với nhau, chê bai nhau, ghen tuông hẹn hò nhau, bằng những vẻ mặt buồn rầu của những người đi đưa ma “. Đám tang là thời cơ để tổng thể mọi người không phân biệt già trẻ, gái trai thỏa mãn nhu cầu cái sung sướng, hạnh phúc của mình .Cảnh trào phúng là những cảnh tượng trái với lẽ thường thì, tập trung chuyên sâu rất nhiều điều trái với thuần phong mĩ tục được phóng đại lên để gây cười. Cảnh đưa tang là một cảnh trào phúng vì vẻ bên ngoài là đám tang nhưng thực ra lại mang đặc thù đám hội, đám rước. Được tổ chức triển khai pha tạp, đám tang có cả âm thanh thuộc về nghi thức tang lễ và âm thanh không thuộc nghi thức tang lễ tuy nhiên cảm xúc chung là nhốn nháo, ầm ĩ. Âm thanh thuộc tang lễ đó là tiếng kèn pha tạp, lẫn lộn cả kèn ta, tàu và Tây ; tiếng khóc ” Hứt ! .. Hứt ! .. Hứt !. ” của Phán mọc sừng – một thứ âm thanh lạ lùng sẽ khiến người khác bật cười vì quá bất ngờ .Thực chất đây là hành vi ngụy trang che đậy cho mục tiêu thực sự của ông. Âm thanh không thuộc tang lễ là tiếng cãi cự, chê trách nhau của đám người trong nhà. Tiếng cãi cự này sẽ trình diện những xích míc ngấm ngầm dù luôn được dàn xếp trong vẻ bên ngoài êm đẹp. Đó còn là tiếng trêu chọc, đùa cợt thô lỗ, tục tĩu của đám ” giai thanh gái lịch ” càng thể hiện rõ sự tồi tệ, vô liêm sỉ của những tầng lớp thượng lưu. Hình ảnh trong đám tang có hình ảnh thuộc nghi lễ và không tương quan đến tang lễ tuy nhiên đều tạo ấn tượng về sự phô trương đầy kệch cỡm. Hình ảnh thuộc nghi lễ thường thì là vòng hoa, câu đối và người đưa tang nhưng nó Open với số lượng khổng lồ là 300 vòng hoa, 300 câu đối và mấy trăm người đi đưa. Nó cho thấy sức tác động ảnh hưởng và mối quan hệ thoáng đãng của mái ấm gia đình. Đó còn là y phục tang lễ tân thời do tiệm may Âu hóa phong cách thiết kế đã biến đám tang thành một cuộc trình diễn mốt để quảng cáo loại sản phẩm với mục tiêu kinh doanh thương mại .Hình ảnh thuộc nghi lễ là kiệu bát cống, lợn quay đi lọng ; bộ y phục ” Ngây thơ ” của cô Tuyết cùng những huân chương của những bạn cụ Cố. Một hình ảnh ấn tượng nhất với người đọc chính là tờ 5 đồng được gấp tư, bộc lộ sự chuẩn bị sẵn sàng chu đáo để triển khai xong phần còn lại của bản hợp đồng. Nó cho thấy thực chất bỉ ổi và cũng là lời kết đầy chua chát về một xã hội vì tiền, chạy theo đồng xu tiền mà quên đi tình nghĩa .Giọng điệu mỉa mai, chua chát là giọng điệu bao trùm chương truyện. Có những câu văn tưởng như là giọng trần thuật khách quan bình thản ” Đám cứ đi ” nhưng khi nhắc đến hai lần nó đã mang ý nghĩa mỉa mai châm biếm đám ma thật to, thiên hạ tha hồ ngắm thật kĩ cái giả dối, vô nhân đạo của đám người ấy. ” Đám cứ đi ” nghĩa là sự vô liêm sỉ không khép lại mà lê dài tưởng như vô tận, nó kéo theo cái xác chết đến tận huyệt miệng. Về ngôn từ, tác giả đã sử dụng những tích hợp từ độc lạ trong những câu văn để tạo nên tiếng cười vui nhộn như ” vẻ buồn lãng mạn đúng mốt “, ” chưa đánh mất cả chữ trinh ” ; những so sánh gây cười như ” Tuyết như bị kim châm vào lòng vì không thấy bạn giai đâu cả ” .Tất cả những đặc thù trên đã góp thêm phần làm ra giá trị của nghệ thuật trào phúng Vũ Trọng Phụng. Bằng tiếng cười mang ý nghĩa đả kích phê phán, nhà văn đã vạch trần thực chất xấu xa của xã hội thượng lưu tư sản thành thị đương thời. Đó là một xã hội băng hoại đạo đức, khô héo tình người, chạy theo lối sống văn minh rởm, vô cùng đồi bại, lố lăng. Đằng sau tiếng cười không phải niềm vui mà là nỗi đau đời, là khao khát thay đổi, muốn chôn vùi xã hội ấy. Qua đó biểu lộ tấm lòng tốt đẹp, mong ước con người tránh được sự suy đồi về đạo đức do xã hội vô lương ảnh hưởng tác động. Quan trọng hơn cả, nghệ thuật tào phúng đã bộc lộ kĩ năng, phong thái riêng của Vũ Trọng Phụng .Ngòi bút trào phúng của Vũ Trọng Phụng sắc bén đến lạnh nhạt. Đằng sau những lời nói như đùa, thực sự của xã hội thượng lưu thành thị buổi Âu hóa dưới chính sách thực dân nửa phong kiến cứ hiện lên rõ mồn một, trên đó nổi lên hai sự thực khắc nghiệt : sự tàn khốc, vô nhân đạo và sự giả dối, bịp bợm. Vũ Trọng Phụng đã đứng về phía nhân dân mà phê phán can đảm và mạnh mẽ thực chất giả dối và sự lố lăng, đồi bại của xã hội thượng lưu ở thành thị những năm trước Cách mạng tháng Tám 1945 .Tham khảo :
Bài văn mẫu 2
Với đặc điểm là một tiểu thuyết hoạt kê, tác phẩm Số Đỏ của Vũ Trọng Phụng đã miêu tả thật sống động bao nhiêu cảnh đời và con người mang tính hài hước, giễu cợt. Không chỉ một cuộc đời của nhân vật chính – Xuân Tóc Đỏ- đáng cười, mà hầu như tất cả các nhân vật, các tình huống, chi tiết truyện đều đáng cười, đáng phê phán. Chương XV của tác phẩm – với tiêu đề Hạnh phúc của một tang gia – miêu tả đám tang cụ cố tổ, giống như một chuỗi cười dài, một cuộc đưa tiễn tập thể, cuộc hành trình tới mộ của cả xã hội, cái xã hội tư sản thành thị Âu hoá rởm, văn minh rởm hết sức lố lăng, đồi bại đang hiện diện ở Việt Nam những năm 30 – 45 của thế kỉ XX. Mỗi tình huống truyện, mỗi nhân vật cứ tự nhiên làm bật ra tiếng cuời. Tiếng cười mang nhiều sắc độ, liên tục không dứt. Nó kéo dài trong suốt thời gian đám tang, suốt cuộc hành trình đưa tiễn….
Đọc tên chương – Nguyên văn trong tác phẩm là : Hạnh phúc của một tang gia – một cái đám ma gương mẫu … tất cả chúng ta không khỏi bật cười bởi cách thông tin hóm hỉnh của nhà văn. Nội dung vấn đề là một việc đau đớn, xấu số. Vậy mà “ tang gia ” lại có ” hạnh phúc ” ! Việc tang là nghi lễ thiêng liêng, cần sang chảnh, vậy mà, ngôn từ dành cho cái việc đại hiếu của một mái ấm gia đình như mái ấm gia đình cụ cố Hồng lại hỗn độn, trộn lẫn tuỳ tiện chữ Hán, chữ Nôm, nào hạnh phúc, nào tang gia, nào văn minh, gương mẫu, cứ như chuyện đùa, chuyện vui vậy ! Cái sự đùa vui ấy mở màn cho vở hài kịch mà trên sân khấu hiện thật rõ hai trạng huống nực cuời : đám tang nhưng không phải là đám tang, nó là một đám …. rước. Con người nhưng không phải là con người mà là … những hình nhân dị dạng, những quái vật .Sau thời hạn bồn chồn theo lẽ thường tình của một nhà có việc tang, khi ba người quan trọng nhất – ông Cố Hồng, bà vợ và Văn Minh từ trên gác xuống dưới nhà cắt đặt mọi việc, thì cái mái ấm gia đình có đại tang đó bừng lên một ngày hội. Lúc đưa đám thì cả bàn dân thiên hạ ở phố phường, ai cũng thấy đám ma được tổ chức triển khai linh đình, đủ phong thái, lễ nghi theo cả lối ta, tây, tàu. Đám ma đưa đến đâu làm huyên náo đến đấy. Cả thành phố nhốn nháo … ” Kèn ta, kèn tây, lèn tàu lần lượt thay nhau mà rộn lên ”. Tiếng khóc của những người trong tang gia xen lẫn tiếng “ rỉ tai ” về chuyện vợ con, nhà cửa, may áo, sắm tủ, hoặc những lời nói “ thì thào ” của bọn đàn ông bình phẩm vẻ đẹp của những cô gái, “ than vãn ” việc “ vợ béo, chồng gầy ” .Vậy đấy, trên cái sân khấu vui nhộn, người đọc thấy được một khung cảnh pha tạp, hỗn độn, vật phẩm và con người hỗn độn, âm thanh và sắc tố hỗn độn, việc vĩnh biệt một con người là việc đùa vui, tiếng khóc của nhiều người cũng hỗn độn, việc vĩnh biệt một con người và việc đùa vui, tiếng khóc của nhiều người cũng hỗn độn. Đám rước mà như “ ở hội chợ ”. Đám tang hay đám rước ? Bởi vì, như tác giả kể : “ Đám cứ đi ” rồi lại “ Đám cứ đi ”. Những lời văn bỡn cợt, lơ lửng, hóm hỉnh, chua chát. Và ông nhận xét : “ Thật đúng là một đám ma to tát hoàn toàn có thể làm cho người chết nằm trong quan tài cũng phải mỉm cuời sung sướng, nếu không gật gù cái đầu ” .
Chương 15 – Hạnh phúc của một tang gia là một trong những màn hài kịch đặc sắc nhất của tiểu thuyết “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng. Để dàn dựng một màn hài kịch cười, trước hết phải phát hiện ra một mâu thuẫn trào phúng. Tiếng cười có muôn hình vạn trạng, tuy nhiên bao giờ nó cũng bật ra trước một mâu thuẫn trào phúng được phóng đại lên.
Mâu thuẫn trào phúng trong chương 15 được gợi lên ngay từ cái nhan đề của nó. Tang gia mà lại hạnh phúc ! Nhà có người chết mà lại vui ! Tang gia quả có bồn chồn nhưng đó là cái bồn chồn sung sướng, bồn chồn không phải để tổ chức triển khai một đám rước, một ngày hội. Người chết là cụ cố tổ. Cụ mất đi để lại một gia tài lớn. Nhưng ông già quái ác này lại ghi trong di chúc : chỉ chia gia tài cho con cháu khi cụ đã qua đời. Thật là thấp thỏm, vì cụ cứ sống mãi. Con cái, dâu rể đều chờ đón cái chết của cụ như chờ đón một hạnh phúc vậy. Và hạnh phúc đã đến .Đặc sắc của đoạn trích là đã miêu tả được chung quanh hạnh phúc chung của tang gia, mỗi thành viên trong mái ấm gia đình lại có một hạnh phúc riêng không ai giống ai, gắn liền với tính cách riêng của mỗi người và mỗi nhân vật lại có một xích míc trào phúng .Chẳng hạn, cụ cố Hồng. Vì là cụ cố nên luôn đóng vai già yếu, tuy tuổi cụ mới ngoài 50. Xưa nay, cụ mới đóng trò già yếu trong nhà, nay nhờ có đám tang cụ được diễn trò già yếu trước hàng nghìn người. “ Cụ cố Hồng đã nhắm nghiền mắt mà mơ màng đến lúc cụ mặc đồ xô gai. Lụ khụ chống gậy, vừa ho khạc, vừa khóc mếu, để cho thiên hạ phải chỉ trỏ : Úi chà ! Trông kìa ! Con trai lớn đã già đến thế kia kìa ! ”Vợ chồng Văn Minh thì chắc như đinh sẽ được chia một gia tài tương đối, chỉ còn phải lo mời luật sư đến tận mắt chứng kiến cái chết của cụ cố tổ để cái chúc thư kia đi vào tiến trình thực hành thực tế chứ không còn là lí thuyết viển vông nữa. Đây cũng là dịp để tiệm may âu hóa và ông TYPN hoàn toàn có thể lăng xê những mốt phục trang táp bạo nhất hoàn toàn có thể ban cho những ai có tang đương đau đớn, vì kẻ chết cũng được hưởng chút ít hạnh phúc ở đời .Cô Tuyết thì sung sướng vì được mặc bộ y phục Ngây thơ hở cả nách và nửa vú viền đen, đội cái mũ mấn xinh xinh …. Tuyết mời những quan khách rất nhanh gọn, trên mặt lại có vẻ như buồn lãng mạn rất đúng mốt. Ông Phán mọc sừng lại hả hê vì đã được cụ cố Hồng hứa chia thêm cho vài nghìn đồng. Chính cụ cũng không ngờ giá trị đôi sừng hươu lại to đến như vậy .Cậu Tú Tân mừng điên người vì đã chuẩn bị sẵn sàng mấy cái máy ảnh mà vẫn chưa được dùng đến. Xuân Tóc Đỏ càng được vênh vang hơn vì nhờ nó mà cụ Cố mới lăn đùng ra chết. ( Nó tố cáo ngay trước mặt cụ tội ngoại tình của cô Hoàng Hôn, cháu gái của cụ, và cắm sừng vào đầu ông Phán, cháu rể cụ ) .Là cố vấn của báo Gõ Mõ, Xuân còn đem lại Gianh Giá giật mình cho đám tang vì đã bổ trợ vào sự trang trọng sáu chiếc xe chở sư cụ chùa bà Banh, đại diện thay mặt hội Phật Giáo, báo Gõ Mõ cùng với những vòng hoa đồ sộ …
Hạnh phúc còn lan ra cả ngoài gia đình người chết. Cảnh sát Min Đơ, Min Toa được thuê giữ trật tự cho đám tang. Những bạn bè tai to mặt lớn của cụ cố Hồng được dịp khoe khoang sự oai vệ và danh giá của mình, những bội tinh và râu ria… Hàng phố thì vui quá vì mấy khi được xem đám ma to như thể là hội chợ.
Xem thêm: Điều Trị Hôi Miệng Dứt Điểm Tại Nhà
Một trong những nét rực rỡ của chương truyện là tả đám đông ồn ào. Láo nháo, nhặng xị. Hình như có ý thức khi vận dụng kĩ thuật điện ảnh, tác giả lùi xa quay toàn cảnh đám tang đang nghiêm chỉnh đi theo quan tài người chết đến tận huyệt với cái điệp khúc đám cứ đi …. Có khi lại dí sát ống kính quay cận cảnh để thấy đây không phải là một đám ma mà là một đám rước, đám hội rất là vui tươi. Đám cứ đi nhưng không ai nghĩ đến việc đưa đám. Đến đây không phải để khoe những bộ ngực đầy huân, huy chương và những bộ râu ria oai vệ thì cũng để thủ thỉ với nhau về những chuyện vợ con, chuyện sắm một cái áo, cái tủ …. Còn bọn người trẻ tuổi thì chim nhau, cười tình với nhau, bình phẩm, ghen tuông nhau, hẹn hò nhau bằng vẻ mặt buồn rầu của người đi đưa đám ma. Màn kịch kết thúc bằng cụ thể vui nhộn chó đểu. Ông Phán mọc sừng dúi vào tay Xuân 5 đồng thanh toán tiền thuê Xuân tố cáo cái nhục mọc sừng của ông ta .
Số Đỏ là một cuốn tiểu thuyết dùng hình thức giễu nhại, lật tẩy tính chất bịp bợm của những tầng lớp gọi là thượng lưu, trí thức của Hà Nội xưa. Tất cả là một cuộc diễn trò lớn: MỘT CUỘC BÁO HIẾU LINH ĐÌNH NHẤT CỦA MỘT GIA ĐÌNH ĐẠI BẤT HIẾU.
Bài văn mẫu 3
“Số đỏ” là cuốn tiểu thuyết đặc sắc nhất của nhà văn Vũ Trọng Phụng. Trong đó mỗi chương là một hài kịch chương XV “Hạnh phúc một tang gia” được đánh giá là một trong những màn hài kịch thành công nhất. Qua việc miêu tả đám tang của cụ Tổ, Vũ Trọng Phụng đã phơi bày cái bộ mặt xấu xa của trưởng giả, cái xã hội “khốn nạn”, “chó đểu” đương thời như cách nói của nhà văn.
Tính chất trào phúng được biểu lộ thâm thúy qua cái nhan đề đầy nghịch lí : ” Hạnh phúc một tang gia “. Ở đây, Vũ Trọng Phụng đã khai thác sự xích míc giữa hình thức và nội dung. Thông thường, cái chết khi nào cũng gợi lên tâm trạng đau buồn, sầu não, xót thương. Nhưng trong trường hợp này lại khác : cái chết giật mình của cụ Tổ đã mang lại quyền lợi và niềm vui lớn lao cho mỗi thành viên trong đám con cháu của người chết. Nhà có người chết mà lại vui, cảnh tang gia có hoảng sợ thật như người ta thường nói nhưng đó là sự bồn chồn một cách sung sướng. Bối rối không phải tổ chức triển khai môt đám tang ma mà là để tổ chức triển khai một ngày hội, một đám rước thì đúng hơn .Trong chương này, Vũ Trọng Phụng cũng đã kiến thiết xây dựng được những bức chân dung trào phúng rất rực rỡ. Mỗi nhân vật hiện lên là một niềm ” hạnh phúc ” trong cảnh tang gia hoảng sợ .Cái chết của Cụ Tổ đã khiến cho mọi thành viên trong mái ấm gia đình có tang cảm thấy ” sung sướng và hạnh phúc ” bởi họ nóng lòng chờ đón cái tích tắc này từ lâu. Điểm rực rỡ của nhà văn Vũ Trọng Phụng là ngoài việc biểu lộ cái ” hạnh phúc ” chung của một tang gia ; mỗi người trong mái ấm gia đình lại có một ” hạnh phúc ” riêng, không ai giống ai. Chính trải qua sự miêu tả, xúc cảm tâm trạng mỗi người trước cái chết của cụ Tổ, nhà văn đã bộc lộ rõ nét thực chất, tính cách của mỗi nhân vật. Hay nói cách khác, mỗi nhân vật trong mái ấm gia đình cụ cố Hồng lại có một đặc thù, môt xích míc trào phúng riêng .Nhân vật cụ Cố Hồng là con trai của người chết. Ông ta có một sở trường thích nghi quái gở đó là thích đóng vai cụ già yếu, mặc dầu tuổi tác chưa phải là cao ( Ông ta bắt mọi người phải gọi mình là cụ Cố ; khi nào cũng tỏ ra ốm yếu ). Nhưng từ trước đến nay, cụ Cố Hồng mới chỉ diễn trò già yếu với đám con cháu trong nhà nay nhờ có đám tang của bố mình mà cụ có được cái như mong muốn, diễn trò già yếu trước con mắt của công chúng hàng nghìn người. Mới nghĩ đến cảnh đám tang, ông đã thấy sướng run người. Cụ Cố Hồng đã nhắm nghiến lại để mơ màng cái lúc cụ mặc đồ xô gai, lụ khụ chống gậy ; vừa ho khạc, vừa khóc mếu máo để cho thiên hạ phải chỉ trỏ : ” Uí kìa, con dai lớn đã già thế kia kìa .Với vợ chồng Văn Minh, sau cái chết của cụ Tổ, sẽ được chia một phần gia tài khá lớn ; điều mà ông ta lo ngại lúc này là phải mời luật sư đến, tận mắt chứng kiến cái chết của cụ Tổ : ” để cái chúc thư kia sẽ đi vào thời kì thực hành thực tế chứ không còn là triết lý viễn vong nữa “. Đám ma của cụ Cố cũng là dịp hiếm có để tiệm may Âu hóa và ông TYPN hoàn toàn có thể lăng xê những mẫu phục trang táo bạo nhất : ” nó hoàn toàn có thể ban cho những ai có tang đương đau đớn vì kẻ chết cũng được hưởng chút ít hạnh phúc ở đời ” .Sự lố lăng được đẩy lên cao hơn nữa khi Open hình ảnh cô Tuyết, cháu nội cụ Cố. Người cháu gái hiếu thảo này luôn mong ông nội chết để có dịp diện những bộ quần áo tân trang, hở hang đầy khiêu gợi. Trong đám đông nhốn nháo ấy cô khi nào cũng mong sẽ có dịp gặp được tình nhân Xuân tóc đỏ để có dịp bộc lộ lòng hiếu thảo giả tạo của mình và mong Xuân thấu hiểu cô. Và để diễn cho thật giống vói tâm trạng ấy, cô Tuyết luôn giữ vẻ mặt buồn rầu rất ” lãng mạn và hợp thời “. Nhưng cô buồn không phải vì cái chết của ông nội mà vì chưa thấy mặt Xuân tóc đỏ .Cậu Tú Tân, cháu nội người sắp chết, lại có một ” niềm hân hoan ” tuyệt vời khác. Cậu đã chuẩn bị sẵn sàng cái máy ảnh từ lâu và luôn mong ngóng ông nội chết để có dịp chuẩn bị sẵn sàng ghi lại những khoảnh khắc đau thương ” tuyệt vời nhất “, mà ông nội vẫn chưa chịu chết, khiến cho cậu vô cùng bức bối muốn điên người lên. Và ngày hôm nay chính là thời cơ để cậu phô diễn hết năng lực chụp hình của mình .Ông Phán mọc sừng, chồng cô Hoàng Hôn, và là cháu của người quá cố. Không phải ai khác mà chính ông ta là nguyên do gây ra cái chết của cụ Tổ. Ông Phán tỏ vẻ vui mừng hả hê trước việc vợ mình ngoại tình và tận dụng để tống tiền nhà vợ. Không ngờ điều đó lại khiến cho cụ Tổ bị sốc mà chết. Chính ông ta cũng không ngờ rằng giá trị đôi sừng hươu vô hình dung trên đầu ông ta mà lại to đến như vậy .Cảnh đám tang đã được nhà văn Vũ Trọng Phụng miêu tả bằng bút pháp trào phúng bậc thầy. Cảnh đám tang được miêu tả rất là trang trọng, phô trương, hình thức. Việc tổ chức triển khai đám tang rất hổ lốn theo kiểu Ta – Tàu – Tây ( có kiệu bắt cổng, lợn quay đi lạng, có lốc cốc xoảng, có cái bu-dích, … )Những người đi dự đám tang luôn cố tạo ra vẻ buồn rầu, nghiêm trang cho tương thích với cảnh sắc, nhưng những câu truyện của họ thì rất sôi sục đời thường và chẳng tương quan gì đến người chết. Người đi đưa đám mà phục trang của họ thì như đi hội ; có đủ mọi thứ, nhưng chỉ thiếu một thứ duy nhất đó là tình cảm xót thương, đau đớn tiễn đưa người chết .Trong đám tang, Xuân tóc đỏ càng được dịp huênh hoang hơn vì nhờ có nó cụ Tổ lăn đùng ra chết ( nó tố cáo ngay trước mặt cụ tội ngoại tình của cô cháu gái Hoàng Hôn khiến cụ uất lên mà chết ) là cố vấn của tờ báo ” Gõ mõ “, Xuân còn đem lại Gianh Giá giật mình cho đám ma vì đã bổ trợ vào sự trang trọng của đám tang sáu chiếc xe chở sư cụ chùa Bà Đanh cùng với những vòng hoa đồ sộ. Việc làm của Xuân đã khiến cụ Phán bà – người đã từng chửi Xuân là đồ khốn nạn và đe sẽ nhổ vào mặt hắn cũng phải cảm động và sung sướng : ” ấy giá không có món ấy thì là thiếu chưa được to. May mà ông Xuân đã nghĩ hộ tôi ” .Bản chất của nghệ thuật trào phúng là làm điển hình nổi bật sự xích míc, trái chiều ( giữa thực chất và hiện tượng kỳ lạ, giữa hình thức và nội dung, giữa lời nói và việc làm ). Chính trải qua sự trái chiều ấy làm điển hình nổi bật lên tiếng cười mỉa mai, trào phúng, chế giễu. Nói cách khác, bằng nghệ thuật trào phúng, nhà văn giúp người đọc lật mặt trái của xã hội, làm rõ sự thối nát, bất công của xã hội, cũng như con người .Niềm vui và hạnh không chỉ biểu lộ trên khuôn mặt, dáng đi lời nói của mọi thành viên trong mái ấm gia đình người chết mà còn lan tỏa ra những người xung quanh. Hai viên công an Min Đơ, Min Toa đang thất nghiệp thì được thuê giữ trật tự cho đám tang. Những bè bạn tai to mặt lớn của cụ Cố Hồng thì được kịp khoe khoang sự oai vệ, Gianh Giá của mình : ” ngực đầy những huy chương như Bắc đẩu bội tinh, Long bội tinh, Cao Môn Bội tinh, Vạn tượng bội tinh. Trên mép và cằm đều đủ râu ria … “. Những người dân hàng phố thì vui tươi náo nức vì chỉ mấy khi được xem một đám ma to như vậy : ” theo cả lối Ta – Tàu – Tây, có kiêu bắt cống, lợn quay đi lạng cho đến cốc xoáng và bu dích và vòng hoa. Có đến 300 câu đối, vài ba trăm người đi đưa, lại có cậu Tú Tân chỉ huy những nhà tài tử chụp ảnh đang thi nhau như ở hội chợ ” .Có thể nói, cảnh đám tang diễn ra rất là trang trọng, vui tươi ; nó giống như một đám rước ngày hội vậy. Những người đến chia buồn và đưa ma, ai cũng cố tạo ra vẻ mặt buồn rầu và nghiêm chỉnh cho tương thích với khung cảnh nhưng những câu truyện trò to nhỏ của họ mới phong phú, đa dạng và phong phú, nhiều sắc tố làm thế nào. Người ta đến đây, nếu không phải để khoe những bộ ngực đầy huy chương và những bộ râu ria oai vệ thì cũng để thủ thỉ với nhau về chuyện vợ con, chuyện mới sắm Lodi áo, mới mua một cái tủ, … Còn bọn người trẻ tuổi đến đám tang để có dịp tán tỉnh nhau, cười tình với nhau, ghen tuông nhau, hẹn hò nhau : ” bằng những vẻ mặt buồn rầu của những người đi đưa ma ” .Ở chương ” Hạnh phúc môt tang gia ” Vũ Trọng Phụng cũng đã lựa chọn được những cụ thể trào phúng rất tiêu biểu vượt trội và rực rỡ. Qua những cụ thể này, nhà văn đã bộc lộ được thực chất, tính cách của nhân vật – đằng sau cái vẻ vẻ bên ngoài đau đớn, thương xót là một bộ mặt giả dối, xấu xa và bỉ ổi .Lúc đám tang dừng lại để hạ huyệt, Vũ Trọng Phụng còn khiến cho người đọc hai chi tiết cụ thể thật rực rỡ, đẩy cảnh đưa đám lên tới đỉnh điểm. Chi tiết một là cảnh cậu Tú Tân bắt bẻ từng người một phải làm những động tác, tư thế đau buồn để cậu ta chụp ảnh .Trong khi đó thì ” bạn hữu của cậu rầm rộ nhảy lên những ngôi mã khác mà chụp để cho ảnh khỏi giống nhau. Chi tiết hai là ông Phán mọc sừng, cháu rể của người chết – kẻ giả dối và vô liêm sỉ nhất trong mái ấm gia đình này đã đau đớn, mếu máo tưởng chừng như ngất đi khiến ai cũng chú ý đến ông cháu rể quý hóa ấy “. Vậy mà giữa lúc đoàn người mếu máo, ông ta vẫn không quên kín kẽ món tiền 5 đồng vì đã có công gọi ông ta là ” người chồng mọc sừng ” để tác dụng là cụ Tổ chết và có đám ma to tát ngày hôm nay .Nghệ thuật trào phúng trong chương ” Hạnh phúc một tang gia ” còn được bộc lộ ở ngôn từ và giọng điệu của nhà văn. Một thứ ngôn từ giọng điệu có vẻ như nhẹ nhàng nhưng lại có sức công phá lớn. Điệp ngữ ” đám cứ đi ” giúp cho người đọc tưởng tượng ra được đám tang rất đông, rất dài, rất trang trọng. Điệp ngữ ấy cũng góp thêm phần làm điển hình nổi bật sự phô trương giả dối, và cả sự dửng dưng về tình của những người đi tiễn đưa .
Nếu “Số đỏ” là cuốn tiểu thuyết thành công của Vũ Trọng Phụng thì chương “Hạnh phúc một tang gia” là một trong những chương đặc sắc hơn cả. Ở chương này, nhà văn đã tạo nên được những mâu thuẫn trào phúng, những chân dung trào phúng, những hành vi trào phúng, thậm chí cả những câu nói, giọng điệu trào phúng. Điệp ngữ “đám cứ đi” được nhà văn nhắc đi nhắc lại nhiều lần; vừa làm nổi bật tính chất giả dối phô trương của đám tang vừa nhấn mạnh sự thản nhiên vô tình của những người đi đưa tiễn.
Xem thêm: Dàn ý phân tích nghệ thuật trào phúng Hạnh phúc của một tang gia
Bài văn mẫu 4
Vũ Trọng Phụng là nhà văn hiện thực trào phúng bậc thầy của văn học Nước Ta tân tiến. Ông được ca tụng là ông vua phóng sự đất Bắc với lối miêu tả chân thật tới gian ác, trào phúng tới chua xót. Hạnh phúc của một tang gia là một trong những tác phẩm tiêu biểu vượt trội của ông. Bằng nghệ thuật trào phúng ông đã khắc họa bức tranh lố bịch về đời sống của những người con trong một mái ấm gia đình .Nghệ thuật trào phúng là nghệ thuật gây cười nhằm mục đích đả kích, mỉa mai, châm biếm những hiện tượng kỳ lạ xấu xa trong đời sống. Nó được biểu lộ qua trường hợp, chân dung những nhân vật biếm họa, nghệ thuật phóng đại, ngôn từ, giọng điệu đầy tính mỉa mai .Hạnh phúc của một tang gia tạo nên sự xích míc bởi nhắc đến tang gia là nhắc đến mái ấm gia đình có người mất. Lẽ ra, không khí bao trùm phải là sự ảm đạm, nỗi buồn thương trước sự ra đi của người đã khuất, nhưng ở đây, tác giả lại sử dụng từ hạnh phúc. Hạnh phúc mang một ý nghĩa vui tươi, sung sướng, là thỏa nguyện được nỗi mong ước bấy lâu nay chính cho nên vì thế mà nó ý niệm đầy mỉa mai, trách móc. Chính nhan đề đã lột tả tính châm biếm, mỉa mai của một mái ấm gia đình trước sự ra đi của một ai đó .Tình huống truyện rực rỡ ở chỗ đoạn trích gắn liền với cái chết thật của cụ cố Tổ. Khi cụ còn sống, cụ đã lập di chúc để chia gia tài cho những con cháu sau khi qua đời, chính điều đó đã tạo nên sức mê hoặc của con cháu với mong ước cụ chết thật. Khi cụ cố Tổ ốm, thay vì tìm ra một thầy thuốc giỏi để điều trị thì lại tìm một bác sĩ không đúng chuyên ngành, hàng ngày nguyền rủa cho cụ cố chết thật nhanh để mang cái di chúc đó chia chác nhau. Tình huống còn rực rỡ ở chỗ khi tác giả nói ” Ba hôm sau, ông cụ già chết thật “, chết thật chứ không phải ngất xỉu nữa khiến cho con cháu vui mừng khôn xiết .Niềm vui ấy được biểu lộ qua những nhân vật biếm họa của câu truyện .Cụ cố Hồng – con trai trưởng của người quá cố. ” Cụ mơ màng đến lúc mặc đồ xô gai chống gậy ho khạc, mếu máo để cụ được phô trương với thiên hạ về mái ấm gia đình đại phúc con cháu trưởng thành “. Đấy là niềm hạnh phúc riêng của cụ cố Hồng, con trai trưởng mong ước được mặc đồ xô gai khi đáng lẽ ông phải là người không muốn nhất, ông phải là người đau buồn nhất nhưng lại trong trạng thái mơ màng đến kỳ lạ. Bản thân cụ hiểu ” trên thông thiên văn dưới tường địa lý ” nhưng thực ra lại là một con người không biết một cái gì. Cụ có dịp thỏa mãn nhu cầu quyền lợi cá thể, được mặc sức mà hút thuốc phiện, quát tháo mọi người và người ta đếm đến 1872 câu ” biết rồi, khổ lắm, nói mãi “. Rồi nỗi lo ngại làm thế nào để tổ chức triển khai cho đứa con gái đám cưới nhanh gọn cho đỡ tốn kém của nhà, để che đậy cái xấu xa, hư hỏng của mái ấm gia đình Gianh Giá .Ông Văn Minh – cháu đích tôn của cụ cố Tổ. Ông có niềm hạnh phúc kỳ quái với lý lẽ vận dụng ” đúng lúc ” và ” kịp thời “, cái chúc thư đi vào thời kỳ thực hành thực tế chứ không còn là triết lý viển vông nữa. Cái chết của ông nội là dịp may hiếm có để Văn Minh phô trương tiệm may Âu Hóa của mình. Rồi ông có nỗi niềm lo ngại là làm thế nào báo đáp công ơn của Xuân tóc đỏ đã có công làm cho ông nội mình chết nhanh nên Văn Minh vò đầu, bứt tóc, vẻ mặt đăm chiêu thật tương thích với thực trạng đám tang lúc đó .Cô Tuyết – một cô gái lẳng lơ nhưng luôn cố gắng nỗ lực tỏ vẻ mình là người trinh tiết. Cái chết của cụ cố là dịp để cô chứng tỏ với thiên hạ rằng mình chưa đánh mất chữ trinh. Cô diện những bộ phục trang ngây thơ đến lố bịch nhất, lả lơi với những vị quan khách tới dự đám tang của cụ cố Tổ. Cô cố gắng nỗ lực đưa mắt nhìn trong đám người tới viếng mà không thấy bạn trai đâu cả, nên cô giận, cô buồn mang vẻ mặt ” buồn lãng mạn ” khiến ai cũng nghĩ rằng đứa cháu gái thương ông tới cọ xát con tim .Cậu Tú Tân và ông Phán mọc sừng tiêu biểu vượt trội cho chân dung biếm họa lúc hạ huyệt. Tú Tân vui mừng, hả hê với chiếc máy ảnh nên bắt bẻ mọi người đứng trước cảnh hạ huyệt phải gục đầu, chống gậy, cong sống lưng … chẳng khác nào một bộ phim có người đạo diễn không dễ chiều để lưu lại cảnh đau buồn giả dối nhất từ trước tới nay. Còn ông Phán mọc sừng thì khóc đến oặt cả người đi mãi không thôi. Tiếng khóc tưởng chua xót vang lên những thanh âm của sự giả dối : ” Hứt … hứt … hứt … “, một sự lố bịch quá rõ với mục tiêu dúi tiền cho Xuân Tóc đỏ như một sự liên minh, trao đổi thanh toán giao dịch một cách sòng phẳng .Nghệ thuật phóng đại đã được nhà văn sử dụng triệt để miêu tả sự trái chiều giữa của con người giữ hình thức với thực chất bên trong. Giọng điệu mỉa mai, vui nhộn, ngôn từ lai căng, ám thị chơi chữ … toàn bộ để tạo nên một tiếng cười chua xót, lời nguyền rủ chua cay, độc địa trong xã hội thối nát .
Bằng tài năng của mình, Vũ Trọng Phụng đã khắc họa nên một bức tranh phản diện về xã hội phong kiến lúc bấy giờ. Một gia đình với những đại diện tiêu biểu nhất, với mặt trái xấu xa nhất, giả tạo nhất đã được khắc họa thành công. Tác phẩm để lại tiếng vang lớn trong lòng người đọc bởi các tình tiết khiến người ta phải nghĩ suy.
* * * * * * *
Trên đây là một số bài phân tích nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia hay nhất mà Đọc tài liệu sưu tầm và tổng hợp làm tư liệu học tập cho các em. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm nhiều bài văn mẫu 11 khác được cập nhật thường xuyên tại doctailieu.com. Chúc các em luôn học tốt và đạt kết quả cao nhé!
Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức
Để lại một bình luận