Núi Ấn sông Trà, thắng cảnh Quảng Ngãi
Quảng Ngãi là một tỉnh ven biển nằm ở vùng Duyên Hải Nam Trung Bộ, Việt Nam. Đường bờ biển Quảng Ngãi có chiều dài khoảng 129 km[1] với vùng lãnh hải rộng lớn 11.000 km2 và 6 cửa biển vốn giàu nguồn lực hải sản với nhiều bãi biển đẹp. Quảng Ngãi nằm trong vùng kinh tế trọng điểm miền Nam Trung Bộ được Chính phủ chọn khu vực Dung Quất để xây dựng nhà máy lọc dầu đầu tiên của Việt Nam[1]. Tỉnh Quảng Ngãi tái lập vào ngày 1 tháng 7 năm 1989 trên cơ sở tách tỉnh Nghĩa Bình thành 2 tỉnh Quảng Ngãi và Bình Định[2].
Tóm tắt nội dung bài viết
Vị trí địa lý
Quảng Ngãi trải dài từ 14°32′ đến 15°25′ Bắc, từ 108°06′ đến 109°04′ Đông, tựa vào dãy núi Trường Sơn hướng ra Biển Đông với chiều dài bờ biển 144 km, phía Bắc giáp tỉnh Quảng Nam với chiều dài đường địa giới 98 km, phía Nam giáp tỉnh Bình Định với chiều dài đường địa giới 83 km, phía Tây giáp tỉnh Kon Tum với chiều dài đường địa giới 79 km, phía Đông giáp Biển Đông, ngoài ra Quảng Ngãi còn giáp giới với tỉnh Gia Lai theo hướng cực Tây Nam, đoạn này dài trên dưới 10 Km nằm giữa vườn quốc gia Kon Chư Răng. Nằm ở vị trí trung độ của cả nước, Quảng Ngãi cách thủ đô Hà Nội 884 km về phía Bắc và cách Thành phố Hồ Chí Minh 836 km về phía Nam theo đường Quốc lộ 1A[3].
Bạn đang đọc: Quảng Ngãi – Là gì Wiki
Điều kiện tự nhiên
[ [ Tập tin : Sông Trà Khúc đoạn qua TP.Quảng Ngãi. JPG | nhỏ | sông Trà Khúc, đoạn qua Thành phố Quảng Ngãi ] ] Quảng Ngãi có địa hình tương đối phức tạp, có khuynh hướng thấp dần từ tây sang đông với những dạng địa hình đồi núi, đồng bằng ven biển, phía tây của tỉnh là sườn Đông của dãy Trường Sơn, tiếp đến là địa hình núi thấp và đồi xen kẽ đồng bằng, có nơi núi chạy sát biển [ 4 ]. Khí hậu ở Quảng Ngãi là khí hậu nhiệt đới gió mùa và gió mùa, nên nhiệt độ cao và ít dịch chuyển. Chế độ ánh sáng, mưa ẩm nhiều mẫu mã, nhiệt độ trung bình 25-26, 9 °C [ 5 ]. Khí hậu nơi đây phân hóa thành 2 mùa rõ ràng, gồm có mùa mưa và mùa nắng. Đất đai trong địa phận tỉnh được chia làm 9 nhóm đất chính với 25 đơn vị chức năng đất và 68 đơn vị chức năng đất phụ. Các nhóm đất chính là cồn cát, đất cát ven biển, đất mặn, đất phù sa, đất giây, đất xám, đất đỏ vàng, đất đen, đất nứt nẻ, đất xói mòn trơ trọi đá. Trong đó, nhóm đất xám có vị trí quan trọng với hơn 74,65 % diện tích quy hoạnh đất tự nhiên, thích hợp với cây công nghiệp dài ngày, cây đặc sản nổi tiếng, dược liệu, chăn nuôi gia súc và nhóm đất phù sa thuộc hạ lưu những sông chiếm 19,3 % diện tích quy hoạnh đất tự nhiên, thích hợp với trồng lúa, cây công nghiệp ngắn ngày, rau đậu … Đất Quảng Ngãi có thành phần cơ giới nhẹ, hơi chặt, thích hợp với trồng mía và những cây công nghiệp ngắn ngày [ 4 ] .Lịch sử
Thời nhà Lê
[ [ Tập tin : QuangNgaiTinh. jpg | nhỏ | phải | Bản đồ tỉnh Quảng Ngãi của nhà Nguyễn Nước Ta in trong Đại Nam nhất thống chí ] ] [ [ Tập tin : Tp. Quảng Ngãi, Quảng Ngãi, Nước Ta. jpg | nhỏ | Thành phố Quảng Ngãi ] ]Năm 1471, quân Đại Việt lấy lại Thăng, Hoa, Tư, Nghĩa, chiếm kinh đô Chà Bàn ( nay thuộc tỉnh Tỉnh Bình Định ) của Vương quốc Chămpa. Tháng 6 âm lịch, thiết lập đạo thừa tuyên Quảng Nam ( nay là những tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Tỉnh Bình Định và thành phố Thành Phố Đà Nẵng ), gồm 3 phủ Thăng Hoa, Tư Nghĩa, Hoài Nhân. tỉnh Quảng Ngãi thuộc Phủ Tư Nghĩa .Năm 1527, Mạc Đăng Dung chiếm ngôi nhà Lê, lập nên nhà Mạc. Năm 1533, Nguyễn Kim nổi lên chống nhà Mạc, tôn Lê Duy Ninh lên làm vua, lấy hiệu là vua Lê Trung Tông, hình thành cục diện Nam- Bắc triều. Năm 1545, Tướng của Nguyễn Kim là Bùi Tá Hán được giao nhiệm vụ trấn thủ Quảng Nam (nay là vùng đất thuộc các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định và thành phố Đà Nẵng). Năm 1558, Nguyễn Hoàng nhận nhiệm vụ trấn thủ Thuận Hóa. Năm 1602, Trấn Quảng Nam đổi thành dinh Quảng Nam, phủ Tư Nghĩa (thuộc dinh Quảng Nam) đổi thành phủ Quảng Nghĩa/Ngãi (danh xưng Quảng Ngãi/ Nghĩa lần đầu tiên xuất hiện, phủ Quảng Nghĩa nay là tỉnh Quảng Ngãi).
Năm 1771, Khởi nghĩa Tây Sơn. Năm 1776, Nhà Tây Sơn đổi tên phủ Quảng Nghĩa thành phủ Hòa Nghĩa. Năm 1803, Nhà Nguyễn đổi phủ Hoà Nghĩa trở lại tên cũ là phủ Quảng Nghĩa. Năm 1807, Xã Cù Mông ( sau đổi là xã Chánh Mông rồi Chánh Lộ ) được chọn làm nơi thiết kế xây dựng tỉnh Quảng Ngãi. Năm 1832, Tỉnh Quảng Nghĩa / Ngãi được xây dựng. Cả nước lúc này có 30 tỉnh và 1 phủ ( kinh đô Thừa Thiên ). Năm 1834, Lấy kinh sư ( Thừa Thiên ) làm TT, triều đình nhà Nguyễn chia cả nước thành những trực kỳ trong đó tả trực gồm 2 tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi. Năm 1884, với 2 hiệp ước Quý Mùi và Giáp Thân, nước Nước Ta, trong đó có tỉnh Quảng Ngãi, đã trở thành thuộc địa của Pháp. Từ thời những chúa Nguyễn ( lúc còn là cấp phủ ) đến thời nhà Nguyễn độc lập ( thời đã là tỉnh Quảng Ngãi ), thì Quảng Ngãi luôn là địa phương quản trị những quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa ( thời đó còn chưa được phân biệt rõ ràng và thường trực huyện Bình Sơn Quảng Ngãi ), bằng những đội Hoàng Sa và Bắc Hải .
Thế kỷ 20
Từ năm 1909 đến cuối của triều Nguyễn ( 1945 ) miền Trung châu Quảng Ngãi được chia thành 4 phủ là Bình Sơn, Sơn Tịnh, Tư Nghĩa và Mộ Đức, 2 huyện Nghĩa Hành, Đức Phổ gồm 21 tổng, 403 làng. Miền thượng được chia thành 4 nha gồm Trà Bồng, Sơn Hà, Minh Long và Ba Tơ với 27 tổng, 199 ” nóc “. Từ ngày 9 tháng 3 năm 1945 đến 19 tháng 8 năm 1945, tổ chức triển khai hành chánh ít biến hóa, nhưng biến hóa trên danh từ Tuần vũ gọi là tỉnh trưởng, ở huyện gọi là huyện trưởng, chức Chánh, Phó sứ thời Pháp do một cơ quan hiến binh Nhật đảm trách .Thời kỳ đầu của cuộc tổng khởi nghĩa toàn dân năm 1945, tỉnh Quảng Ngãi được đổi tên là tỉnh Lê Trung Đình, phủ Tư Nghĩa đổi thành phủ Nguyễn Thụy ( Sụy ), xã Chánh Lộ lấy tên xã Nguyễn Viện v.v… Về tổ chức triển khai, lập liên xã, bỏ những làng cũ. Nhưng, sau một thời hạn thay thương hiệu tỉnh, huyện, tổng, xã đều lấy lại tên cũ. Các phủ, huyện, nha trong tỉnh đều gọi tên thống nhất là huyện, gồm tổng thể 10 huyện, tổng, 124 liên xã. Đảo Lý Sơn nhập vào huyện Bình Sơn nhưng năm 1952 bị quân Pháp chiếm đóng sát nhập hải đảo vào thị xã TP. Đà Nẵng .
Dưới chính sách Nước Ta Cộng hòa
Dân số tỉnh Quảng Ngãi 1967[6]
Quận
Dân số
Ba Tơ
10.194
Bình Sơn
110.579
Đức Phổ
93.300
Minh Long
5.392
Mộ Đức
60.086
Nghĩa Hành
49.961
Sơn Hà
19.946
Sơn Tịnh
122.423
Trà Bồng
9.478
Tư Nghĩa
119.124
Tổng số
600.483
Từ 1 tháng 11 năm 1954 đến năm 1971, tỉnh Quảng Ngãi được chia thành 10 Q. gồm Bình Sơn, Sơn Tịnh, Tư Nghĩa, Nghĩa Hành, Mộ Đức, Đức Phổ, Trà Bồng, Sơn Hà, Minh Long, Ba Tơ. Số xã trong toàn tỉnh có biến hóa, năm 1968 có 158 xã, năm 1970 theo sự sát nhập của Bộ Nội vụ 122 xã, 319 ấp .
Sau Giải phóng năm 1975
Ngày 24 tháng 3 năm 1975, tỉnh lỵ Quảng Ngãi và những huyện Tư Nghĩa, Nghĩa Hành, Mộ Đức, Đức Phổ được giải phóng. Ngày 25 tháng 3 năm 1975, liên tục giải phóng những huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh. Ngày 31 tháng 3 năm 1975, hòn đảo Lý Sơn nay là huyện Lý Sơn cũng giải phóng .
Tỉnh Nghĩa Bình
Ngày 20 tháng 9 năm 1975, Theo Nghị quyết số 245 / NQ-TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, về việc bãi bỏ cấp khu, hợp nhất những tỉnh, theo đó tỉnh Nghĩa Bình được hình thành trên cơ sở sáp nhập 2 tỉnh Quảng Ngãi và Tỉnh Bình Định. Tháng 12 năm 1975, Quốc hội khoá V trải qua Nghị quyết xây dựng những tỉnh hợp nhất, trong đó có tỉnh Nghĩa Bình gồm 2 tỉnh Quảng Ngãi, Tỉnh Bình Định [ 2 ] .
Tái lập tỉnh Quảng Ngãi
Ngày 1 tháng 7 năm 1989, tỉnh Quảng Ngãi được tái lập trên cơ sở tách tỉnh Nghĩa Bình thành 2 tỉnh Quảng Ngãi và Tỉnh Bình Định như cũ. Khi tách ra, tỉnh Quảng Ngãi có 11 đơn vị chức năng hành chính gồm thị xã Quảng Ngãi và 10 huyện : Ba Tơ, Bình Sơn, Đức Phổ, Minh Long, Mộ Đức, Nghĩa Hành, Sơn Hà, Sơn Tịnh, Trà Bồng, Tư Nghĩa. Ngày 1 tháng 1 năm 1993, huyện hòn đảo Lý Sơn được xây dựng [ 7 ]. Năm 1994, liên tục xây dựng huyện Sơn Tây trên cơ sở tách ra từ huyện Sơn Hà [ 8 ]. Ngày 1 tháng 12 năm 2003, nhà nước đã phát hành Nghị định số 145 / 2003 / NĐ-CP về việc xây dựng huyện Tây Trà trên cơ sở tách ra từ huyện Trà Bồng [ 9 ]. Ngày 26 tháng 8 năm 2005, Thị xã Quảng Ngãi được nâng lên thành phố Quảng Ngãi theo Nghị định 112 / 2005 / NĐ-CP của nhà nước [ 10 ] .Ngày 12 tháng 12 năm 2013, nhà nước Nước Ta phát hành nghị quyết định hành động số 123 / NQ-CP kiểm soát và điều chỉnh địa giới hành chính huyện Sơn Tịnh, huyện Tư Nghĩa để lan rộng ra địa giới hành chính thành phố Quảng Ngãi và xây dựng phường Trương Quang Trọng thuộc thành phố Quảng Ngãi [ 11 ] .
Hành chính
Tỉnh Quảng Ngãi gồm có 1 thành phố thường trực, 1 thị xã và 12 huyện trong đó có 1 huyện hòn đảo, 5 huyện đồng bằng, 6 huyện miền núi, trong đó có với 184 đơn vị chức năng hành chính cấp xã, gồm có 9 thị xã, 14 phường và 161 xã .
Kinh tế
Tỉnh Quảng Ngãi nằm trong vùng kinh tế trọng điểm miền Trung được Chính phủ chọn khu vực Dung Quất để xây dựng nhà máy lọc dầu đầu tiên của cả nước, góp phần đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế tỉnh theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá[1].
Xem thêm: Những Loại Nước Súc Miệng Trị Hôi Miệng
Giao thông
Quảng Ngãi là đầu mối giao thông vận tải quan trọng xuyên suốt trên địa phận tỉnh, có Quốc lộ 1A và đường tàu Bắc – Nam chạy qua tỉnh. Trong đó chiều dài Quốc lộ 1A qua tỉnh dài 98 km. Quốc lộ 24 nối liền Quốc lộ 1A đoạn qua Thạch Trụ, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi với Kon Tum dài 69 km và Quốc lộ 24B dài 18 km, đây là tuyến giao thông vận tải quan trọng so với Kon Tum và Quảng Ngãi trong quan hệ kinh tế tài chính, văn hoá giữa duyên hải và Tây Nguyên, giao lưu trao đổi hàng hoá, tăng trưởng kinh tế tài chính miền núi gắn với bảo mật an ninh quốc phòng [ 18 ]. Phía Bắc tỉnh, tại huyện Bình Sơn có trường bay Chu Lai đã đưa vào hoạt động giải trí, tại đây có cảng nước sâu Dung Quất. Ngoài ra, với bờ biển dài 144 km, Quảng Ngãi có nhiều cửa biển, cảng biển nhỏ như Sa Kỳ, Sa Cần, Bình Châu, Mỹ Á, … có tiềm năng về giao thông vận tải đường thủy, thương mại và du lịch [ 19 ] [ 20 ] .
Dân số và Giáo dục đào tạo
Dân cư
Tính đến năm 2011 dân số tỉnh Quảng Ngãi khoảng chừng 1.221.600 người, tỷ lệ dân số đạt 237 người / km² [ 22 ] trong đó dân sống tại thành thị là 178.900 người, chiếm 20,37 % dân số toàn tỉnh [ 23 ], dân số sống tại nông thôn là 1.042.700 người, chiếm 79,63 % [ 24 ]. Dân số nam là 602.500 người [ 25 ], trong khi đó nữ là 619.100 người [ 26 ]. Tỷ lệ tăng tự nhiên dân số phân theo địa phương tăng 10,2 ‰ [ 27 ]Theo thống kê của tổng cục thống kê Nước Ta, tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2009, toàn tỉnh Quảng Ngãi có 29 dân tộc bản địa cùng người quốc tế sinh sống, trong đó dân tộc bản địa Việt chiếm đông nhất với 1.055.154 người, thứ hai là người Hrê với 115.268 người, thứ ba là người Co với 28.110 người, người Xơ Đăng có 17.713 người, cùng với những dân tộc bản địa ít người khác như Hoa, Mường, Tày, Thái [ 28 ] …Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2009, toàn tỉnh Quảng Ngãi có 10 tôn giáo khác nhau chiếm 42.604 người, trong đó nhiều nhất là Phật giáo với 22.284 người, Đạo Tin Lành có 11.032 người, Công giáo có 6.376 người, Đạo Cao Đài có 6.000 người [ 29 ], còn lại những tôn giáo khác như Hồi giáo, Phật giáo Hòa Hảo mỡi đạo có ba người, Bà la môn và Tịnh độ cư sĩ Phật hội Nước Ta mỗi đạo có hai người, tối thiểu là Bửu sơn kỳ hương và Bahá’í mỗi đạo có một người. [ 28 ] .
Giáo dục đào tạo
Tính đến ngày 30 tháng 6 năm 2012, số trường trên địa phận tỉnh được công nhận trường đạt chuẩn Quốc gia gồm có Mầm non 23/206 trường, tiểu học 121 / 224 trường, Trung học cơ sở là 63/165 trường, Trung học phổ thông là 13/39 trường. Thực hiện phổ cập mần nin thiếu nhi cho trẻ nhỏ 05 tuổi đạt 97 % kế hoạch [ 17 ] .Tính đến thời gian ngày 30 tháng 9 năm 2011, trên địa phận toàn tỉnh Quảng Ngãi có 437 trường học ở cấp phổ, trong đó có Trung học phổ thông có 35 trường, Trung học cơ sở có 166 trường, Tiểu học có 222 trường, trung học có 4 trường và 10 trường đại trà phổ thông cơ sở, cạnh bên đó còn có 210 trường mẫu giáo [ 30 ]. Với mạng lưới hệ thống trường học như vậy, nền giáo dục trong địa phận Tỉnh Quảng Ngãi cũng tương đối hoàn hảo, góp thêm phần giảm thiểu nạn mù chữ trong địa phận tỉnh [ 30 ] .
Văn hóa và Du lịch
Văn hóa
[ [ Tập tin : Một góc TP.Quảng Ngãi. JPG | nhỏ | Một góc Thành phố Quảng Ngãi ] ] Quảng Ngãi là mảnh đất có bề dày lịch sử vẻ vang về Văn hóa Sa Huỳnh và Văn hóa Chăm Pa, đặc biệt quan trọng là mạng lưới hệ thống thành lũy Chàm. Bên cạnh đó là hai danh thắng nổi tiếng là ” núi Ấn sông Trà “. Quảng Ngãi là quê nhà của Lê Văn Duyệt, Trương Định, Trương Đăng Quế, Bạch Văn Vĩnh, Lê Trung Đình, nhiều nhà trí thức, nhà văn, nhà thơ, nhạc sĩ, nghệ sĩ tên tuổi : Nguyễn Vỹ, Bích Khê, Thanh Thảo, Tế Hanh, Trà Giang, Trương Quang Lục, Thế Bảo, Nhất Sinh …Các Lễ hội gồm Lễ hội nghinh cá Ông, Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa (Lý Sơn), Lễ hội đâm trâu, Lễ hội cầu ngư, Lễ hội đua thuyền truyền thống…
Du lịch
Template:Chính
Quảng Ngãi là vùng đất có bề dày lịch sử với nền văn hoá lâu đời như khu du lịch văn hoá Sa Huỳnh, dấu vết văn hoá cổ xưa như thành cổ Châu Sa, Gò Vàng…, có di tích lịch sử Ba Tơ, Sơn Mỹ, Ba Gia, Trà Bồng, Vạn Tường, nhiều cảnh đẹp như Thiên Ấn Niêm Hà, Thiên Bút Phê Vân, Thạch Bích Tà Dương, Cổ Luỹ Cô Thôn, Nước Trong – Ca Đam…, nhiều bãi biển như Mỹ Khê, Sa Huỳnh,… những tiềm năng trên là điều kiện để phát triển du lịch nghỉ dưỡng với nhiều loại hình, sản phẩm du lịch đa dạng[1].
Xem thêm: Trị Viêm Lợi Tại Nhà Hiệu Quả
Năm năm ngoái, nhà đầu tư Vingroup dự kiến sẽ xây Khu nghỉ ngơi Vinpearl Land Resort tại Bình Châu, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi và Trung tâm Thương mại Vincom tại Thành phố Quảng Ngãi .
Ghi chú
Template : Đơn vị hành chính cấp tỉnh Nước Ta
Liên kết ngoài
Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức
Để lại một bình luận