Bệnh tay chân miệng: Nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng và cách phòng ngừa

Quấy khóc, sốt cao không hạ và hay giật mình là những triệu chứng sớm cảnh báo bệnh tay chân miệng. Mặc dù là bệnh lành tính nhưng nếu không điều trị kịp thời, tay chân miệng có thể gây biến chứng viêm cơ tim, viêm phổi, suy hô hấp, viêm não,… thậm chí đe dọa tính mạng trẻ.

Bệnh tay chân miệng là gì? Đâu là những dấu hiệu để nhận biết bệnh? Làm thế nào để bảo vệ con yêu khi tay chân miệng vào mùa? Thông tin dưới đây được sự tư vấn của bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa Nhiễm – Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng I, TP.HCM, Cố vấn Hệ thống Trung tâm tiêm chủng Trẻ em và Người lớn VNVC.

Bệnh tay chân miệng là gì?

Tay chân miệng (HFMD- Hand, foot and mouth disease) là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra, có biểu hiện đặc trưng là sốt, đau họng, tổn thương niêm mạc miệng và da chủ yếu ở dạng phỏng nước xuất hiện tập trung ở lòng bàn tay, lòng bàn chân và bên trong miệng của trẻ, đầu gối và mông.

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, hầu hết những ca bệnh đều diễn biến nhẹ. Tuy nhiên ở một số ít trường hợp, bệnh có diễn biến nhanh, nặng và gây biến chứng nguy hại, thậm chí còn chỉ trong nửa ngày đã hoàn toàn có thể chuyển độ. Ở nhiều trường hợp nặng, trẻ hoàn toàn có thể gặp chuyển độ nhanh bất ngờ đột ngột, có khi bỏ lỡ độ 2 và vào độ 3 bất thần, dẫn đến rủi ro tiềm ẩn suy hô hấp và diễn tiến biến chứng nặng nhanh. Chính vì thế, cha mẹ cần đặc biệt quan trọng chú ý quan tâm phòng bệnh cho trẻ.

Nguyên nhân gây bệnh tay chân miệng

Nhóm virus đường ruột, nổi bật là virus Coxsackievirus A16 ( nhóm A16 ) và Enterovirus 71 ( EV71 ) là thủ phạm chính gây ra bệnh tay chân miệng. Trong đó, virus Coxsackievirus A16 là loại thường gặp nhất với những triệu chứng ở thể nhẹ, ít biến chứng và thường tự khỏi. Enterovirus 71 gây bệnh nặng hơn, biến chứng nguy hại hơn, thậm chí còn hoàn toàn có thể gây tử trận. Các vi rút đường ruột khác thường gây bệnh nhẹ. Các virus này sống trong đường tiêu hóa và lây từ người này sang người khác qua việc tiếp xúc với những dịch tiết mũi họng, nước bọt, chất dịch từ những bọng nước hoặc phân của người bệnh. Virus tay chân miệng có hình cầu, đường kính từ 27 – 30 nm. Sau khi xâm nhập vào khung hình, chúng trú ngụ đa phần tại niêm mạc má hoặc niêm mạc ruột. Sau đó vận động và di chuyển đến những hạch bạch huyết xung quanh, rồi xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng máu. Điểm dừng ở đầu cuối của virus là niêm mạc miệng và da. Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi là đối tượng người dùng có rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh cao nhất bởi lúc này hệ miễn dịch chưa hoàn thành xong. Trẻ lớn hơn và người lớn cũng có rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh nhưng tỷ suất thấp hơn. Ở vùng ôn đới, bệnh xảy ra nhiều nhất là vào mùa hè và đầu mùa thu. Riêng những quốc gia thuộc vùng có khí hậu nhiệt đới gió mùa, bệnh hoàn toàn có thể xảy ra quanh năm. Nếu trẻ nhỏ tiếp tục đến những nơi công cộng như nhà trẻ, sân chơi kém vệ sinh … sẽ có rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh cao hơn.

Dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng

Như đã nói ở trên, tay chân miệng có năng lực lây lan nhanh từ nước bọt, phỏng nước và phân của trẻ nhiễm bệnh nên việc nhận diện những triệu chứng bệnh vô cùng quan trọng. Về lâm sàng, dấu hiệu đặc trưng của bệnh hoàn toàn có thể được nhận biết qua 4 tiến trình :

* Giai đoạn ủ bệnh: khoảng 3 – 7 ngày, trẻ chưa có các dấu hiệu cụ thể.

* Giai đoạn khởi phát: từ 1-2 ngày với các triệu chứng như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng, biếng ăn, tiêu chảy vài lần trong ngày.

* Giai đoạn toàn phát: có thể kéo dài 3 – 10 ngày, với các triệu chứng điển hình như:

• Loét miệng: vết loét đỏ hay phỏng nước đường kính 2-3mm ở niêm mạc miệng, lợi, lưỡi, gây đau miệng, bỏ ăn, bỏ bú,…
• Phát ban dạng phỏng nước: đặc điểm này biểu hiện rõ nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ em. Ban đầu, nốt ban hồng có đường kính vài milimet, nổi trên bề mặt da ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, miệng, mông và trở thành bóng nước. Bóng nước chứa đầy chất dịch và có thể vỡ ra khiến trẻ rất đau đớn. Chúng có thể để lại vết thâm, tuy nhiên rất hiếm khi loét hay bội nhiễm.
• Trẻ có thể sốt nhẹ, nôn.
• Nếu trẻ sốt cao và nôn nhiều dễ có nguy cơ biến chứng. Biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp thường xuất hiện sớm từ ngày 2-5 của bệnh.

* Giai đoạn lui bệnh: Thường từ 3-5 ngày sau, trẻ hồi phục hoàn toàn nếu không có biến chứng.

“ Ngoài những nốt phát ban, trẻ hoàn toàn có thể gặp những triệu chứng khác như : bỏ ăn, ăn kém, chảy dãi nhiều, sốt cao, quấy khóc, li bì, chới với, … Một số trẻ Open biến chứng về thần kinh thường giật mình, chới với khi ngủ hoặc co giật, thậm chí còn hôn mê ; 1 số ít trường hợp lại Open biến chứng tương quan đến phổi như : suy hô hấp, tím tái, …. Khi có những dấu hiệu trên, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để thăm khám và tư vấn cụ thể cách chăm nom trẻ, tránh biến chứng nặng. ” – bác sĩ Trương Hữu Khanh cảnh báo nhắc nhở.

Bệnh tay chân miệng có lây không? Lây qua đường nào?

Tay chân miệng hiện đang là mối lo ngại của nhiều bậc cha mẹ bởi những triệu chứng phong phú và biến chứng nặng nề của bệnh. Đáng chú ý quan tâm, bệnh có năng lực lây lan nhanh qua đường tiêu hóa và hô hấp, đơn cử :

• Dịch tiết mũi hoặc họng (nước bọt, nước mũi, đờm…).
• Chất lỏng bên trong mụn nước.
• Các giọt hô hấp bắn vào không khí sau khi ho hay hắt hơi.
• Chất thải từ cơ thể người bệnh (chẳng hạn như phân).
• Tiếp xúc với các vật dụng bị nhiễm virus từ người bệnh như đồ chơi, tay nắm cửa rồi đưa lên mắt, mũi, miệng.

Người bệnh có năng lực Viral virus mạnh nhất là ở tuần tiên phong khi nhiễm. Tuy nhiên, virus vẫn còn sống sót trong khung hình trong nhiều tuần, ngay cả sau khi những dấu hiệu và triệu chứng bệnh không còn. Tức là đồng nghĩa tương quan với việc virus vẫn có năng lực lây lan qua người khác. Do lây truyền nhanh nên bệnh tay chân miệng rất dễ bùng phát thành dịch lớn. Khi có trẻ mắc bệnh, nếu không có những giải pháp phòng tránh và chữa trị kịp thời, những trẻ xung quanh sẽ có rủi ro tiềm ẩn bị lây nhiễm rất cao.

Biến chứng bệnh tay chân miệng

Tay chân miệng thường tự khỏi và không rình rập đe dọa tới sức khỏe thể chất của người bệnh, tuy nhiên trong 1 số ít trường hợp bệnh hoàn toàn có thể gây ra những biến chứng vô cùng nguy khốn. Đặc biệt, trẻ nhỏ là đối tượng người tiêu dùng chính mà bệnh tiến công, do đó bệnh đang trở thành mối quan ngại của rất nhiều mái ấm gia đình. Biến chứng thường gặp nhất là mất nước. Bệnh hoàn toàn có thể gây ra những vết lở, loét trong miệng và cổ họng khiến việc nuốt gặp khó khăn vất vả và đau đớn, do đó trẻ thường lười ăn, uống, … Hiếm gặp hơn, một vài trường hợp virus gây bệnh hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động đến não và gây ra những biến chứng thần kinh nghiêm trọng như :

• Viêm màng não do virus: Đây là tình trạng nhiễm trùng và viêm ở màng não và dịch não tủy (bao quanh não cùng tủy sống).
• Viêm não: Tình trạng này rất nghiêm trọng và có khả năng đe dọa đến tính mạng, do virus gây ra viêm ở não.
• Liệt chi: người bệnh yếu, liệt mềm một hoặc nhiều chi.

Đồng thời, bệnh cũng hoàn toàn có thể gây ra biến chứng đến hô hấp tuần hoàn như : tổn thương cơ tim, suy tim, trụy tim mạch, phù phổi cấp và tử trận nhanh gọn.

Chẩn đoán bệnh tay chân miệng

Chẩn đoán ca lâm sàng: Dựa vào triệu chứng lâm sàng và dịch tễ học

• – Yếu tố dịch tễ: Căn cứ vào tuổi, mùa, vùng lưu hành bệnh, số trẻ mắc bệnh trong cùng một thời gian.
• – Lâm sàng: Phỏng nước điển hình ở miệng, lòng bàn tay, lòng bàn chân, gối, mông, kèm sốt hoặc không.

Chẩn đoán xác lập : bác sĩ cũng hoàn toàn có thể lấy mẫu trong cổ họng hoặc lấy mẫu phân và gửi đến phòng thí nghiệm. Xét nghiệm RT-PCR hoặc phân lập có vi rút gây bệnh. Bác sĩ sẽ cần phải phân biệt bệnh tay chân miệng với những bệnh do virus gây ra khác bằng cách nhìn nhận những yếu tố sau :

• Độ tuổi của người nhiễm bệnh.
• Các dấu hiệu và triệu chứng đặc trưng của bệnh.
• Hình dạng của các vùng phát ban hoặc vết loét.

Phương pháp điều trị bệnh tay chân miệng

Bệnh chân tay miệng không có thuốc điều trị đặc hiệu. Mục tiêu điều trị hầu hết là điều trị triệu chứng và những giải pháp điều trị tích cực để duy trì tính năng sống so với những trường hợp nặng, đặc biệt quan trọng khi có suy tuần hoàn, suy hô hấp. Hầu hết những trường hợp bị tay chân miệng thường thì đều có năng lực tự hồi sinh trong vòng 7 – 10 ngày. Các thuốc bôi gây tê tại chỗ hoàn toàn có thể giúp giảm đau khi bị loét trong miệng. Một số thuốc giảm đau thường được sử dụng để giảm bớt cảm xúc không dễ chịu như paracetamol hay ibuprofen. Nhưng cần chú ý quan tâm, không sử dụng thuốc aspirin để giảm đau cho trẻ dưới 18 tuổi vì có năng lực gây ra hội chứng Reye – một căn bệnh hiếm gặp nhưng hoàn toàn có thể gây tử trận ở trẻ. Một yếu tố đáng chú ý quan tâm khác là nhiều người thường dùng thuốc kháng sinh để điều trị bệnh tay chân miệng. Trong khi đó, nguyên do gây ra bệnh tay chân miệng là do virus, và kháng sinh chỉ có tính năng tàn phá vi trùng. Đây là sai lầm đáng tiếc rất thường gặp của những bậc cha mẹ. Nguyên tắc điều trị là không dùng kháng sinh khi không có bội nhiễm. Trong trường hợp người bệnh có dấu hiệu chuyển biến nặng như : sốt cao từ 38 độ C trở lên ; thở mệt ; giật mình, rung chi, chới với, quấy khóc, bứt rứt, đi loạng choạng ; ngủ nhiều, li bì ; co giật, hôn mê ; cần được đưa đến bệnh viện để được điều trị. Phương pháp điều trị đơn cử tùy theo từng mức độ mắc bệnh ( từ độ 1 đến độ 4 ). Dù ở bất kể Lever nào, người bệnh đều cần được nghỉ ngơi hài hòa và hợp lý và theo dõi thực trạng sức khỏe thể chất tiếp tục. Ngoài ra trong quy trình điều trị cho người bệnh từ Lever 2 đến Lever 4, những bác sĩ còn vận dụng những giải pháp điều trị chống co giật, phù não, điều trị sốc và điều trị suy hô hấp.

Cách phòng ngừa bệnh tay chân miệng

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa Nhiễm – Thần Kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1, cố vấn trình độ Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết : “ Vắc xin ngừa tay chân miệng lúc bấy giờ chỉ Trung Quốc sản xuất nhưng không nhập về Nước Ta. Hiện ở Nước Ta đang thử nghiệm quy trình tiến độ 3 vắc xin của Đài Loan ở hai tỉnh miền Tây là Đồng Tháp và Tiền Giang. Nếu thử nghiệm này tốt, có lẽ rằng vào năm 2022 vắc xin này mới có ở thị trường Nước Ta ”. Tuy vẫn chưa có vắc xin ngừa tay chân miệng, nhưng bạn vẫn hoàn toàn có thể dữ thế chủ động phòng ngừa bệnh bằng những giải pháp sau.

Giữ vệ sinh cá nhân

Giữ vệ sinh cá thể thật sạch không chỉ phòng ngừa được bệnh tay chân miệng hiệu suất cao mà còn phòng được những bệnh truyền nhiễm nguy khốn khác. Người lớn và cả trẻ nhỏ nên rửa tay liên tục bằng xà phòng nhiều lần trong ngày, nhất là trước khi chế biến thức ăn, trước khi ẵm bồng trẻ, sau khi đi vệ sinh.

Vệ sinh tay – “ Vắc xin ” phòng ngừa tay chân miệng ở trẻ cực hiệu suất cao

Giữ vệ sinh ăn uống

Thức ăn cho trẻ và mái ấm gia đình cần khá đầy đủ dinh dưỡng, ăn chín, uống chín. Những đồ vật trong căn phòng nhà bếp cần được rửa sạch trước khi dùng. Tuyệt đối không cho trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm đồ chơi, không cho trẻ dùng chung khăn ăn, đồ vật nhà hàng chưa được khử trùng.

Làm sạch đồ chơi, nơi sinh hoạt

Nhà trẻ, trường học và hộ mái ấm gia đình cần tiếp tục vệ sinh thật sạch những mặt phẳng tiếp xúc hàng ngày như bàn và ghế, đồ chơi, tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, sàn nhà, dụng cụ học tập bằng xà phòng hoặc chất tẩy rửa thường thì.

Theo dõi và phát hiện sớm

Tình trạng sức khỏe thể chất của trẻ cần được theo dõi tiếp tục để kịp thời phát hiện và điều trị những trường hợp bệnh tay chân miệng, tránh lây nhiễm cho những trẻ khác.

Cách ly và điều trị kịp thời khi mắc bệnh

Các hộ mái ấm gia đình, nhà trẻ có trẻ dưới 5 tuổi cần dữ thế chủ động theo dõi sức khỏe thể chất để kịp thời phát hiện và đưa trẻ đến cơ sở y tế để được điều trị kịp thời. Khi trẻ bệnh cần cách ly tối thiểu 10 ngày kể từ khi bệnh khởi phát, không nên cho trẻ có những biểu lộ mắc bệnh đến lớp chơi với những trẻ khác. Cần triển khai khử khuẩn lớp học, nhà tại, đồ chơi, mặt phẳng những đồ vật … khi phát hiện có trẻ mắc bệnh để tránh lây nhiễm cho những trẻ khác trong lớp và trong mái ấm gia đình.

Bệnh tay chân miệng có nguy hiểm không?

Tay chân miệng là 1 trong 10 bệnh truyền nhiễm có tỷ suất mắc và tử trận số 1 Nước Ta. Hầu hết những trường hợp trẻ mắc bệnh tay chân miệng đều ở thể nhẹ và hoàn toàn có thể tự khỏi. Tuy nhiên, bệnh đang ngày càng ngày càng tăng mức độ nguy hại, đặc biệt quan trọng có những trẻ phải nhập viện ở tiến trình nặng có biến chứng cao huyết áp, thở nhanh. Các chuyên viên Y tế khuyến nghị, trong một số ít trường hợp, bộc lộ của tay chân miệng dễ nhầm lẫn khiến cha mẹ phân biệt trễ. Theo đó, khi trẻ có biểu lộ sốt, chảy nước bọt, nguyên do là trẻ bị loét miệng không nuốt được thì cha mẹ lại nhầm lẫn với biểu lộ của việc mọc răng. Trẻ bị nổi ban vùng kín, vùng mông thường hiểu nhầm con bị hăm tã ( do trẻ mặc tã tiếp tục, tái đi tái lại lần ). Trẻ có những vết nổi ở những vị trí kín kẽ như rìa ngón tay, rìa ngón chân, cha mẹ lại nhầm tưởng bị muỗi cắn, … Đối với bộc lộ trên, cha mẹ tuyệt đối không được chủ quan. Nếu trẻ Open những bộc lộ trên kèm sốt, hoặc giật mình khi ngủ, cần đưa trẻ đến ngay bác sĩ để được thăm khám kịp thời.

Ngoài nhóm đối tượng chính là trẻ em, không hiếm thanh thiếu niên và người trưởng thành nhiễm virus tay chân miệng. Đặc biệt, phụ nữ mang thai nên lưu ý phòng tránh bệnh tay chân miệng, để tránh bị nhiễm bệnh và lây truyền virus sang cho con ngay trước khi sinh hoặc trong khi sinh.

Trẻ bị tay chân miệng rồi có bị lại không?

Trẻ đã từng mắc tay chân miệng vẫn có rủi ro tiềm ẩn tái nhiễm bệnh. Mỗi lần nhiễm bệnh, trẻ chỉ tạo ra kháng thể đặc hiệu với một loại virus nhất định, do đó trẻ hoàn toàn có thể mắc bệnh trở lại nếu bị nhiễm virus khác thuộc nhóm Enterovirus. Đặc biệt, ở những trẻ bị suy giảm miễn dịch như trẻ suy dinh dưỡng, trẻ nhiễm HIV … rủi ro tiềm ẩn bị mắc lại bệnh sẽ cao hơn. Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm có tỷ suất lây lan nhanh gọn và tử trận cao. Vì chưa có vắc xin phòng bệnh, nên cha mẹ cần theo dõi ngặt nghèo thực trạng sức khỏe thể chất của trẻ và mái ấm gia đình, dữ thế chủ động vận dụng những nguyên tắc phòng ngừa, đến ngay những cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị khi có dấu hiệu bệnh.

Tuyết Huỳnh

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức