Đột quỵ: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa

21/12/2020

Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận hơn 200.000 ca bị đột quỵ, hơn 50% trong số đó tử vong, những người may mắn qua khỏi nhưng phải chịu đựng di chứng nặng nề. Đáng báo động hơn nữa, tình trạng này đang có xu hướng trẻ hóa, thậm chí xuất hiện cả ở độ tuổi 20.

Đột quỵ là gì?

Đột quỵ (Stroke) hay tai biến mạch máu não là một bệnh lý cấp tính, thường xảy ra đột ngột khi nguồn máu cung cấp cho não gặp gián đoạn hoặc suy giảm. Khi đó, não bị thiếu oxy, dinh dưỡng và các tế bào não bắt đầu chết trong vòng vài phút. Người bị đột quỵ có nguy cơ tử vong cao nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời. Đây là một trong những bệnh lý thần kinh nguy hiểm và phổ biến nhất.

Các dạng tai biến mạch máu não chính

Tai biến mạch máu não có ba dạng chính ( 1 ), gồm có :

• Đột quỵ do thiếu máu não cục bộ:Đây là nguyên do gây ra 87 % trường hợp. Các cục máu đông ( huyết khối ) khởi đầu Open trong khung hình, bộ phận thường gặp nhất là tim, rồi chuyển dời lên não và gây ra tắc mạch máu não .
• Đột quỵ do xuất huyết:chiếm khoảng chừng 15 % trong số những ca tai biến mạch máu não. Đây là trường hợp phình mạch, gây biến dạng mạng lưới hệ thống mạch máu não, hình thành những cục máu đông hoặc mảng tụ máu trong động mạch ở cổ hoặc não, gây ra tắc mạch máu não .
• Thiếu máu não thoáng qua (TIA):thực trạng thiếu máu não chỉ diễn ra trong khoảng chừng vài phút, trong một quy trình tiến độ ngắn, thường gọi là đột quỵ nhỏ .

Triệu chứng của các cơn tai biến

Việc gián đoạn hoặc suy giảm nguồn phân phối máu tới não gây tổn thương những mô bên trong não. Các triệu chứng do đó sẽ được bộc lộ ở những bộ phận mà những vùng não bị tổn thương trấn áp, gồm có :

• Cảm giác tê liệt ở cánh tay, mặt và chân, một bên khung hình ;
• Môi lưỡi tê cứng, người bệnh bị khó nói, nói ngọng, lắp bắp ;
• Mặt có tín hiệu bị méo, không phù hợp, miệng bị lệch ;
• Gặp yếu tố về thị lực, tầm nhìn bị khó và mờ ;
• Đau đầu bất thần và kinh hoàng, gây mất cân đối, thậm chí còn chóng mặt, buồn nôn ;

Người bệnh cần được cấp cứu y tế ngay lập tức khi có những triệu chứng nguy hại trên. Việc được cấp cứu và điều trị kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa những hệ quả như tổn thương đến não, tàn phế và tử trận.

Nguyên nhân

Hai nguyên do đa phần gây đột quỵ là do thiếu máu cục bộ ( ùn tắc động mạch ) hoặc do xuất huyết não ( mạch máu bị vỡ hoặc rò rỉ ). Ngoài ra, những cơn thiếu máu thoáng qua cũng khiến nguồn máu đến não gặp gián đoạn, nhưng chỉ gây ra những triệu chứng trong thời điểm tạm thời, không lê dài. Các yếu tố rủi ro tiềm ẩn gồm có :

• đái tháo đường, bệnh tim mạch, suy tim;Người có tiền sử bị bệnh cao huyết áp
• Tiền sử cá thể hoặc mái ấm gia đình đã từng bị đột quỵ, thiếu máu não thoáng qua hoặc đau tim ;
• Lạm dụng những chất kích thích như uống nhiều rượu, hút thuốc lá, hoặc tiếp xúc với khói thuốc thụ động, sử dụng ma túy ;
• Chế độ ẩm thực ăn uống không hài hòa và hợp lý, dẫn đến thừa cân, béo phì, lượng Cholesterol cao ;
• Về tuổi tác, người trong nhóm tuổi từ 55 tuổi trở lên có rủi ro tiềm ẩn cao hơn ;
• Về yếu tố giới tính, phái mạnh có nhiều rủi ro tiềm ẩn tắc mạch máu não hơn phái đẹp, nhưng phái đẹp có năng lực bị tử trận cao hơn ;
• Việc sử dụng thuốc tránh thai hay những liệu pháp kiểm soát và điều chỉnh hormone, biến hóa nội tiết tố cũng làm tăng rủi ro tiềm ẩn gây bệnh .

Biến chứng nguy hiểm của các cơn đột quỵ 

Nếu như không được cấp cứu kịp thời, người bị đột quỵ có rủi ro tiềm ẩn :

• Tàn tật vĩnh viễn hoặc trong thời điểm tạm thời, mức độ nhờ vào vào khoảng chừng thời hạn mà não bị thiếu máu cục bộ và những bộ phận trên khung hình bị tác động ảnh hưởng do tế bào não bị tổn thương ;
• Bị tê liệt, mất năng lực hoạt động một số ít cơ hoặc một số ít bộ phận ;
• Mất năng lực tiếp xúc, ngôn từ và cử động của miệng, gặp khó khăn vất vả khi nói hoặc nuốt .
• Suy giảm trí nhớ, nhận thức, năng lực tâm lý, khó khăn vất vả khi diễn đạt bằng lời ;
• Ảnh hưởng đến tâm ý, người đã từng trải qua cơn tai biến sẽ gặp khó khăn vất vả trong việc trấn áp cảm hứng, dễ thu mình và hoàn toàn có thể bị trầm cảm .

Phương pháp chẩn đoán

1. Tiền sử mắc bệnh

Tìm hiểu bệnh sử cá thể và của mái ấm gia đình người bệnh.

2. Nguyên tắc FAST

Chẩn đoán qua những triệu chứng lâm sàng với quy tắc FAST ( 2 ) trải qua mặt, tay và lời nói. Cụ thể, những triệu chứng sẽ được quan sát về sự phù hợp khuôn mặt, độ tê và năng lực hoạt động giải trí của tay chân, năng lực trò chuyện có linh động hay gặp khó khăn vất vả.

Ghi nhớ:

FAST là viết tắt của Face – Khuôn mặt; Arm – Cách tay; Speech – Lời nói; Time – Ghi nhớ khoảng thời gian phát hiện bệnh nhân và nhanh chóng đưa vào bệnh viện.

Xem thêm: Tính cách 12 cung hoàng đạo hợp với Pokemon nào?

3. Kiểm tra cận lâm sàn

Bác sĩ sẽ cho bệnh nhân triển khai một số ít kiểm tra cận lâm sàng để củng cố chẩn đoán :

• Xét nghiệm máu để xác định lượng đường, độ đông của máu, mức tiểu cầu và xem máu có hiện tượng kỳ lạ nhiễm trùng không ;
• Chụp MRI và CT não để xác lập tổn thương ở những mô tế bào và hiện tượng kỳ lạ chảy máu não qua những hình ảnh chụp chiếu cụ thể, rõ ràng ;
• Đo điện tâm đồ để theo dõi hoạt động giải trí của tim ;
• Siêu âm động mạch cảnh ;
• Siêu âm tim để tìm thấy nguyên do gây ra hiện tượng kỳ lạ đông máu trong tim của bệnh nhân .

Cách điều trị

Theo Thương Hội Tim mạch Hoa Kỳ, “ mất thời hạn là mất trí não ” ( 3 ). Thời gian vàng để cấp cứu bệnh nhân đột quỵ là 4 – 5 tiếng so với trường hợp nhồi máu não phải dùng thuốc chống đông máu và trong vòng 6 tiếng đồng hồ đeo tay với trường hợp nhồi máu não phải cần đến can thiệp lấy huyết khối. Tùy vào thực trạng khẩn cấp của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định những giải pháp cấp cứu, can thiệp thiết yếu :

• Sử dụng thuốc chống đông máu và kết tụ tiểu cầu ;
• Thuốc làm tan huyết khối, phá vỡ những cục máu đông trong mạch máu não, ngăn ngừa biến chứng tổn thương não ;
• Đặt stent so với bệnh nhân có thành động mạch bị suy yếu ;

Cần làm gì khi phát hiện ra người đang bị đột quỵ ?

Hướng dẫn sơ cứu cho người bị tai biến mạch máu não :

• Gọi xe cấp cứu ngay lập tức
• Tuyệt đối giữ cho bệnh nhân không bị té ngã
• Không tự ý điều trị như đánh gió, bấm huyệt, châm cứu, cho bệnh nhân uống thuốc huyết áp hay bất kể loại thuốc nào
• Theo dõi những bộc lộ của bệnh nhân như co giật, méo miệng, nôn mửa, chóng mặt, mất cân đối, loạn trí, …
• Để bảo vệ đường thở, nên đặt bệnh nhân nằm nghiêng và không cho bệnh nhân nhà hàng siêu thị gì .

Hồi phục sau cơn tai biến

• Cơn tai biến mạch máu não hoàn toàn có thể khiến bệnh nhân bị giảm năng lực ngôn từ và kỹ năng và kiến thức nhận thức, tâm lý. Do đó, những liệu pháp trị liệu ngôn từ, nhận thức, rèn luyện trí nhớ và năng lực tiếp xúc là vô cùng thiết yếu ;
• Thực hiện những bài tập vật lý trị liệu để lấy lại sức mạnh của những bộ phận trên khung hình, và đặc biệt quan trọng là sự cân đối .

Biện pháp phòng ngừa

• Duy trì lối sống lành mạnh, chính sách nhà hàng hài hòa và hợp lý :
• Bỏ hút thuốc ;
• Hạn chế uống rượu và sử dụng những chất kích thích ;
• Ăn nhiều trái cây, rau củ, hạn chế thực phẩm nhiều cholesterol và chất béo ;
• Tích cực tập luyện thể dục thể thao ;
• Kiểm tra sức khỏe thể chất định kỳ, đặc biệt quan trọng là lượng cholesterol và huyết áp, tim mạch, tiểu đường ;
• Lắng nghe khung hình và tìm đến bác sĩ trình độ, những cơ sở y tế uy tín khi cần được thăm khám và tư vấn .

Câu hỏi thường gặp

Câu hỏi 1: Tắm đêm có dẫn đến đột quỵ hay không? Vì sao?

KHÔNG. Tắm đêm không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra đột quỵ nhưng sẽ là yếu tố xúc tác, thúc đẩy gián tiếp. Chuyên gia khuyến cáo tuyệt đối không nên tắm đêm, đặc biệt là sau 23h. Bởi đây là thời điểm nhiệt độ xuống thấp nhất trong ngày, đồng thời huyết áp lên cao. Sự thay đổi nhiệt độ, trạng thái và huyết áp cơ thể sẽ ảnh hưởng đến sự lưu thông của máu, các mạch máu bị co lại và rất dễ gây thiếu máu não cục bộ, dẫn tới tai biến mạch máu não. 

Câu hỏi 2: Tại sao đột quỵ ngày càng trẻ hóa?

Để vấn đáp cho câu hỏi này, hãy cùng nhìn lại những nguyên do và yếu tố rủi ro tiềm ẩn gây ra bệnh đột quỵ. Thế hệ trẻ ngày này với lối sống thiếu lành mạnh trong chính sách nhà hàng siêu thị và hoạt động và sinh hoạt không điều độ như : uống nhiều bia rượu, hút thuốc, sử dụng chất kích thích, ít hoạt động, làm tăng rủi ro tiềm ẩn mỡ máu, béo phì, lượng cholesterol quá cao. Thêm vào đó, ngày càng nhiều bạn trẻ mắc những bệnh lý tim mạch và huyết áp cao – hai nguyên do số 1 dẫn đến đột quỵ. ( 4 )

Câu hỏi 3: Thực hư của thử thách đứng một chân để chẩn đoán đột quỵ?

Thử thách này bắt nguồn từ một nghiên cứu tại Nhật Bản vào năm 2014. Tuy nhiên, nghiên cứu này chỉ được khảo sát ở một nhóm nhỏ đối tượng trong độ tuổi trên 60 và có các bệnh lý nền như đái tháo đường, cao huyết áp. Do đó, nghiên cứu này cùng thử thách đứng một chân để chẩn đoán đột quỵ cần được thử nghiệm lại với nhóm đối tượng đa dạng và mở rộng hơn. Vì vậy, để có sự chẩn đoán chính xác về đột quỵ, người bệnh cần được thăm khám và thực hiện các xét nghiệm, đặc biệt là tầm soát các bệnh lý nền. 

Để đặt lịch khám và điều trị với những chuyên viên đầu ngành tại Khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui vẻ liên hệ :

HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH

Theo PGS.TS.BSCKII Nguyễn Văn Liệu, phương pháp hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa tối đa các biến chứng nguy hiểm của đột quỵ hay tai biến mạch máu não chính là được phát hiện sớm và điều trị cấp cứu kịp thời. Hãy lắng nghe cơ thể bạn, khi có bất kỳ dấu hiệu bất ổn nào, hãy tìm đến những bác sĩ chuyên môn thần kinh và nơi có phương tiện kỹ thuật hiện đại để chẩn đoán và thăm khám.

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Hỏi Đáp