Bài dự thi mẫu Em yêu lịch sử Việt Nam 2019-2020

Bài mẫu cuộc thi Em yêu lịch sử Việt Nam mới nhất
Bài dự thi mẫu Em yêu lịch sử Việt Nam với những nội dung câu hỏi chính về Lịch sử Việt Nam. Mời những bạn cùng tìm hiểu thêm để thấy được sự độc lạ về bài dự thi năm nay so với năm trước như thế nào ? Qua đó bài dự thi sẽ giúp những bạn tìm hiểu và khám phá và chớp lấy sâu hơn về lịch sử hào hùng của dân tộc bản địa Việt Nam .

1. Mẫu bìa bài dự thi Em yêu lịch sử Việt Nam

2. Bài dự thi mẫu Em yêu lịch sử Việt Nam 2019-2020

Câu 1: Nêu những hiểu biết của em về Cách mạng tháng Tám và Tuyên ngôn độc lập năm 1945. Lấy dẫn chứng tiêu biểu về những đóng góp của quê hương em cho thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945. Theo em độc lập có ý nghĩa như thế nào với một quốc gia?

Trả lời

Cách mạng tháng 8 ( 19/8/1945 ) thành công xuất sắc là một sự kiện lịch sử trọng đại nhất của dân tộc bản địa Việt Nam. Em sinh ra trong thời kỳ hoà bình độc lập, nhưng em hiểu rất rõ với đời sống mưu sinh hằng ngày đã lắm khó khăn vất vả, khó khăn vất vả huống hồ gì chiến đấu giành lại tự do, độc lập cho dân tộc bản địa, cho quốc gia còn khó khăn vất vả, gian nan gấp bội phần .
Theo sách sử ghi lại rằng : Vào thời gian lịch sử đó quản trị Hồ Chí Minh đã ra lời lôi kéo : “ Giờ quyết định hành động cho vận mệnh dân tộc bản địa ta đã đến. Toàn thể đồng bào ta hãy đứng dậy đem sức ta mà giải phóng cho ta ”. Dưới sự chỉ huy của Đảng, hơn 20 triệu nhân dân ta từ Bắc đến Nam đã triển khai cuốc tổng khởi nghĩa cách mạng tháng tám thành công xuất sắc .

Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ 14/8, một ngày sau khi Hội nghị toàn quốc của Đảng khai mạc. Từ ngày 14 đến 18, tổng khởi nghĩa giành được thắng lợi ở nông thôn đồng bằng miền Bắc, đại bộ phận miền Trung, một phần miền Nam và các thị xã Bắc Giang, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Hội An.
Ngày 17/8, ở Hà Nội, tổng hội viên chức chính quyền bù nhìn tổ chức một cuộc mít tinh lớn tại Quảng trường nhà hát thành phố, có hàng vạn người tham gia để ủng hộ chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim.

Sáng ngày 19/8, theo lời lôi kéo của Việt Minh, cả TP. Hà Nội vùng dậy dưới rừng cờ đỏ sao vàng xuống đường tiến thẳng về TT Nhà hát thành phố để dự mít tinh. Họ vừa đi vừa hô khẩu hiệu :
Cuộc mít tinh diễn ra vào ngày 19/8/1945. Sau loạt súng chào cờ và bài Tiến Quân Ca, đại biểu uỷ ban quân sự chiến lược cách mạng đọc lời hiệu triệu của Việt Minh. Cuộc mít tinh trở thành cuộc biểu tình vũ trang tiến vào chiếm phủ khâm sứ, trại lính bảo an và những cơ sở của chính phủ nước nhà bù nhìn .
Từ TP.HN, làn sóng cách mạng toả đi khắp nơi, cả nước vùng dậy đấu tranh giành chính quyền sở tại và liên tục giành thắng lợi .
Ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình quản trị Hồ Chí Minh đọc bản tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa .
Cách mạng tháng tám là sự kiện vĩ đại nhất trong lịch sử dân tộc bản địa. Toàn thể người trẻ tuổi Việt Nam tất cả chúng ta phải rèn đức luyện tài, sống chiến đấu, học tập để thiết kế xây dựng và bảo vệ những gì cha ông ta đã đánh đổi bao mồ hôi, nước mắt và cả xương máu mới có được ngày thời điểm ngày hôm nay .
Ngày 2 – 9-1945, đại diện thay mặt nhà nước lâm thời, quản trị Hồ Chí Minh đã trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn độc lập. Người chứng minh và khẳng định : “ Một dân tộc bản địa gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc bản địa đã gan góc đứng về phe liên minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc bản địa đó phải được tự do, dân tộc bản địa đó phải được độc lập … ” .
Người công bố trước toàn quốc tế : “ Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập và thực sự đã trở thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc bản địa Việt Nam quyết đem hết toàn bộ ý thức và lực lượng, tính mạng con người và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy … ”. Lời tuyên ngôn hùng hồn, khẳng định chắc chắn quyền bất khả xâm phạm và ý chí quật cường vì độc lập của dân tộc bản địa ta, mở màn trang sử vàng lịch sử bất diệt cho nền độc lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa .
70 năm trôi qua, đọc lại Tuyên ngôn độc lập của Hồ quản trị, tất cả chúng ta vẫn cảm nhận và mày mò ra những yếu tố sâu xa, có giá trị lớn chứa đựng đằng sau phong thái viết đơn giản và giản dị của một con người mang nhân cách lớn, với tầm nhìn kế hoạch. Tuyên ngôn độc lập chứng minh và khẳng định ý chí sắt đá không gì lay chuyển nổi và đồng thời là triết lý nhân sinh vĩnh hằng của dân tộc bản địa Việt Nam được Bác Hồ phát hiện “ Không có gì quý hơn độc lập tự do ”. Tuyên ngôn độc lập là loại sản phẩm của sự phối hợp những giá trị của truyền thống cuội nguồn anh hùng, quật cường và ý chí độc lập dân tộc bản địa của Việt Nam với thiên chức cao quý của giai cấp vô sản được đề cập trong Tuyên ngôn Đảng Cộng sản được C. Mác và Ph. Ăngghen viết năm 1848 .
Bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa – nhà nước dân chủ nhân dân tiên phong ở Khu vực Đông Nam Á, do quản trị Hồ Chí Minh trực tiếp soạn thảo và công bố trước toàn thể nhân dân Việt Nam và quốc tế cho thấy trí tuệ thiên tài của Bác. Đây là hiệu quả của một quy trình tư duy khoa học độc lạ của quản trị Hồ Chí Minh. Điều đó càng chứng minh và khẳng định rõ ràng và đồng nhất một chân lý rất là đơn giản và giản dị nhưng có tầm khái quát cao là : Tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh của Người mãi mãi soi sáng đường cho cách mạng Việt Nam .
Với 70 năm qua, kể từ thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và việc xây dựng Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, quốc gia ta đã giành được nhiều thành tựu rất là to lớn, đời sống của dân cư Việt Nam ngày càng được cải tổ, nhưng bên cạnh những điều tốt đẹp vẫn còn những mối đe dọa tiềm tàng. Cho dù tự do, hợp tác, tăng trưởng là xu thế chủ yếu, nhưng rủi ro tiềm ẩn cuộc chiến tranh vẫn chưa được vô hiệu trọn vẹn. Chủ quyền biển hòn đảo của Tổ quốc vẫn đang ngày đêm dậy sóng trước mối rình rập đe dọa bành trướng từ những thế lực thủ đoạn bá chủ quốc tế. Cùng với sự quyết tâm giữ vững vùng biển Việt Nam, con người Việt Nam bằng tình cảm, lòng yêu nước của mình luôn hướng về biển hòn đảo với nhiều việc làm khác nhau. Điều đó chứng minh và khẳng định ý thức tự tôn dân tộc bản địa gắn với truyền thống cuội nguồn yêu nước nồng nàn của nhân dân đã lên một tầm cao mới .
Để phát huy niềm tin bất diệt của Ngày Quốc khánh 2/9 và góp thêm phần kiến thiết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, yên cầu thế hệ trẻ phải sống có lý tưởng, hoài bão, quyết tâm “ giữ vững độc lập dân tộc bản địa ”, “ phấn đấu nâng cao trình độ, học vấn, nghề nghiệp trình độ cao ”, vượt khó trong học tập, lao động, xung kích vào khoa học – công nghệ tiên tiến, làm giàu cho bản thân, mái ấm gia đình, quê nhà quốc gia. Bởi độc lập có ý nghĩa vô cùng quan trọng so với mỗi vương quốc, độc lập, tự do là quyền thiêng liêng bất khả xâm phạm của tổng thể những dân tộc bản địa .

Câu 2: Hãy giới thiệu về Văn Miếu Quốc Tử Giám (khoảng 1-2 trang A4). Theo em giá trị lịch sử văn hóa của khu di tich tích Văn Miếu Quốc Tử Giám được thể hiện ở những điểm nào?

Trả lời
Trải qua hơn 1000 năm lịch sử, Văn Miếu – Văn Miếu vẫn giữ được vẻ cổ kính với đặc thù kiến trúc của nhiều thời đại và là một trong những di tích lịch sử lịch sử văn hóa truyền thống tiêu biểu vượt trội và quan trọng bậc nhất của Thủ đô và cả nước …
Văn Miếu được kiến thiết xây dựng vào năm 1070 dưới thời vua Lý Thánh Tông, là nơi thờ Khổng Tử, những bậc Hiền triết của Nho giáo và Tư nghiệp Quốc tử giám Đường Chu Văn An, người thầy đạo cao, đức trọng của nền giáo dục Việt Nam. Quốc Tử Giám được thiết kế xây dựng năm 1076 dưới triều vua Lý Nhân Tông, là nơi giảng dạy nhân tài cho quốc gia, là trường ĐH tiên phong ở nước ta. Giá trị lịch sử của khu di tích lịch sử được bộc lộ qua những khu công trình kiến trúc, việc học tập tại văn miếu, những bia tiến sỹ …
Về kiến trúcVM-QTG nằm phía Nam thành Thăng Long ( nay là TP. Hà Nội ), quay mặt về hướng Nam với tổng diện tích quy hoạnh 55.027 mét vuông gồm Hồ Văn, vườn Giám và Nội tự. Nội tự được chia làm năm khu vực : Khu thứ nhất từ cổng Văn Miếu tới cổng Đại Trung ; khu thứ hai điển hình nổi bật với Khuê Văn Các, một khu công trình kiến trúc độc lạ được kiến thiết xây dựng năm 1805 với kiến trúc gỗ, bốn mặt có hành lang cửa số tròn và những con tiện tỏa ra tứ phía tượng trưng cho hình ảnh sao Khuê tỏa sáng ; khu thứ ba là nơi lưu giữ bia tiến sỹ được dựng từ năm 1484 ; khu thứ tư thờ Khổng tử và bài vị của 72 vị học trò xuất sắc của Khổng Tử và thờ Đường Chu Văn An, Tư nghiệp Văn Miếu ; khu thứ năm là nhà Thái Học, vốn là Quốc Tử Giám xưa, trường ĐH vương quốc tiên phong ở nước ta .
Các khu công trình kiến trúc của Văn Miếu được dựng bằng gỗ lim, gạch đất sét, ngói mũi hài theo phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ của những triều đại Lê, Nguyễn và những hàng cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Nhằm tôn vinh truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống giáo dục của Việt Nam, khu công trình Thái Học được kiến thiết xây dựng vào năm 2000 trên nền của QTG xưa ( Thái Học đường ) với diện tích quy hoạnh mặt phẳng hơn 6000 mét vuông
Quá trình học tập tại QTG việc tổ chức triển khai giảng dạy, học tập tại QTG khởi đầu từ 1076 dưới thời nhà Lý, tăng trưởng và triển khai xong dưới thời nhà Lê, thế kỷ thứ XV. Đứng đầu QTG là Tế tửu ( hiệu trưởng ) và Tư Nghiệp ( Hiệu phó ), đảm nhiệm việc giảng dạy có những chức : Giáo thụ, Trực giảng, Trợ giáo và Bác sĩ .
Giám sinh ( học trò ) hầu hết là những người đã đỗ kỳ thi Hương, qua một kỳ kiểm tra ở Bộ Lễ sẽ được vào QTG để học tập chuẩn bị sẵn sàng cho kỳ thi Hội và thi Đình. Giám sinh được chia làm ba hạng : Thượng xá, Trung xá và Hạ xá. Thời gian học tập tối thiểu là 3 năm và tối đa là 7 năm. Quá trình học tập đa phần nghe giảng sách, bình văn và làm văn .
Các thí sinh sau khi trải qua 4 kỳ thi Hội ( thi kinh nghĩa ; thi chế, chiếu, biểu ; thi thơ phú ; thi văn sách ) mới được vào thi Đình. Thi Đình được tổ chức triển khai ở Hoàng Cung, do đích thân nhà vua ra đề và chấm duyệt lần cuối. Những người đỗ thi Đình được xếp thành 3 hạng : Đệ nhất giáp Tiến sĩ cập đệ ( Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa ) ; Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân ( Hoàng giáp ) và Đệ tam giáp Đồng Tiến sĩ xuất thân ( Tiến sĩ ) .
Lịch sử khoa cử Việt Nam khởi đầu từ 1075 đến khoa thi Nho học ở đầu cuối năm 1919 có 2898 người đỗ Đại Khoa. Khoa đỗ tối thiểu chỉ lấy 3 người, khoa đỗ nhiều nhất lấy 62 người. Người đỗ trẻ tuổi nhất là Trạng nguyên Nguyễn Hiền ( khoa thi 1247 ) khi mới 13 tuổi, người đỗ cao tuổi nhất là Tiến sĩ Quách Đồng Dần ( khoa thi 1634 ) khi đã 68 tuổi .
Một trong những di tích lịch sử nổi tiếng của VM-QTG là 82 tấm bia Tiến sĩ, ghi họ tên, quê quán của 1307 vị Tiến sĩ của 82 khoa thi từ 1442 – 1779 gồm 81 khoa triều Lê và 1 khoa triều Mạc. Bia Tiến sĩ khắc trên loại đá màu xanh, size không đều nhau được trạm khắc hoa văn tinh xảo. Bia Tiến sĩ khoa Nhâm Tuất niên hiệu Đại Bảo thứ 3 ( 1442 ) nêu rõ tầm quan trọng của việc giảng dạy nhân tài và khuyến khích kẻ sĩ : “ Hiền tài là nguyên khí vương quốc. Nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp. Vì thế, những bậc đế vương, thánh minh chẳng ai không coi việc kén chọn kẻ sĩ, tu dưỡng nhân tài, vun trồng nguyên khí vương quốc làm việc làm cần kíp … Vì vậy, lại cho khắc đá để dựng ở cửa Thái Học cho kẻ sĩ bốn phương chiêm ngưỡng và thưởng thức, hâm mộ mà mừng thầm, rèn luyện danh tiết, nhiệt huyết tiến lên giúp rập Hoàng gia. Há phải chỉ là chuộng hư danh, sính hư văn mà thôi đâu ” .
Bia được đặt trên sống lưng rùa. Rùa là một trong bốn linh vật : Long, Ly, Qui, Phượng. Rùa sống lâu, có sức khỏe thể chất nên việc đặt bia Tiến sĩ trên sống lưng rùa đá bộc lộ sự tôn trọng hiền tài và vĩnh cửu mãi mãi .
Di tích VM-QTG đã sống sót được hơn 900 năm, là di tích lịch sử được xếp hạng di tích lịch sử lịch sử văn hóa truyền thống từ đợt đầu ( 1962 ). Tháng 4/1988, Trung tâm Hoạt động văn hóa truyền thống khoa học VM-QTG được xây dựng với trách nhiệm quản trị, bảo tồn, lập qui hoạch trùng tu tôn tạo di tích lịch sử nhằm mục đích Giao hàng khách thăm quan điều tra và nghiên cứu và là nơi để những nhà khoa học gặp gỡ, trao đổi, bàn luận nhằm mục đích kêu gọi lực lượng tri thức trong cả nước .
Hàng năm, vào những dịp tại VM-QTG vẫn diễn ra những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống, liên hoan như tổ chức triển khai dâng hương những bậc thánh hiền, tổ chức triển khai cờ người, văn nghệ dân tộc bản địa, bình thơ, triển lãm thư pháp, ra mắt thơ xuân … Trong kế hoạch tiếp theo, VM-QTG đang từng bước thử nghiệm những chương trình văn hóa truyền thống mang đậm nét dân tộc bản địa như CLB “ Tao đàn thơ Thăng Long ”, CLB “ Nhà giáo Nhân dân – Nhà giáo Ưu tú ”, thiết kế xây dựng “ Bảo tàng danh nhân TP.HN ” …

Câu 3: Trong Lịch sử Thăng Long Hà Nội, em yêu thích nhất nhân vật lịch sử nào? Vì sao? Hãy trình bày hiểu biết của em về nhân vật đó?

Trả lời
Trong suốt chiều dài lịch sử, dân tộc bản địa Việt Nam nói chung và lịch sử Thăng Long TP.HN nói riêng đã trải qua nhiều đại chiến chống giặc ngoại xâm. Truyền thống lịch sử hào hùng ấy đã sản sinh ra rất nhiều vị anh hùng hào kiệt làm rạng danh cho tổ quốc gấm vóc Tiên – Rồng. Danh nhân, danh tướng Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn – một thiên tài quân sự chiến lược của Việt Nam và Thế giới là nhân vật em thương mến nhất và ấn tượng nhất .
Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn là nhà chính trị, nhà quân sự chiến lược kiệt xuất của Việt Nam thời Trần ( 1225 – 1400 ). Ông là con trai của An Sinh Vương Trần Liễu, cháu vua Trần Thái Tông, quê quán ở phủ Thiên Trường, thuộc phường Lộc Vượng, thành phố Tỉnh Nam Định, tỉnh Tỉnh Nam Định thời nay .
Ông vốn có tài quân sự chiến lược, lại là tôn thất nhà Trần, do đó trong cả 3 lần quân Mông – Nguyên tiến công Đại Việt, ông đều được vua Trần cử làm Tướng chỉ huy. Đặc biệt, trong hai lần kháng chiến chống quân Mông – Nguyên lần thứ hai và thứ ba, ông được vua Trần Nhân Tông phong làm Tiết Chế những đạo quân thủy bộ, vì ông biết dùng người tài, thương mến binh lính nên tướng sĩ hết lòng tin yêu ông. Dưới tài chỉ huy của ông, quân dân Đại Việt đã có những thắng lợi quan trọng ở Chương Dương, Hàm Tử, Vạn Kiếp, Bạch Đằng. Đây cũng là lần tiên phong Việt Nam góp phần vào sự nghiệp chính nghĩa quốc tế : Chặn đứng đà tiến quân của đế quốc Mông – Nguyên, góp thêm phần bảo vệ độc lập quốc tế .
Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn là bậc tướng trụ cột của triều đình. Ông đã soạn hai bộ binh thư : “ Binh thư yếu lược ” và “ Vạn Kiếp tông bí truyền thư ” để răn dạy những tướng cầm quân đánh giặc. Trong tiến trình giặc Mông – Nguyên lộ rõ ý đồ xâm lược nước ta, ông đã viết “ Hịch tướng sĩ ” để truyền lệnh cho những tướng, răn dạy quân sĩ học tập và rèn luyện võ nghệ, chuẩn bị sẵn sàng chống giặc .
Sau khi kháng chiến chống Mông – Nguyên lần thứ ba thành công xuất sắc, ông về trí sĩ ở trang viên của mình tại Vạn Kiếp. Tuy nhiên, những vua Trần vẫn tiếp tục đến xin quan điểm, kế sách của ông. Tháng 6 năm 1300, Hưng Đạo Vương ốm, vua Trần Anh Tông tới nhà thăm, và hỏi ý rằng : “ Nếu có điều chẳng may, mà giặc phương Bắc lại sang xâm lược thì kế sách như thế nào ? ”. Hưng Đạo Vương vấn đáp rằng : “ Thời bình phải khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc, đó là thượng sách giữ nước vậy ”. Thật vậy, tư tưởng khoan thư sức dân, dựa vào dân, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, toàn quân và triều đình để làm kế sách giữ nước của ông là tư tưởng vượt qua mọi thời hạn, đến nay vẫn còn nguyên giá trị, đầy sức sống, luôn xuất hiện trong mọi thời đại mà hậu thế đã tôn vinh .
Sau khi mất, Trần Hưng Đạo được thờ phụng ở nhiều nơi, trong đó tiệc tùng lớn nhất ở đền Kiếp Bạc thuộc huyện Chí Linh, tỉnh Thành Phố Hải Dương ngày này, nơi rất lâu rồi là phủ đệ của Ngài. Ngài được người dân bao đời sùng kính phong Thánh tức là Đức Thánh Trần, đây là điều khan hiếm trong lịch sử chỉ dành riêng cho vị danh tướng nhà Trần. Nhân dân không gọi trực tiếp tên của Ngài mà gọi là Hưng Đạo Vương, Hưng Đạo Đại Vương, Đức Thánh Trần. Ngày lễ chính thức được tổ chức triển khai vào ngày Ngài mất ( 20 tháng 8 âm lịch hàng năm ). Từ đó trong dân gian có câu “ Tháng Tám giỗ Cha, tháng Ba giỗ Mẹ ” .
Đặc biệt, danh tướng Trần Hưng Đạo đã được những nhà bác học và quân sự chiến lược quốc tế vinh danh là một trong 10 vị Đại Nguyên soái quân sự chiến lược của quốc tế trong một phiên họp do Hoàng gia Anh chủ trì tại Luân Đôn vào năm 1984 .

2. Bài dự thi Em yêu lịch sử Việt Nam

Câu 1: Trong cuốn “Việt Nam Thi Văn Hợp Tuyển” của Dương Quảng hàm ghi lại bài ca dao về 36 phố Hà Nội có câu như sau:

Rủ nhau đi khắp Long Thành
Ba mươi sáu phố giành giành chẳng sai
Em hãy đóng vai một hướng dẫn viên du lịch du lịch trình làng về lịch sử 36 phố phường của Thăng Long, TP. Hà Nội ?

Trả Lời:

Xin chào, hôm nay tôi xin giới thiệu về lịch sử 36 phố phường của Thăng Long, Hà Nội. Sách “Hà Nội ba sáu phố phường” của Thạch Lam viết: “Người Pháp có Paris, người Anh có London, người Trung Quốc có Thượng Hải… Trong các sách vở, trên các báo chí, họ nói đến thành phố của họ một cách tha thiết, mến yêu…”

Chúng ta cũng có TP.HN, một thành phố rất nhiều vẻ đẹp vì TP.HN đẹp thật và cũng vì tất cả chúng ta mến yêu. Yêu mến TP.HN với tâm hồn người TP. Hà Nội. Để cho những người mong ước kinh kỳ ấy, và để cho những người ở Thành Phố Hà Nội, tất cả chúng ta khuyến khích thương mến TP.HN hơn, tất cả chúng ta nói đến tổng thể những vẻ đẹp riêng của Thành Phố Hà Nội, khiến mọi sự thay đổi trong ba mươi sáu phố phường đều có tiếng vang ra khắp mọi nơi .

TP.HN lúc bấy giờ có 9 Q., 5 huyện gồm 128 phường, 98 xã và 6 thị xã, nhưng đó là “ phường và phố ” TP.HN lúc bấy giờ, còn ca dao cổ có câu :
TP.HN ba sáu phố phường .
Hàng Gạo, Hàng Đường, Hàng Muối trắng tinh .
Khu phố cổ “ 36 phố phường ” của Thành Phố Hà Nội được số lượng giới hạn bởi đường Hàng Đậu ở phía Bắc, phía Tây là đường Phùng Hưng, phía Đông là đường Trần Nhật Duật và Trần Quang Khải, phía Nam là đường Hàng Bông, Hàng Gai, Cầu Gỗ, Hàng Thùng. Khu phố cổ được biết đến lúc bấy giờ được phong cách thiết kế và quy hoạch theo phong thái kiến trúc Pháp với mạng lưới đường hình bàn cờ, nhưng dấu vết lịch sử thì lại in đậm ở nhiều lớp văn hoá chồng lên nhau. Thăng Long-Hà Nội là một vùng văn hoá truyền thống cuội nguồn đặc biệt quan trọng do tại đến hết thế kỷ XVI Thăng Long-Đông Đô-Đông Kinh vẫn là đô thị độc nhất của nhà nước Đại Việt lúc ấy .
Dưới thời nhà Lý, nhà Trần, Phố cổ TP. Hà Nội gồm có nhiều phường trong tổng số 61 phường thời đó. Vào thời Lê, đầu thế kỷ XVI, TP. Hà Nội trở thành Đông Kinh, khắp nơi đổ về kinh doanh làm ăn trong 36 phường lúc bấy giờ, và từ từ, nơi đây chính là khu Phố Cổ thời nay .
Vào thời Lê, “ phường ” ngoài nội dung chỉ những tổ chức triển khai của những người cùng làm một nghề ( phường chèo, phường thợ ) thì còn một nội dung nữa, chỉ những khu vực địa lý được coi là đơn vị chức năng hành chính cấp cơ sở ở kinh thành Thăng Long .
Sử cũ còn ghi Thăng Long đời Lê gọi là phủ Phụng Thiên. Chia ra hai huyện Vĩnh Xương ( sau đổi ra Thọ Xương ) và Quảng Đức ( sau đổi ra Vĩnh Thuận ). Mỗi huyện 18 phường. Như vậy, Thăng Long có 36 phường. Suốt ba thế kỷ, nhà Lê vẫn giữ nguyên sự phân định hành chính đó .
P. là tổ chức triển khai nghề nghiệp ( chỉ có ở kinh thành Thăng Long ) còn đơn vị chức năng tương tự với làng xã ở vùng nông thôn. Đây là nơi sống và thao tác của những người làm cùng một nghề thủ công bằng tay. Trong số những nghề mà sau đó tăng trưởng ở Thành Phố Hà Nội là nghề nhuộm, dệt, làm giấy, đúc đồng, rèn và gốm. Ở đây còn có nghề đúc tiền ( sắt và đồng ), đóng thuyền, làm vũ khí và xe kiệu .
Khi xưa, khu 36 phố phường tăng trưởng trong thiên nhiên và môi trường có nhiều ao hồ. Khu này được sông Tô Lịch phủ bọc ở phía Bắc, sông Hồng ở phía Đông và hồ Hoàn Kiếm ở phía Nam. Khu vực chợ và nhà tại tiên phong được đặt tại nơi sông Tô Lịch và sông Hồng gặp nhau. Cửa sông Tô Lịch là bến cảng và hoàn toàn có thể có rất nhiều con kênh nhỏ nằm rải rác trong khu Phố Cổ .
Từ thế kỷ XV, khu Kinh Thành gọi là phủ Trung Đô gồm 2 huyện với tổng số 36 phường. Trong thời kỳ này đa số huyện Thọ Xương, hầu hết những phố đều là nơi kinh doanh, rất nhiều đền và chùa cũng được xây vào thời kỳ này .
Đến khoảng chừng giữa thế kỷ XIX, hai huyện Thọ Xương, Vĩnh Thuận vẫn y nguyên 13 tổng nhưng số lượng những phường, thôn, trại rút xuống mạnh ( do sáp nhập ) : Thọ Xương còn 113 phường, thôn, trại. Vĩnh Thuận còn 40 phường, thôn, trại. Tổng cộng là 153 phường, thôn, trại .

Như vậy, nhà Lê cho Thăng Long hưởng một quy chế riêng (gọi là Phủ, trực thuộc trung ương và suốt ba thế kỷ chỉ gồm có 36 phường). Ngược lại, nhà Nguyễn đã đánh đồng Thăng Long với các phủ khác, phải lệ thuộc vào tỉnh và cũng có tổng, có thôn, có trại như mọi nơi.

Trên thực tiễn không có cái gọi là “ TP.HN 36 phố phường ”. Chỉ có Thăng Long thời Lê có 36 phường hoặc là Thành Phố Hà Nội thời Minh Mạng có 239 phường, thôn, trại và Thành Phố Hà Nội thời Tự Đức với 153 phường .

Đặc điểm chung của các phố cổ Hà Nội là nhiều tên phố bắt đầu bằng từ “Hàng”, tiếp đó là một từ chỉ một nghề nghiệp nào đó. Và sau đây là một bài ca dao gửi đến tất cả mọi người để nhớ tới 36 phố phường của Hà nội ta:

Rủ nhau chơi khắp Long Thành
Ba mươi sáu phố rành rành chẳng sai .
Hàng Bồ, Hàng Bạc, Hàng Gai
Hàng Buồm, Hàng Thiếc, Hàng Bài, Hàng Khay
Mã Vĩ, Hàng Điếu, Hàng Giầy
Hàng Lờ, Hàng Cót, Hàng Mây, Hàng Đàn
Phố mới Phúc Kiến, Hàng Ngang
Hàng Mã, Hàng Mắm, Hàng Than, Hàng Đồng
Hàng Muối, Hàng Nón, Cầu Đông
Hàng Hòm, Hàng Đậu, Hàng Bông, Hàng Bè
Hàng Thùng, Hàng Bát, Hàng Tre
Hàng Vôi, Hàng Giấy, Hàng The, Hàng Gà
Qua đi đến phố Hàng Da
Trải xem phường phố thật là quá xinh .

Từ đời Lê ( thế kỷ XV ), nhiều người Trung Quốc được phép cư trú ở Thăng Long ( TP.HN ), họ rủ nhau đến làm ăn kinh doanh ở phố Hàng Ngang ( xưa kia ở hai đầu phố có dựng hai cái cổng chắn ngang đường, tối đến đóng lại ). Do đó thành tên Hàng Ngang .
Như tên gọi Hàng Đường có rất nhiều shop bán đường, mứt, bánh, kẹo. Sát với chợ Đồng Xuân là phố Hàng Mã – chuyên bán những loại sản phẩm truyền thống lịch sử làm từ những loại giấy màu .

Từ đầu phố Hàng Mã đi thẳng sang phố Hàng Chiếu dài 276 m ( nơi bán nhiều loại chiếu thảm bằng cói ) là đến Ô Quan Chưởng ( cửa Đông Hà ) di tích lịch sử khá nguyên vẹn của một trong 36 phố phường Thăng Long xưa hay phố nghề rất nổi bật : Hàng Thiếc .
Mỗi nghề còn giữ lại trên tên phố TP. Hà Nội nay đã qua bao biến hóa, đến nay đã có hơn sáu mươi phố khởi đầu bằng chữ Hàng như Hàng Đào, Hàng Tre, Hàng Sắt, Hàng Mành, Hàng Bún, Hàng Bè …
Trong những phố của TP. Hà Nội lúc bấy giờ, có những phố nguyên có chữ Hàng nhưng đã được mang tên mới như Hàng Cỏ ( tức phố Trần Hưng Đạo thời nay ), Hàng Đẫy ( Nguyễn Thái Học ), Hàng Giò ( Bà Triệu phía gần Hồ Hoàn Kiếm ), Hàng Lọng ( Đường Nam bộ rồi Lê Duẩn ), Hàng Nâu ( Trần Nhật Duật ), Hàng Kèn ( Quang Trung ), Hàng Bột ( Tôn Đức Thắng ) .
Khu phố cổ TP. Hà Nội từ cuối thế kỷ XIX đến nửa đầu thế kỷ XX cơ cấu tổ chức đô thị trở nên sum sê hơn. Khu phố cổ được lan rộng ra tập trung chuyên sâu theo hướng TT của thành phố. Các ao, hồ, đầm, từ từ bị lấp kín để lấy đất kiến thiết xây dựng .
Khu phố cổ TP.HN là một quần thể kiến trúc độc lạ, mang nặng truyền thống dân tộc bản địa Việt, có sắc thái đặc trưng của một khu dân cư sản xuất đa phần là nghề bằng tay thủ công truyền thống cuội nguồn. Nơi đây diễn ra đồng thời nhiều hoạt động giải trí trong đời sống hằng ngày của dân cư đô thị như sinh sống, bán hàng sản xuất, tiệc tùng, nghỉ ngơi, đi dạo vui chơi, tạo nên một sức sống mãnh liệt để thành phố cổ sống sót vĩnh viễn và tăng trưởng không ngừng .
Sau khi thực dân Pháp đánh chiếm Thành Phố Hà Nội, quy hoạch TP. Hà Nội mở màn có sự đổi khác. Khu phố cổ có nhiều đổi khác can đảm và mạnh mẽ, đường phố được nắn lại, có mạng lưới hệ thống thoát nước, có hè phố, đường được rải nhựa và có mạng lưới hệ thống chiếu sáng, nhà cửa hai bên đường phố được xây gạch lợp ngói. Bên cạnh những nhà cổ mái ngói Open những ngôi nhà có mặt tiền được làm theo phong thái Châu Âu .
Khu phố cổ TP.HN từ 1954 – 1985, dân cư có sự biến hóa, nhiều mái ấm gia đình từ chiến khu trở lại được sắp xếp vào ở thành phố cổ. Kể từ đó số hộ ở trong mỗi số nhà cứ tăng dần lên từ một hộ đến hai, ba hộ, rồi mỗi hộ mái ấm gia đình lại tăng trưởng thêm theo kiểu tam đại, tứ đại đồng đường …

Từ 1954 trở đi, do chính sách cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh, chính sách phát triển sản xuất, chính sách kinh tế của thời bao cấp (Nhà nước đảm nhận việc cung cấp mọi nhu yếu phẩm cho cuộc sống của dân cư qua hệ thống các cửa hàng bách hoá và dịch vụ…).

Toàn bộ thành phố cổ nơi kinh doanh sầm uất đã trở thành khu dân cư ở ( 1960 – 1983 ), hầu hết dân cư trở thành cán bộ, công nhân viên, Giao hàng cho nhà máy sản xuất, hợp tác xã những cơ quan thành phố …

Mặt tiền của nhiều nhà cửa được sửa lại thành mặt tiền nhà ở có cửa ra vào và cửa sổ. Phố xá yên tĩnh hơn. Sự nhộn nhịp phố xá tuỳ ở từng nơi từng lúc thường theo giờ ca kíp đi làm vào sáng, trưa, chiều tối, sự nhộn nhịp còn ở các khu chợ, các cửa hàng bách hoá, cửa hàng chuyên doanh của Nhà nước của hợp tác xã (như chợ Đồng Xuân, chợ Hàng Da…). Dân cư ở khu phố cổ cứ tăng dần lên, lấn chiếm các không gian trống của các sân trong từng nhà. Một số mặt hàng thủ công truyền thống bị mai một.

Khu phố cổ từ 1986 đến nay, dưới đường lối thay đổi của Đảng đã khuyến khích mọi những tầng lớp nhân dân kiến thiết xây dựng mở mang tăng trưởng kinh tế-văn hoá-xã hội. Buôn bán ở thành phố cổ từ từ được phục sinh, tăng trưởng và sầm uất hơn xưa. Nhiều ngôi nhà cổ được tái tạo thay đổi, nhiều nhà xuống cấp trầm trọng, bị hỏng được kiến thiết xây dựng lại với nhiều phong thái. Nhiều đình, đền, chùa được tu sửa .
Ngày nay, ta vẫn xem “ 36 phố phường ” của TP.HN là thành phố cổ. Trải qua bao biến thiên của lịch sử, dẫu tên phố đổi khác không ít, dẫu nghề nghiệp ở đó có còn hay mất, nhưng những nghề bằng tay thủ công và những mẫu sản phẩm mà người thợ Thăng Long làm ra sẽ mãi in đậm, ăn sâu trong trái tim người Thành Phố Hà Nội cũng như lịch sử Việt Nam .
Mời những bạn tìm hiểu thêm những bài khác trong mục Tài liệu .

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức