Lịch sử kiến trúc Việt Nam qua các thời kỳ

– Kiến trúc Việt Nam thời kỳ nguyên thủy

Thời nguyên thủy kiến trúc Việt Nam điển hình nổi bật với trống đồng và những ngôi nhà ở cũng được kiến thiết xây dựng khá vững chãi. Nhà ở được trang trí với hình tượng chim thú và hình người tuy còn khá thô sơ nhưng cũng cho tất cả chúng ta biết được ông cha cũng đã biểu lộ được nét đẹp nghệ thuật và thẩm mỹ trên chính ngôi nhà của mình .

– Kiến trúc Việt Nam thời kỳ phong kiến

Trải qua những triều đại phong kiến khác nhau thì đặc thù kiến trúc cũng có nhiều nét độc lạ rõ ràng. Vào thời Ngô – Đinh – Tiền Lê – Lý – Trần thì kiến trúc tiêu biểu vượt trội với những hoàng cung nguy nga, trang trọng, đường nét chạm trổ hoa văn tinh xảo hơn so với thời Bắc thuộc .
Đến thời Lý điển hình nổi bật với kiểu kiến trúc phù hợp, tượng tròn, phù điêu rất ấn tượng. Đặc biệt là hình tượng rồng được nhìn nhận rất cao ở thời kỳ này .

 

Đến thời Trần thì kiểu kiến trúc có những nét độc lạ khi nó có sự giao thoa tích hợp với kiểu kiến trúc Nước Trung Hoa. Kiểu cấu trúc chính phụ và phần đông những khu công trình đều không có tường mà được dựng cột, nóc giá chiêng .

• Từ tổng thể đến công trình kiến trúc đều không có bản vẽ thiết kế trước khi xây dựng. Phần lớn làm theo kinh nghiệm truyền miệng (là dựa trên thước tầm). Công trình được xây dựng bằng vật liệu địa phương.

Trải qua một quy trình tăng trưởng đến triều đại Tây Sơn, triều Nguyễn với kiểu kiến trúc đã đạt được những bước tiến can đảm và mạnh mẽ thừa kế tất cá những tinh hoa của những triều đại trước và cũng thiết kế xây dựng cho mình những đặc thù riêng độc lạ. Cột nhà không cần cột lớn, mái cũng không còn mái uốn cong như trước nữa .

Đó chính là những nét độc lạ của kiến trúc nhà ở Việt Nam qua những thời kỳ. Tất cả là sự kết tinh của bàn tay và khối óc của ông cha đã tạo nên những nét đẹp kiến trúc đầy giá trị còn lưu lại .

Việt Nam là một vương quốc nhiều dân tộc bản địa, gồm 54 dân tộc bản địa. Trong đó, dân tộc bản địa Kinh là chủ yếu chiếm 87,1 %. Kiến trúc truyền thống cuội nguồn của dân tộc bản địa Kinh là tiêu biểu vượt trội cho cả nước và cho những đô thị Việt Nam. Bên cạnh kiến trúc nhà ở truyền thống cuội nguồn của dân tộc bản địa Kinh, thì những kiểu kiến trúc dân gian của những dân tộc bản địa khác cũng tạo ra sự truyền thống riêng của từng địa phương. Trong những kiến trúc truyền thống lịch sử của những dân tộc bản địa có :

• Kiến trúc nhà ở Chàm với các tháp Chàm: Các di tích của nền văn hóa Cham-pa chịu ảnh hưởng của nền văn hóa cổ trung đại Ấn Độ. Nghệ thuật kiến trúc tháp Chàm là nghệ thuật của kiến trúc xây bằng gạch với kỹ thuật và nghệ thuật đặc sắc tiêu biểu của miền Trung.
• Ở khu vực khác nhau sẽ có các kiểu kiến trúc đại diện: Kiến trúc Khơ-me tiêu biểu của miền Đông Nam Bộ; kiên trúc của đồng bào Tây Nguyên tiêu biểu cho khu vực miền Nam Trung Bộ; kiến trúc Mường tiêu biểu ở Hòa Bình; kiến trúc của người Thái đại diện khu vực Tây Bắc; kiến trúc Tày Nùng tiểu biểu cho vùng Đông Bắc.
• 
• Vùng đồng bằng sông hồng.
• 
• kiến trúc miền trung.
• 
• nhà miền nam.
• 

– Lịch sử kiến trúc Việt Nam thời cận đại

Ở thời kỳ này, với sự bành trướng của chủ nghĩa tư bản châu Âu sang Khu vực Đông Nam Á. Kèm theo đó là sự xâm nhập kiến trúc phương Tây vào. Các đô thị được hình thành từ thời nhà Nguyễn và trước đó đã được tái tạo theo kiểu đô thị phương Tây. Các đường phố được nắn thẳng, tạo mạng lưới đường theo kiểu ô cờ, hạ tầng kỹ thuật đường phố được hoàn thành xong. Đường rộng hơn trước, có vỉa hè dành cho người đi bộ. Trên những đường phố là những thể loại khu công trình kiến trúc nhà tại, nhà hàng quán ăn, văn phòng và những khu công trình phụ trợ ship hàng công cộng đời sống … kiến trúc đa dạng và phong phú về thể loại và hình thức mà trước đây chưa hề có .

Bên cạnh các kiến trúc cổ, tân cổ, kiến trúc địa phương Pháp được thực hiện mang tính áp đặt chủ yếu do các viên toàn quyền và chủ đầu tư – Tư bản Pháp chỉ đạo. Các kiến trúc truyền thống của Việt Nam vẫn được tồn tại và đổi mới trên phương diện tiếp thu những tinh hoa của kiến trúc phương Tây với kiến trúc truyền thống Việt Nam.

Thời cận đại cũng là quá trình ghi lại bước tân tiến vượt bậc của đặc thù kiến trúc khi có sự phối hợp giữa kiểu kiến trúc Phương Đông và Phương Tây. cũng là bước ngoặt về tăng trưởng vật tư kiến thiết xây dựng tại việt nam ngày càng nhiều mẫu mã hơn .
Kiểu kiến trúc này vẫn giữ nguyên được những nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc bản địa nhưng nó không ngừng thay đổi để đạt được những điểm độc lạ hơn .

1. Kiến trúc nhà 1 tầng

Ở kiểu kiến trúc nhà ở 1 tầng thì sự đổi mới được bắt đầu từ hình thức bên ngoài của công trình. Kiến trúc bên trong nhà thì vẫn theo hình thức gian với các cột kèo gỗ cổ truyền. Tường vây bên ngoài được xây bằng gạch, với các hình thức sử dụng hệ cột phương Tây. Bên trên kết thúc bằng tường hoa chắn mái.

2. Kiểu kiến trúc 2-3 tầng

Xây dựng nhà 2 tầng hay 3 tầng phải vận dụng những cấu trúc cột dầm, sàn bằng vật tư vững chắc. Cột gạch, dầm thép, sàn gạch rỗng hoặc vỉa gạch trên mạng lưới hệ thống dầm gỗ lim hay thép ( thay cho cột, dầm, sàn gỗ của kiến trúc truyền thống cuội nguồn ). Hình thức bên ngoài trọn vẹn theo ngôn từ kiến trúc phương Tây, tuy nhiên sử dụng những hoa văn trang trí dân tộc bản địa .

Việc sử dụng xi măng, sắt thép, bê tông cốt thép với kỹ thuật tính toán khả năng chịu lực của nhà từ phương Tây mang đến. Đã tạo điều kiện cho kiến trúc sư Việt Nam phát triển mạnh và có cơ sở khoa học.

Xu hướng kiến trúc với kết cấu, cấu tạo các bộ phận tạo điều kiện cho việc hình thành không gian khắc phục được những điểm bất lợi của khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Tạo ra những bản sắc mới trong kiến trúc nhà ở Việt Nam vào những thập kỷ 30-40. Đó là khuynh hướng kiến trúc Đông Dương. Nét đặc biệt ở công trình này là sử dụng các hệ mái với các con sơn đỡ mái để che cho nóc nhà, có tầng hầm để thông thoáng chống ẩm. Sử dụng cửa hai lớp: kính và chớp. Phóng áp mái có trần nhà, không gian dưới mái chỉ để cho thoáng và có cửa thoát khí. Tất cả các khía cạnh trên được bắt nguồn từ kinh nghiệm chống nóng trong kiến trúc nhà ở truyền thống Việt Nam.

Tỷ lệ khoảng trống kiến trúc khu công trình phân phối nhu yếu sử dụng tốt. Độ cao phòng vừa đủ để bảo vệ về thể tích khối không khí, độ thoáng mát và tính nghệ thuật và thẩm mỹ. Xử lý kiến trúc mặt đứng theo phong thái kiến trúc Tân cổ xưa châu Âu. Song sự Open những yếu tố thông hơi thoáng gió ở trên, dưới hành lang cửa số, dưới mái hiên, ban công, lô gia … sử dụng những hoa văn trang trí dân tộc bản địa. Tạo ra truyền thống cuội nguồn mới, truyền thống kiến trúc nhà ở mới ở Việt Nam .

Đặc điểm kiến trúc nhà ở từ thập niên 80 đến nay

Ở giai đoạn này kiến trúc có nhiều khuynh hướng khác nhau:

• Khuynh hướng phục cổ, nhái cổ: Sử dụng các hệ thức cột cổ điển châu Âu, hoa văn trang trí, ban công bụng chửa…(trong kiến trúc nhà dân tự xây).
• Khuyên hướng hiện đại: đây là khuynh hướng đi tìm cái đẹp trong các hình khối và sử dụng sự tương phản hình khối; sử dụng các mảng tường kính với cửa nhôm. Ở kiểu kiến trúc nhà ở hiện đại thường sử dụng các hệ thống điều hòa nhân tạo. Cửa thì sử dụng dạng cửa chớp, cửa pano, hệ thống tắm chắn nắng.
• Khuynh hướng Hậu hiện đại tiếp tục sự phát triển của khuynh hướng hiện đại. Song nặng nề về giải quyết hình khối, tổng thể; sử dụng một số mô tiếp điển hình của kiến trúc truyền thống cũ, tạo mối liên hệ với truyền thống, với lịch sử. Tạo mối liên hệ không gian bên trong và bên ngoài.
• Quy mô nổi trội của các công trình kiến trúc do các chủ đầu tư nước ngoài vào các loại hình: văn phòng, khách sạn, ngân hàng, siêu thị. Tạo ra những sắc thái mới trong kiến trúc đô thị.
• 
• Biệt thự hiên đại.

Các bạn khám phá sâu hơn nên tìm đọc giáo trình lich sử kiến trúc việt nam của tiến sỹ : Nguyễn Sỹ Quế, công tác làm việc tại ĐH kiến thiết xây dựng Thành Phố Hà Nội

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức