Phân tích truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long

Nguyễn Thành Long sáng tác truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa năm 1970 lúc miền Bắc đang trong thời kì xây dựng xã hội chủ nghĩa trờ thành hậu phương vững chắc cho miền Nam. Tác giả được trực tiếp hòa mình vào cuộc sống lao động, chiến đấu của con người ở Lào Cai, tại đây tác giả đã viết lên tác phẩm này. Cùng đi vào phân tích truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa để thấy được vẻ đẹp của người làm những công việc thầm lặng xây dựng Tổ quốc.

I. Tác giả Nguyễn Thành Long

– Nguyễn Thành Long ( 1925 – 1991 ) còn có một số ít bút danh khác như Lưu Quỳnh, Phan Minh Thảo

– Quê quán: sinh ra tại huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam,

– Sự nghiệp sáng tác : + Năm 1943 ông viết báo cho Thanh Nghị
+ Ông tham gia hoạt động giải trí văn nghệ trong những năm kháng chiến chống Pháp và khởi đầu viết văn từ sau cách mạng tháng Tám + Từ sau năm 1954, Nguyễn Thành Long chuyển về sáng tác và chỉnh sửa và biên tập ở những báo chí truyền thông, nhà xuất bản + Ông được Nhà nước truy tặng Huân chương Lao đông hạng Nhì năm 2008 + Tác phẩm tiêu biểu vượt trội : “ Giữa trong xanh ”, “ Bát cơm Cụ Hồ ”, “ Gió bấc gió nồm ” … – Nguyễn Thành Long là một cây bút chuyên viết về truyện ngắn và kí. Cá tác phẩm của ông luôn tạo ra những hình tượng đẹp tươi, ngôn từ rất giàu chất thơ trong trẻo và nhẹ nhàng tạo nên nét rực rỡ riêng

II. Tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa

Hoàn cảnh ra đời

Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa được viết năm 1970, trong chuyến đi trong thực tiễn dài ngày của tác giả Nguyễn Thành Long tại Sa Pa được in trong tập “ Giữa trong xanh ”.

Tóm tắt nội dung tác phẩm

Truyện kể về cuộc gặp gỡ vô tình của anh người trẻ tuổi, ông họa sỹ, cô kĩ sư và bác lái xe tại trạm khí tượng trên đỉnh núi Yên Sơn, trong vòng chưa đầy nửa tiếng. Ông họa sỹ và cô kĩ sư lên thăm nơi ở và thao tác của anh người trẻ tuổi. Anh bộc bạch về việc làm và đời sống của mình. Họa sĩ đã kịp ghi lại kí họa chân dung về anh. Anh đã làm cô kĩ sư và ông họa sỹ sống dậy những khát vọng góp sức. Họ đã chia tay trong tình cảm lưu luyến, xúc động .

Giá trị nội dung

Truyện ngắn khắc họa thành công xuất sắc hình ảnh những con người lao động thầm lặng góp sức cho đời mà tiêu biểu vượt trội là nhân vật anh người trẻ tuổi làm công tác làm việc khí tượng trên đỉnh núi cao. Qua đó ngợi ca vẻ đẹp của người lao động và ý nghĩa của những việc làm thầm lặng nhưng quan trọng vô cùng.

Đặc sắc nghệ thuật

Tác phẩm thành công xuất sắc trong việc kiến thiết xây dựng trường hợp, miêu tả nhân vật từ nhiều điểm nhìn tạo tính khách quan, phối hợp thuần thục giữa tự sự và trữ tình.

III. Phân tích chi tiết truyện ngắn

a. Cảnh sắc thiên nhiên Sa Pa

– Nắng đốt cháy rừng cây, mạ bạc con đèo … – Cây hoa tử kinh nhiều lúc nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng. – Mây bị nắng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên những vòm lá ướt sương, rơi xuống đường cái, luồn cả vào gầm xe. => Vài nét chấm phá điểm xuyết, nghệ thuật và thẩm mỹ nhân hóa, so sánh -> Tác giả đã khắc họa bức tranh vạn vật thiên nhiên Sa Pa với vẻ đẹp bùng cháy rực rỡ, trang trọng, thơ mộng, hữu tình. Miêu tả bức tranh vạn vật thiên nhiên bằng ngôn từ trong sáng, mỗi chữ, mỗi câu như có đường nét, hình khối, sắc màu. Văn xuôi truyện ngắn mà giàu nhịp điệu mang âm hưởng một bài thơ về vạn vật thiên nhiên quốc gia. – Có thể nói, vẻ đẹp của vạn vật thiên nhiên Sa Pa trọn vẹn tương ứng và hòa giải với vẻ đẹp của con người giàu chất mộng mơ, đầy ý nghĩa.

b. Nhân vật anh thanh niên

– Hoàn cảnh sống và thao tác của anh người trẻ tuổi khá đặc biệt quan trọng :
+ Một mình sống trên đỉnh Yên Sơn cao 2600 m, “ bốn bề chỉ có cây xanh và mây mù lạnh lẽo ” => thực trạng sống đơn độc, vắng vẻ, đơn độc đến mức “ thèm người ”. + Công việc : làm công tác làm việc khí tượng, kiêm vật lí địa cầu, đo nắng, đo gió, đo mưa, tính mây, đo chấn động mặt đất dự vào việc báo trước thời tiết hằng ngày để Giao hàng sản xuất, Giao hàng chiến đấu => Công việc yên cầu sự tỉ mỉ, đúng chuẩn và có niềm tin trách nghiệm cao. + Công việc không khó nhưng giản khổ : bốn lần trong một ngày đêm đều đặn, dù mưa, nắng, gió, bão, …

– Lòng yêu nghề, tinh thần trách nhiệm về công việc:

+ Anh người trẻ tuổi hiểu rằng việc làm mình làm tuy nhỏ bé nhưng tương quan đến việc làm chung của quốc gia, của mọi người. + Làm việc một mình trên đỉnh núi cao, không có ai giám sát, thúc giục anh vẫn luôn tự giác, tận tụy : suốt mấy năm ròng rã ghi và báo “ ốp ” đúng giờ, phải ghi và báo về nhà trong mưa tuyết lạnh cóng, gió lớn và đêm hôm lúc 1 h sáng, anh vẫn không ngần ngại. + Anh đã sống thật niềm hạnh phúc khi được biết do kịp thời phát hiện đám mây khô mà anh đã góp thêm phần vào thắng lợi của không quân ta trên khung trời Hàm Rồng. + Anh yêu việc làm của mình, anh kể về nó một cách say sưa và tự hào. + Với anh, việc làm là niềm vui, là lẽ sống : “ Công việc của cháu gian nan thế đấy chứ cất nó đi cháu buồn đến chết mất ” => anh đã thực sự tìm thấy niềm vui và niềm hạnh phúc trong việc làm thầm lặng giữa Sa Pa và sương mù bao trùm. Nguồn truyện tại truyencotich.fun – Biết sắp xếp một đời sống một cách khoa học + Anh dữ thế chủ động, sắp xếp cho mình một đời sống ngăn nắp, rất đầy đủ, phong phú và đa dạng và thơ mộng : trồng hoa, nuôi gà, đọc sách … + Trong cái đời sống một mình của mình, ngoài việc làm anh còn tìm thấy một niềm vui khác nữa – đó là đọc sách. Với anh, đọc sách không chỉ là nâng cao kỹ năng và kiến thức mà còn để trò chuyện, để thanh lọc tâm hồn – Sự chân thành, cởi mở và lòng hiếu khách + Vì “ thèm người ” mà anh đã đẩy một khúc gỗ ra chắn giữa đường, buộc xe khách đi qua phải dừng lại => niềm khao khát được gặp gỡ, được trò chuyện với mọi người + Anh chăm sóc đến người khác một cách thật lòng : gửi biếu vợ bác lái xe củ tâm thất vì hôm nọ “ bác chẳng bảo bác gái vừa ốm dậy là gì ? ”, đón rước ông họa sỹ và cô kĩ sư thật thân tình, nồng hậu + Lòng mến khách của anh đã khiến ông họa sỹ xúc động : “ người con trai ấy đáng yêu thật ! ”. + Anh có cách sống đẹp và những tâm lý khiến tất cả chúng ta phải kinh ngạc, khâm phục : Bác lái xe đùa anh là “ người cô độc nhất trần gian ” nhưng anh lại thổ lộ với ông họa sỹ : “ Khi ta thao tác, ta với việc làm là đôi, sao gọi là một mình được ? Huống chi việc của cháu gắn liền với việc của bao bạn bè chiến sỹ dưới kia. ” Và anh tâm sự cùng cô kĩ sư : “ Lúc nào tôi cũng có người trò chuyện nghĩa là có sách ấy mà ”. Anh nhớ người nhưng không phải là nỗi nhớ phồn hoa đô thị bởi “ người thì ai mà chả thèm, tuy nhiên mình sinh ra để làm gì ? Mình đẻ ở đâu ? Mình vì ai mà thao tác ? ” => Từ đó ta thấy thực ra của nỗi khát khao là được hòa nhập, được sống vì mọi người. Anh đã lập được những kì tích trong việc làm, trong đời sống khiến ông họa sỹ cảm phục và xúc động. – Sự nhã nhặn, thành thật + Khi ông họa sỹ phác họa bức chân dung anh, anh đã khẩn khoản : “ Không, xin bác đừng mất công vẽ cháu. Cháu không xứng danh đâu, để cháu trình làng với bác những người khác đáng vẽ hơn ” => Anh cảm thấy mình là người thông thường trong muôn vàn những người khác. + Dù còn trẻ tuổi nhưng anh đã thấm thía cái nghĩa, cái tình của mảnh đất Sa Pa nơi mà mình được sinh ra và lớn lên ; thấm thía sự hi sinh thầm lặng của những con người ngày đêm thao tác và lo nghĩ cho quốc gia. + Có thể nói, qua cuộc gặp gỡ và trò chuyện, nhân vật anh người trẻ tuổi được khắc họa đơn giản và giản dị, khiêm nhường, đẹp trong tâm lý, trong cách sống và trong tâm hồn. Đó là nét vẽ đơn sơ, chân dung một con người có tầm vóc nhỏ bé mà nét mặt rạng rỡ.

Nhân vật ông họa sĩ

– Tuy không dùng cách kể ở ngôi thứ nhất nhưng hầu hết người kể chuyện đã nhập vào cái nhìn và tâm lý của nhân vật ông họa sỹ để quan sát và miêu tả từ cảnh vạn vật thiên nhiên đến nhân vật chính của chuyện. Từ đó, gửi gắm tâm lý về con người, về thẩm mỹ và nghệ thuật. – Ngay từ những phút khởi đầu gặp gỡ anh người trẻ tuổi, bằng sự từng trải nghề nghiệp và niềm khao khát của người nghệ sĩ đi tìm đối tượng người dùng của thẩm mỹ và nghệ thuật, ông đã xúc động và hoảng sợ. – Ông muốn ghi lại hình ảnh anh người trẻ tuổi bằng nét bút kí họa và “ người con trai ấy đáng yêu thật nhưng làm cho ông nhọc quá ”. Những xúc cảm và suy tư của nhân vật ông họa sỹ về người người trẻ tuổi và về những điều khác nữa được gợi lên từ câu truyện của anh làm cho chân dung nhân vật chính thêm sáng đẹp và tiềm ẩn những chiều sâu tư tưởng.

Nhân vật cô kĩ sư trẻ

– Cuộc gặp gỡ giật mình với anh người trẻ tuổi, những điều anh nói, cả những chuyện anh kể đã khiến cô vô cùng bàng hoàng. Cô hiểu thêm đời sống một mình gan góc, tuyệt đẹp của người người trẻ tuổi, về quốc tế những con người như anh và quan trọng hơn nữa là về con đường cô đã lựa chọn, cô đang đi tới. Đây là cái “ bàng hoàng ” đáng lẽ cô phải biết khi yêu, nó giúp cô nhìn nhận đúng hơn mối tình nhạt nhẽo mà cô đã từ bỏ và yên tâm hơn về quyết định hành động của mình. Đó là sự bừng dậy của những tình cảm lớn lao, cao đẹp khi người ta gặp được những ánh sáng xinh xắn tỏa ra từ đời sống, từ tâm hồn của người khác. – Cùng với sự “ bàng hoàng ” ấy, là một tình cảm hàm ơn với người người trẻ tuổi không phải chỉ vì bó hoa to mà anh khuyến mãi cô một cách rất là vô tư mà còn vì “ một bó hoa nào khác nữa, bó hoa của những háo hức và mơ mộng ngẫu nhiên anh cho thêm cô ”.

Bác lái xe

– Có vai trò trình làng nhân vật chính với ông họa sỹ và cô kĩ sư. Chính điều này, đã tạo ra sự lôi cuốn quan tâm của người đọc. Qua cảm hứng, tâm lý và thái độ cảm mến của bác lái xe, cô kĩ sư, ông họa sỹ, hình ảnh anh người trẻ tuổi được hiện ra càng rõ nét và đẹp hơn. Chủ đề của tác phẩm lan rộng ra thêm và gợi ra nhiều ý nghĩa. Bức chân dung nhân vật chính như được soi rọi nhiều luồng ánh sáng khiến nó thêm rạng rỡ và ánh lên nhiều sắc tố.

Ông kĩ sư dưới vườn rau Sa Pa

– Kiên trì, bền bỉ, làm việc trong âm thầm lặng lẽ “ngày này sang ngày khác”. Ông ngồi im trong vườn su hào rình xem cách ong lấy phấn, thụ phận cho hoa su hào. Và tự ông đi thụ phấn cho từng cây su hào để củ su hào nhân dân toàn miền Bắc ăn được to hơn, ngọt hơn. Ông kĩ sư làm cho anh thanh niên cảm thấy cuộc đời đẹp quá! Công việc thầm lặng ấy chỉ những con người  nơi mảnh đất Sa Pa mói hiểu hết được ý nghĩa của nó.

Anh kĩ sư bản đồ sét

– Anh luôn ở trong tư thế sẵn sằng suốt ngày chờ sét “ nửa đêm mưa gió, rét buốt, mặc, cứ nghe sét là choáng choàng chạy ra ”. Anh đã hi sinh niềm hạnh phúc cá thể vì niềm đam mê việc làm để khai thác “ của chìm nông, của chìm sâu ” dưới lòng đất làm giàu cho Tổ quốc. Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là câu truyện giàu chất trữ tình chứ đựng chất thơ. Nguyễn Thành Long đã thiết kế xây dựng thành công xuất sắc vẻ đẹp của thế hệ trẻ quá trình quốc gia kiến thiết xây dựng đời sống mới mà tiêu biểu vượt trội là anh người trẻ tuổi. Từ đó tác phẩm chứng minh và khẳng định vẻ đẹp của những người lao động và ý nghĩa của những hi sinh, góp sức thầm lặng cho Tổ quốc.

>> Ghé ngay Thư viện để tham khảo thêm các bài phân tích chọn lọc khác nhé!

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức