Phân tích bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát

Hướng dẫn phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát, lập dàn ý chi tiết cụ thể và tìm hiểu thêm 1 số ít bài văn mẫu hay phân tích nội dung bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát .

Tài liệu phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát do Đọc Tài Liệu tổng hợp biên soạn hướng dẫn bạn cách làm và lập dàn ý chi tiết kèm theo những bài văn mẫu hay phân tích bài thơ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” của Cao Bá Quát.

Hướng dẫn phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát (Cao Bá Quát)

Đề bài: Phân tích bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát.

1. Phân tích đề

– Yêu cầu : phân tích nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát .- Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : những câu thơ, từ ngữ, cụ thể tiêu biểu vượt trội trong bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát .- Phương pháp lập luận chính : Phân tích .

2. Hệ thống vấn đề

– Luận điểm 1: Hình ảnh người đi đường trên bãi cát – cuộc đời

– Luận điểm 2: Thực tế cuộc đời đầy cay đắng, vô vị

– Luận điểm 3: Sự bế tắc và nỗi tuyệt vọng của người đi

Lập dàn ý chi tiết cụ thể phân tích bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát

Mở bài phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát

– Giới thiệu vài nét về tác giả :+ Cao Bá Quát ( 1809 – 1855 ) là một tác giả trung đại có cuộc sống xấu số nhưng năng lực và bản lĩnh với nhiều tác phẩm phê phán can đảm và mạnh mẽ chính sách phong kiến nhà Nguyễn bảo thủ, lỗi thời .- Giới thiệu khái quát về tác phẩm :

+ “Bài ca ngắn đi trên bãi cát” mang âm điệu u buồn, vừa chứa đựng một sự phản kháng âm thầm đối với trật tự hiện hành, vừa thể hiện nỗi thất vọng và niềm bi phẫn của nhà thơ.

Thân bài phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát

* Khái quát hoàn cảnh sáng tác

– Bài thơ sinh ra sau những lần đi Huế thi Hội, trên đường phải đi qua những tỉnh miền Trung có nhiều bãi cát trắng bát ngát ở Quảng Bình và Quảng Trị .

* Luận điểm 1: Hình ảnh người đi đường trên bãi cát – cuộc đời

– Không gian :+ “ Bãi cát dài lại bãi cát dài ” : hình ảnh những bãi cát bát ngát tiếp nối đuôi nhau nhau đến vô tận .-> gợi lại những cồn cát mà tác giả đã đi qua+ “ lại ” : sự nối dài tít tắp của bãi cát-> sự chán chường, ngán ngẩm của nhân vật trữ tình .=> Con đường đầy khó khăn vất vả, nhọc nhằn, thử thách mà con người phải vượt qua để đi đến đích .=> Hình ảnh ” bãi cát ” tượng trưng cho con đường đời bế tắc, đường sự nghiệp nhọc nhằn của tác giả và bao tri thức đương thời .- Thời gian :+ ” Mặt trời lặn ” : buổi chiều tà tối tăm, mù mịt- Hình ảnh người đi đường trên bãi cát+ “ Đi một bước như lùi một bước ” : bước chân nặng nhọc, khó khăn vất vả trên cát-> sự khó khăn vất vả, khó nhọc của người đi đường, con đường sự nghiệp lồi lõm của tác giả .+ “ Mặt trời đã lặn chưa dừng được ” : mặt trời lặn nhưng người đi đường vẫn còn đi+ “ nước mắt rơi ” : nước mắt người đi đường rơi lã chã-> Tâm trạng stress, buồn bã, kiệt sức nhưng vẫn nỗ lực bước tiếp .=> Con đường đời, con đường đi đến danh lợi của kẻ sĩ trầy trật khó khăn vất vả, người đi tất tả, vội vã không kể thời hạn với tâm trạng đau khổ, căng thẳng mệt mỏi, chán chường .

* Luận điểm 2: Thực tế cuộc đời đầy cay đắng, vô vị

” Không học được tiên ông phép ngủ ,Trèo non, lội suối, giận khôn vơi ! “- Điển cố về Hạ Hầu Ấn : Theo sách “ Thần tiên thập dị ”, Hạ Hầu Ấn lúc leo núi hay lội nước, vẫn cứ nhắm mắt ngủ say, người bên cạnh nghe thấy tiếng ngáy, mà ông vẫn bước đều không hề trượt vấp, người đời gọi ông là “ tiên ngủ ”-> Nỗi ngán ngẩm của kẻ sĩ đi tìm chân lí giữa cuộc sống u ám và đen tối, tự giận mình không có năng lực như người xưa, mà phải tự hành hạ mình, chán nản stress vì công danh sự nghiệp – lợi danh .” Xưa nay phường danh lợiTất tả trong đường đời “-> Sự cám dỗ của cái bả sự nghiệp, lợi danh so với người đời khiến con người phải “ tất tả ” bôn tẩu ngược xuôi .=> Tác giả chán ghét, khinh bỉ cái danh lợi, ông không muốn sa vào con đường ấy, nhưng vẫn chưa tìm ra hướng đi khác cho mình .- Quy luật lâu nay về phường danh lợi :+ “ quán nhậu ngon ” : danh lợi+ “ Người say ” : người đi tìm danh lợi+ ” Người tỉnh ” : người tỉnh ngộ, nhận ra đặc thù không có ý nghĩa, tầm thường của danh lợi-> Người đi đường có nhiều loại, vô số người say vì hơi men, còn loại người tỉnh thì rất ít-> Chuyện mưu cầu danh lợi cũng mê hoặc như chiêm ngưỡng và thưởng thức rượu ngon, làm say người, ít ai hoàn toàn có thể tránh được sự cám dỗ .=> Nhận định về những kẻ ham danh lợi, thái độ dứt khoát thoát khỏi con đường danh lợi không có ý nghĩa, tầm thường, tự nhận thấy mình cô độc trên hành trình dài thoát khỏi vòng danh lợi .

* Luận điểm 3: Sự bế tắc và nỗi tuyệt vọng của người đi

” Bãi cát, bãi cát dài ơi ! “-> Câu hỏi tu từ bộc lộ tâm trạng do dự, day dứt của người đi đường giữa việc nên đi tiếp hay dừng lại ?- Đường bằng – sầm uất- Đường ghê sợ – còn nhiều- Phía Bắc – núi muôn trùng- Phía Nam – sóng dào dạt-> Hình ảnh vạn vật thiên nhiên phía bắc, phía nam đều đẹp, đều hùng vĩ nhưng cũng nhiều khó khăn vất vả, hiểm trở .- ” Khúc đường cùng ” : đường đời không lối thoát, nếu đi tiếp cũng không biết đi thế nào, có lẽ rằng đã đến bước đường cùng-> Nỗi vô vọng, bế tắc bất lực trước cuộc sống của tác giả vì không hề đi tiếp mà cũng không biết phải làm gì .- Câu hỏi tu từ “ Anh còn đứng làm chi trên bãi cát ” -> tiếng kêu bi phẫn, bế tắc, vô vọng, mệnh lệnh cho bản thân phải thoát ra khỏi bãi cát danh lợi đầy nhọc nhằn chông gai mà không có ý nghĩa .=> Tư thế dừng lại nhìn bốn phía mà hỏi vọng lên trời cao, lại hỏi chính lòng mình bộc lộ khối xích míc lớn đang đè nặng trong tâm lý nhà thơ .=> Kẻ sĩ cô độc, một mình đầy trăn trở nhưng kì vĩ, vừa quả quyết vừa vô vọng trên con đường đi tìm chân lí đầy chông gai, khao khát một sự thay đổi, thoát khỏi con đường cũ .

Kết bài phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát

– Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ

* Giá trị nội dung:

– Bài thơ biểu lộ sự chán ghét của một người tri thức với con đường danh lợi tầm thường đương thời và niềm khao khát biến hóa đời sống

* Đặc sắc nghệ thuật:

– Sử dụng thơ cổ thể- Hình tượng thơ độc lạ, phát minh sáng tạo- Hình ảnh thơ có tính biểu trưng thâm thúy- Thủ pháp trái chiều- Sáng tạo trong dùng điển tích

Sơ đồ tư duy phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát

Tham khảo thêm: Dàn ý phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát

Một số bài văn mẫu hay phân tích bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát

Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát mẫu số 1:

Cao Bá Quát ( 1808 – 1855 ) là nhà thơ lỗi lạc của nước ta trong thế kỉ 19. Ông để lại trên một nghìn bài thơ chữ Hán và chữ Nôm ; bài phú ” Tài tử đa cùng phú ” và bài thơ chữ Hán ” Sa hành đoản ca ” được nhiều người ca tụng. ” Sa hành đoản ca ” nghĩa là bài ca ngắn đi trên bãi cát nói lên thảm kịch của kẻ sĩ trên bước đường sự nghiệp. Bãi cát dài và con đường cùng trong ” Sa hành đoản ca ” được miêu tả đầy ám ảnh. Bãi cát dài được nhắc đi nhắc lại năm lần trong bài thơ. Con đường được nói tới là ” đường cùng ” : ” Bước đường bằng phẳng thì u ám và đen tối, bước đường ghê sợ thì nhiều ” .Hình ảnh bãi cát dài và con đường cùng lại được miêu tả trong khoảnh khắc thời hạn ngày tàn khi ” mặt trời lặn “. Con đường cùng không riêng gì ” u ám và sầm uất ” và ” ghê sợ ” mà còn bị chặn lối, bị bủa vây :

“Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,

Phía nam núi Nam, sóng muôn đợt”.

Các hình ảnh ấy tượng trưng cho đường đời, con đường danh lợi nhiều gian truân, nguy hại .Hình ảnh người đi đường trong bài thơ được khắc hoạ qua nhiều cụ thể tinh lọc. Bước đi thất thểu khó nhọc ” Đi một bước như lùi một bước “. Nước mắt ” lã chã rơi ” vì tự thương mình. Khách đi đường vừa khó nhọc đi trên bãi cát u ám và đen tối vừa suy ngẫm. Lúc thì ước ao được ” phép ngủ kĩ ” của ông tiên. Lúc thì nghĩ về ” hạng người danh lợi ” đang tất tả ngược xuôi ; và cảm thấy ” người tỉnh thường ít mà người say vô số ! “. Lúc thì than, hát khúc ” đường cùng ” ; để rồi tự vấn lương tâm, tự trách mình : ” Anh còn đứng làm chi trên bãi cát ? ” .Qua hình ảnh người đi đường, nhà thơ giãi bày tâm sự bế tắc và chán ngán trên con đường công danh sự nghiệp, con đường danh lợi. Tác giả tự trách, tự thương mình .Nhân vật trữ tình trong ” Sa hành đoản ca ” lúc là ” khách ” ( khách tử ), lúc là ” anh ” ( quân ), lúc lại xưng là ” ta ” ( ngã ). Đó là sự hoá thân giữa khách thể và chủ thể trữ tình, để vừa tạo nên sự phong phú và đa dạng, uyển chuyển về giọng điệu, vừa để thể hiện tâm sự, nói lên những suy ngẫm về hạng người danh lợi và con đường danh lợi lâu nay. Giọng thơ trở nên tâm tình, thổ lộ rất thấm thìa. Các câu hỏi tu từ trong bài thơ tạo nên bao ám ảnh và suy ngẫm mang tính triết lí thâm thúy :

Bãi cát dài, bãi cát dài, biết tính sao đây?

Anh còn đứng làm chi trên bãi cát?

Bài ” Sa hành đoản ca ” cho ta thấy một phần nào con người và nhân cách của Cao Bá Quát. Là một bậc tài danh nhưng sinh bất phùng thời, không được trọng dụng, đã nếm trải nhiều cay đắng trên con đường công danh sự nghiệp .Cao Bá Quát muốn nhắn gửi hạng người danh lợi đang tất tả ngược xuôi bài học kinh nghiệm nhiều nước mắt mà ông đã trải qua và cảm nhận .Xem thêm :

Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát mẫu số 2:

Cao Bá Quát là một nhà nho nổi tiếng học giỏi và viết chữ đẹp nhưng rất lận đận về đường sự nghiệp. Sống trong cảnh chính quyền sở tại phong kiến khắc nghiệt, chuyên chế, áp bức dân lành, ông cũng như những người khác thuộc những tầng lớp tri thức, dù có tài nhưng cũng không được coi trọng. Khí phách, bản lĩnh và tham vọng lớn lao của ông đã khiến ông trở nên chán ghét những khuôn khổ bó hẹp của chính sách phong kiến hủ bại. Các tác phẩm của ông biểu lộ sự bất mãn so với những bất công, ngang trái trong cuộc sống và so với chính sách đương thời. “ Bài ca ngắn đi trên bãi cát ” là một tác phẩm được sáng tác sau khi tác giả đi qua miền Trung, nhìn những bãi cát dài trắng chạy dài vô tận. Đó là bãi cát – hay cũng chính như cuộc sống, như đương công danh sự nghiệp mà những người tri thức lúc bấy giờ vẫn đang theo đuổi, nhọc nhằn, u ám và đen tối .Mở đầu bài thơ là hình ảnh người đi khó nhọc trên bãi cát :“ Bãi cát lại bãi cát dài ,Đi một bước như lùi một bước. ”Những bãi cát dài cứ tiếp nối đuôi nhau nhau không khi nào ngừng nghỉ, tựa như chẳng thấy điểm kết thúc. Bốn bề đều là một màu cát trắng, núi và biển. Chỉ thấy màu nắng, màu cát mà thôi. Trong khung cảnh tĩnh mịch ấy, có một người đang lê từng bước khó nhọc, “ đi một bước như lùi một bước ”. Giữa vạn vật thiên nhiên bát ngát, giữa bốn bề cát trắng, con người thật nhỏ bé, cô độc biết bao .“ Mặt trời đã lặn, chưa dừng đượcLữ khách trên đường nước mắt rơi ”Mặt trời đã lặn, nhưng làm thế nào hoàn toàn có thể dừng bước vì giữa biển cát, biết tìm đâu ra chỗ ngủ cho đêm nay. Một con đường đi, cứ đi, đi mãi mà chẳng thể dừng lại, mà tiếp cũng chẳng biết khi nào sẽ tới nơi .Hình ảnh con đương trên cát bất tận, hình ảnh người lữ khách nhỏ bé bất lực giữa vạn vật thiên nhiên, hay đó chính là con đường sự nghiệp mà Cao Bá Quát, cũng như rất nhiều những trí sĩ đương thời đang lao vào vào. Một con đường đầy gian truân, thử thách, cay đắng, mệt nhọc. Ngay chính nhà thơ, cũng rất lận đận với con đường thi tuyển, công danh sự nghiệp, rất nhiều lần bị đánh tụt hạng, đánh trượt trong những khoa thi nhưng cũng chỉ biết đồng ý .Bất lực, bế tắc, nhà thơ chỉ biết tự oán :“ Không học được tiên ông phép ngủ ,Trèo non, lội suối, giận khôn vơi !Xưa nay, phường danh lợi ,Tất tả trên đường đời .Đầu gió hơi men thơm quán nhậu ,Người say vô số, tỉnh bao người ? ”Nhà thơ chỉ tiếc mình không hề học được phép ngủ của tiên ông, cứ sống mà mặc kệ mọi danh lợi, mọi oán hận của trần gian. Mắt không thấy thì tâm không đau. Nhìn người, nhìn mình. Biết con đường công danh sự nghiệp là gian truân, là phải “ tất tả ” ở nơi phường danh lợi, thế nhưng vẫn cứ lao vào vào. Rồi càng đi vào, càng thấy hoang mang lo lắng, không biết lối ra cũng chẳng thể dừng lại. Vì sự nghiệp phải khó khăn vất vả. Vì sự nghiệp phải cố bước. Bởi sự nghiệp như hơi men rượu, hấp dẫn, mê hoặc người ta, như hơi men trong gió từ quán nhậu, cũng đủ làm người ta say trong mê muội. Vô số người tìm đến rượu, bị rượu mê hoặc, rồi say trong đó không biết lối ra. Có biết bao người say, có được bao nhiêu người tỉnh táo để không bị cái danh lợi mê hoặc ? Nhà thơ tỉnh, nhưng rồi tỉnh vói nỗi do dự không biết con đường này có nên đi tiếp hay không ?Người đi trên bãi cát đã quá cùng cực, chán ngán, vô vọng :Bãi cát dài, bãi cát dài ơi !Tính sao đây ? Đường bằng u ám và đen tối ,Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít ?Hãy nghe ta hát khúc “ đường cùng ”Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng ,Phía nam núi Nam, sóng dào dạtAnh đứng làm chi trên bãi cát ? ”Người lữ khách loay hoay, cô độc, chỉ biết hỏi nơi bãi cát vô tri xem phải tính sao với con đường khó khăn vất vả này. Đường bằng thì u ám và đen tối, mà đường nhấp nhô ghê sợ thì cũng đâu phải ít. Đường sự nghiệp là thế, biết bao chông gai, cạm bẫy luôn rình rập. Làm thế nào để được sống như mình muốn trên con đường ấy đây ? Một cảm xúc vô vọng, bất lực trào dâng trong lòng người khách độc hành, chỉ biết cất lên khúc hát “ đường cùng ” để bày tỏ tâm trạng .Nhìn bốn bề, chỉ thấy sóng, thấy núi, chưa có một con đường nào để người lữ khách hoàn toàn có thể bước đi cả. Nhưng chẳng lẽ đứng mãi nơi cồn cát ấy ? Anh còn đứng làm gì trên bãi cát ấy. Hãy đi đi, băng qua núi, băng qua biển, có khó khăn, có khó khăn vất vả nhưng có lẽ rằng sẽ không còn u ám và sầm uất như việc anh đi cứ hoài trên bãi cát kia. Câu hỏi cuối, như dự báo một hành vi dứt khoát lựa chọn rời khỏi đường sự nghiệp, mà lựa chọn một con đường, một lí tưởng cho riêng mình .Bài thơ là lời tâm sự, do dự của một tri thức có tư tưởng, có tham vọng lớn, không cam chịu gò bó trong những gò bó của chính sách phong kiến bất công, đồng thời cũng là báo hiệu cho sự thức tỉnh của một con người, một thế hệ .

Kiến thức bổ trợ

1. Một số nhận định, đánh giá về bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát.

– “ Sa hành đoản ca ” ( Bài ca ngắn đi trên bãi cát ) là tiếng khóc cho cuộc sống dâu bể .- “ Sa hành đoản ca ” là tiếng than phiền oán, oán trách của Cao Bá Quát về thảm kịch của bản thân nhà thơ .

2. Ý nghĩa của nhịp điệu bài thơ đối với việc diễn tả cảm xúc và suy tư của nhân vật trữ tình

– Bài thơ thuộc hình thức cổ thể không gò bó vào luật như thơ Đường luật có phần tự do về cấu trúc, vần điệu .- Nhịp điệu của bài thơ được tạo nên hầu hết nhờ sự biến hóa ngắn dài của những câu thơ cũng như sự khác nhau trong cách ngắt nhịp của mỗi câu. Chính nhờ thế đã đem lại năng lực diễn đạt nhiều mẫu mã cảm hứng và suy tư của nhân vật trữ tình trong bài thơ .- Có từng cặp đối xứng với số lượng chữ không đều nhau :+ 5 chữ ( Trường sa phục trường sa – Nhất bộ nhất hồi khước, Cổ lai danh lợi nhân – Bôn tẩu lộ đồ trung … )+ 7 chữ ( Phong tiền tửu điếm hữu mỹ tửu – Tỉnh giả thường thiểu túy giả đồng, Bắc sơn chi bắc sơn vạn điệp – Nam sơn chi nam sơn vạn cấp … )+ 8 chữ ( Quân bất học tiên gia mỹ thụy ông – Đăng sơn thiệp thủy oán hà cùng )

– Cách ngắt nhịp khá linh hoạt, khi thì nhịp 2/3 khi thì nhịp 3/5 và có câu không ngắt nhịp mà liền mạch. Mỗi cách ngắt nhịp đều biểu đạt những tâm trạng, cảm xúc khác nhau của nhân vật trữ tình.

– Độ dài câu thơ và cách ngắt nhịp tạo nên nhịp điệu của bài thơ, nhịp điệu bài thơ diễn đạt sự lồi lõm, trúc trắc của những bước tiến trên bãi cát dài …- / –

Trên đây là hướng dẫn chi tiết của Đọc Tài Liệu giúp em nắm được cách làm bài văn phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát. Ngoài ra, còn rất nhiều nội dung tham khảo văn mẫu lớp 11 khác được chúng tôi chọn lọc và thường xuyên cập nhật để phục vụ việc học tập cho các em. Chúc các em luôn học tốt và đạt kết quả cao!

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức