Soạn Lịch sử 11 Bài 24: Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918)

Soạn Lịch sử 11 Bài 24 Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918) thuộc: PHẦN BA. LỊCH SỬ VIỆT NAM (1858 – 1918) và nằm trong Chương II. Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến hết Chiến tranh thế giới thứ nhất (1918)

I. Tình hình kinh tế – xã hội

* Những chủ trương của Pháp trong Chiến tranh quốc tế thứ nhất
– Trong Chiến tranh quốc tế thứ nhất, Pháp ra sức vơ vét tối đa nhân lực vật lực và tài lực để gánh đỡ những tổn thất và thiếu vắng trong cuộc chiến tranh .

– Pháp tăng thuế, bắt nhân dân Việt Nam mua công trái, vơ vét lương thực, nông lâm sản, kim loại,… đem về Pháp.

+ Trong 4 năm, Pháp thu được trên 184 triệu phrăng tiền công trái và gần 14 triệu phrăng tiền quyên góp .
+ Hàng trăm tấn lương thực và lâm sản những loại, hàng vạn tấn sắt kẽm kim loại thiết yếu cho sản xuất vũ khí được đưa sang Pháp .
– Sự cướp bóc của Pháp ảnh hưởng tác động trầm trọng đến kinh tế tài chính – xã hội Nước Ta .

1. Những biến động về kinh tế

– Công nghiệp thuộc địa :
+ Ngành khai mỏ được bỏ vốn thêm, một vài công ty than mới Open, những sắt kẽm kim loại cần cho cuộc chiến tranh được khai thác mạnh .
+ Trong quy trình tiến độ này, Pháp thả lỏng cho những nhà máy sản xuất của người Việt lan rộng ra quy mô sản xuất và kinh doanh thương mại ( công ty của Nguyễn Hữu Thu, Bạch Thái Bưởi ), nhiều nhà máy sản xuất mới Open .
– Công thương nghiệp, giao thông vận tải vận tải đường bộ : Phát triển do chủ trương thả lỏng độc quyền, cho tư bản người Việt được kinh doanh thương mại tương đối tự do .
– Công việc kinh doanh thương mại của người Việt : những nhà máy sản xuất đã có được lan rộng ra khoanh vùng phạm vi và quy mô sản xuất, Open nhiều xí nghiệp sản xuất mới .
– Nông nghiệp : chuyển từ độc canh cây lúa sang trồng cây công nghiệp ship hàng cuộc chiến tranh ( thầu dầu, đậu, lạc, … ). Nông nghiệp trồng lúa gặp nhiều khó khăn vất vả .

2. Tình hình phân hóa xã hội

Chính sách của Pháp và những dịch chuyển về kinh tế tài chính trong cuộc chiến tranh đã tác động ảnh hưởng mạnh đến sự phân hóa xã hội Nước Ta .
– Giai cấp nông dân : nạn bắt lính và những chủ trương trong nông nghiệp ( nạn chiếm đoạt ruộng đất, sưu cao thuế nặng, … ) đã làm sức sản xuất ở nông thôn giảm sút nghiêm trọng, đời sống nông dân bị nghèo khó .
– Giai cấp công nhân : lớn lên về số lượng, đặc biệt quan trọng trong hai ngành khai mỏ và trồng cao su đặc .
– Tư sản Nước Ta : dần thoát khỏi sự kiềm chế của người Pháp và tăng trưởng .
– Tầng lớp tiểu tư sản : tăng trưởng rõ ràng về số lượng .
=> Tư sản và tiểu tư sản tăng về số lượng nhưng chưa trở thành giai cấp. Họ giữ vai trò kinh tế tài chính, muốn có vị thế chính trị nhất định, tuy nhiên lực lượng chủ chốt của trào lưu dân tộc bản địa thời kỳ này vẫn là công nhân và nông dân .

II. Phong trào đấu tranh vũ trang trong chiến tranh

1. Hoạt động của Việt Nam Quang phục hội

– Lãnh đạo : Phan Bội Châu .
– Lực lượng : công nhân, viên chức hỏa xa tuyến TP. Hải Phòng – Vân Nam .
– Hình thức đấu tranh : vũ trang .
– Hoạt động :
+ Tấn công những đồn binh Pháp ở Cao Bằng, Phú Thọ, Nho Quan, Móng Cái …
+ Phá nhà ngục Lao Bảo ( Quảng Trị )
– Kết quả : Thất bại và tan rã sau đợt khủng bố lớn năm 1916 .

2. Cuộc vận động khởi nghĩa của Thái Phiên và Trần Cao Vân (1916)

– Trần Cao Vân đã bị tù vì tham gia trào lưu chống thuế ở Trung Kì năm 1908. Mãn hạn, ông bí hiểm liên hệ với Thái Phiên để triển khai khởi nghĩa. Hai ông đã mời vua Duy Tân tham gia với tư cách là người chỉ huy tối cao cuộc khởi nghĩa .

Vua Duy Tân khi mới lên ngôi
– Nhân dân Trung Kì, đặc biệt quan trọng là số binh lính người Việt đã nhiệt liệt hưởng ứng lời lôi kéo của Thái Phiên và Trần Cao Vân, ráo riết sẵn sàng chuẩn bị ngày khởi sự .
– Khởi nghĩa dự tính vào giữa tháng 5/1916, nhưng kế hoạch bị lộ => Pháp ra lệnh ngừng hoạt động trại lính, tước vũ khí của binh lính người Việt, lùng bắt những người yêu nước .
=> Kết quả : Thái Phiên, Trần Cao Vân và vua Duy Tân bị giặc bắt. Nghĩa binh ở Thừa Thiên, Quảng Nam, Tỉnh Quảng Ngãi nổi dậy, nhưng thiếu người chỉ huy nên tan rã nhanh gọn .

3. Khởi nghĩa của binh lính Thái Nguyên (1917)

– Nguyên nhân : Binh lính người Việt được giác ngộ bởi lý tưởng yêu nước, đấu tranh cách mạng .
– Lãnh đạo : Đội Cấn và Lương Ngọc Quyến .

Lương Ngọc Quyến
– Địa bàn đấu tranh : Thái Nguyên .
– Lực lượng tham gia : Binh lính người Việt trong quân đội Pháp .
– Diễn biến chính :
+ Cuộc khởi nghĩa nổ ra đêm 30 rạng sáng 31/8/1917. Giám binh Nô-en bị giết. Quân khởi nghĩa chiếm những văn phòng, phá nhà tù, giải phóng toàn bộ tù nhân, làm chủ hàng loạt thị xã, trừ trại lính Pháp .
+ Lãnh đạo nghĩa quân phát hịch công bố Thái Nguyên độc lập, đặt quốc hiệu là Đại Hùng, vạch tội ác của giặc Pháp, lôi kéo đồng bào vùng lên Phục hồi nền độc lập của quốc gia .
+ Thực dân Pháp quyết định hành động đưa 2 000 quân lên Thái Nguyên tiếp viện. Cuộc chiến diễn ra ác liệt. Sau một tuần lễ làm chủ tỉnh lị, nghĩa quân phải rút ra ngoài và lê dài cuộc chiến đấu được 6 tháng thì tan rã .

4. Những cuộc khởi nghĩa vũ trang của đồng bào các dân tộc thiểu số

– Tại Tây Bắc, từ 1914 – 1916, bùng nổ cuộc khởi nghĩa của người Thái .

– Năm 1918, đồng bào Mông vùng Lai Châu khởi nghĩa dưới sự lãnh đạo của Giàng Tả Chay. Cuộc khởi nghĩa kéo dài trong 4 năm, buộc chính quyền thực dân phải nới rộng ách kìm kẹp, áp bức đối với các dân tộc thiểu số ở Tây Bắc.

– Ở vùng Đông Bắc, binh lính dồn Bình Liêu nổi dậy ( 11/1918 ), hấp dẫn phần đông đồng bào những dân tộc bản địa Hán, Nùng, Dao ở địa phương tham gia. Đến giữa năm 1919, giặc Pháp mới dẹp yên được cuộc khởi nghĩa này .
– Ở Tây Nguyên, đồng bào dân tộc thiểu số nhiều lần nổi dậy chống thực dân Pháp. Cuộc khởi nghĩa có tác động ảnh hưởng lớn nhất là cuộc khởi nghĩa của đồng bào Mnông do N’Trang Long ( từ 1916 – 1935 ) .

5. Phong trào Hội kín ở Nam Kì

Một số trào lưu ở Nam Kì sống sót dưới hình thức những Hội kín : Thiên địa hội, Phục hưng hội, … núp dưới hình thức tôn giáo, mê tín dị đoan để tuyên truyền, hoạt động và hoạt động giải trí trong quần chúng. Tiêu biểu là Hội kín của Phan Xích Long .
– Lãnh đạo : Phan Xích Long .
– Thành phần : Chủ yếu là nông dân ở Nam Kì .
– Hoạt động : Phát triển rầm rộ ở miền Nam. Đáng chú ý quan tâm nhất là vụ đột nhập vào Hồ Chí Minh, mưu phá khám lớn để cứu Phan Xích Long
– Kết quả : thất bại .
– Nguyên nhân thât bại : do thiếu sự chỉ huy của giai cấp tiên tiến và phát triển nhưng biểu lộ niềm tin quật khởi của nông dân miền Nam .

III. Sự xuất hiện khuynh hướng cứu nước mới

1. Phong trào công nhân

– Hình thức đấu tranh : vào thời kỳ Chiến tranh quốc tế thứ nhất, trào lưu công nhân vẫn tăng trưởng, phối hợp đấu tranh kinh tế tài chính với bạo động vũ trang : nghỉ việc chống cúp phạt lương, bỏ trốn chống bọn cai thầu, tham gia khởi nghĩa Thái Nguyên, đốt nhà cai thầu, …
– Phong trào đấu tranh tiêu biểu vượt trội :
+ Ngày 22-2-1916, nữ công nhân xí nghiệp sản xuất sàng Kế Bào ( Quảng Ninh ) nghỉ việc 7 ngày chống cúp phạt lương .
+ Cùng ngày, gần 100 công nhân mỏ than Hà Tu đã đánh trả lính khố xanh khi chúng đến cướp bóc sản phẩm & hàng hóa, trêu ghẹo phụ nữ .
+ Tháng 6 và 7-1917, 22 công nhân mỏ Bôxít ( Cao Bằng ) bỏ trốn, 47 công nhân Tỉnh Thái Bình mới đến chống lại cai thầu .
+ Ngày 31/8/1917, công nhân những mở than Phấn Mễ và Na Dương tham gia khởi nghĩa Thái Nguyên .
+ Năm 1917, công nhân mỏ than Hà Tu biểu tình trước văn phòng chủ mỏ đòi thả 1 số ít công nhân bị bắt vì tham gia đấu tranh .
+ Năm 1918, khoảng chừng 700 công nhân mỏ than Hà Tu đốt nhà một tên cai thầu ngược đãi công nhân .
* Ý nghĩa : Phong trào bộc lộ rõ thực chất đoàn kết, kỷ luật của giai cấp công nhân, tuy nhiên vẫn mang tính tự phát .

2. Buổi đầu hoạt động cứu nước của Nguyễn Tất Thành (1911 – 1918)

a ) Tiểu sử
– Nguyễn Ái Quốc tên thật là Nguyễn Sinh Cung, sinh ngày 19/05/1890 trong một mái ấm gia đình tri thức yêu nước ở Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An, nên sớm có niềm tin yêu nước và ý chí cứu nước .
– Nguyễn Ái Quốc khâm phục ý thức yêu nước của những chí sĩ như : Phan Đình Phùng, Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh nhưng không đống ý con đường cứu nước của họ .
– Ngày 5/6/1911, Người rời cảng Nhà Rồng ra đi tìm con đường cứu nước mới cho dân tộc bản địa .

Bến Nhà Rồng
b ) Hoạt động
– Từ năm 1911 – 1917, Nguyễn Tất Thành đi qua nhiều nước và nhận thức rằng ở đâu bọn thực dân cũng hung tàn, gian ác và ở đâu người lao động cũng bị áp bức, bóc lột dã man .
– Cuối năm 1917, Nguyễn Tất Thành trở lại Pháp, tích cực học tập, rèn luyện và tham gia trào lưu công nhân Pháp. Người đã tích cực viết báo, truyền đơn, … tố cáo thực dân Pháp và tuyên truyền cho cách mạng Nước Ta .
– Sống và thao tác trong trào lưu công nhân Pháp, tiếp đón tư tưởng của Cách mạng tháng Mười Nga, tư tưởng của Người có những chuyển biến .
=> Những hoạt động giải trí yêu nước của Nguyễn Tất Thành tuy mới chỉ là trong bước đầu nhưng là cơ sở quan trọng để Người xác lập con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc bản địa Nước Ta .

SO SÁNH CON ĐƯỜNG CỨU NƯỚC CỦA NGUYỄN ÁI QUỐC SO VỚI CÁC BẬC TIỀN BỐI.

* Giống nhau :
– Đều có tư tưởng hướng ra quốc tế để tìm cách cứu nước, giành độc lập dân tộc bản địa .
* Khác nhau :
– Phan Bội Châu chủ trương cầu viện Nhật Bản để đánh Pháp giành độc lập dân tộc bản địa .
– Phan Châu Trinh dựa vào Pháp để đem đến sự giàu mạnh cho dân tộc bản địa .
– Nguyễn Tất Thành đi ra quốc tế, đến chính nước đế quốc đang thống trị mình để tìm đường cứu nước mới .

* Điểm mới trong con đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc:

– Xác định rõ không hề trông chờ vào sự trợ giúp từ bên ngoài để giành độc lập, điều thiết yếu là phải dựa vào chính mình .
– Người quyết ra quốc tế, đơn cử là sang phương Tây, TT của văn minh quốc tế lúc bấy giờ và cũng là quê nhà của những cuộc cách mạng lớn trong lịch sử để tìm hiểu và khám phá, khảo sát xem họ làm như thế nào sau đó về giúp đồng bào mình .

Soạn Lịch sử 11 Bài 24 Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918) được đăng ở chuyên mục Giải Lịch Sử 11 và biên soạn theo sách lịch sử 11. Được hướng dẫn biên soạn bởi các thầy cô giáo dạy Giỏi Sử học tư vấn giúp bạn học giỏi môn Sử lớp 11, nếu thấy hay hãy chia sẻ và comment  để nhiều bạn khác cùng học tập cùng.

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức