Phân tích Bài ca ngất ngưởng ngắn gọn nhất (có dàn ý)

Phân tích Bài ca ngất ngưởng : hướng dẫn cách làm và tuyển tập những bài văn hay phân tích tác phẩm Bài ca ngất ngưởng của tác giả Nguyễn Công Trứ .

Đọc Tài Liệu giới thiệu mẫu dàn ý và bài văn phân tích bài thơ Bài ca ngất ngưởng hay và ngắn gọn nhất của Nguyễn Công Trứ giúp em tham khảo trước khi làm bài. Trước hết cùng tham khảo dàn ý chi tiết phân tích Bài ca ngất ngưởng nhằm gợi ý cách làm giúp em triển khai bài viết dễ dàng và hay hơn nhé !

I. Dàn ý phân tích Bài ca ngất ngưởng chi tiết

1. Mở bài

1.1 Giới thiệu sơ lược về tác giả

– Khái quát về thân thế, sự nghiệp của tác giả :+ Nguyễn Công Trứ là một nhà văn có tính cách ” ngông “, một nhân vật lịch sử dân tộc nổi tiếng, nhà chính trị, nhà quân sự chiến lược và nhà thơ+ Thơ văn ông có nội dung phản ánh nhân sinh và thế sự thâm thúy .

1.2 Khái quát về tác phẩm

– Giới thiệu thực trạng lịch sử vẻ vang, xã hội, nguồn gốc, thực trạng sáng tác Bài ca ngất ngưởng- Chủ đề nội dung của Bài ca ngất ngưởng : biểu lộ bản lĩnh cứng cỏi, sự thức tỉnh ý thức cá thể và một nhân sinh quan văn minh tân tiến .- Ý nghĩa nhan đề : tập trung chuyên sâu vào hai chữ ” ngất ngưởng “+ Nghĩa đen : Chỉ sự vật ở độ cao chênh vênh, không vững, nghiêng ngả+ Nghĩa bóng : Cách sống vượt lên trên những khuôn mẫu, gò bó, bộc lộ tính cách, thái độ, cách sống ngang tàng của Nguyễn Công Trứ .

2. Thân bài

2.1 Quan điểm sống ngất ngưởng khi làm quan

– “ Vũ trụ nội mạc phi phận sự ” : ý niệm con người sinh ra do “ ý của trời đất ”, nên phải có nghĩa vụ và trách nhiệm, phải gánh vác việc đời ( những việc trong thiên hà đều thuộc trong phận sự của ta ) .- Quan niệm ấy trong Nguyễn Công Trứ gắn liền với ý tưởng sáng tạo ” tu, tề, trị, bình “, với chí làm trai và chủ nghĩa anh hùng mà ông đeo đuổi với tổng thể lòng tin cậy, sáng sủa trong suốt cuộc sống mình .- “ Ông Hi Văn … vào lồng ” :+ Hình ảnh ẩn dụ “ vào lồng ” : miêu tả cuộc sống làm quan, coi thường danh lợi của Nguyễn Công Trứ => Cách nhìn mới lạ, khác lạ so với nhà Nho đương thời .+ Coi nhập thế là việc làm trói buộc, làm quan sẽ mất tự do, gò bó nhưng đó cũng là điều kiện kèm theo để thể hiện năng lực, hoài bão, trọn nghĩa vua tôi .- Nêu những việc mình đã làm ở chốn quan trường và năng lực của mình :+ Tài năng : giỏi văn chương ( khi thủ khoa ), tài dùng binh ( thao lược )-> Tài năng lỗi lạc, xuất chúng, văn võ song toàn .+ Khoe danh vị, xã hội hơn người : Tham tán, Tổng đốc, Đại tướng ( bình định Trấn Tây ), Phủ doãn Thừa Thiên-> Tự hào mình là một người năng lực lỗi lạc, danh vị vẻ vang, văn võ toàn tài .=> Sáu câu thơ đầu là lời tự thuật chân thành của nhà thơ lúc làm quan, chứng minh và khẳng định kĩ năng và lí tưởng trung quân, lòng tự hào về phẩm chất, năng lượng và thái độ sống tài từ, phóng khoáng, khác đời, ngạo nghễ của một người có năng lực xuất chúng hay thái độ sống của người quân tử bản lĩnh, kiên trì lí tưởng .

2.2 Quan niệm sống ngất ngưởng khi về hưu

– Cách sống theo ý chí và sở trường thích nghi cá thể :+ Cưỡi bò đeo đạc ngựa .+ Đi chùa có gót tiên theo sau .=> Sở thích kì quặc, khác thường, thậm chí còn có phần bất cần và ngất ngưởng .+ ” Bụt cũng nực cười ” : biểu lộ hành vi của tác giả là những hành vi khác thường, ngược đời, đối nghịch với quan điểm của những nhà nho phong kiến .=> Cá tính người nghệ sĩ mong ước sống theo cách riêng .- Quan niệm sống :+ “ Được mất … ngọn đông phong ” : Tự tin đặt mình sánh với “ thái thượng ”, tức sống thư thả tự tại, không chăm sóc đến chuyện khen chê được mất của trần gian .+ “ Khi ca … khi tùng ” : tạo cảm xúc đời sống đa dạng chủng loại, mê hoặc, từ “ khi ” lặp đi lặp lại tạo cảm xúc vui tươi triền miên .+ “ Không … tục ” : không phải là Phật, không phải là tiên, không vướng tục, sống thoát tục -> sống không giống ai, sống ngất ngưởng .=> Quan niệm sống lạ mắt khác thường mang đậm dấu ấn riêng của tác giả .

2.3 Quãng đời khi cáo quan về hưu

– “ Chẳng trái Nhạc … Nghĩa vua tôi cho trọn đạo sơ chung ” : dùng điển cố ví mình sánh ngang với những người nổi tiếng có sự nghiệp hiển hách như Trái Tuân, Hàn Kì, Phú Bật, …- Tự khẳng định mình là con người trung thần, làm tròn đạo vua tôi, điều này góp thêm phần khẳng định chắc chắn thêm ý niệm về chí làm trai của tác giả ở đầu bài thơ .- Tự hào chứng minh và khẳng định năng lực và công lao của mình một cách đĩnh đạc hào hùng .- “ Trong triều ai ngất ngưởng như ông ” : vừa hỏi vừa khẳng định chắc chắn vị trí đầu triều về cách sống “ ngất ngưởng ” .=> Tuyên ngôn chứng minh và khẳng định đậm chất ngầu, sự mong ước vượt ngoài quan điểm đạo đức Nho gia thường thì. Đối với ông, ngất ngưởng phải có thực danh và thực tài. Vậy cái ngất ngưởng của ông không phải xấu đi mà sự khẳng định chắc chắn bản thân của mình, là bản lĩnh dám sống ở đời, và một phong thái sống tài hoa tài tử .

3. Kết bài

– Khái quát về giá trị nội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật+ Nội dung : biểu lộ phong thái sống tốt đẹp, bản lĩnh cá thể trong khuôn khổ của xã hội phong kiến chuyên chế, sự tự ý thức giá trị bản thân của tác giả .+ Đặc sắc thẩm mỹ và nghệ thuật : Vận dụng thành công xuất sắc thể hát nói, giọng điệu hóm hỉnh, trào phúng ; sử dụng điển tích, điển cố ; phối hợp hài hòa giữa mạng lưới hệ thống từ ngữ Hán Việt với từ ngữ Nôm thông dụng trong đời sống hàng ngày .- Phát biểu cảm nghĩ, ấn tượng chung của bản thân về tác phẩm .- Rút ra bài học kinh nghiệm tư tưởng, tình cảm … so với bản thân .Mẫu dàn ý cụ thể khác : Dàn ý phân tích bài thơ Bài ca ngất ngưởng ( Nguyễn Công Trứ )

II. Bài phân tích Bài ca ngất ngưởng ngắn gọn (tham khảo)

 Bài văn mẫu ngắn phân tích tác phẩm Bài ca ngất ngưởng dành cho các em tham khảo và nắm được cách làm bài, bám sát nội dung dàn ý.

Mở bài phân tích Bài ca ngất ngưởng

Nguyễn Công Trứ ( 1778 – 1858 ) là nhà thơ lớn của dân tộc bản địa ta trong nửa đầu thế kỉ XIX. Văn chương lỗi lạc, có tài kinh bang tế thế, lưu danh sử sách. Lúc sống cuộc sống một hàn sĩ, lúc cầm quân chinh chiến, lúc làm lính thú, lúc làm đại quan. Vinh nhục đã từng, thăng trầm đã trải, nhưng khi nào ông cũng hăm hở chí đàn ông, sòng phẳng với nợ tang bồng, sống vì một khát vọng khác thường :” Đã mang tiếng ở trong trời đất ,Phải có danh gì với núi sông ” .

Sự nghiệp văn chương của Nguyễn Công Trứ vô cùng rạng rỡ, cho thấy một cá tính sáng tạo rất độc đáo được thể hiện tuyệt đẹp qua bài phú Nôm “Hàn nho phong vị phủ”, và trên 60 bài thơ hát nói cực kì tài hoa. “Bài ca ngất ngưởng” là một trong những bài thơ hát nói kiệt tác trong nền thơ ca dân tộc. Bài hát nói này có hai khổ dôi tất cả có 19 câu thơ đầy vần điệu, nhạc điệu trầm bổng, réo rắt, lúc khoan thai, lúc hào hùng, đọc lên nghe rất thú vị. Hát nói là một thể thơ dân tộc, có bố cục chặt chẽ, chất thơ, chất nhạc kết hợp rất hài hòa, hấp dẫn.

Nguyễn Công Trứ về trí sĩ năm 1848, sau gần 30 năm làm quan với triều Nguyễn. Bài thơ ” Bài ca ngất ngưởng ” được ông viết sau khi đã về trí sĩ tại quê nhà. Bài thơ vang lên như một lời tự thuật về cuộc sống, qua đó ông Hi Văn tự hào về kĩ năng, đức độ và công danh sự nghiệp của mình, biểu lộ một đậm chất ngầu, một phong thái sống tài tử, phóng khoáng ở đời .

Thân bài phân tích Bài ca ngất ngưởng

” Ngất ngưởng ” nghĩa là không vững, ở chỗ cheo leo dễ đổ, dễ rơi ( Từ điển tiếng Việt ). Trong bài thơ này nên hiểu ” ngất ngưởng ” là một con người khác đời, một cách sống khác đời và mặc kệ mọi người. Và ngất ngưởng đã được Nguyễn Công Trứ nâng lên thành bài ca, thành điệu tâm hồn với tổng thể niềm tự hào và sự say sưa hiếm thấy .Khổ đầu cất cao một lời nói, một lời tuyên ngôn của đấng đàn ông, đấng tài trai. Rất sang trọng và quý phái và hào hùng : ” Vũ trụ nội mạc phi phận sự ” – mọi việc trong thiên hà chẳng có việc nào không là phận sự của ta. Một cách nói phủ định để khẳng định tâm thế của một nhà nho chân chính. Mà đâu chỉ có một lần ? Lúc thì ông viết : ” Vũ trụ giai ngô phận sự ” ( Những việc trong thiên hà đều thuộc phận sự của ta – Nợ tang bồng ) ; ” Vũ trụ chức phận nội ” ( Việc trong ngoài hành tinh là chức phận của ta – Gánh trung hiếu ). Có cái tâm thế ấy, chính vì ” Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng “. Hi Văn là biệt hiệu của Nguyễn Công Trứ, ” tài bộ ” là kĩ năng lớn, nhiều kĩ năng, chữ ” lồng ” trong câu thơ có nhiều cách hiểu khác nhau. Theo Lê Trí Viễn, ” Vào lồng là vào khuôn phép vua chúa cái nơi chật hẹp, tù túng trái với cái tài đội trời đạp đất của ông “. Có người lại lý giải : ” lồng là trời đất, thiên hà “. Nguyễn Công Trứ đã nhiều lần nói : ” Đã mang tiếng ở trong trời đất “, hoặc ” Chẳng công danh sự nghiệp chi đứng giữa trần hoàn ” ( trần hoàn : cõi đời, cõi trần ). Cách hiểu thứ hai hợp lý hơn, vì có vào lồng thiên hà thì mới có ý chí đua tranh, như ông nói :” Chí làm trai Nam Bắc Tây Đông ,Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể ” .Sau khi đã xưng danh, nhà thơ tự khẳng định tâm thế mình, ” tài bộ ” mình, chí đàn ông của mình mang tầm vóc ngoài hành tinh .Ông Hi Văn là một người có thực tài và thực danh. Học hành thi tuyển, ông dám thi thố với thiên hạ : ” Cái nợ cẩm thư phải trả xong “. Năm 1819, Nguyễn Công Trứ đỗ Thủ khoa trường Nghệ An. Làm quan võ, giữ chức Tham tán ; làm quan văn, là Tổng đốc Đông ( Thành Phố Hải Dương và Quảng Yên ), tiếng tăm lẫy lừng ” Làm nên đấng anh hùng đâu đấy tỏ ” ( Chí anh hùng ). Đứng trên đỉnh cao danh vọng bởi có văn võ toàn tài, bởi có ” gồm thao lược “, và chính lúc đó ông Hi Văn mới trở thành ” tay ngất ngưởng “, một con người hơn đời và hơn thiên hạ. Câu thơ với cách ngắt nhịp ( 3-3-4 – 3-3-2 ), ba lần điệp lại chữ ” khi ” đã tạo nên một giọng điệu hào hùng, bộc lộ một cốt cách khác thường, một chí khí vô cùng can đảm và mạnh mẽ :” Khi Thủ khoa ! khi Tham tán ! khi Tổng đốc Đông ,Gồm thao lược ! đã nên tay ! ngất ngưởng ” .Bốn câu tiếp theo ( khổ giữa ), ý thơ lan rộng ra, tác giả tự hào, chứng minh và khẳng định mình là một con người, một kẻ sĩ có tài kinh bang tế thế. Thời loạn thì xông pha trận mạc, giữ trách nhiệm trước ba quân : ” Bình Tây cờ Đại tướng “. Thời bình thì giúp nước giúp vua, làm ” Phủ doãn Thừa Thiên “. Đó là năm 1847, Nguyễn Công Trứ đã lên tới đỉnh điểm nhất danh vọng. Ông đã từng nói : ” Lúc làm Đại tướng, ta chẳng lấy thế làm vinh, lúc làm lính thú, ta cũng chẳng lấy thế làm nhục “. Sau 30 năm làm quan, Nguyễn Công Trứ về trí sĩ ở quê nhà, năm đó, ông vừa tròn 70 tuổi ( 1848 ) :” Đô môn giải tổ chi niên ,Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng ” .

Tư thế cưỡi bò vàng ” ngất ngưởng ” của Nguyễn Công TrứTrở lại đời thường, cụ Thượng Trứ đã hành vi một cách ngược đời, hình như để giễu đời với toàn bộ sự ngất ngưởng. Vị đại quan thuở nào ” ngựa ngựa xe xe ” nay chỉ cưỡi bò vàng và cho bò đeo đạc ngựa. Cả người và bò vàng đều ngất ngưởng. Như một sự thách đố với ” miệng thế “. Cho đến nay dân gian vẫn cười và truyền tụng bài thơ đề vào chiếc mo cau của ông Hi Văn thuở nào :” Xuống ngựa, lên xe, nọ tưởng nhàn .Lợm mùi giáng chức với thăng quan .Điền viên dạo chiếc xe bò cái ,Sẵn tấm mo che miệng trần gian ” .Tám câu tiếp theo trong hai khổ dôi nói lên một cách sống ngất ngưởng. Xưa kia là một vị đại thần, một danh tướng – ” tay kiếm cung ” – thế mà nay sống cuộc sống hiền lành, bình dị ” nên dạng từ bi “. Đi vãn cảnh chùa, đi thăm thú những danh lam thắng cảnh ” Kìa núi nọ phau phau mây trắng “, ông đã mang theo ” một đôi dì “, những nàng hầu xinh đẹp với ” gót tiên lờ đờ ” …” Kìa núi nọ phau phau mây trắng ,Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi .Gót tiên theo chậm rãi một đôi dì .Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng … “Ông đã sống hết mình và chơi cũng hết mình. ” Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng ” là một tứ thơ độc lạ. Câu thơ tự trào gợi không ít hóm hỉnh. Bụt cười, hay thiên hạ cười ? Hay ông Hi Văn tự cười mình ? Đã thoát vòng danh lợi rồi, thì chuyện ” được, mất ” là lẽ đời, như tích ” Thất mã tái ông ” mà thôi, cũng chẳng bận tâm làm gì ! Chuyện ” khen, chê ” của thiên hạ, xin bỏ ngoài tai, như ngọn gió đông ( xuân ) phơi phới thổi qua. Có bản lĩnh, có tự tin về tài đức của mình mới có thái độ phủ định như vậy, dám sống vượt lên trên mọi thế tục. Có biết Nguyễn Công Trứ là một nhà nho được đào luyện nơi cửa Khổng sân Trình, một vị đại quan của triều Nguyễn thì mới thấy được một phần nào đậm cá tính cốt cách khác đời, một nhân cách khác đời, rất phóng túng, phong tình và tài tình hiếm thấy của ông. Không chăm sóc đến chuyện ” được, mất “, bỏ ngoài tai mọi lời thị phi, khen chê, ông đã sống một cách nhi nhiên, hồn nhiên, vô cùng thảnh thơi, vui thú. Tuy ngất ngưởng mà trong sáng, thanh cao. Đây là hai câu thơ tuyệt hay trong ” Bài ca ngất ngưởng ” :” Khi ca / khi tửu / khi cắc / khi tùng /Không Phật / không Tiên / không vướng tục ” .Cách ngắt nhịp 2, thẩm mỹ và nghệ thuật hoà thanh ( bằng, trắc ), lối nhấn, lối diễn đạt trùng điệp ( khi … không … ) đã tạo cho câu thơ đa dạng chủng loại về nhạc điệu, biểu lộ một phong thái thư thả, yêu đời, ham sống, thanh cao chẳng vướng chút bụi trần. Có đọc to và hát lên, có lắng nghe tiếng đàn đáy, nhịp phách, tiếng trống chầu, ta mới cảm được chất thơ, chất nhạc hòa quyện trong những vần thơ đẹp như thế ! Đúng là ngất ngưởng mà tài hoa, tài tử .Khổ xếp của bài hát nói chỉ có 3 câu. Câu cuối gọi là câu keo chỉ có 6 từ. Nên ghi đúng như văn bản ” Tuyển tập thơ ca trù ” – NXB Văn học 1987 mới đúng thi pháp :” Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú ,Nghĩa vua, tôi cho vẹn đạo sơ chung ,Trong triều ai ngất ngưởng như ông ! “Nguyễn Công Trứ tự hào chứng minh và khẳng định mình là một danh thần thủy chung, toàn vẹn ” nghĩa vua tôi “. Ông đã viết trong bài ” Nợ tang bồng ” :” Chí tang bồng hẹn với giang san ,Đường trung hiếu, chữ quân thân là gánh vác ” .Tài năng, sự nghiệp mà Nguyễn Công Trứ để lại cho quốc gia và nhân dân có kém gì Trái Tuân, Nhạc Phi, Hàn Kỳ, Phú Bật – những anh tài đời Hán, đời Tống bên Trung Quốc. Hai so sánh gần xa, trong ngoài, phương Bắc và phương Nam, tác giả đã kết thúc bài hát nói bằng một tiếng ” ông ” đĩnh đạc, hào hùng : ” Trong triều ai ngất ngưởng như ông ! “. Cái bản ngã khác thường của nhà thơ đã được phô bày cực độ .

Kết bài phân tích Bài ca ngất ngưởng

Tóm lại, với Nguyễn Công Trứ, thì phải có thực tài, thực danh, phải ” vẹn đạo vua tôi ” mới trở thành ” tay ngất ngưởng “, ” ông ngất ngưởng ” được. Và cách sống ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ biểu lộ chất tài hoa, tài tử, không ô trọc, không vướng tục “, cũng không thoát li. Ngất ngưởng thế mới sang chảnh .

Cái nhan đề, thi đề “Bài ca ngất ngưởng” của ông Hi Văn rất độc đáo. Cách bộc lộ bản ngã của nhà thơ cũng rất độc đáo. Một thế kỉ sau, thi sĩ Tản Đà cũng có nhiều bài thơ hát nói, thơ trường thiên đậm đặc chất “ngông”. Một đằng ngất ngưởng mà tài danh, một đằng ngông mà chán đời và lãng mạn.

Thơ hát nói của Nguyễn Công Trứ đạt đến đỉnh điểm nghệ thuật và thẩm mỹ. Các câu thơ chữ Hán đem lại sự bề thế, uyên bác. Chất thơ, chất nhạc phối hợp hòa giải, hấp dẫn, mê hoặc .

Trong nền thi ca cổ điển Việt Nam, Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát, Dương Khuê, Nguyễn Khuyến, Tản Đà… là nhũng nhà thơ cự phách để lại một số bài hát nói tuyệt tác. Nguyễn Công Trứ đã tạo nên một giọng điệu mạnh mẽ, hào hùng, chất tài tử hòa nhập với chí anh hùng, nợ tang bồng, chí nam nhi. Đó là phong cách nghệ thuật, là cốt cách, là bản sắc thơ hát nói của Nguyễn Công Trứ. “Bài ca ngất ngưởng” đích thực là “Bài ca từ đáy lòng” của ông Hi Văn cho ta nhiều thú vị.

>>> Tham khảo thêm: Những bài văn hay phân tích cái tôi ngất ngưởng trong Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

– / –

Trên đây là bài văn mẫu phân tích Bài ca ngất ngưởng kèm dàn ý chi tiết mà Đọc tài liệu muốn gửi đến các em tham khảo. Chúc các em làm bài tốt khi tham khảo tài liệu hướng dẫn làm Văn mẫu 11 tại Doctailieu.com !

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức