Phân tích truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa

Phân tích truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa, hướng dẫn chi tiết cụ thể lập dàn ý, tìm hiểu thêm những bài văn hay phân tích tác phẩm truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu .

    Phân tích truyện Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu là một trong những dạng đề thường gặp trong chương trình Ngữ văn lớp 12. Cùng tham khảo cách làm chi tiết và các bài văn mẫu hay dưới đây để có thêm tư liệu làm bài em nhé!

I. Hướng dẫn làm bài phân tích truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa

Đề bài: Phân tích truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu.

1. Phân tích nhu yếu đề bài

– Yêu cầu về nội dung : Phân tích nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ của tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa .

– Phạm vi tư liệu, dẫn chứng: các hình ảnh, chi tiết, câu nói… thuộc phạm vi văn bản Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu.

– Phương pháp lập luận chính : phân tích .

2. Luận điểm bài Chiếc thuyền ngoài xa

– Luận điểm 1: Tình huống truyện bất ngờ và hai phát hiện của Phùng

– Luận điểm 2: Nhân vật người đàn bà hàng chài – trung tâm câu chuyện

– Luận điểm 3: Nhân vật Phùng và tấm ảnh được chọn, qua đó nhận ra nghệ thuật chân chính không bao giờ tách rời khỏi cuộc sống.

3. Kiến thức cần nắm vững trước khi làm bài

a) Tác giả Nguyễn Minh Châu

– Nguyễn Minh Châu ( 1930 – 1989 ) tên khai sinh là Nguyễn Thí, quê ở làng Văn Thai, tên nôm là làng Thơi, xã Sơn Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An .
– Năm 1945, ông tốt nghiệp trường Kỹ nghệ Huế .
– Năm 1950, ông học chuyên khoa trường Huỳnh Thúc Kháng tại Nghệ Tĩnh sau đó gia nhập quân đội học ở trường sĩ quan lục quân Trần Quốc Tuấn .
– Năm 1962, ông về công tác làm việc tại phòng Văn nghệ quân đội và sau đó là tạp chí Văn nghệ quân đội .
– Năm 1972, ông được kết nạp vào Hội nhà văn Nước Ta .
– Năm 2000, ông được khuyến mãi ngay phần thưởng Hồ Chí Minh về văn học thẩm mỹ và nghệ thuật .
– Nguyễn Minh Châu là một nhà văn tài năng có tác động ảnh hưởng quan trọng so với văn học Nước Ta quy trình tiến độ cuộc chiến tranh Nước Ta và thời kỳ đầu của thay đổi. Ông có nhiều góp sức và luôn trăn trở về cuộc sống con người cũng như là thiên chức người nghệ sĩ .
– Đặc điểm sáng tác :
+ Trước năm 1975 : viết về đề tài chủ nghĩa anh hùng trong chiến đấu, mang thiên hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn .
+ Sau năm 1975 : cảm hứng thế sự với những yếu tố đạo đức, mang tính triết lí thâm thúy ; ngôn từ đời thường, bình dị, thân thiện .
– Các tác phẩm chính : Cửa sông ( tiểu thuyết, 1966 ), Những vùng trời khác nhau ( truyện ngắn, 1970 ), Dấu chân người lính ( tiểu thuyết, 1972 ), Miền cháy ( tiểu thuyết, 1977 ), Lửa từ những ngôi nhà ( tiểu thuyết, 1977 ) Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành ( truyện ngắn, 1983 ), Bến quê ( truyện ngắn, 1985 ), Mảnh đất tình yêu ( tiểu thuyết, 1987 ), Cỏ lau ( truyện vừa, 1989 ) …

b) Kiến thức chung về truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa

– Hoàn cảnh sáng tác : Truyện ” Chiếc thuyền ngoài xa ” được viết vào tháng 8 năm 1983, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đã kết thúc. Tác phẩm là một trong số những sáng tác tiêu biểu vượt trội của văn học Nước Ta từ sau năm 1975 đên cuối thế kỉ XX .
– Nội dung chính : Truyện kể lại chuyến đi thực tiễn của một nghệ sĩ nhiếp ảnh và những chiêm nghiệm thâm thúy của ông về thẩm mỹ và nghệ thuật và cuộc sống .
– Đặc sắc nghệ thuật và thẩm mỹ :
+ Xây dựng diễn biến độc lạ .
+ Cách kể truyện tự nhiên, khách quan với điểm nhìn là nhân vật Phùng
+ Nghệ thuật khắc họa nhân vật rực rỡ
+ Xây dựng nhiều hình ảnh, hình tượng vừa chân thực vừa tiềm ẩn nhiều tầng ý nghĩa thâm thúy

II. Lập dàn ý phân tích Chiếc thuyền ngoài xa

1. Mở bài phân tích Chiếc thuyền ngoài xa

– Giới thiệu tác giả Nguyễn Minh Châu và tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa

+ Nguyễn Minh Châu là một trong những nhà văn tiêu biểu vượt trội của nền văn học Nước Ta tân tiến với nhiều góp sức, luôn trăn trở về cuộc sống con người cũng như về thiên chức người nghệ sĩ .

+ Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa chứa đựng những giá trị nhân văn, những triết lý sâu sắc về đời người bằng ánh nhìn đa diện, nhiều chiều của tác giả, về mối liên quan chỉ cách nhau một ranh giới thật mỏng manh là hiện thực cuộc đời và nghệ thuật.

>>> Tham khảo: Top 10+ mở bài Chiếc thuyền ngoài xa hay và sáng tạo nhất

2. Thân bài phân tích Chiếc thuyền ngoài xa

a) Luận điểm 1: Tình huống truyện bất ngờ và hai phát hiện của Phùng

– Phát hiện cảnh đắt trời cho :
+ Cảnh chiếc thuyền lưới vó cập bến dưới ánh nắng hồng hồng mờ ảo – Bức tranh mực tàu của danh họa thời cổ .
+ Vẻ đẹp toàn bích tổng lực khiến Phùng bồn chồn, ngỡ ngàng và niềm hạnh phúc .
+ Vẻ đẹp của thẩm mỹ và nghệ thuật là vẻ đẹp của đạo đức .
– Phát hiện thứ hai – Nghịch lý đời sống, vẻ xấu xí sau cái hoàn mỹ, toàn bích :
+ Người đàn bà xấu xí bước ra
+ Cảnh người chồng đấm đá bạo lực người vợ, cảnh con đánh bố, cảnh bố đánh con
+ Phùng vỡ lẽ hóa ra ranh giới giữa cái vẻ đẹp toàn mỹ, toàn bích và thực sự nghiệt ngã xấu xa của đời sống chỉ cách nhau một bức màn mỏng mảnh, chúng chẳng thể chịu được sự tàn phá của hiện thực cuộc sống đầy xấu xí .

b) Luận điểm 2: Nhân vật người đàn bà làng chài – trung tâm câu chuyện:

– Hiện thân chung cho sự khốn khổ của những người phụ nữ miền biển, chị mang trên mình ba nỗi đau lớn :
+ Ngoại hình xấu xí : Cao to, thô kệch, mặt rỗ, …
+ Nghèo túng, đông con, thuyền chật
+ Bị bạo hành mái ấm gia đình, phải nhẫn nhục chịu đựng, tổn thương cả về thể xác lẫn niềm tin dai dẳng .
– Vẻ đẹp của người phụ nữ đằng sau lớp vỏ xấu xí, khốn khổ :
+ Lòng bao dung, thông cảm, biết ơn với người chồng vũ phu, luôn nhận hết lỗi về mình .
+ Tình mẫu tử thiêng liêng, đức hi sinh cao quý, chỉ sống vì con cháu, luôn nghĩ về những lúc mái ấm gia đình hòa thuận ấm êm .
+ Sự thâm trầm, thấu tình đạt lý, chỉ ra sự ngây thơ và đơn thuần trong cách nhìn đời sống của Phùng và Đẩu, khiến họ thông suốt về hiện thực đời sống .

c) Luận điểm 3: Nhân vật Phùng và tấm ảnh được chọn

– Nghệ sĩ Phùng vẫn mang tấm ảnh đó về tòa soạn, quả nhiên tấm ảnh đã được chọn, được treo ở nhiều nơi, nhất là trong những mái ấm gia đình sành thẩm mỹ và nghệ thuật :
– Phùng vẫn luôn nhận thấy trong bức ảnh của mình :
+ “ cái màu hồng hồng của sương mai ” ( hình tượng cho nghệ thuật và thẩm mỹ ) và người đàn bà nghèo khó bước ra từ bức tranh ( hiện thân cho đời thực ) .
=> Nghệ thuật chân chính không hề tách rời, thoát li khỏi đời sống. Nghệ thuật chính là cuộc sống và phải vì cuộc sống .
– Nhận ra rằng không hề giải phóng con người khỏi đói nghèo, khỏi đấm đá bạo lực mái ấm gia đình chỉ bằng lòng tốt và pháp lý .
– Hiểu rằng không hề chỉ dùng cái nhìn phiến diện một chiều để nhìn nhận toàn thể vấn đề, mà phải dùng đôi mắt trực quan nhiều chiều để xem xét và tìm hiểu và khám phá .

* Một số nhân vật khác

– Chánh án Đẩu :
+ Là người đại diện thay mặt cho công lý, lao lý ; có lòng tốt, sẵn sàng chuẩn bị bảo vệ công lý .
+ Đẩu mới nhìn cuộc sống của người đàn bà vùng biển ở một phía, anh chưa thực sự đi sâu vào đời sống nhân dân .
– Nhân vật người chồng
+ Vốn là một “ anh con trai cục tính nhưng hiền lành lắm ”
+ Một gã đàn ông vũ phu, hung tàn, ích kỉ .
+ Một nạn nhân của thực trạng sống khắc nghiệt .
– Thằng bé Phác
+ Một cậu bé giàu tình cảm yêu thương so với mẹ .
+ Nhưng cũng giống như Đẩu, Phùng, nó mới chỉ nhìn thấy ở cha nó ở góc nhìn gian ác, tàn ác mà chưa hiểu được “ lẽ đời ” bên trong .
+ Hình ảnh tiêu biểu vượt trội của những đứa trẻ trong những mái ấm gia đình có nạn bạo hành .

3. Kết bài phân tích Chiếc thuyền ngoài xa

– Giá trị nội dung :
+ Nguyễn Minh Châu thâm thúy nhận ra rằng “ Ngọc lành có vết, việc đời đa đoan ”, làm chi đâu có cảnh toàn bích, toàn mỹ, chẳng qua ấy chỉ là bề nổi, ẩn sâu sau đó là những hiện thực phũ phàng .
+ Người nghệ sĩ phải dùng một đôi mắt đa diện, đồng cảm để nhìn nhận những vẻ đẹp đạo đức và nhân văn, chớ nên chạy theo những vẻ đẹp dẫu hào nhoáng mà trống rỗng, vô hồn .
– Giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ : Xây dựng hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa giàu giá trị hình tượng ; lựa chọn điểm nhìn trần thuật tinh tế, giàu suy tư ; ngôn từ kể chuyện khách quan, chân thực, giàu sức thuyết phục .
– Cảm nhận của em về truyện ngắn ” Chiếc thuyền ngoài xa ” .
Ví dụ mẫu : Có thể chứng minh và khẳng định : Nguyễn Minh Châu là một trong số những nhà văn tiên phong của thời kì thay đổi đã đi sâu mày mò thực sự đời sống, dũng mãnh biểu lộ những góc khuất của cuộc sống ngay trong chính sách xã hội tốt đẹp của tất cả chúng ta. Đúng như lời của nhà văn Nguyễn Minh Châu đã nói : “ Nhà văn không có quyền nhìn sự vật một cách đơn thuần và nhà văn cần phấn đấu để đào xới thực chất con người vào những tầng sâu lịch sử dân tộc ” .

    Để nắm rõ hơn cách thức triển khai bài viết theo hệ thống dàn ý đã cho ở trên, mời các em tham khảo một số bài văn mẫu phân tích Chiếc thuyền ngoài xa được chúng tôi tổng hợp dưới đây:

III. Danh sách top 10 bài văn đạt điểm cao phân tích truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa

     Dưới đây là 10+ bài văn mẫu phân tích Chiếc thuyền ngoài xa hay đạt điểm cao mà Đọc tài liệu muốn gửi đến các em tham khảo, hi vọng sẽ giúp các em có thêm vốn từ ngữ phong phú hơn trong khi làm bài.

1. Phân tích Chiếc thuyền ngoài xa bài văn mẫu số 1

Nguyễn Minh Châu là một trong những cây văn viết văn xuôi giàu chất thơ và dằm sâu chất triết lý. Trong đó, “ Chiếc thuyền ngoài xa ” là một trong những sáng tác mang hơi hướng thẩm mỹ và nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu mà qua đó ông còn biểu lộ được nhiều triết lý, ý nghĩa qua những hình ảnh nhỏ .
“ Chiếc thuyền ngoài xa ” là một tác phẩm có trường hợp truyện rất độc lạ. Nó được biểu lộ qua những phát hiện chân thực của nhân vật Phùng. Tình huống truyện đầy giật mình và chứa nhiều câu truyện mà qua đó tạo bước ngoặt trong nhận thức của nhân vật về thẩm mỹ và nghệ thuật và đời sống .
Phát hiện tiên phong dưới con mắt của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng là một bức tranh vạn vật thiên nhiên hoàn mĩ. Sau một tuần kiên trì phục kích thao tác nhưng Phùng vẫn chưa chụp được một bức ảnh vừa lòng thì trong một buổi sáng sương mù, lác đác mấy hạt mưa Phùng đã có dịp ghi lại những cảnh đẹp vạn vật thiên nhiên chân thực. Đó là hình ảnh một chiếc thuyền lưới vó, đó là bầu sương mù trắng như sữa và có vài bóng người … Những hình ảnh hiện lên vô cùng đơn thuần và bình dị. Hình như tác giả rất dụng công trong việc tỉ mỉ điều khiển và tinh chỉnh đội quân ngôn từ của mình .
Qua đó thấy được sự tài hoa của ngòi bút Nguyễn Minh Châu trong việc tả cảnh cùng với việc sử dụng nghệ thuật và thẩm mỹ so sánh đầy tài ba, từ láy có giá trị gợi hình rất cao giúp nhà văn chạm khắc được một bức tranh bằng ngôn từ tuyệt mĩ, chân thực và sinh động. Hình như ngòi bút Nguyễn Minh Châu còn đang tranh tài với tạo hóa để rồi ngoại cảnh kia hóa thân trong những trang văn rất đẹp của Nguyễn Minh Châu. Đây cũng là niềm vui, sự hứng khởi của nhân vật Phùng sau những ngày ròng rã chưa tìm được những cụ thể đắt giá, bức ảnh mà mình vừa lòng. Có lẽ vì vậy mà khiến anh bấm máy liên tục để ghi lại khoảnh khắc niềm hạnh phúc, đẹp rạng rỡ này của vạn vật thiên nhiên .
Sau bức tranh vạn vật thiên nhiên rạng rỡ ấy thì cũng là khi nhân vật Phùng liên tục phát hiện ra đằng sau nó là một bức tranh đời sống đầy nghịch lý. Lúc này, nhân vật Phùng đứng với cự ly gần hơn nên hoàn toàn có thể nhìn rõ được hình ảnh người phụ nữ trạc ngoài 40 tuổi, to lớn, thô kệch, stress sau một đêm thức trắng. Còn người đàn ông kia với tấm sống lưng rộng và cong như một chiếc thuyền, chân đi hình chữ bát … Một hình ảnh hiện lên không có tính nghệ thuật và thẩm mỹ với thực sự trần trụi của đời sống hiện tại. Với những hình ảnh này nó trái chiều trọn vẹn ngược lại với bức tranh tuyệt bích mà trước đấy nhân vật Phùng đã phát hiện. Đoạn văn miêu tả hành vi cục súc mà người đàn ông vừa đánh vừa nguyền rủa người đàn bà .
Trái lại, người đàn bà kia không có ý thức phản kháng mà cam chịu và không hề chống trả. Chưa dừng ở đó, liên tục hành vi tát vào mặt những đứa trẻ. Đây đều là những hình ảnh xấu xí, phi nhân tính, phi đạo đức của đời sống và để lại nhiều ngỡ ngàng cho nhân vật Phùng. Anh không chỉ kinh ngạc, khó chịu còn tỏ thái độ bất bình, ” vứt chiếc máy ảnh xuống đất định ngăn cản ” … Nhưng chưa kịp triển khai thì anh đã bị Phác lao tới ngăn cản. Qua đó, thấy được ở Phùng không chỉ là người nghệ sĩ yêu cái đẹp mà anh còn biểu lộ là người dám lên án cái xấu, ngăn ngừa cái xấu lại .
Cũng chính những phát hiện đắt giá của nhân vật Phùng qua bức tranh đời sống đầy nghịch lý ấy mà Nguyễn Minh Châu cũng biểu lộ được thông điệp đó là : Đằng sau cái đẹp không phải khi nào cũng là cái thiện, cái đạo đức mà có cả những xấu xa, bất công. Và để có những phát hiện không thiếu nhất thì người nghệ sĩ phải tò mò về mọi mặt để hiểu và trân trọng những thứ chân thực ở đời sống .
Từ những phát hiện ấy mà Nguyễn Minh Châu còn hé mở và gieo vào lòng người đọc những nội dung mang tính triết lý hơn qua cảnh người đàn ông bạo hành những đứa trẻ nhỏ. Đó là một yếu tố rất đáng được chăm sóc và là chi tiết cụ thể đắt giá của toàn bài. Vấn đề đấm đá bạo lực mái ấm gia đình có vẻ như vẫn còn nhen nhóm trong lòng tác giả. Thông qua tác phẩm, Nguyễn Minh Châu cũng bộc lộ thông điệp của đời sống. Tác giả lên án thói vũ phu, tàn tệ của người đàn ông và ca tụng tình mẫu tử thiêng liêng, lên tiếng bảo vệ đời sống tương lai cho những đứa trẻ khi phải sống trong cảnh đấm đá bạo lực .

Nghe bài văn mẫu phân tích Chiếc thuyền ngoài xa

>> Xem thêm: Cảm nhận về truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa

2. Phân tích Chiếc thuyền ngoài xa bài văn mẫu số 2

Nguyễn Minh Châu là người mở đường tinh anh cho thời kì thay đổi. Cả đời ông cầm bút khi nào cũng trăn trở về số phận của con người và nghĩa vụ và trách nhiệm của người nghệ sĩ với những số phận ấy. Sau thập kỉ 80 với năng lực của mình Nguyễn Minh Châu đã trở thành một người tiên phong cho văn học thời kì thay đổi. Trong quy trình tiến độ này ông tò mò con người trong cuộc sống mưu sinh và trong hành trình dài nhọc nhằn kiếm tìm niềm hạnh phúc. Tiêu biểu cho những kiếm tìm đề tài và nghĩa vụ và trách nhiệm của người nghệ sĩ là tác phẩm chiếc thuyền ngoài xa .

   Chiếc thuyền ngoài xa được viết vào tháng 8/1983, tác phẩm ra đời trong một hoàn cảnh lịch sử xã hội đặc biệt. Cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc, đất nước thống nhất trong nền độc lập, nhiều vấn đề của cuộc sống trước đây do hoàn cảnh của chiến tranh chưa được đặt ra. Tác phẩm ra đời như một tất yếu khách quan, văn học phải đổi mới do những tác động của đời sống chính trị kinh tế văn hóa xã hội.

Trước hết tác phẩm mở màn bằng một bức tranh tuyệt đẹp với người nghệ sĩ Phùng. Đây là một trường hợp truyện nhận thức mang tính tò mò mà qua đó ta thấy được biết bao nhiêu là điều trong đời sống này. Trong bộ lịch năm ấy cấp trên có giao cho Phùng đi chụp một bức ảnh thuyền và biển. Chính cho nên vì thế mà Phùng có thời cơ được đi thực tiễn tại vùng biển kia nơi có người bạn của mình ở đó. Khi đến đây anh phát hiện một bức tranh tuyệt đẹp đó là hình ảnh của thuyền và biển trong sương sớm. Nhưng trong bức tranh ấy Phùng lại tìm ra hai phát hiện .
Phát hiện thứ nhất là khung cảnh vạn vật thiên nhiên hoàn mĩ. Người nghệ sĩ Phùng phát hiện ra một vẻ đẹp trên mặt biển mờ sương. Đó là cảnh thuyền và biển. Cảnh tượng ấy khiến cho người nghệ sĩ cảm thấy như mong muốn và niềm hạnh phúc khi được tận mắt chứng kiến một bức tranh tuyệt vời đến như vậy. Nó giống như “ một bức tranh mực tàu của một họa sỹ thời cổ ”. “ Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe … chiếu vào ”. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con đang dần tiến vào bờ .
Toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến sắc tố ánh sáng đều hòa giải với nhau làm ra một vẻ đẹp toàn bích. Tác giả gọi đó là cảnh “ đắt ” trời cho, vẻ đẹp mà trong cuộc sống diễm phúc lắm may ra phát hiện được một lần. Nghệ sĩ Phùng tự nhận ra rằng cái đẹp chính là đạo đức. Trước bức tranh mực tàu ấy Phùng cảm thấy hoảng sợ, trong tim anh như có cái gì đang bóp chặt lấy. Đó là khoảnh khắc trong ngần của cuộc sống. Anh nhanh gọn nhấc máy ảnh lên và chụp lại khoảnh khắc ấy. Phải chăng cái đẹp đã thanh lọc tâm hồn anh ?
Thế nhưng cảnh càng đẹp bao nhiêu thì thực tiễn đời sống lại đen tối bấy nhiêu. Đó chính là phát hiện thứ hai của Phùng trước khung cảnh tuyệt vời ấy. Hiện thực nghiệt ngã của con người với số phận xấu số của những con người nơi đây đặc biệt quan trọng là người đàn bà hàng chài hiện lên. Bước ra chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ ấy là người phụ nữ xấu xí và người đàn ông hung ác. Chính khuôn mặt nét người của họ đã nói lên phần nào cái đời sống khổ cực mà họ phải chịu. Người đàn bà ấy mặt thì dỗ, quần áo thì bạc phếch như bao nhiêu sương gió nắng mưa của đất trời chiếu thẳng vào người đàn bà ấy vậy .
Còn người đàn ông thì cũng chẳng hơn gì. Ông ta đi chân chữ bát và có vẻ như rất hung ác. Một cảnh tượng diễn ra khiến cho nghệ sĩ Phùng không thể nào tin vào mắt mình và cái cảnh đẹp kia bỗng chốc biến thành một hình ảnh vô cùng thậm tệ. Hai con người khổ sở ấy đi vào phía bãi xe tăng hỏng và thật giật mình trước cảnh tượng ấy. Người đàn ông rút thắt lưng ra đánh tới tấp vào mặt người đàn bà khốn khổ kia. Phùng như không tin vào mắt mình. Khi ấy một thằng bé tên Phác chính là con của hai người ấy nhảy lên đánh vào mặt bố mình. Nó thậm chí còn còn muốn giết ông ta. Thế rồi nó bị bố tát cho một cái và ông ta bỏ ra ngoài thuyền trước. Những giọt nước mắt của người đàn bà hàng chài nhỏ xuống lấp đầy những nốt dỗ chằng chịt kia .
Với hai phát hiện ấy Phùng chợt nhận ra rằng cuộc sống không đơn thuần xoay một chiều mà chứa nhiều nghịch lý ngang trái. Cuộc sống luôn sống sót những mặt trái chiều, đẹp và xấu, thiện và ác. Ở đây nhà văn khẳng định chắc chắn đừng nhầm lẫn hiện tượng kỳ lạ với thực chất, hình thức bên ngoài với nội dung bên trong. Khi nhìn nhận nhìn nhận cuộc sống thì phải có cái nhìn đa chiều nhiều phía .
Chứng kiến cảnh ấy Phùng về nói với người bạn mình và nhiệt huyết muốn chính quyền sở tại địa phương xử lý yếu tố cho người phụ nữ ấy. Phùng và Đẩu đều có ý tốt mong cho người phụ nữ ấy thoát khỏi người chồng vũ phu. Người đàn bà hàng chài đến tòa án nhân dân huyện theo lời mời. Ban đầu chị tỏ ra rất sợ hãi khép nép sau khi nghe những phân tích và sự trợ giúp của Đẩu thì chị bỗng bình tĩnh và đổi khác cách xưng hô không còn khép nép nữa mà nói ra những tâm sự những tâm lý của bản thân mình. Chính vì vậy mà Đẩu và Phùng như mở ra cho mình biết bao nhiêu điều chưa biết trong đời sống này .
Người đàn bà kể lại rằng cuộc sống mình trước kia cũng là một người con nhà khá giả thế nhưng sau một trận thủy đậu làm cho bà dỗ hết mặt không ai thèm lấy bà. Khi ấy ông chồng của bà lại là người làm vườn. Bố mẹ mất đi người đàn ông ấy đã cứu vớt cuộc sống của bà chính do đó mà bà bị đánh đập nhưng cũng không nỡ bỏ người chồng đồng thời cũng là ân nhân của mình. Lúc này đời sống của bà khổ về cả vật chất lẫn niềm tin .
Gia đình bà sống cùng nhau trên một con thuyền nhỏ. Con thuyền ấy vừa là phương tiện đi lại kiếm sống lại vừa chính là nhà của mái ấm gia đình bà. Về niềm tin thì bà tiếp tục bị đánh đập, ba ngày một trận nhẹ năm ngày một trận nặng. Thế nhưng bà lại không hề chống lại chồng mình. bà coi một việc bị đánh là một chuyện đương nhiên. Khi nghe những lời khuyên của Đẩu và Phùng thì bà biết lòng tốt của họ nhưng bà không hề bỏ chồng được vì người chồng là chỗ dựa niềm tin lớn nhất của mái ấm gia đình nhất là khi phong ba bão táp. Người đàn bà cần chồng vì còn phải nuôi những đứa con kia. Và hơn nữa trên thuyền cũng có những lúc mái ấm gia đình niềm hạnh phúc vui tươi. Bà cho đẻ nhiều con là cái tội của mình .
Từ đó cho thấy bà tuy là một người phụ nữ không học tập nhưng lại có một trái tim nhân hậu tiêu biểu vượt trội cho nét đẹp tâm hồn của người phụ nữ Nước Ta. Bà gật đầu hi sinh để sống cho những con cho chồng mình, muốn để cho chồng được hả cơn giận, vả lại chính đời sống nghèo khó kia đã làm người chồng như thế chứ rất lâu rồi ông ta vốn là một người rất hiền lành. Qua đó ta cũng thấy được đời sống làm cho con người ta đổi khác rất nhiều .
Trước những lẽ ấy thoạt đầu Đẩu và Phùng nghiêm nghị thấy bất bình nhưng về sau thì như vỡ lẽ ra nhiều điều. Cuộc sống này không chỉ sống cho riêng mình hay nó vốn là cái mình nhìn thấy trên bề nổi mà nó là phần chìm bên trong câu truyện kia. Đó mới là cái giá trị đích thực của đời sống này. Từ một người đàn bà nhút nhát sợ hãi người đàn bà trở nên thâm thúy làm cho hai người đành phải để người phụ nữ ấy về với mái ấm gia đình mình .
Câu chuyện kết thúc khi tấm lịch năm ấy trong bức tranh thuyền và biển Phùng lại thấy một màu hồng nhỏ trong bức ảnh đen trắng ấy. Phải chăng đó chính là người phụ nữ hàng chài kia, bà hiện lên với vẻ đẹp của một tâm hồn chịu thương chịu khó hi sinh cho con mình. Tóm lại qua phân tích tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa, Nguyễn Minh Châu gửi đến cho người đọc thông điệp rằng phải nhìn mọi thứ theo đa chiều chứ không nên nhìn mọi thứ một phía. Đồng thời cần phải chống lại nạn đấm đá bạo lực mái ấm gia đình .

Tham khảo thêm tại doctailieu.com:

3. Phân tích Chiếc thuyền ngoài xa bài mẫu số 3

Nguyễn Minh Châu ( 1930 – 1989 ) là nhà văn quân đội. Ông là một trong những cây bút tiên phong của nền văn học Nước Ta thời kì thay đổi ( cuối thế kỉ XX ) .
Những tập truyện ngắn : ” Người đàn bà trên chuyến tốc hành “, ” Bến quê “, ” Chiếc thuyền ngoài xa “, ” Cỏ lau “, … đã biểu lộ kĩ năng thẩm mỹ và nghệ thuật rực rỡ, im đậm phong thái tự sự – triết lí của Nguyễn Minh Châu .
Truyện ngắn ” Chiếc thuyền ngoài xa ” được tác giả viết vào năm 1983, xuất bản năm 1987. Nhà nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng, chánh án Đẩu, người đàn bà thuyền chài mặt rỗ và thằng bé Phác là những nhân vật được tác giả khắc hoạ khá tinh tế, để lại cho người đọc bao ấn tượng, bao ám ảnh về sắc tố lãng mạn của nghê thuật và thực sự trần trụi của đời thường .
Nghệ sĩ Phùng đã ” vác ” máy ảnh trở lại vùng biến nơi mặt trận cũ của anh thời đánh Mĩ. Cảnh biển buổi sáng có sương mù mà anh ” phục kích ” mấy buổi sáng vẫn chưa tìm ra. Anh háo hức muốn thu vào tờ lịch tháng bảy năm sau cảnh thuyền đánh cá thu lưới vào lúc bình minh thì sáng nay anh đã gặp ” hên ” một cảnh ” trời cho “, có lẽ rằng suốt một đời cầm máy chưa khi nào dám mơ tưởng đến. Đó là cảnh ” thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù màu trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Và bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hướng mặt vào bờ. Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua qua những cái mắt lưới và tấm lưới nằm giữa hai chiếc gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi … ” .
Trong ánh mắt của người nghệ sĩ, Phùng cảm thấy trước mặt mình là ” một bức tranh mực tầu của một danh hoạ thời cổ “. Bao mĩ cảm đã dâng lên dào dạt trong lòng, anh xúc động ” bồn chồn “, và trái tim của anh ” như có cái gì bóp thắt vào “. Đối diện với bức tranh ” thật đẹp và toàn bích ” ấy, nghệ sĩ Phùng cảm thấy vô cùng niềm hạnh phúc, anh mới thấm thía ” bản thân trong cái đẹp chính là đạo đức ” như ai đó lần đầu đã phát hiện ra ; trong tích tắc bồn chồn đó, anh ” vừa tò mò thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn “. Cái đẹp và thẩm mỹ và nghệ thuật đã thanh lọc tâm hồn người, làm cho hồn người trở nên thấnh thiện .
Và khi đã chạm tới gấu áo của vị thần nghệ thuật và thẩm mỹ, Phùng đã bấm ” liên thanh ” một hồi hết một phần tư cuộn phim, thu vào chiếc Pra-ti-ca. Cái khoảnh khắc ấy so với anh là vô cùng niềm hạnh phúc, và anh đã ” ngộ ” ra – ” niềm hạnh phúc tràn ngập tâm hồn mình do cái đẹp tuyệt đỉnh công phu của ngoại cảnh vừa mang lại ” .
Có một điều mà bạn đọc cần quan tâm, đó là nơi nhà nhiếp ảnh ngồi bấm máy. Chẳng phải Lầu Hoàng Hạc, chẳng phải là một chốn Bồng Lai mà chí là một bãi biển còn đầy tàn tích cuộc chiến tranh với bao xác xe tăng, xe rà phá mìn của công binh Mỹ thua chạy bỏ lại. Phùng ngồi bấm máy phải ” rúc vào bên bánh xích của một chiếc xe tăng để tránh mưa “. Chi tiết này rất quan trọng, nó cho thấy cảnh biển mù sương và con thuyền trong bình minh tuy có đẹp, nhưng cái đẹp ấy chưa toàn vẹn. Vết thương cuộc chiến tranh còn in hằn trên bãi biển và trong lòng ngư dân. Chỉ vì Phùng, với tâm hồn lãng mạn của người nghệ sĩ, anh mới thi vị hóa, thần tiên hoá hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa, để rồi sau đó, anh sẽ bị hẫng .
Một trường hợp đầy thảm kịch đã xảy ra. Một cảnh đời ngang trái, quá phũ phàng và vô cùng tàn khốc đã diễn ra khi chiếc thuyền ” đâm thẳng ” vào bờ, vào ngay trước chỗ nhà nhiếp ảnh đứng. Phùng không chỉ nhìn thấy, được tận mắt chứng kiến mà còn được tham gia vào những chuyện trớ trêu, đau lòng .
Còn đâu nữa cái màu trắng, màu hồng của bức tranh ” toàn bích ” khi một người đàn ông và một người đàn bà rời thuyền lội qua một quãng bờ phá đi lên bãi cát. Một lời nói chõ như quát cất lên : ” Cứ ngồi nguyên đấy, động đậy tao giết cả mày giờ đây “. Người đàn bà ngoài bốn mươi tuổi, to lớn, thô kệch, rỗ mặt, stress, tái ngắt … Người đàn ông đi sau ” sống lưng rộng và cong như sống lưng một chiếc thuyền ; mái tóc tổ quạ, chân chữ bát, lông mày cháy nắng, rủ xuống “, … Lão đàn ông con mắt đầy vẻ độc dữ khi nào cũng nhìn dán vào tấm sống lưng áo bạc phếch và rách nát, nửa thân ướt sũng của người đàn bà ” .
Những gì xảy ra đã xảy ra sau đó. Bãi cát, nơi xác chiếc xe rà phá mìn đã trở thành nơi hành tội. Khi người đàn bà ” đứng lại, ngước mắt nhìn ra ngoài mặt phá chỗ chiếc thuyền đậu một thoáng ” ( hoàn toàn có thể người mẹ nhìn mấy đứa con ) thì một vấn đề diễn ra vô cùng kinh khủng ! Lão đàn ông ” trở nên hoành tráng, mặt đỏ gay “, hắn lồng lên như một con thú dữ. Lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng của lính nguỵ thời xưa, cái vũ khí thường ngày của kẻ gần như mất hết cả nhân tính, ” quật tới tấp vào sống lưng người đàn bà “. Hắn ” vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két “. Lão ” trút cơn giận như lửa cháy ” vào người đàn bà tội nghiệp, đáng thương. Lão nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn : ” Mày chết đi cho ông nhờ, chúng mày chết đi cho ông nhờ ! “. Mày và chúng mày mà lão nói đến là vợ con của lão .
Thật kì quặc là người đàn bà khổ nạn ấy không kêu một tiếng, không chống trả, không trốn chạy mà ” cam chịu đầy nhẫn nhục “. Hình ảnh đau lòng đó đã làm cho nhà nghệ sĩ nhiếp ảnh ” kinh ngạc “, ” đứng há mồm ra mà nhìn ” trong mấy phút. Khi Phùng vứt chiếc máy ảnh xuống đất chạy nhào tới thì có một thằng bé con khó chịu ” như một viên đạn lao tới đích đã nhắm ” lao thẳng vào cái lão đàn ông. Đứa bé với một sức mạnh ghê gớm đã giằng được chiếc thắt lưng, vung chiếc khoá sắt quật vào giữa ngực trần vạm vỡ cháy nắng có những đám lông đen loần xoăn của lão đàn ông. Giằng không được cái dây thắt lưng da, lão ta dang thẳng cánh cho thằng bé hai tát khiến thằng bé ngã dúi xuống cát .
Tiếng gọi : ” Phác, con ơi ! ” của người mẹ tội nghiệp cất lên. Hình ảnh người đàn bà ” ôm chầm lấy thằng bé, rồi lại buông ra, chắp tay vái lấy vái để rồi ôm chầm lấy … Và hình ảnh thằng nhỏ ” lặng lẽ đưa ngón tay khẽ sờ trên khuôn mặt người mẹ ” lau đi những giọt nước mắt chứa đầy trong những nốt rỗ chằng chịt, toàn bộ đã làm cho nhà nhiếp ảnh Phùng, cho mỗi tất cả chúng ta tê tái bàng hoàng. Đứa con đến để cứu mẹ, để chặn bàn tay của con người thú .
Phùng ” ngơ ngác nhìn ” ra bờ phá khi người đàn bà buông đứa con ra, đi thật nhanh đuổi theo lão đàn ông vừa đánh mụ, rồi cả hai cùng đi về thuyền. Bãi cát hoang sơ mà bát ngát, tiếng sóng kêu ồ ồ cất lên. Bức ảnh thế sự ấy diễn ra ” như trong truyện cổ quái đản “, chiếc thuyền vó đã biến mất, chắc đã làm cho cách nghĩ, tâm nhìn và cảm quan nghệ thuật và thẩm mỹ của nghệ sĩ Phùng đổi khác ? Bức ảnh thế sự trần trụi ấy đã được Nguyễn Minh Châu kí hoạ, đã được nhà nhiếp ảnh Phùng mục kích và bấm máy thật giàu ý nghĩa. Nghệ thuật hướng về cái đẹp, nhưng không hề là sự lừa dối. Lãng mạn hóa cuộc sống, bối hồng tô son hiện thực cuộc sống là không có ý nghĩa khi cuộc sống còn nhiều mồ hôi và nước mắt !
Với Phùng hoàn toàn có thể coi đây là một chuyến đi nhiều ý nghĩa : chiếc thuyền nghê thuật thì ở ngoài xa, ẩn hiện trong sương mù, còn thực sự cuộc sống thì lại trần trụi, ờ rất gần ngay trước mắt. Qua đó, ta càng thấy rõ chân lí cuộc sống có lúc, có nơi không phải là chân lí thẩm mỹ và nghệ thuật. Nguyễn Minh Châu qua ” Chiếc thuyền ngoài xa ” đã nêu lên bài học kinh nghiệm về cái nhìn đa diện, cái nhìn mày mò trong sáng tạo thẩm mỹ và nghệ thuật so với nhà nghệ sĩ chân chính giàu bản lĩnh .
Câu chuyện người đàn bà làng chài ở trụ sở TANDTC huyện đã lí giải cho Phùng và Đẩu, đã giúp tất cả chúng ta hiểu rõ thực sự trần trụi trước mọi bi kịch bạo hành trong mái ấm gia đình, hiểu sâu hơn tấm lòng và tâm lí của người phụ nữ trong nỗi éo le cuộc sống .
Người đàn bà mặt rỗ lúc đầu chỉ dám ngồi ở góc tường, khi được Đẩu mời, mụ mới ” rón rén ” đến ngồi vào mép chiếc ghế và cố thu người lại. Khi nghe vị Chánh án nói, mụ ngước lên nhìn rồi lại ” cúi mặt xuống “. Có lẽ lần đầu đến cơ quan nhà nước, mụ mới sợ như vậy. Mụ chắp tay vái lia lịa Đẩu và xưng là : ” Con lạy quý tòa … “. Mụ nhấp nhổm xoay mình như bị kiến đốt ! Nghe mụ van xin mà xót xa : ” Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó … “. Sống với một kẻ vũ phu, ” ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng ” thế mà mụ vẫn van xin quý tòa ” đừng bắt con bỏ nó “. Chánh án Đẩu làm thế nào hiểu được nỗi éo le đó. Nhà nhiếp ảnh Phùng thì cảm thấy ” ngột ngạt quá ! ” .
Khi nghe vị chánh án gọi bằng bà, và nói rõ chủ trương của toà án là lôi kéo hoà thuận, chị ta ” ngơ ngác ” nhìn Đẩu, nhìn Phùng, chị ta đổi khác cách xưng hô, tự xưng là chị, gọi Đẩu và Phùng là chú rất khẩn thiết, rất chân thành .
Mụ kể về thời con gái của mình, mụ tâm sự về chuyện lấy chồng của mình : mặt rỗ, xấu gái, không ai lấy, rồi có mang với anh con trai … ” lão chồng tôi khi ấy là một anh con trai cục tính nhưng hiền lành lắm, không khi nào đánh đập tôi ” .
Mụ kể chuyện từ ngày cách mạng về đỡ khổ, chứ trước đây những lần động biển, vợ chồng con cháu toàn ăn xương rồng luộc chấm muối suốt hàng tháng trời. Chị ta than phiền gia cảnh nghèo, thuyền quá nhỏ … Đàn bà ở thuyền đẻ nhiều quá ; đàn ông ở thuyền hoặc uống rượu hoặc đánh vợ, bất kể khi nào, hễ thấy khổ quá là xách vợ ra đánh. Chị ta cho biết nỗi khó khăn vất vả của người đàn bà trên một chiếc thuyền không có đàn ông, nhất là những khi biển động sóng gió để chèo chống .
” Ông trời sinh ra đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn, do đó phải gánh lấy cái khổ. Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không hề sống cho mình như ở đất được … “. Chị cho biết chồng chị ngày trước cũng trốn đi lính ngụy. Chị cũng có niềm vui là khi vợ chồng con cháu ” sống hòa thuận vui tươi “, ” vui nhất là ngồi nhìn đàn con được ăn no “, …
Sự nhẫn nhục, đức hi sinh của người đàn bà mặt rỗ thật bát ngát. Chị ta cam chịu khi bị chồng đánh. Chị ta chỉ xin chồng đừng đánh mình trước mặt đàn con. Chị ta sợ đứa con trai tên là Phác làm điều gì khù khờ so với bố nó nên phải gửi nó lên rừng ở với ông ngoại. Chị ta đã khóc khi nghe Phùng nhắc đến tên thằng Phác .
Chỉ qua những lời giãi bày chân thực đó, ta mới hoàn toàn có thể hiểu được nỗi khổ, sự cam chịu nhẫn nhục, đức hi sinh thầm lặng, tình thương con bát ngát của người đàn bà làng chài đáng thương ; ta mới đồng cảm được cái căn nguyên sâu xa của tệ nạn đấm đá bạo lực trong những mái ấm gia đình nghèo cực. Nếu hiểu vấn đề một cách đơn thuần, chỉ cần nhu yếu, chỉ kí quyết định hành động bắt người đàn bà mặt rỗ bỏ chồng là xong. Nhưng nếu nhìn chuyện đời một cách thấu suốt, rất nhân tính, rất đời, thì ta sẽ thấy cách nghĩ, cách sống, cách xử sự của người vợ, người mẹ ở trong truyện là không hề khác được .
Biết được đáy vực nông, sâu đã là khó. Biết được lòng người xấu, tốt, biết được nỗi lòng, nỗi đời, cảnh ngộ của con người đâu dễ ! Qua câu truyện người đàn bà ở TANDTC huyện, ta càng thấy rõ : không hề đơn thuần, dễ dãi khi nhìn người, nhìn đời, khi nhìn nhận hiện tượng kỳ lạ trong xã hội, trong đời sống. Không thể hấp tấp vội vàng hấp tấp vội vàng. Nếu thiên kiến, định kiến, duy ý chí là sai, có lòng tốt, dự tính tốt chưa đủ mà phải xem xét, xem xét vừa có tình vừa có lí, vừa được việc vừa được người .
Truyện ” Chiếc thuyền ngoài xa ” có nhiều trường hợp rất giật mình mê hoặc. Mỗi một trường hợp Open, tính kịch của câu truyện lại được nâng cao, được khắc sâu. Nhà nhiếp ảnh Phùng lúc đầu phát hiện ra hình ảnh chiếc thuyền chài hiện ra trong sương mù và đã bấm máy ” liên thanh ” hết một phần tư cuộn phim và ngây ngất trước cái đẹp của ngoại cảnh là một trường hợp thơ mộng. Chuyện người đàn ông chân chữ bát dùng dây thắt lưng lính ngụy đánh mụ vợ mặt rỗ và thằng Phác đánh lại bố hắn để bảo vệ người mẹ thương mến là một trường hợp giật mình diễn ra trước mắt Phùng làm cho tính thảm kịch đầy nước mắt .
Chuyện lão thuyền chài lại đánh vợ, đánh bị thương Phùng – kẻ dám đến can ngăn ; chuyện chị gái cướp lấy con dao mà thằng em trai định dùng làm vũ khí để bảo vệ người mẹ tội nghiệp, đều là trường hợp cực kỳ cay đắng, kinh hoàng. Câu chuyện của người đàn bà mặt rỗ kể ở cơ quan toà án huyện … là trường hợp nói về sự éo le của cuộc sống, về thân phận tủi nhục đắng cay của người đàn bà nghèo, đông con ở làng chài .
Qua những trường hợp đó, nhà nghệ sĩ Phùng mới thấm thía rằng : nghệ thuật và thẩm mỹ không hề lãng mạn hóa, thi vị hoá cuộc sống khi cuộc sống còn đầy ngang trái. Chánh án Đẩu mới đồng cảm tòa án nhân dân không riêng gì để thực thi công lí, pháp lý mà con phải soi sáng lòng dân, tình dân. Và mỗi tất cả chúng ta mới hiểu : đời sống đã và đang diễn ra là vô cùng phức tạp, không hề đơn thuần hoặc chỉ nhìn một chiều, một phía, một cạnh .

    Tính tình huống đã làm cho truyện “Chiếc thuyền ngoài xa” vừa chân thực, vừa mang giá trị nhân bản sâu sắc. Phải chăng cuộc đời lam lũ nghèo khổ, nheo nhóc, sự tối tăm ngu dốt… là một trong những nguyên nhân gây ra nạn bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em trong một số gia đình Việt Nam lâu nay? Phải chăng Nguyễn Minh Châu đã kín đáo nói về một căn nguyên đầy nước mắt mà thi hào Nguyễn Du đã viết trong “Văn chiêu hồn” hơn hai thế kỉ trước:

” Đau đớn thay phận đàn bà ,
Kiếp sinh ra thế biết là tại đâu ? ”

4. Bài văn phân tích Chiếc thuyền ngoài xa mẫu số 4

    Một trong những cái tên nổi tiếng của làng văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới chính là Nguyễn Minh Châu. Ông được coi là người “mở đường tinh anh và tài năng nhất”. Trước năm 1975, ông là một cây bút sử thi lãng mạn, viết nhiều về đề tài người lính. Tuy nhiên, sau năm 1980, sáng tác của ông đi sâu vào cảm hứng đời tư thế sự với vấn đề đạo đức, và triết lý chân thực. Một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách ấy là “Chiếc thuyền ngoài xa“.

    Chiếc thuyền ngoài xa sáng tác năm 1983 là truyện ngắn xuất sắc nhất của ông ở thời kì sau; nội dung kể về chuyến đi thực tế của một nghệ sĩ nhiếp ảnh, qua đó thể hiện cách nhìn của tác giả về hiện thực cuộc sống, một cái nhìn thấu hiểu và thấm đẫm tình thương cùng sự băn khoăn, day dứt vể thân phận con người. Tác giả cũng gửi gắm trong truyện ngắn này những chiêm nghiệm sâu sắc của mình về nghệ thuật.

Nghệ thuật chân chính phải luôn luôn gắn bó với cuộc sống. Người nghệ sĩ không hề nhìn đời một cách hời hợt, giản đơn mà cần phải nhìn nhận đời sống và con người bằng cái nhìn tỉnh táo, sáng suốt của lí trí tích hợp với rung động chân thành của trái tim nhân ái. Tác giả đã biểu lộ phẩm chất tốt đẹp của con người lao động trong cuộc mưu sinh nhọc nhằn và hành trình dài kiếm tìm niềm hạnh phúc. Những “ hạt ngọc tâm hồn ” không hiện ra trong lửa đạn cuộc chiến tranh, mà lẩn khuất giữa đời thường đầy sóng gió .
Nói đến nghệ thuật và thẩm mỹ viết truyện ngắn, người ta thường nhắc đến ba yếu tố : Nhân vật, giọng điệu trần thuật và trường hợp truyện. Trong đó, việc phát minh sáng tạo được một trường hợp truyện độc lạ đóng vai trò then chốt, quyết định hành động thành công xuất sắc của tác phẩm. Có ba loại trường hợp phổ cập trong truyện ngắn : trường hợp hành vi, trường hợp tâm trạng và trường hợp nhận thức .
Nếu trường hợp hành vi hầu hết nhằm mục đích tới hành vi có tính bước ngoặt của nhân vật, trường hợp tâm trạng hầu hết mày mò diễn biến tình cảm, cảm hứng của nhân vật thì trường hợp nhận thức đa phần cắt nghĩa tích tắc “ giác ngộ ” chân lí của nhân vật. ” Chiếc thuyền ngoài xa ” sở dĩ được nhìn nhận là tác phẩm xuất sắc bởi tác giả đã kiến thiết xây dựng được một trường hợp truyện rất là độc lạ. Đó là trường hợp nhận thức và mày mò về đời sống và nghệ thuật và thẩm mỹ của hai nhân vật Đẩu và Phùng .
Tình huống giật mình trong truyện đã làm biến hóa nhận thức của hai người trước những nghịch lí của đời sống. Trong khi vạn vật thiên nhiên có vẻ như đẹp toàn bích thì cảnh đời lại u ám và sầm uất, đáng buồn. Người có thiện chí giúp sức nạn nhân lại bị nạn nhân phủ nhận kinh khủng. Người vợ bị chồng hành hạ, ngược đãi, thế nhưng vẫn cam chịu, quyết không bỏ chồng mà lại còn bênh vực. Người chồng vẫn có nghĩa vụ và trách nhiệm với mái ấm gia đình nhưng ngày nào cũng hành hạ vợ .
Phùng là một nghệ sĩ nhiếp ảnh được trưởng phòng giao trách nhiệm đi chụp một cảnh biển sớm mai để bổ trợ vào bộ ảnh lịch. Anh về lại vùng ven biển miền Trung, nơi trước kia đã từng tham gia chiến đấu chống Mĩ. Phùng gặp lại Đẩu, người bạn chiến đấu năm xưa giờ là chánh án TANDTC huyện và được Đẩu tận tình giúp sức. May mắn thay, sau mấy buổi sáng kiên trì “ mai phục ”, Phùng đã phát hiện khoảnh khắc kì diệu của Cái Đẹp nghệ thuật và thẩm mỹ : Có lẽ suốt một đời cầm máy ảnh chưa khi nào tôi được thấy một cảnh “ đất ” trời cho như vậy : trước mặt tôi là một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ .
Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù màu trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hưởng mặt vào bờ. Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới và tấm lưới nằm giữa hai chiếc gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi, hàng loạt khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích khiến đứng trước nó tôi trở nên bồn chồn, trong trái tim như có gì bóp thắt vào .
Đoạn văn trên đẹp như một bài thơ. Nguyễn Minh Châu đã sử dụng ngôn từ rất tài tình để vẽ lên bức tranh cảnh biển buổi sáng mờ sương có đủ đường nét, ánh sáng, sắc màu và cả hình ảnh của con người. Trong màn sương sớm trắng như sữa, phớt chút ánh hồng ấm cúng của ban mai, hình ảnh chiếc thuyền từ ngoài xa đang hướng mũi vào bờ đẹp như mơ. Trên mui thuyền, những dáng người ngồi tĩnh mịch đầy chất tạo hình. Cận cảnh là tấm lưới vó, viễn cảnh là chiếc thuyền thấp thoáng trong sương. Khung cảnh hài hòa đến độ toàn bích khiến trái tim người nghệ sĩ nhiếp ảnh như thắt lại vì cảm xúc sung sướng và niềm hạnh phúc. Đó chính là niềm niềm hạnh phúc của sự mày mò và phát minh sáng tạo, của sự cảm nhận trước Cái Đẹp tuyệt diệu .
Hình như khi nhìn thấy hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa bồng bềnh giữa trời biển mờ sương, Phùng cảm thấy tâm hồn mình như được thanh lọc, trở nên trong trẻo, tinh khôi bởi vẻ đẹp huyền diệu của vạn vật thiên nhiên. Chẳng phải lựa chọn, xê dịch gì, anh nhanh gọn gác máy lên bánh xích của chiếc xe tăng hồng, bấm máy liên tục, thu vào một phần tư cuộn phim niềm niềm hạnh phúc tột đỉnh của sự tò mò, phát minh sáng tạo ấy .
Khi cái cảm xúc ngất ngây, thỏa mãn nhu cầu do cảnh đẹp tuyệt vời vừa mang lại cho mình chưa kịp tan đi thì ngay sau đó, Phùng vô tình chửng kiến một cảnh tượng đau lòng xảy ra ngay trước mắt : Ngay lúc ấy, chiếc thuyền đâm thẳng vào trước chỗ tôi đứng. Một người đàn ông và một người đàn bà rời chiếc thuyền. Họ phải lội qua một quãng bờ phả nước ngập đến quá đầu gối. Bất giác tôi nghe người đàn ông nói chõ lên thuyền như quát : “ Cứ ngồi nguyên đấy. Động đậy tao giết cả mày đi giờ đây ” .
Họ hiện ra ở một khoảng cách rất gần, đủ để Phùng nhận ra từng nét rõ trên khuôn mặt của người đàn bà và vẻ mặt gian ác đáng sợ của người đàn ông : Người đàn bà trạc ngoài bốn mươi, một thân hình quen thuộc của đàn bà vùng biển, to lớn với những đường nét thô kệch. Mụ rõ mặt khuôn mặt stress sau một đêm thức trắng kéo lưới, tái ngắt và có vẻ như đang buồn ngủ .
Người đàn ông đi sau. Tấm sống lưng rộng và cong như sống lưng một chiếc thuyền. Mái tóc tổ quạ. Lão đi chân chữ bát, bước từng bước chắc như đinh, hàng lông mày cháy nắng rủ xuống hai con mắt đầy vẻ độc dữ khi nào cũng nhìn dán vào tấm sống lưng áo bạc phếch và rách nát, nửa thân dưới ướt sũng của người đàn bà … Hai người đi qua trước mặt tôi. Họ đi đến bên chiếc xe rà phá mìn. Người đàn bà đứng lại, ngước mắt nhìn ra ngoài mặt phá nước chỗ chiếc thuyền đậu một thoáng, rồi đưa một cánh tay lên có lẽ rằng định gãi hay sửa lại mái tóc nhưng rồi lại buông thõng xuống, đưa cặp mắt nhìn xuống chân .
Những gì xảy ra trước mắt khiến Phùng không hề tưởng tượng nổi. Bãi cát, nơi có xác chiếc xe rà phá mìn bị hỏng đã trở thành nơi hành tội : Khi người đàn bà đứng lại, ngước mắt nhìn ra ngoài mặt phá chỗ chiếc thuyền đậu một thoáng thì : Lão đàn ông lập tức trở nên hoành tráng, mặt đỏ gay, lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng của lính ngụy rất lâu rồi, … quật tới tấp vào sống lưng người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két, cứ mỗi nhát quất xuống lão lại nguyền rủa bằng cái giọng rên rĩ đau đớn : “ Mày chết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết hết đi cho ồng nhờ ! ” .
Thật kì khôi là người đàn bà khốn khổ ấy không hề kêu rên một tiếng, không chống trả, không trốn chạy mà nhẫn nhục cam chịu. Cảnh tượng đó đã làm cho Phùng kinh ngạc đến mức, trong mấy phút đầu … cứ đứng há mồm ra mà nhìn. Khi anh vứt chiếc máy ảnh xuống đất chạy nhào tới thì một thằng bé con khó chịu như một viên đạn lao tới đích đã nhắm thẳng vào lão đàn ông .
Cảnh tượng diễn ra và kết thúc quá nhanh khiến Phùng ngơ ngác nhìn ra bờĐứa bé với sức mạnh ghê gớm đã giằng được chiếc thắt lưng, liền dướn thẳng người vung chiếc khóa sắt quật vào giữa khuôn ngực trần vạm vỡ cháy nắng … của lão. Giằng không được cái thắt lưng da, lão ta liền dang thẳng cánh cho thằng bé hai tát khiến thằng nhỏ lảo đảo ngã dúi xuống cát … Đứa con đã liều lĩnh lao đến cứu mẹ, để chặn bàn tay hung tàn của người cha đang trong cơn tức giận điên cuồng .
Khi biết có người lạ tận mắt chứng kiến cảnh bạo hành vừa xảy ra, người đàn bà có vẻ như lúc này mới cảm thấy đau đớn – vừa đau đớn vừa vô cùng xấu hổ, nhục nhã. Tiếng gọi : Phác, con ơi ! của người đàn bà tội nghiệp cất lên đầy tủi nhục và cay đắng. Hình ảnh người đàn bà ngồi xệp xuống trước mặt thằng bé, ôm chầm lấy nó rồi lại buông ra, chắp tay vái lấy vái để, rồi lại ôm chầm lấy … thật khác thường và cũng thật xúc động .
Chị ta lạy đứa con mình vì sợ nó thương mẹ, bênh mẹ mà đánh bố là phạm vào tội bất hiếu. Và hình ảnh thằng nhỏ lặng lẽ đưa mấy ngón tay khẽ sờ lên khuôn mật người mẹ như muốn lau đi những giọt nước mắt chứa đầy trong những nốt rỗ chằng chịt đã để lại ấn tượng khó quên trong tâm lý Phùng .
Cảnh tượng diễn ra và kết thúc quá nhanh khiến Phùng ngơ ngác nhìn ra bờ phá khi người đàn bà buông đứa trẻ ra, đi thật nhanh … đuổi theo lão đàn ông. Cả hai người lại quay trở lại chiếc thuyền. Điều kì khôi là : Như trong câu truyện cổ đầy quái đản, chiếc thuyền lưới vó đã biến mất khiến Phùng bàng hoàng, sững sờ không hiểu vì sao ! Nguyễn Minh Châu đã phản ánh một nghịch lí của đời sống : khung cảnh vạn vật thiên nhiên thì toàn bích nhưng cảnh tượng đời thường thì tăm tối, đáng buồn .
Lần thứ hai tận mắt chứng kiến cảnh bạo hành, Phùng chạy tới bênh vực người đàn bà. Lão đàn ông đánh anh bị thương. Anh được đưa về trạm y tế của tòa án nhân dân huyện và vô tình anh đã được nghe người đàn bà xấu số kể về gia cảnh của mình. Phùng và Đẩu lắng nghe với sự cảm thông và thương xót thật sự. Sau khi thấy những giải pháp giáo dục, răn đe người chồng không có tác dụng, Đẩu với tư cách là chánh án đã mời người đàn bà đến TANDTC để trao đổi về yếu tố này. Tuy đây là lần thứ hai được mời đến tòa, nhưng người đàn bà vẫn có vẻ như sợ sệt, lúng túng .
Lúc đầu, chị ta chỉ dám ngồi ở góc tường, Đẩu mời lần nữa mới rón rén đến ngồi ghé vào mép chiếc ghế và cố thu người lại. Khi nghe vị chánh án hòi : Thế nào, chị đã nghĩ kĩ chưa ? thì người đàn bà ngước lên nhìn rồi lại cúi mặt xuống đáp nhỏ : Thưa … Chánh án Đẩu tưởng người đàn bà hiểu được ý mình nên có thái độ thân tiện và chân thành hơn : Đẩu gật đầu. Anh đứng dậy. Tự nhiên anh rời chiếc bàn đến đứng vịn vào sống lưng ghế người đàn bà đang ngồi, giọng trở nên đầy tức giận, khác hẳn với giọng một vị chánh án : – Ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng. Cả nước không có một người chồng nào như hắn. Tôi chưa hỏi tội của hắn mà tôi chỉ muốn bảo ngay với chị : Chị sống không nổi với cái lão đàn ông vũ phu ấy đâu ! Chị nghĩ thế nào ?
Đẩu khuyên chị ta nên li hôn để khỏi bị lão chồng hành hạ, ngược đãi. Có lẽ Đẩu tin rằng giải pháp mình đưa ra là đúng, nhưng sau buổi trò chuyện thì mọi lí lẽ của anh ta đều bị người đàn bà khốn khổ ấy bác bỏ. Vị chánh án vừa dứt lời thì người đàn bà sợ hãi ngước lên nhìn rồi lại cúi mặt xuống. Chị ta chắp tay vái lia lịa và xưng con với Đẩu : Con lạy quý tòa … Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó … Đẩu quá bất ngờ bật hỏi : Sao, sao ? tỏ vẻ không hiểu được sự éo le đó. Còn Phùng, sau câu nói của người đàn bà, anh cảm thấy gian phòng ngủ lồng lộng gió biển của Đẩu tự nhiên bị hút hết không khí, trở nên ngột ngạt quá .
Khi nghe vị chánh án đang gọi mình bằng chị bỗng chuyển sang gọi bằng bà và nói rõ chủ trương lôi kéo hòa thuận – nghĩa là đồng ý chấp thuận với sự cầu xin của mình thì người đàn bà ngơ ngác hết nhìn Đẩu lại nhìn Phùng. Đến lúc hiểu ra, chị ta liền đổi khác cách xưng hô, tự xưng là chị, gọi Đẩu, Phùng là những chủ bằng giọng điệu thân thiện, chân tình : Chị cám ơn những chú ! … Đây là chị nói thành thực, chị cảm ơn những chú. Lòng những chú tốt, nhưng những chủ đâu có phải là người làm ăn … cho nên vì thế những chủ đâu có hiểu được cái việc của những người làm ăn lam lũ, khó nhọc …
Rồi chị ta tâm sự về chuyện lấy chồng của mình. Thời trẻ, vì xấu gái nên chị không được ai để mắt tới. Rồi chị có mang với chàng trai làm nghề đánh cá cục tính nhưng hiền lành lắm, … tức là lão chồng hung ác giờ đây. Chị ta than phiền về gia cảnh nghèo nàn, chiếc thuyền lưới vó thì quá nhỏ hẹp. Chị lại đẻ nhiều quá, nuôi không xuể. Vì thế mà ra nông nỗi : … bất kể khi nào thấy khổ quá là lão xách tôi ra đánh, cũng như đàn ông thuyền khác uống rượu … Giá mà lão uống rượu … thì tôi còn đỡ khổ … Sau này con cháu lớn lên, tôi mới xin được với lão … đưa tôi lên bờ mà đánh …
Đẩu và Phùng đã lắng nghe chị ta nói về nỗi khó khăn vất vả của người đàn bà trên một chiếc thuyền đánh cá không có đàn ông, nhất là những khi biển động. Giọng nói của chị ta như giãi bầy, mong được sự san sẻ của người nghe : Mong những chứ cách mạng thông cảm cho, đám đàn bà hàng chài ở thuyền chúng tồi cần phải có người đàn ông đổ chèo chống khi phong ba, đó cùng làm ăn nuôi nấng đặng một sắp con nhà nào cũng xấp xỉ chục đứa. Ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn cho nên vì thế phải gánh lấy cái khổ. Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không hề sống cho mình như ở trên đất được ! Mong những chú lượng tình cho cái sự lỗi thời. Các chú đừng bắt tôi bỏ nó .
Vẻ mặt của người đàn bà bớt sầu não phần nào khi kể rằng trong đời sống lam lũ, cực nhọc, nhiều lúc vẫn có niềm vui. Ấy là khi vợ chồng con cháu sống hòa thuận vui tươi, vui nhất là lúc nhìn đàn con được ăn no. Chứng kiến cảnh người chồng vũ phu đánh đập người vợ một cách hung tàn và nghe lời kể của nạn nhân, Phùng và Đẩu chợt nhận ra nghịch lí thứ hai của trường hợp : Người vợ liên tục bị chồng đánh đập, ngược đãi ; nhưng vẫn nhẫn nhục cam chịu, quyết không bỏ chồng và lại còn bênh vực lão. Người chồng vẫn có nghĩa vụ và trách nhiệm với mái ấm gia đình nhưng ngày ngày cứ quen thói hành hạ vợ. Tất cả những điều trên ảnh hưởng tác động đến Đẩu và Phùng, khiến họ có sự biến hóa trong nhận thức, tâm lý và riêng Phùng đã có những phát hiện giật mình về quan hệ giữa hiện thực đời sống và nghệ thuật và thẩm mỹ .
Trong Chiếc thuyền ngoài xa, trường hợp truyện giống như một vòng tròn đồng tâm mà nghệ sĩ Phùng cũng như chánh án Đẩu đều phải quay theo để rồi có được khoảng thời gian ngắn giác ngộ về thực chất của đời sống và vỡ lẽ ra nhiều điều mà trước kia họ chỉ tâm lý một chiều hoặc chưa khi nào nghĩ tới. Chẳng hạn như đằng sau cái phi lí lại là cái có lí. Chuyện người đàn bà lam lũ bị chồng hành hạ tàn ác liên tục là phi lí, nhưng người đàn bà ấy không muốn bỏ chồng lại rất có lí. Vấn đề tưởng chừng đơn giản hóa ra lại chất chửa nhiều điều phức tạp .
Phùng và Đẩu có nghề nghiệp khác nhau : một là nghệ sĩ, một là chánh án, nhưng sự biến hóa nhận thức của họ lại giống nhau và đều xuất phát từ tấm lòng nhân hậu, từ mục tiêu tốt đẹp. Sau khi nghe câu truyện của người đàn bà hàng chài, cả hai đều kinh ngạc, ngỡ ngàng, rồi vỡ ra nhiều điểu mới lạ : Cuộc đời này đầy rẫy trường hợp trái ngang mà sách vở chưa nói tới ; còn có nhiều góc khuất trong tâm hồn con người mà nghệ thuật và thẩm mỹ chưa đề cập đến .
Là một chánh án, Đẩu vừa làm phận sự là người đại diện thay mặt cho pháp lý vừa thực thi mệnh lệnh của trái tim. Anh muốn giải thoát người đàn bà khỏi những trận đòn tàn tệ của lão chồng bằng lời khuyên li hôn. Anh tin lời khuyên của mình là đúng nhưng anh đã lầm. Ban đầu, Đẩu tưởng li hôn là cách xử lý dứt điểm được sự bạo hành, là cứu vớt được người đàn bà xấu số, nhưng nghe chị ta tâm sự thì anh thấy quan hệ vợ chồng của họ phức tạp hơn nhiều. Từ đó, anh hiểu ra rằng : Muốn xử lý những yếu tố phức tạp của đời sống, không riêng gì dựa vào thiện chí, vào pháp lý hoặc lí thuyết sách vở, mà phải đồng cảm và cần có giải pháp thiết thực. Hóa ra lòng tốt của anh là lòng tốt phi trong thực tiễn .
Kiến thức sách vở mà anh đã được học trở thành không có ý nghĩa trước những lí lẽ mộc mạc nhưng thâm thúy của người đàn bà thất học. Sự yên ấm của mái ấm gia đình và tương lai của những đứa con buộc chị ta phải câm lặng và chịu đựng toàn bộ. Chị ta chỉ có một nguồn an ủi duy nhất là đời sống của mình đâu phải chỉ toàn là những trận đòn tàn ác của chồng, mà còn có những khoảng thời gian ngắn niềm hạnh phúc như khi vợ chồng hòa thuận hoặc khi nhìn đàn con được ăn no .
Là người lính xuất ngũ về làm chánh án tòa án nhân dân huyện vùng biển, Đẩu vẫn giữ nguyên chất lính thẳng thắn, nhiệt tình chống lại cái ác, cái xấu. Phẫn nộ trước sự ngược đãi của người chồng, xót thương người vợ bị bạo hành ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng nên anh đã đi ngược với mục tiêu lấy hòa giải làm đầu trong khi xử lý những vụ án li hôn mà bảo thẳng với người đàn bà : Chị không sống nổi với lão đàn ông vũ phu ấy đâu ! Anh thực thi lao lý bằng lí thuyết sách vở và những nguyên tắc đạo đức. Chính thế cho nên mà anh đã phán quyết có phần đơn thuần trước cảnh ngộ đặc biệt quan trọng của người đàn bà hàng chài .
Đáp lại lòng tốt của anh, người đàn bà đã tế sống anh và năn nỉ xin tòa đừng bắt con bỏ nó. Người đàn bà dân chài thất học nhưng bằng sự từng trải thâm thúy đã khiến một cái gì vừa mới vỡ ra trong đầu vị Bao Công phố huyện. Có thể Đẩu mở màn hiểu ra rằng muốn giúp con người thoát khỏi cảnh sống đau khổ, tăm tối thì cần phải có những giải pháp thiết thực chứ không phải chỉ là thiện chí hoặc những lí thuyết xinh xắn mà xa rời thực tiễn. Câu chuyện của người đàn bà giúp tất cả chúng ta hiểu rõ thực sự về nguyên do thảm kịch bạo hành trong mái ấm gia đình, đó là cảnh đói nghèo, bế tắc trong đời sống. Đồng thời, tất cả chúng ta cũng hiểu sâu hơn về đức hi sinh cùng tâm lí của người phụ nữ lao động trong mọi nghịch cảnh của cuộc sống .
Sau khi tận mắt chứng kiến cuộc trò chuyện giữa người đàn bà hàng chài và chánh án Đẩu, Phùng bất chợt nhận ra nhiều điều. Cái đẹp của ngoại cảnh có khi che khuất cái xấu của đời sống. Ban đầu, Phùng ngây ngất trước vẻ đẹp thơ mộng, huyền ảo của chiếc thuyền ngoài xa. Về sau, anh nhận ra rằng cái vẻ đẹp bên ngoài đó đã che giấu trong thực tiễn nhức nhối bên trong. trái lại, cái xấu cũng hoàn toàn có thể ép chế cái đẹp. Tìm hiểu sâu về cảnh người đàn bà hàng chài, Phùng lại thấy thực tiễn nhức nhối đã làm cho những nét đẹp của con người bị lu mờ. Từ mối quan hệ phức tạp ấy, Phùng suy ngẫm và rút ra nhận xét : Để hiểu được thực chất của đời sống thì người nghệ sĩ không hề nhìn nhận một cách hời hợt, đơn thuần, mà phải có cái nhìn đa chiều, tỉnh táo và thâm thúy .
Phùng đã phát hiện ra những vẻ đẹp khác chứa đựng đằng sau những bức ảnh và anh đã bỏ nhiều sức lực lao động mới chụp được. Nó không toàn bích như tấm ảnh chiếc thuyền ngoài xa mà phản ánh vẻ đẹp của đời thường đa đoan, đa sự. Người nghệ sĩ đừng khi nào dùng cái nhìn đơn điệu, một chiều trước đời sống vốn phức tạp và huyền bí. Nghịch lí cuộc sống vẫn luôn là điều thử thách so với mỗi tất cả chúng ta nên đừng vì khao khát Cái Đẹp nghệ thuật và thẩm mỹ mà quên đi hiện thực, bởi nghệ thuật và thẩm mỹ chân chính được khơi nguồn từ cuộc sống và được phát minh sáng tạo ra vì cuộc sống. Trước khi là người nghệ sĩ biết rung động trước Cái Đẹp thì hãy là con người biết yêu, ghét, vui, buồn trước mọi lẽ thường tình, biết hành vi vì những điều tốt đẹp của đời sống .
Sự thật trần trụi tiềm ẩn bên trong Chiếc thuyền ngoài xa chắc như đinh đã làm cho cách nhìn, cách nghĩ và cảm quan thẩm mỹ và nghệ thuật của Phùng biến hóa. Bức ảnh thế sự đã được Nguyễn Minh Châu phác họa, được nhà nhiếp ảnh tận mắt chứng kiến và bấm máy thật giàu ý nghĩa. Nghệ thuật hướng về Cái Đẹp nhưng không hề là sự lừa dối. Lãng mạn hóa cuộc sống, bôi hồng tô son hiện thực cuộc sống là giả dối và không có ý nghĩa trong khi hiện thực cuộc sống còn nhiều mồ hôi và nước mắt .
Phùng bàng hoàng nhận ra sau cảnh đẹp như mơ của chiếc thuyền ngoài xa là bao nhiêu điều ngang trái, xót xa. Tình huống truyện được tạo nên bởi sự tương phản giữa vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa với sự éo le trong mái ấm gia đình hàng chài. Chính gánh nặng mưu sinh chồng chất trên vai đã biến người chồng thành kẻ vũ phu và khiến người vợ vì thương con, vì sự nghiệt ngã của nghề đi biển, vì thực trạng sống thiếu thốn trên thuyền và nhất là vì sự đồng cảm người chồng hiền lành nhưng cục tính nên đã nhẫn nhục chịu đựng những hành vi hung tàn của chồng. Nhưng người mẹ ấy không biết là mình đã làm tổn thương tâm hồn những đứa con. Thằng Phác vì thương mẹ, bênh vực mẹ mà thành ra thù ghét chính cha đẻ của mình .
Phùng cay đắng nhận ra thảm kịch và cái ác lộng hành trong mái ấm gia đình thuyển chài kia như thứ thuốc rửa quái đản, làm cho những thước phim huyền diệu mà anh dày công chụp được bỗng hiện hình kinh khủng, ghê sợ. Giống như chiếc thuyền ngoài xa có vẻ như đẹp huyền ảo trong sương sớm, khi ra khỏi khoảng cách xa xôi, huyền ảo hoặc phơi mình dưới ánh mặt trời thì sẽ trở nên xấu xí, tầm thường .

    Sau khi gặp và nghe người đàn bà bất hạnh nói về chính mình ở tòa án huyện thì Phùng mới vỡ lẽ ra nhiều điều về con người và cuộc sống xung quanh. Anh đã hiểu vì sao người đàn bà ấy cam chịu đến nhẫn nhục, cắn răng chung sống với người đàn ông coi việc đánh vợ như phương thức duy nhất để giải tỏa khổ đau, uất ức. Thì ra, trên thuyền rất cần có một người đàn ông bởi nhiều khi biển động, sóng to gió cả. Vả lại, ông trời sinh ra người đàn bà để đẻ con và nuôi con khôn lớn. Người vợ cần có một người chồng để cùng làm lụng nuôi con. Chị ta hiểu rất đúng rằng chỉ vì đói nghèo, túng quẫn mà chồng mình hóa ra hung bạo. Tình thương con và lòng vị tha khiến chị quên đi nỗi đau triền miên như sóng biển, còn niềm hạnh phúc hiếm hoi như châu ngọc thì chị giữ lấy làm nguồn an ủi: Trên thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái hòa hợp vui vẻ,… Chị nói thật lòng: Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con được ăn no.

Câu chuyện khép lại bằng hiệu quả chuyến đi trong thực tiễn của Phùng. Bức ảnh Chiếc thuyền ngoài xa được đưa vào bộ lịch cảnh sắc biển và được nhìn nhận rất cao : Những tấm ảnh tôi mang về, đã được chọn lấy một tấm … Không những trong bộ lịch năm ấy mà mãi mãi về sau, tấm ảnh chụp của tôi vẫn còn được treo ở nhiều nơi, nhất là trong những mái ấm gia đình sành thẩm mỹ và nghệ thuật. Quái lạ, tuy là ảnh đen trắng nhưng mỗi lần ngắm kĩ, tôi vẫn thấy hiện lên cái màu hồng hồng của ánh sương mai lúc bấy giờ tôi nhìn thấy từ bãi xe tăng hỏng, và nếu nhìn lâu hơn, khi nào tôi cũng thấy người đàn bà ấy đang bước ra khỏi tấm ảnh, đó là một người đàn bà vùng biển to lớn với những đường nét thô kệch, tấm sống lưng áo bạc phếch có miếng vá, nửa thân dưới ướt sũng, khuôn mặt rỗ đã nhợt trắng vì kéo lưới suốt đêm. Mụ bước những bước chậm rãi, bàn chân giậm trên mặt đất chắc như đinh, hòa lẫn trong đêm đông …
Với Phùng, hoàn toàn có thể coi đây là một chuyến đi có ý nghĩa phát hiện và thức tỉnh : chiếc thuyền thẩm mỹ và nghệ thuật thì ở ngoài xa, ẩn hiện trong sương mù, còn thực sự cuộc sống thì lại trần trụi và ở ngay trước mắt. Qua đó, tất cả chúng ta thấy chân lí cuộc sống có lúc, có nơi không phải là chân lí nghệ thuật và thẩm mỹ. Điều đó biểu lộ ở cụ thể mỗi khi Phùng nhìn ngắm và chiêm ngưỡng và thưởng thức vẻ đẹp của bức ảnh, anh đều cảm thấy người đàn bà ấy đang bước ra khỏi tấm ảnh .

    Qua truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa, Nguyễn Minh Châu đã nêu lên bài học về cái nhìn đa diện, cái nhìn khám phá trong sáng tạo nghệ thuật đối với các nghệ sĩ chân chính. Từ tình huống truyện có ý nghĩa khám phá, phát hiện về sự thật đời sống và qua sự thay đổi nhận thức của Phùng, của Đẩu, tác giả đã khẳng định mối quan hệ giữa nghệ thuật và hiện thực. Theo ông, bổn phận của người nghệ sĩ là phải phát hiện ra bản chất của cuộc đời. Cái Đẹp, cái Thiện trước hết phải là sự chân thực, cuộc sống vốn phức tạp, chúng ta không thể đơn giản, sơ lược khi nhìn nhận con người và cuộc sống mà cần có cái nhìn tỉnh táo, sâu sắc cùng với sự tìm tòi, phát hiện để hiểu đúng bản chất của nó.

5. Bài văn phân tích Chiếc thuyền ngoài xa mẫu số 5

Nhà văn Nguyễn Minh Châu là một trong những tác giả nổi tiếng của làng văn học Nước Ta thời kỳ thay đổi. Ông được coi là người ” mở đường kĩ năng và tinh anh nhất “. Trước năm 1975, ông là một cây bút sử thi lãng mạn, viết nhiều về đề tài người lính .
Tuy nhiên, sau năm 1980, sáng tác của ông đi sâu vào cảm hứng đời tư thế sự với yếu tố đạo đức, và triết lý nhân sinh. Ông tò mò con người trong cuộc sống mưu sinh, trong hành trình dài nhọc nhằn kiếm tìm niềm hạnh phúc, tò mò hạt ngọc ẩn dấu, khuất lấp trong mỗi con người. Tiêu biểu cho những kiếm tìm đề tài và nghĩa vụ và trách nhiệm của người nghệ sĩ là tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa, in trong tập truyện cùng tên năm 1987 .
Truyện ngắn được sinh ra tháng 8/1983 được in trong tập truyện ngắn cùng tên, khi cuộc cuộc chiến tranh vệ quốc của dân tộc bản địa qua đi. Đất nước bước vào thời kì mới, thời kỳ độc lập thống nhất. Cuộc sống thời bình với muôn mặt của đời sống, đặt ra nhu yếu nhận thức lại về hiện thực và đời sống con người trước đây do thực trạng của cuộc chiến tranh chưa được đặt ra .
Là một tác phẩm phân phối được nhu yếu ấy, ‘ ‘ Chiếc thuyền ngoài xa ‘ ‘ đã trở thành một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Minh Châu và tiêu biểu vượt trội cho cảm hứng đời tư thế sự, khuynh hướng chung của văn học Nước Ta thời kỳ thay đổi .
Truyện ngắn được chia thành ba phần. Phần một : từ đầu cho đến ” lưới vó biến mất “. Ở phần này, tác giả đi sâu vào kể về hai phát hiện của nhân vật Phùng. Phần hai : tiếp theo đến ” giữa phá ” là câu truyện của người đàn bà hàng chài ở toàn án huyện. Và phần ba còn lại – tác giả nói về bức ảnh được chọn vào bộ lịch năm ấy .
Tác phẩm mở màn bằng một bức tranh tuyệt đẹp được người nghệ sĩ Phùng ghi lại vào một buổi sáng mờ sương ở một phá nước miền Trung. Phùng là nghệ sĩ nhiếp ảnh, được cấp trên giao cho chụp một bức ảnh chủ đề thuyền và biển để đăng trong bộ lịch năm ấy .
Anh đã đi thực tiễn tại tại vùng biển miền Trung nơi trước kia đã từng chiến đấu và có người bạn ở đó. Khi đến đây anh phát hiện một bức tranh tuyệt đẹp đó là hình ảnh của thuyền và biển trong sương sớm. Đây cũng chính là trường hợp độc lạ của truyện qua đó ta thấy được nhiều điều trong đời sống này. Nhưng sau bức tranh ấy Phùng lại có phát hiện mới .
Trước tiên, truyện ngắn này có một trường hợp truyện rất là độc lạ. Tình huống là yếu tố then chốt so với truyện ngắn. Nhà văn tìm được trường hợp độc lạ sẽ khiến bạn đọc hấp dẫn theo câu truyện. Tình huống chính là tình thế xảy ra câu truyện, khi nhân vật ở trong tình thế ấy sẽ thể hiện rõ nhất thực chất, tính cách, phẩm chất của con người. Tình thế cũng hoàn toàn có thể là bước ngoặt làm đổi khác số phận, nhận thức hoặc có khi thể hiện ra những cốt lõi sâu thẳm tiềm ẩn trong truyện .
Tình huống truyện của ” Chiếc thuyền ngoài xa ” là trường hợp nhận thức, mày mò. Đây là một trường hợp giật mình và đầy nghịch lý. Tình huống của truyện được bộc lộ qua hai phát hiện của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng. Tình huống đã giúp Phùng nhận ra được nhiều điều về đời sống, con người và nghệ thuật và thẩm mỹ. Cuộc đời vốn tiềm ẩn nhiều xích míc, giật mình và đầy nghịch lý. Cần đến gần đời sống để tò mò sự thực bên trong và chiều sâu thực chất. Cần có cái nhìn đa diện nhiều chiều để hiểu rõ bên trong số phận và tâm hồn con người .
Nghệ thuật phải luôn gắn liền với đời sống thì mới có ý nghĩa. Phát hiện thứ nhất của nghệ sĩ Phùng là khung cảnh vạn vật thiên nhiên hoàn mĩ, đẹp thơ mộng. Người nghệ sĩ phát hiện ra một vẻ đẹp trên mặt biển mờ sương. Đó là cảnh một chiếc thuyền trong buổi sớm mai đang dần tiến vào bờ Cảnh tượng khiến cho người nghệ sĩ cảm thấy suôn sẻ và niềm hạnh phúc khi được tận mắt chứng kiến một bức tranh tuyệt vời đến như vậy. Nó giống như “ một bức tranh mực tàu của một họa sỹ thời cổ ”, “ Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe … chiếu vào ”. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con đang dần tiến vào bờ .
Toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến sắc tố ánh sáng đều hòa giải với nhau làm ra một vẻ đẹp toàn bích. Tác giả gọi đó là cảnh “ đắt ” trời cho, vẻ đẹp mà trong cuộc sống diễm phúc lắm may ra phát hiện được một lần. Nghệ sĩ Phùng tự nhận ra rằng cái đẹp chính là đạo đức. Trước bức tranh mực tàu ấy Phùng cảm thấy hoảng sợ trong tim anh như có cái gì đang bóp chặt lấy. Đó là khoảnh khắc trong ngần của cuộc sống .
Người nghệ sĩ cảm thấy tràn ngập niềm niềm hạnh phúc, anh thấy được cảm hứng trong ngần của tâm hồn, cảm nhận được chân – thiện – mĩ của cuộc sống. Anh cảm thấy tâm hồn mình được thanh lọc trở nên trong trẻo và thanh khiết. Thông qua cảm hứng của nhân vật Phùng, tác giả đưa ra ý niệm về cái đẹp. Cái đẹp phải có tính năng thanh lọc tâm hồn, hướng con người đến cái chân – thiện – mĩ, cái đẹp là đạo đức .
Thế nhưng cảnh càng đẹp bao nhiêu thì thực tiễn đời sống lại đen tối bấy nhiêu. Đó chính là phát hiện thứ hai của Phùng trước khung cảnh tuyệt vời ấy. Hiện thực nghiệt ngã của con người với số phận xấu số của những con người nơi đây đặc biệt quan trọng là người đàn bà hàng chài hiện lên. Bước ra từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ ấy là người phụ nữ xấu xí và người đàn ông hung ác, cặp vợ chồng hiện thân cho sự lam lũ đói khổ .
Chính khuôn mặt nét người của họ đã nói lên phần nào cái đời sống khổ cực mà họ phải chịu. Người vợ ” trạc ngoài 40 “, ” mặt rỗ “, ” thân hình to lớn thô kệch “, ” sống lưng áo bạc phếch “, ” khuôn mặt lộ rõ sự căng thẳng mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới ” … có vẻ như bao nhiêu sương gió nắng mưa của đất trời đã chiếu thẳng vào người đàn bà ấy vậy. Còn người đàn ông thì cũng chẳng hơn gì : ” có tấm sống lưng rộng “, đi chân chữ bát khuôn mặt ” độc, dữ “. Cả hai người đều là hiện thân của sự nhọc nhằn, nghèo khó của người dân hàng chài .
Một cảnh tượng diễn ra khiến cho nghệ sĩ Phùng không thể nào tin vào mắt mình và cái cảnh đẹp kia bỗng chốc biến thành một hình ảnh vô cùng thậm tệ. Hai con người khổ sở ấy đi vào phía bãi xe tăng hỏng và thật giật mình trước cảnh tượng ấy : “ Lão đàn ông lập tức trở nên hoành tráng, mặt đỏ gay, lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng … lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két … ” .
Trong “ Chiếc thuyền ngoài xa ”, một thực sự còn trớ trêu, cay đắng nữa : Cha con lão làng chài coi nhau như quân địch “ Thằng bé chạy một mạch, sự khó chịu căng thẳng mệt mỏi … lập tức nhảy xổ vào cái lão đàn ông … liền dướn thẳng người vung chiếc khóa sắt quật vào giữa khuôn ngực lão đàn ông ”. Người nghệ sĩ Phùng như cay đắng nhận thấy những cái ngang trái, thảm kịch trong mái ấm gia đình thuyền chài kia đã là thứ thuốc rửa quái đản làm những thước phim huyền diệu của cái máy ảnh mà anh dày công phát minh sáng tạo thẩm mỹ và nghệ thuật bỗng hiện hình một thực sự đời sống xót xa .
Tấm ảnh về chiếc thuyền thì rất đẹp, nhưng đời sống đích thực của mái ấm gia đình dân chài trên chiếc thuyền ấy chẳng có gì là đẹp. Sự nghịch lí ấy đặt ra yếu tố so với người nghệ sĩ về mối quan hệ giữa thẩm mỹ và nghệ thuật và đời sống. “ Nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối ” ( Nam Cao ). Những giọt nước mắt của người đàn bà hàng chài nhỏ xuống lấp đầy những nốt dỗ chằng chịt kia. Một cảnh tượng nghiệt ngã trái chiều với cái cảnh đẹp như ngư phủ của con thuyền .
Với hai phát hiện ấy Phùng chợt nhận ra rằng cuộc sống không đơn thuần một chiều mà chứa nhiều nghịch lý ngang trái, xích míc. Cuộc sống luôn sống sót những mặt trái chiều, đẹp và xấu thiện và ác. Ở đây nhà văn khẳng định chắc chắn đừng nhầm lẫn hiện tượng kỳ lạ với thực chất, hình thức bên ngoài với nội dung bên trong. Khi nhìn nhận nhìn nhận cuộc sống thì phải có cái nhìn đa chiều nhiều phía .
Nếu truyện ngắn chỉ dừng lại ở đây chắc như đinh sẽ không đủ sức hút hoàn toàn có thể để lại dư âm trong lòng người đọc. Chính cho nên vì thế mà những tâm sự của người đàn bà hàng chài tại tòa án nhân dân huyện được viết ra. Sau khi tận mắt chứng kiến cảnh bạo hành dã man bên chiếc xe tăng hỏng, Phùng đã nói với chánh án Đẩu từng là chiến hữu của anh để nhờ trợ giúp. Phùng và Đẩu đều có ý tốt mong cho người phụ nữ ấy thoát khỏi người chồng vũ phu .
Chính vì thế người đàn bà hàng chài đã đươc chánh án Đẩu mời đến TANDTC huyện và giải pháp được đưa ra là li hôn với chồng. Người đàn bà hàng chài đến TANDTC huyện. Ban đầu chị tỏ ra rất sợ hãi khép nép, sau khi nghe những phân tích và sự giúp sức của Đẩu thì chị bỗng bình tĩnh và biến hóa cách xưng hô không còn khép nép nữa mà nói ra những tâm sự những tâm lý của bản thân mình. Những lời tâm sự của chị đã khiến người đọc cũng phải ngỡ ngàng. Vẻ đẹp tâm hồn ẩn sâu bởi cái vẻ bên ngoài xấu xí, của người phụ nữ ấy đã khiến chánh án Đẩu và nhân vật Phùng nhận ra được nhiều điều .
Người đàn bà kể lại cuộc sống mình rằng : Trước kia bà cũng là một người con nhà khá giả, nhưng sau một trận thủy đậu làm cho bà dỗ hết mặt không ai thèm lấy bà. Khi ấy ông chồng của bà lại là người làm vườn. Bố mẹ mất đi người đàn ông ấy đã cứu vớt cuộc sống của bà chính do đó mà bà bị đánh đập nhưng cũng không nỡ bỏ người chồng đồng thời cũng là ân nhân của mình. Lúc này đời sống của bà khổ về cả vật chất lẫn ý thức .
Gia đình bà sống cùng nhau trên một con thuyền nhỏ. Con thuyền ấy vừa là phương tiện đi lại kiếm sống lại cũng là ngôi nhà che nắng che mưa. Bà liên tục bị đánh đập, ba ngày một trận nhẹ năm ngày một trận nặng. Thế nhưng bà không hề chống lại chồng mình, cam chịu, nhẫn nhục, bà coi việc bị đánh là một chuyện đương nhiên, thậm chí còn sợ những con nhìn thấy bà xin chồng đánh khi vào bờ .
Khi nghe những lời khuyên của Đẩu và Phùng, biết lòng tốt của họ nhưng bà nhất quyết không bỏ chồng vì người chồng là chỗ dựa niềm tin lớn nhất của mái ấm gia đình nhất là khi phong ba bão táp. Người đàn bà cần chồng vì còn phải nuôi những đứa con kia. Và hơn nữa trên thuyền cũng có những lúc mái ấm gia đình niềm hạnh phúc vui tươi. Người đàn bà chắt chiu những niềm hạnh phúc nhỏ nhoi đời thường khi nhìn thấy những con được ăn no .
Thị nhận lỗi, cho rằng đẻ nhiều con là cái tội của mình. Trong tâm lý của Phùng, Đẩu và thằng Phác người đàn ông kia là kẻ thô lỗ, gian ác, dã man đáng lên án. Nhưng với người vợ đồng cảm và cảm thông, người đàn ông ấy cũng chỉ là nạn nhân, hắn trước kia hiền lành lắm, cũng vì đời sống bần hàn quá nên mới như vậy. Từ đó cho thấy người đàn bà hàng chài tuy là một người phụ nữ không học tập, xấu xí nhưng lại có một trái tim nhân hậu tiêu biểu vượt trội cho nét đẹp tâm hồn của người phụ nữ Việt nam. Thị là người đồng ý hi sinh để sống cho những con, một người vị tha và thâm thúy lẽ đời .
Trước những lẽ ấy thoạt đầu Đẩu và Phùng nghiêm nghị thấy bất bình nhưng về sau thì như vỡ lẽ ra nhiều điều. Phùng từng là người lính chiến đấu giải phóng miền Nam khỏi nanh vuốt quân xâm lược nhưng lại không thể nào giải phóng được số phận của người đàn bà xấu số. Qua câu truyện của người đàn bà, Phùng càng thấm thía : không hề đơn thuần trong cái nhìn về cuộc sống và con người .
Cuộc sống này không chỉ sống cho riêng mình hay nó vốn là cái mình nhìn thấy trên bề nổi mà nó là phần chìm bên trong câu truyện kia. Vẻ đẹp của người đàn bà hàng chài đã đem đến cho người đọc một thông điệp, một triết lý. Đó là phải nhìn mọi việc một cách tổng lực. Đó mới là cái giá trị đích thực của đời sống này. Từ một người đàn bà nhút nhát sợ hãi người đàn bà trở nên thâm thúy làm cho hai người đành phải để người phụ nữ ấy về với mái ấm gia đình mình .
Câu chuyện kết thúc khi bức ảnh tuyệt bích được chọn in trong tấm lịch năm ấy và bức tranh còn được treo mãi trong những mái ấm gia đình sành thẩm mỹ và nghệ thuật. Điều này chứng minh và khẳng định giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật của bức tranh. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài đã đi sâu vào tiềm thức của Phùng như một thưởng thức mà mỗi khi nhìn vào bức ảnh anh lại nhớ đến nó. Với anh, khi đứng trước bức ảnh đen trắng lại thấy một màu hồng trong buổi sớm ban mai và nhìn kĩ hơn nữa lại thấy bước ra từ trong tranh là người đàn bà hàng chài lam lũ .
Như vậy nếu hiểu bức tranh thuyền và biển kia là hình ảnh của nghệ thuật và thẩm mỹ và người đàn bà hàng chài bước ra từ trong tranh là hình ảnh của cuộc sống thì nghệ thuật và thẩm mỹ và cuộc sống phải gắn liền với nhau. Nghệ thuật bắt nguồn từ đời sống thì cũng phải gắn liền với đời sống. Nghệ thuật phải luôn gắn liền với đời sống thì mới có ý nghĩa .
Với cách kiến thiết xây dựng trường hợp truyện độc lạ, mới lạ, mang ý nghĩa mày mò, phát hiện về cuộc sống, và cách trao ngòi bút cho nhân vật kể chuyện ( nhân vật Phùng ), ” Chiếc thuyền ngoài xa ” đã để lại ấn tượng sâu đậm. Thành công của Nguyễn Minh Châu là đã đem đến cho người đọc một tác phẩm đầy tính triết lý và chiêm nghiệm về cuộc sống, con người và cả nghệ thuật và thẩm mỹ. Những triết lý luôn đúng với mọi thời đại .
Nguyễn Minh Châu là một trong số những nhà văn tiên phong của thời kì thay đổi đã đi sâu mày mò thực sự đời sống, quả cảm bộc lộ những góc khuất của cuộc sống ngay trong chính sách xã hội tốt đẹp của tất cả chúng ta. Đúng như lời của nhà văn Nguyễn Minh Châu đã nói : “ Nhà văn không có quyền nhìn sự vật một cách đơn thuần, và nhà văn cần phấn đấu để đào xới thực chất con người vào những tầng sâu lịch sử vẻ vang ” .
Truyện ngắn “ Chiếc thuyền ngoài xa ” bộc lộ một bài học kinh nghiệm đúng đắn về cách nhìn nhận đời sống và con người : Mỗi người trong cõi đời, nhất là người nghệ sĩ, không hề đơn thuần, sơ lược khi nhìn nhận đời sống và con người. Cần một cách nhìn phong phú nhiều chiều, phát hiện ra thực chất thật sau vẻ đẹp bên ngoài của hiện tượng kỳ lạ. Đồng thời tác phẩm in đậm phong thái tự sự – triết lí của nhà văn Nguyễn Minh Châu .

6. Bài văn phân tích Chiếc thuyền ngoài xa mẫu số 6

    Với Nguyễn Minh Châu, nhà văn tồn tại ở đời là để nâng giấc cho những con người cùng đường, tuyệt lộ, những người bị cái ác và sự xui rủi dồn đến chân tường tuyệt vọng, để bênh vực cho những con người không có ai bênh vực. Niềm khát khao bênh vực, bảo vệ những con người bị chà đạp, đày đọa hắt hủi như thế cùng với tấm lòng thiết tha truy tìm những vẻ đẹp tiềm ẩn sâu tận đáy tâm hồn của mỗi con người, đã trở thành nguồn sáng giúp Nguyễn Minh Châu viết nên tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa, một trong những tác phẩm kiệt tác của nền văn học Việt Nam thời kỳ đổi mới.

Tác phẩm tiềm ẩn những giá trị nhân văn, những triết lý thâm thúy về đời người bằng ánh nhìn đa diện nhiều chiều của tác giả, về mối tương quan chỉ cách nhau một ranh giới thật mỏng dính là hiện thực cuộc sống và thẩm mỹ và nghệ thuật .
Nguyễn Minh Châu nổi tiếng với nhiều tác phẩm như Bến quê, Chiếc thuyền ngoài xa, Cỏ lau, … nhà văn Nguyễn Trung Thành từng ca tụng “ Nguyễn Minh Châu thuộc vào trong số những nhà văn mở đường tinh anh và năng lực ” nhất của văn học Nước Ta thời kỳ thay đổi. Suốt cuộc sống cầm bút, ông luôn trăn trở, tìm tòi cái hạt ngọc quý vẫn ẩn giấu trong tâm hồn của mỗi con người thông thường nhất .
Chiếc thuyền ngoài xa sinh ra tháng 8/1983, in trong tập Bến quê ( 1985 ), sau trở thành nhan đề chung cho tập Chiếc thuyền ngoài xa. Tác phẩm là câu truyện về chuyến công tác làm việc xa của một nhiếp ảnh tên Phùng, sau chuyến công tác làm việc ấy anh đã nhận ra những ý niệm mới mẻ và lạ mắt về nghệ thuật và thẩm mỹ, về cái đẹp và về đời người đầy những vết nham nhở, sần sùi .
” Chiếc thuyền ngoài xa ” mở màn bằng một diễn biến độc lạ và giật mình, nếu nói mạch xúc cảm và cấu tứ là cái để người ta vịn vào khám phá nội dung của một văn bản thơ, thì trường hợp truyện chính là một khởi điểm chắc như đinh để khai thác, tìm tòi những cái rực rỡ của một tác phẩm văn xuôi .
Đó là những sự kiện éo le, giật mình, khác lạ để mở ra một câu truyện dài ở phía sau, mà theo như ý của Nguyễn Minh Châu thì trường hợp truyện là “ cái tình thế mà ở đó sự sống hiện ra một cách đậm đặc, cái khoảnh khắc tiềm ẩn cả một đời người ”. Từ trường hợp truyện tính cách, số phận của nhân vật được gợi mở, cũng từ trường hợp truyện mà chủ đề cũng như những giá trị mà tác giả kiến thiết xây dựng được hé lộ một cách tinh xảo và độc lạ .
Trong chuyến công tác làm việc dài ngày, sau nhiều buổi sáng “ phục kích ” tại bãi biển thì ở đầu cuối như mong muốn cũng đã đến với thợ chụp ảnh là Phùng, một “ cảnh đắt trời cho ” đã Open ngay trước mắt mà có lẽ rằng suốt cả cuộc sống cầm máy ảnh anh chưa từng được thấy khi nào, đó là một cảnh được ví như là “ bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ ”. Phùng sướng điên người, đến mức giơ máy ảnh lên bấm “ liên thanh ” hết cả một phần tư cuốn phim .
Cảnh chiếc thuyền lưới vó cập bến, dưới cái ánh nắng “ hồng hồng ” tờ mờ hơi sương quả thực là tuyệt mỹ, khiến người ta lặng người, tim thắt chặt lại bởi cái sự “ đơn thuần và toàn bích ”. Như vậy phát hiện thứ nhất của Phùng chính là “ mày mò ra cái chân lý của sự toàn thiện, tò mò thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn ”, rằng vẻ đẹp của nghệ thuật và thẩm mỹ là đạo đức .
Nhưng những tưởng một cảnh đẹp ấy sẽ là mãi mãi không có một tỳ vết thì phát hiện thứ hai của Phùng lại có vẻ như lật ngược lại vẻ toàn mỹ, phá vỡ đi cái sự toàn bích, toàn thiện, phá vỡ đi cái “ im phăng phắc ” của một buổi sớm mai xinh xắn bình yên. Một người đàn bà thô kệch, lam lũ lững thững bước ra từ “ bức tranh mực tàu ”, một người đàn ông thô lỗ, cục súc bước theo sau kèm theo tiếng quát dọa “ giết ” thật đáng sợ .
Cảnh đấm đá bạo lực mái ấm gia đình diễn ra ngay trước mắt Phùng người đàn ông thẳng tay quất chiếc thắt lưng vào sống lưng người đàn bà, hắn ta vừa đánh điên cuồng vừa thốt những lời nguyền rủa độc địa “ Mày chết đi cho ông nhờ ! Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ ! ”. Không có một sự chống trả, người đàn bà lặng im chịu đựng trận đòn roi, không chạy trốn, có vẻ như đã chai sạn, chán chường và nhẫn nhục .
Phùng chết sững bởi chỉ mới trước đó thôi những con người ấy còn đóng một vai trong cái cảnh toàn bích, hoàn mỹ, mà trước mắt giờ đây lại là hiện thực tàn tệ, điều ấy như giáng một cái tát đau điếng vào tâm hồn của người nghệ sĩ yêu cái đẹp. Với tâm hồn lương thiện và đạo đức của một con người Phùng quăng ngay máy ảnh, định lao vào can ngăn cái cảnh khốn nạn kia, thế nhưng giật mình hơn khi đứa con trai của họ đã lao vào giằng lấy thắt lưng của người bố đánh trả để bảo vệ mẹ, lão đàn ông cho nó một cái tát như trời giáng, rồi bỏ đi .
Ôi ! Chuyện gì đang diễn ra giữa một buổi sáng thế này, Phùng bàng hoàng, Phùng sốc trước cảnh chồng đánh vợ, con đánh bố, rồi bố đánh con, thật hỗn loạn, phá nát hết cái vẻ đẹp tuyệt mĩ mà anh vừa mới nhận ra. Lúc này đây anh mới vỡ lẽ hóa ra ranh giới giữa cái vẻ đẹp toàn mỹ, toàn bích và thực sự nghiệt ngã xấu xa của đời sống chỉ cách nhau một bức màn mỏng mảnh, chúng chẳng thể chịu được sự tàn phá của hiện thực cuộc sống đầy xấu xí .
Hiện thực và nghịch lý đời sống hầu hết biểu lộ một cách rõ nét trên hình ảnh người đàn bà hàng chài, chị là hiện thân cho nỗi khốn khổ, nhọc nhằn của những người phụ nữ miền biển của nước ta sau ngày quốc gia giải phóng không lâu. Cuộc đời người phụ nữ nào phải nói là quá xấu số khi phải gánh trên sống lưng ba nỗi khổ lớn, thứ nhất là ngoại hình xấu xí, dáng dấp to lớn, “ đường nét thô kệch ”, khuôn mặt lại chằng chịt những nốt rỗ sau một trận đậu mùa thời nhỏ, nét mặt thì nhợt nhạt vì thức đêm nhiều, lại phải lao động khó khăn vất vả cả đêm .
Bà vốn xuất thân khá giả nhưng khốn nỗi vì quá xấu nên không ai lấy, bởi vậy nên việc xấu xí đã là một xấu số to lớn trong cuộc sống người phụ nữ. Sau khi lấy chồng, sinh con thì chị lại liên tục mang trên vai nỗi khổ nghèo túng, nhà đông con thuyền thì nhỏ, đời sống quá đỗi khó khăn vất vả, nhọc nhằn, đến nỗi có những ngày đằng đẵng phải ăn cả xương rồng luộc chấm muối .
Cái nghèo đã hành hạ thể xác, còn hành hạ cả về tâm hồn của người phụ nữ này khi phải lo toan bộn bề đời sống. Sống vốn đã khó khăn vất vả chị còn có nhiều con, mang nặng đẻ đau tới xấp xỉ mười đứa con tổng thể, càng đẻ, đời sống càng khó khăn vất vả càng đè nặng trên đôi vai của chị, đời sống càng thêm túng quẫn. Đó là một cái vòng luẩn quẩn không lối thoát .
Nghèo đói, đông con đã gần như làm đôi vai người đàn bà ấy sụp xuống thế nhưng chị vẫn phải liên tục chịu đựng sự vũ phu với những cơn đòn “ ban ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng ” từ người chồng. Điều ấy không những đem lại đau đớn vô hạn về thể xác mà còn gây tổn thương thâm thúy đến tâm hồn của người đàn bà làng chài, khi bị người đầu ấp tay gối hằng ngày đánh đập, chì chiết. Và hơn cả là nỗi lo ngại về sự mất niềm tin, về những sang chấn tâm ý mà những đứa con nhỏ của chị phải gánh chịu, chị sợ chúng nó bị tổn thương ám ảnh về những kỷ niệm ấy thơ tàn tệ mà bố gây ra cho mẹ chúng nó .
Phùng tận mắt chứng kiến cái cảnh khốn khổ của người phụ nữ xấu số, nhiều lần khuyên chị ly hôn để giải thoát khỏi cái gã chồng vũ phu, nhưng chị một hai không chấp thuận đồng ý. Bề ngoài chắc có nhiều người phủ nhận vì sự cố chấp của người đàn bà ấy, nhưng mấy ai hoàn toàn có thể hiểu vén lên cái bức màn nghiệt ngã, thì bao nhiêu uẩn khúc, bao nhiêu cái bất đắc dĩ mới dần lộ ra .
Trong cái khốn khổ, xấu số của một người đàn bà xấu xí ta lại bất chợt nhận ra những vẻ đẹp tâm hồn thật đáng quý, chị không muốn bỏ chồng, trước là vì đã từng chịu ơn hắn ta, lòng biết ơn chồng vì đã cứu rỗi cuộc sống chị, đã cho chị một mái ấm mái ấm gia đình mặc dầu giờ đây nó cũng sứt sẹo, chẳng mấy niềm hạnh phúc. Nếu như những người như thằng Phác, Phùng, chánh án Đẩu đều thấy lão chồng là một kẻ đáng ghét, tàn khốc, đáng bỏ thì chị lại cho rằng chồng chị là một người đáng thương cần được thông cảm, sẻ chia .
Chị nhớ về những rất lâu rồi, nhớ về những điều tốt đẹp của người chồng “ cục tính nhưng hiền lành không khi nào đánh đập tôi ”, vì trốn lính mà mái ấm gia đình đâm túng quẫn, chính cái bần hàn đã khiến chồng chị trở thành một kẻ vũ phu, cục súc. Người đàn bà khốn khổ vơ hết lỗi về mình “ giá mà tôi đẻ ít đi ”, chị nhẫn nhục chịu đựng, lại có tấm lòng bao dung vô bờ bến, nhìn và đồng cảm những nỗi khổ mà người khác gánh chịu để cảm thông, chỉ duy nhất chị không bao dung cho bản thân mình .
Người phụ nữ ấy quyết tử, nhẫn nhục cũng không chỉ vì lòng biết ơn, lòng thông cảm hay tình yêu với chồng mà trên toàn bộ là vì những đứa con thân yêu của mình. Lòng người mẹ khi nào cũng bát ngát mà thoáng rộng đến thế, chị còn phải nuôi hơn chục đứa con thơ dại, chị cần “ một người đàn ông chèo chống lúc phong ba ”. Chị mặc định “ ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn do đó phải gánh lấy cái khổ ” vì vậy họ “ phải sống cho con chứ không hề sống cho mình ”, cả cuộc sống người đàn bà làng chài có lẽ rằng chỉ có quyết tử, với chị nhìn con được ăn no cũng là niềm hạnh phúc lắm rồi, rồi cũng có những lúc mái ấm gia đình chị “ hòa thuận vui tươi ” .
Người đàn bà làng chài còn là một người có tâm lý thâm trầm thâm thúy, hiểu lý lẽ, thấu tình đời, chị thuận tiện nhận ra đời sống trong đôi mắt của Phùng và chánh án Đẩu quá ngây thơ, quá giản đơn. Chị dùng những lý lẽ rất là thuyết phục, chị mở lòng nói về đời mình để cho hai người họ hiểu được rằng tại sao chị không hề bỏ chồng, chị cũng biết khổ biết đau đớn chứ, nhưng đã vào trong cái khốn khổ ấy người ta mới phát hiện có những chuyện không thể nào làm khác .
Đó chính là nghịch lý của đời sống, phải lúc này đây nhân vật Phùng mới thông suốt được, anh nhận ra rằng không hề giải phóng con người khỏi đói nghèo, khỏi đấm đá bạo lực mái ấm gia đình chỉ bằng lòng tốt và pháp lý. Cũng nhận thức được việc không hề chỉ dùng cái nhìn phiến diện một chiều để nhìn nhận toàn thể vấn đề, mà phải dùng đôi mắt trực quan nhiều chiều để quan tâm đến và tìm hiểu và khám phá. Hơn cả là bài học kinh nghiệm rút ra rằng nghệ thuật và thẩm mỹ phải gắn liền với cuộc sống, phải đi ra từ những hiện thực khốn khổ, phải đào sâu tìm kỹ, khai thác cho được cái hạt minh châu chôn giấu trong tâm hồn mỗi một số phận con người, đó mới là làm thẩm mỹ và nghệ thuật chân chính .
Nguyễn Minh Châu, Nam Cao và Nguyễn Huy Tưởng đều là những người có nhận thức rất thâm thúy và tinh xảo về mối quan hệ giữa nghệ thuật và thẩm mỹ và cuộc sống. Nam Cao từng thốt lên rằng “ Chao ôi, thẩm mỹ và nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối ; thẩm mỹ và nghệ thuật chỉ hoàn toàn có thể là tiếng kêu đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than … ”, còn Nguyễn Huy Tưởng viết trong Vũ Như Tô rằng : “ Nghệ thuật mà không gắn liền với đời sống thì đó nó chỉ là những bông hoa ác mà thôi ” .
Nguyễn Minh Châu cũng đồng những quan điểm vậy, ông thâm thúy nhận ra rằng “ Ngọc lành có vết, việc đời đa đoan ”, làm chi đâu có cảnh toàn bích, toàn mỹ, chẳng qua ấy chỉ là bề nổi, ẩn sâu sau đó là những hiện thực phũ phàng. Mà từ đó người nghệ sĩ phải dùng một đôi mắt đa diện, đồng cảm để nhìn nhận những vẻ đẹp đạo đức và nhân văn, chớ nên chạy theo những vẻ đẹp dẫu hào nhoáng mà trống rỗng, vô hồn .

7. Bài văn phân tích Chiếc thuyền ngoài xa mẫu số 7

Nghệ thuật và hiện thực luôn có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhau, một tác phẩm chân chính muốn toả sáng phải có sự hòa quyện với vẻ đẹp của đời sống chân thực. Nhà văn Nam Cao từng nói : “ Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối ! Nghệ thuật chỉ hoàn toàn có thể là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than … ” .
Nghệ thuật là nghành của sự phát minh sáng tạo mới mẻ và lạ mắt nhưng phải gắn với con người thì mới giữ nguyên được giá trị chuẩn mực vốn có. Chiếc thuyền ngoài xa của nhà văn Nguyễn Minh Châu là một bức tranh hiện thực đầy sắc tố, ẩn sau đó tiềm ẩn cả câu truyện về số phận, cuộc sống con người. Tác giả đã nhìn đời sống bằng đôi mắt đa diện, nhiều chiều, phản ánh đúng thực chất thật sau vẻ đẹp hoà nhoáng bên ngoài của hiện tượng kỳ lạ .
Nguyễn Minh Châu quê ở xã Quỳnh Hải ( nay là Sơn Hải ), huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Năm hai mươi tuổi ông gia nhập quân đội cho đến năm 1962 thì chuyển sang con đường sáng tác văn học. Trước thập kỷ 80 ngòi bút của ông thiên về tính sử thi hào hùng, lãng mạn với những tác phẩm tiêu biểu vượt trội : Cửa sông ( tiểu thuyết, 1967 ), Những vùng trời khác nhau ( tập truyện ngắn, 1970 ), Dấu chân người lính ( tiểu thuyết, 1972 ), … Cho đến những năm 80 đổ về sau, Nguyễn Minh Châu tập trung chuyên sâu nghiên cứu và điều tra về đời sống nhân dân, những tác phẩm của ông đều lấy cảm hứng từ những yếu tố đạo đức và triết lý nhân sinh, rực rỡ với những truyện ngắn : Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành ( 1983 ), Bến quê ( 1985 ), Cỏ lau ( 1989 ), …
Chiếc thuyền ngoài xa được ông sáng tác năm 1987, kể về chuyến đi công tác làm việc của người thợ chụp ảnh và những chiêm nghiệm thâm thúy của ông về cái đẹp và cuộc sống. Có thể nói Nguyễn Minh Châu là một trong những cây bút xuất sắc, là nhà “ mở đường tinh anh ” cho nền văn học Nước Ta thời kỳ thay đổi .
Chiếc thuyền ngoài xa là tác phẩm văn học có trường hợp truyện rất là độc lạ, hấp dẫn người đọc ngay từ những câu văn tiên phong. Có thể nói trường hợp truyện chính là chiếc chìa khoá để quản lý và vận hành cả diễn biến, là điểm tựa để người đọc tò mò toàn vẹn một tác phẩm văn xuôi. Tình huống truyện chính là những sự kiện éo le, giật mình, mới lạ, … Là điểm nhấn then chốt mê hoặc người đọc, nhà văn Nguyễn Minh Châu cho rằng trường hợp truyện là “ tình thế của câu truyện, là khoảnh khắc mà trong đó sự sống hiện ra rất đậm đặc ”, sự kiện điển hình nổi bật ấy hoàn toàn có thể là bước ngoặt biến hóa nhận thức, số phận của cả một đời người .
Tình huống truyện cũng là khoảnh khắc mà ở đó nhận vật thể hiện rõ tính cách, thực chất của mình từ đó chủ đề tư tưởng của truyện được thắp sáng. Bằng kĩ năng và phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật của mình, Nguyễn Minh Châu đã kiến thiết xây dựng trường hợp truyện nhận thức đầy giật mình và tiềm ẩn những nghịch lý cuộc sống, đó chính là hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng .
Vào một buổi sáng tinh mơ, trời đầy sương mù, những hạt mưa nhỏ lác đác rơi, Phùng vẫn liên tục việc làm “ phục kích ” để tìm cho ra một bức ảnh chiếc thuyền đánh cá thu lưới khi bình minh. Người nghệ sĩ đã bỏ ra nhiều sức lực lao động nhưng chưa có một bức ảnh nào thật rực rỡ, mới lạ để in trong lịch tết năm sau. Trong lúc đang lúi húi thay phim, lúc ngẩng lên anh đã tận mắt chứng kiến một chuyện hơi lạ, một cảnh sắc đẹp ngỡ ngàng làm cho trái tim người nghệ sĩ có vẻ như rung động mãnh liệt đó là “ một chiếc thuyền lưới vó ” đang trèo thẳng đến trước mặt anh .
Cả một cuộc sống làm nghệ thuật và thẩm mỹ có lẽ rằng chưa khi nào Phùng được trông thấy một cảnh “ đắt ” trời cho như vậy, một cảnh sắc được tác giả miêu tả “ đẹp như một bức tranh mực tàu của một danh hoạ thời cổ ”. Mũi thuyền ẩn hiện, loè nhoè trong bầu sương mù trắng xoá có pha “ đôi chút màu hồng do ánh mặt trời chiếu vào ”, trên thuyền là những bóng người ngồi im phăng phắc như tượng sáp. Tất cả khung cảnh ấy đang tiến đến ngày một gần như “ cánh của con dơi ”, bức tranh hài hoà từ đường nét đến ánh sáng và mang một vẻ đẹp “ thực đơn giản và toàn bích ” .
Là một người nghệ sĩ với tâm hồn nhạy cảm, đứng trước cảnh sắc tuyệt mỹ ấy Phùng bỗng thấy hoảng sợ, trong trái tim anh “ như có cái gì bóp thắt lại ”. Hình như xúc cảm niềm hạnh phúc đang dâng trào mãnh liệt, trong khoảnh khắc trong ngần ấy người nghệ sĩ đã nhận ra cái chân – thiện – mỹ của cuộc sống ngay trước mắt mình. Cái đẹp phải chăng là đạo đức ? Chẳng cần lựa chọn hay xê dịch gì nữa, Phùng đưa mắt ảnh bấm “ liên thanh ” như sợ cảnh sắc tuyệt mỹ kia sẽ tan biến trong phút giây .
Nghịch lý cuộc sống khởi đầu từ đây, khi chiếc thuyền tiến gần vào bờ, hình ảnh một cặp vợ chồng đang rời thuyền, họ lội qua một quãng bờ phá, nước ngập tới tận đầu gối. Trong giây lát tiếng người đàn ông cất lên văng vẳng quát tháo những đứa con đang ở trên thuyền. Hình ảnh cặp vợ chồng lam lũ bước ra từ chiếc thuyền đẹp như thiên đường, người chồng cao to, thô lỗ, vẻ mặt dữ tợn, còn người đàn bà khuôn mặt thô kệch toát lên đầy sự căng thẳng mệt mỏi .
Chỉ bằng một vài câu văn miêu tả ngoại hình tác giả phần nào đã khiến cho người đọc vỡ mộng, đằng sau vẻ hào nhoáng kia của chiếc thuyền thì con người lại hiện ra chân thực, chẳng hề mang vẻ đẹp hoa mỹ nào. Nhưng nghiệt ngã hơn chính là cảnh bạo hành vợ của gã đàn ông thô bạo kia, hắn rút ra “ một chiếc thắt lưng của lính nguỵ thời xưa ”, chẳng ai nói với nhau lời nào, hắn trút cơn giận như lửa cháy dùng hết công sức của con người quật tới tất vào sống lưng người đàn bà, vừa đánh vừa thở hồng hộc, răng nghiến ken két .
Mỗi một nhát quất xuống hắn lại cất lên những câu chửi nguyền rủa bằng cái giọng “ rên rỉ, đau đớn ” : “ Mày chết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ ! ” Người đàn bà vẫn ngồi im “ cam chịu, nhẫn nhục ” không một lời van xin hay oán trách, chẳng chống trả cũng không hề chạy trốn. Sự việc xảy đến quá nhanh, quá giật mình đến nỗi nghệ sĩ Phùng không hề tin vào chuyện gì đang diễn ra trước mắt. Anh bàng hoàng, sửng sốt trong mấy phút đầu chỉ biết “ đứng há mồm ra mà nhìn ”. Thằng Phác từ đâu lao đến nhanh hơn cả mũi tên, giật lấy chiếc dây sống lưng quất vào “ tấm ngực trần vạm vỡ cháy nắng ” của cha nó .
Cảnh tượng người chồng đánh đập vợ dã man, người vợ cam chịu, đứa con đánh lại cha trái ngược trọn vẹn với vẻ đẹp của con thuyền ngư phủ. Tác giả đã vẽ nên bức tranh hiện thực đời sống ẩn sau vẻ đẹp hào nhoáng bằng một hiện thực nghiệt ngã, nếu chỉ nhìn sự vật ở bên ngoài tất cả chúng ta sẽ không hề nhìn thấu hết thực chất của nó, không hề nhìn nhận một cách tổng lực hiện tượng kỳ lạ. Vẻ đẹp của thẩm mỹ và nghệ thuật chưa đủ sức mạnh để tạo ra sự phẩm chất đạo đức, nhân cách của một con người .
“ Ngọc lành có vết, việc đời đa đoan ” hiện thực không đơn thuần, một chiều mà luôn sống sót với nhiều mảng màu trái chiều chẳng thể giải đáp. Nghịch lý không dừng lại ở đó mà liên tục được tác giả đi sâu vào khai thác trong nhân vật người đàn bà hàng chài. Người phụ nữ đã trạc ngoài bốn mươi, dáng người đặc trưng của miền biển, to lớn với những “ đường nét thô kệch ”. Vẻ ngoài xấu xí, mặt chằng chịt rỗ sau một bận lên đậu mùa, sắc mặt tái bệch đi sau một đêm dài thức trắng .
Xuất thân trong một mái ấm gia đình khá giả, nhưng vì xấu nên không ai lấy. Lúc đầu khi được chánh án Đẩu mời lên toà án, người đàn bà lúng túng, sợ sệt, tìm đến một chỗ để ngồi. Khi được chánh án khuyên bỏ chồng, bà ta lo ngại, sợ hãi vô cùng van xin toà : “ Quý toà bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó ”. Thật là kỳ lạ, một gã chồng vũ phu suốt ngày đánh đập “ ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng ” thì có gì đáng để bà ta phải lưu luyến mà không bỏ quách đi .
Một người chồng một khi dám xuống tay đánh vợ và chửi rủa như vậy, thì còn thiết tha niềm hạnh phúc gì nữa, vậy mà người đàn bà nhất định không chịu bỏ đi. Nếu chỉ nhìn vào những gì đang thấy trước mắt, thì người phụ nữ này quả thật là rất đáng trách, trách vì đã để bản thân mình chịu nỗi đau thể xác lẫn niềm tin, trách vì sự kém cỏi hèn nhát của bản thân. Thế nhưng không, cuộc sống vố dĩ chẳng phô bày ra trước mắt ta những uẩn khúc nghiệt ngã .
Đằng sau vẻ nhút nhát của người đàn bà làng chài là cả một sự quyết tử cao quý vì đàn con, vì mái ấm gia đình yên ấm, bà đồng cảm được nỗi khổ của người chồng. Qua lời kể của bà, người chồng khi còn trẻ tuy cục tính nhưng hiền lành, bà mang ơn ông vì đã cứu lấy danh dự mình, vẫn cưới dù biết bà có mang với người đàn ông khác. Hoàn cảnh đã nghèo khó, lại thêm đông con, gánh nặng cơm áo như đè nặng hết lên vai người chồng .
Những khi trời đổ giông bão cả nhà chỉ ăn “ cây xương rồng luộc chấm muối ”, người đàn bà chép miệng như đang “ nhìn suốt cả đời mình ”, bà nhận hết lỗi về mình “ giá tôi đẻ ít đi ”. Quả là một người phụ nữ đáng trân trọng dù bản thân có chịu đựng bao khổ nhục cũng chưa từng oán thán, bà luôn nhìn thấy nỗi khổ của người khác để thấy hiểu, bao dung cho lỗi lầm của họ .
Quanh năm lênh đênh trên biển – nguồn sống duy nhất của cả mái ấm gia đình từng ấy miệng ăn, người đàn bà nhẫn nhục vì thương con, chúng còn thơ dại nếu không có bàn tay chăm nom của người mẹ sẽ ra làm sao ? Liệu người đàn ông khô khan, thô bạo kia có dạy dỗ, chăm sóc, bảo ban được chúng ? Phụ nữ làng chài cần có người đàn ông chèo lái con thuyền mỗi khi trời đổ phong ba, họ sức yếu vai mềm chẳng thể một mình chống đỡ lại với bão táp ngoài biển khơi, “ ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn cho nên vì thế phải gánh lấy cái khổ ” do đó họ “ phải sống cho con chứ không hề sống cho mình ” .
Niềm niềm hạnh phúc nhỏ nhoi duy nhất của người phụ nữ là khi nhìn đàn con “ chúng nó được ăn no ”, ngay cả khi vui sướng hay niềm hạnh phúc thì cũng là vì nghĩ cho con chưa một lần nào nghĩ cho bản thân mình. Vẻ mặt người đàn bà ửng sáng lên như một nụ cười khi nghĩ đến những lúc vợ chồng con cháu sống vui tươi, hoà thuận .
Hình như tình thương con cũng như nỗi đau, sự đồng cảm về những thăng trầm của lẽ đời “ mụ ” chẳng khi nào thể hiện ra ngoài mà giấu kín trong trái tim mình. Vẻ đẹp của đàn bà hàng chài đã gợi cho ta bao tâm lý về cuộc sống, không hề nhìn vấn đề một cách phiến diện, một chiều mà phải đặt nó trong một góc nhìn tổng lực để nhìn nhận, xem xét. Nghệ thuật phải là một tấm gương phản chiếu hiện thực đấy mới là thẩm mỹ và nghệ thuật chân chính .
Nguyễn Minh Châu đã kiến thiết xây dựng được trường hợp truyện độc lạ, hình ảnh biểu trưng “ chiếc thuyền ngoài xa ” là thẩm mỹ và nghệ thuật ẩn dụ cho kiếp người đơn độc, lênh đênh trên biển lớn cuộc sống. Nghệ thuật tự sự độc lạ, người trần thuật là Phùng một nghệ sĩ dày dặn kinh nghiệm tay nghề, từng trải trên mặt trận. Ngôn ngữ truyện chân thực, giàu hình ảnh phát minh sáng tạo, mê hoặc người đọc .

    Chiếc thuyền ngoài xa là một tác phẩm văn học xuất sắc của Nguyễn Minh Châu, để lại cho chúng ta những bài học quý giá về triết lý nhân sinh của cuộc đời, biết đồng cảm, sẽ chia với những mảnh đời khốn khó. Từ tình huống truyện có ý nghĩa như một nút thắt để người đọc khám phá về sự thật cuộc đời, từ những thay đổi trong nhận thức con người, tác giả đã chỉ rõ mối liên hệ giữa nghệ thuật và hiện thực. Nhà văn cũng như thư ký của thời đại, phải có trách nhiệm tái hiện cuộc sống trong ngòi bút nghệ thuật của mình.

8. Bài văn phân tích Chiếc thuyền ngoài xa mẫu số 8

Một trong những cái tên nổi tiếng của làng văn học Nước Ta thời kỳ thay đổi chính là Nguyễn Minh Châu. Ông được coi là người ” mở đường tinh anh và kĩ năng nhất “. Trước năm 1975, ông là một cây bút sử thi lãng mạn, viết nhiều về đề tài người lính. Tuy nhiên, sau năm 1980, sáng tác của ông đi sâu vào cảm hứng đời tư thế sự với yếu tố đạo đức, và triết lý chân thực. Một trong những tác phẩm tiêu biểu vượt trội cho phong thái ấy là ” Chiếc thuyền ngoài xa ” .
Truyện ngắn được sinh ra năm 1983, đến năm 1987 được in trong tập truyện ngắn cùng tên. Năm 1983 là thời kỳ độc lập của quốc gia ta. Cuộc sống thời bình với muôn mặt của đời sống, đặt ra nhu yếu nhận thức lại về hiện thực và đời sống con người. Là một tác phẩm phân phối được nhu yếu ấy, ” Chiếc thuyền ngoài xa ” đã trở thành một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Nguyễn Minh Châu và tiêu biểu vượt trội cho cảm hứng đời tư thế sự, khuynh hướng chung của văn học Nước Ta thời kỳ thay đổi .
Truyện ngắn được chia thành ba phần. Phần một : từ đầu cho đến ” lưới vó biến mất “. Ở phần này, tác giả đi sâu vào kể và phân tích hai phát hiện của nhân vật Phùng. Phần hai tiếp theo đến ” … giữa phá “, câu truyện của người đàn bà hàng chài được kể tại đây. Phần ba còn lại, tác giả nói về bức ảnh được chọn vào bộ lịch năm ấy .
Trước tiên, truyện ngắn này có một trường hợp truyện rất là độc lạ. Ai cũng biết, trường hợp là yếu tố then chốt so với truyện ngắn. Nhà văn tìm được trường hợp độc lạ sẽ khiến bạn đọc hấp dẫn theo câu truyện. Tình huống chính là tình thế xảy ra câu truyện, khi nhân vật ở trong tình thế ấy sẽ thể hiện rõ nhất thực chất, tính cách, phẩm chất của con người. Tình thế cũng hoàn toàn có thể là bước ngoặt làm biến hóa số phận, nhận thức hoặc có khi thể hiện ra những cốt lõi sâu thẳm tiềm ẩn trong truyện .
Tình huống truyện của ” Chiếc thuyền ngoài xa ” là trường hợp nhận thức. Đây là một trường hợp giật mình và đầy nghịch lý. Tình huống của truyện được bộc lộ qua hai phát hiện của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng. Tình huống đã giúp Phùng nhận ra được nhiều điều về đời sống, con người và nghệ thuật và thẩm mỹ. Cuộc đời vốn tiềm ẩn nhiều xích míc, giật mình và đầy nghịch lý. Cần đến gần đời sống để tò mò sự thực bên trong và chiều sâu thực chất. Cần có cái nhìn đa diện nhiều chiều để hiểu rõ bên trong số phận và tâm hồn con người. Nghệ thuật phải luôn gắn liền với đời sống thì mới có ý nghĩa .
Đi vào phần một của truyện là một cảnh sắc vạn vật thiên nhiên đẹp thơ mộng. Phùng đã chụp được một ” cảnh đắt trời cho ” : một chiếc thuyền lòe nhòe trong sương sớm với ánh mặt trời ban mai hồng hồng. Một bức tranh mực tàu của danh họa thời cổ. Đứng trước cảnh đẹp ấy, người nghệ sĩ thấy tim mình như có gì đó ” bóp thắt vào “. Người nghệ sĩ cảm thấy tràn ngập niềm niềm hạnh phúc, anh thấy được xúc cảm trong ngần của tâm hồn, cảm nhận được chân – thiện – mĩ của cuộc sống .
Anh cảm thấy tâm hồn mình được thanh lọc trở nên trong trẻo và thanh khiết. Thông qua xúc cảm của nhân vật Phùng, tác giả đưa ra ý niệm về cái đẹp. Cái đẹp phải có công dụng thanh lọc tâm hồn, hướng con người đến cái chân – thiện – mĩ, cái đẹp là đạo đức. Nhưng để triển khai xong cho ý niệm về thẩm mỹ và nghệ thuật của mình, Nguyễn Minh Châu đã để nhân vật của mình tận mắt chứng kiến câu truyện về cuộc sống của người đàn bà hàng chài. Đó là một con người hiện thân cho sự lam lũ đói khổ .
Từ trong chiếc thuyền đẹp như mơ kia bước ra một cặp vợ chồng. Người vợ ” trạc ngoài 40 “, ” mặt rỗ “, ” thân hình to lớn thô kệch “, ” sống lưng áo bạc phếch “, ” khuôn mặt lộ rõ sự căng thẳng mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới “. Người đàn ông ” có tấm sống lưng rộng “, khuôn mặt ” độc, dữ “. Cả hai người đều là hiện thân của sự nhọc nhằn, nghèo khó của người dân hàng chài. Điểm đáng quan tâm chính là cảnh bạo hành của hai con người này .
Người chồng thì đánh đập người vợ dã man, người vợ thì cam chịu trận đòn. Một cảnh tượng nghiệt ngã trái chiều với cái cảnh đẹp như ngư phủ của con thuyền. Chính từ cảnh tượng tàn khốc ấy, tác giả đã hoàn toàn có thể gửi gắm thông điệp của mình. Đó là đời sống có nhiều nghịch lý xích míc, nếu chỉ quan sát bên ngoài hoặc ở xa thì không hề phát hiện được thực sự bên trong nó. Cái đẹp của thẩm mỹ và nghệ thuật qua ống kính của người nghệ sĩ chưa thể đủ sức mạnh để tạo ra sự đạo đức con người trong đời sống .
Nếu truyện ngắn chỉ dừng lại ở đây chắc như đinh sẽ không đủ sức hút hoàn toàn có thể để lại dư âm trong lòng người đọc. Chính do đó mà những tâm sự của người đàn bà hàng chài tại TANDTC huyện được viết ra. Sau khi tận mắt chứng kiến cảnh bạo hành dã man bên chiếc xe tăng hỏng, Phùng đã nói với chánh án Đẩu từng là chiến hữu của anh để nhờ giúp sức. Người đàn bà hàng chài đã đươc chánh án Đẩu mời đến để khuyên chị li hôn với chồng .
Nhưng rồi những lời tâm sự của chị đã khiến không chỉ hai chàng trai mà cả người đọc cũng phải ngỡ ngàng. Vẻ đẹp tâm hồn ẩn sâu bởi cái vẻ bên ngoài xấu xí của người phụ nữ ấy đã khiến chánh án Đẩu và nhân vật Phùng nhận ra được nhiều điều. Mặc dù bị đánh đập dã man ” ba ngày một trận nặng, năm ngày một trận nhẹ ” nhưng người phụ nữ vẫn quyết không bỏ chồng. Vì chị thương con, muốn đàn con được ăn no .
Vì thương chồng khó khăn vất vả mà không giúp gì được nên chịu đòn mong hoàn toàn có thể san sẻ được với chồng. Rồi chị tự nhận lỗi về mình, chị biết ơn chồng mình. Chị chắt chiu những niềm hạnh phúc nhỏ nhoi ” trên thuyền cũng có lúc vợ chồng vui tươi niềm hạnh phúc “. Vẻ đẹp của người đàn bà hàng chài đã đem đến cho người đọc một thông điệp, một triết lý. Đó là phải nhìn mọi việc một cách tổng lực. Nghệ thuật bắt nguồn từ đời sống thì cũng phải gắn liền với đời sống .
Kết thúc câu truyện, tác giả nhắc lại về bức ảnh chụp của nghệ sĩ Phùng nhằm nhấn mạnh vấn đề sức tác động ảnh hưởng của nó. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài đã đi sâu vào tiềm thức của Phùng như một thưởng thức mà mỗi khi nhìn vào bức ảnh anh lại nhớ đến nó .

    Với cách xây dựng tình huống truyện độc đáo, mới lạ, mang ý nghĩa khám phá, phát hiện về cuộc đời, và cách trao ngòi bút cho nhân vật kể chuyện (nhân vật Phùng), “Chiếc thuyền ngoài xa” đã để lại ấn tượng sâu đậm. Thành công của Nguyễn Minh Châu đã đem đến cho người đọc một tác phẩm đầy tính triết lý và chiêm nghiệm về cuộc đời, con người và cả nghệ thuật. Những triết lý luôn đúng với mọi thời đại. 

9. Bài văn phân tích Chiếc thuyền ngoài xa mẫu số 9

    Nguyễn Minh Châu (1930 – 1989), là một cây bút sử thi lãng mạn, trước năm 1975 các tác phẩm của ông chủ yếu viết nhiều về đề tài người lính. Tuy nhiên sau năm 1980, sáng tác của ông đi sâu vào cảm hứng đời tư thế sự với vấn đề đạo đức và triết lí chân thực. “Chiếc thuyền ngoài xa” là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách ấy, với ngôn từ dung dị đời thường, truyện kể lại chuyến đi thực tế của một nghệ sĩ nhiếp ảnh và những chiêm nghiệm sâu sắc của ông về nghệ thuật và cuộc đời.

Nguyễn Minh Châu đã miêu tả bức tranh vạn vật thiên nhiên kì vĩ, thơ mộng, đẹp mê lòng người. Bức tranh ấy điệu đàng lạ mắt so với những người biết yêu và chiêm ngưỡng và thưởng thức cái đẹp như Phùng. Để có một bộ lịch nghệ thuật và thẩm mỹ về thuyền và biển thật vừa lòng, trưởng phòng ý kiến đề nghị nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng đi thực tiễn chụp bổ trợ một bức ảnh với cảnh biển buổi sáng có sương mù .
Nhân chuyến đi thăm Đẩu, người bạn chiến đấu năm xưa, giờ đang là chánh án huyện, Phùng đi tới một vùng biển từng là mặt trận cũ của anh thời chống Mĩ. Đã mấy buổi sáng mà anh vẫn chưa chụp được một bức ảnh nào. Sau một tuần lễ, Phùng đã chụp được một bức ảnh tuyệt đẹp về chiếc thuyền ngoài xa : “ một chiếc thuyền lưới vó, như thể một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ ” .
Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe, bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào “ hàng loạt khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp đơn thuần và toàn bích ” đã khiến Phùng hoảng sợ và trong trái tim Phùng “ như có gì bóp thắt vào ”, trong cái tích tắc hoảng sợ ấy Phùng “ tưởng chính mình vừa tò mò thấy cái chân lí của sự toàn thiện, mày mò thấy cái không khí trong ngần của tâm hồn ” .
Cái đẹp tuyệt đỉnh công phu của ngoại cảnh đã mang lại khoảnh khắc niềm hạnh phúc tràn ngập tâm hồn Phùng, anh đã bấm máy liên tục để thu hết vẻ đẹp tuyệt đỉnh công phu của cảnh vật vào trong ống kính của mình. Tuy nhiên hiện thực lại không hề tươi đẹp đến như vậy .
Tác giả miêu tả bức tranh tuyệt vời kia đồng thời với đời sống của một mái ấm gia đình làng chài, một mái ấm gia đình nhiều đau thương. Ở đó, tác giả tập trung chuyên sâu bộc lộ nhân vật người đàn bà hàng chài mang số phận xấu số, hằng ngày chịu thảm kịch của đấm đá bạo lực mái ấm gia đình. Một người đàn bà vô danh, xấu xí nhưng bao dung, vị tha và hiểu lẽ đời thâm thúy. Một người đàn bà nổi bật cho vẻ đẹp khuất lấp của phụ nữ miền biển nói riêng và phụ nữ Nước Ta nói chung .
Người đàn bà ấy ngoài 40, cái tên cũng không có, khi tác giả gọi là “ mụ ”, khi gọi là “ chị ta ”. Người đàn bà ấy có một ông chồng chỉ biết say xỉn, chửi bới và đánh đập. Nhưng bằng tình thương yêu con cháu, chị vẫn cố gắng nỗ lực bám lấy biển, giữ lấy nhà, đùm bọc con cháu .
Chị nhẫn nhịn chịu đánh, “ 3 ngày trận nhẹ, 5 ngày trận nặng ” bởi chị hiểu rằng con thuyền giữa biển khơi cần một người đàn ông chèo chống. Tấm ảnh về chiếc thuyền thì rất đẹp, nhưng đời sống đích thực của mái ấm gia đình dân chài trên chiếc thuyền ấy chẳng có gì là đẹp. Sự nghịch lí ấy đặt ra yếu tố so với người nghệ sĩ về mối quan hệ giữa thẩm mỹ và nghệ thuật và đời sống .
Tác giả còn kiến thiết xây dựng chân dung nhân vật Phùng. Phùng là người nghệ sĩ kĩ năng, mê hồn cái đẹp và nghĩa vụ và trách nhiệm với nghề. Phùng có tấm lòng nhân hậu, thương người khi tận mắt chứng kiến và chuẩn bị sẵn sàng giúp sức người đàn bà lạ lẫm chịu bất công. Tuy không gật đầu cái xấu nhưng Phùng lại chưa đủ thâm thúy lẽ đời. Phùng từng là người lính chiến đấu giải phóng miền Nam khỏi quân xâm lược nhưng lại không thể nào giải phóng được số phận của người đàn bà xấu số .
Làm thế nào để đem lại cái phần thiện trong người đàn ông ấy ( chồng người đàn bà hàng chài ). Trong một mái ấm gia đình như mái ấm gia đình vợ chồng làng chài, những đứa trẻ như chị Phác, cậu bé Phác lớn lên và sẽ thành người như thế nào ? Những người nghệ sĩ như Phùng, những nhà quản lí xã hội như Đẩu sẽ làm gì để đời sống bớt đi những mảnh đời như vậy ? Qua câu truyện của người đàn bà, Phùng càng thấm thía : không hề đơn thuần trong cái nhìn về cuộc sống và con người .

    Chiếc thuyền ngoài xa, với việc xây dựng tình huống truyện độc đáo, mới lạ, mang ý nghĩa khám phá, và cách trao ngòi bút cho nhân vật kể chuyện (nhân vật Phùng) đã để lại ấn tượng sâu đậm. Tác phẩm đã đem đến cho người đọc những chiêm nghiệm thú vị về cuộc đời, con người và cả nghệ thuật.

9. Bài văn phân tích Chiếc thuyền ngoài xa mẫu số 9

    Nguyễn Minh Châu là nhà văn tiêu biểu, với phong cách sáng tác giàu tính biểu tượng trong nền văn học nước nhà. Những tác phẩm của ông luôn khiến người đọc phải trằn trọc, suy nghĩ rất nhiều. Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” là một câu chuyện giàu sức gợi như thế. Hình ảnh người đàn bà làng chài là hình ảnh để lại trong lòng người nhiều ám ảnh, trăn trở về cuộc sống của con người trong thời kì đổi mới.

    Chiếc thuyền ngoài xa kể về chuyến đi sáng tác của nhiếp ảnh Phùng khi đến với vùng đất biển này. Và từ chuyến đi này, anh đã nhận ra rất nhiều chiều của cuộc sống, nhiều góc khuất mà con người vẫn bỏ lỡ. Hình ảnh người đàn bà là hình ảnh khiếp anh vừa khó hiểu, vừa băn khoăn, vừa đau xót. Có thể nói người làng chài là hình ảnh biểu tượng cho cuộc sống khó khăn, chịu nhiều thiệt thòi của người phụ nữ.

Người đàn bà hiện lên trong câu truyện của nhiếp ảnh Phùng là một người đầy nhọc nhằn, lam lũ. Nguyễn Minh Châu với những nét vẽ tinh xảo đã phác họa nên một hình ảnh giàu sức gợi “ người đàn bà chạc ngoài 40, một thân hình quen thuộc của đàn và vùng biển, to lớn với những đường nét thô kệch .
Mụ rỗ mặt khuôn mặt căng thẳng mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới, tái ngắt, có vẻ như đang buồn ngủ ”. Một người phụ nữ gây ấn tượng cho người đọc ngay từ những dòng tiên phong, đầy nhọc nhằn, đầy khổ sở và đầy thương cảm. Người đàn bà ấy liên tục ám ảnh người đọc bằng chi tiết cụ thể “ tấm áo bạc phếch có miếng vá, bửa thân dưới ướt sũng ”, đã phần nào gợi lên sự chua xót, khốn cùng. Giữa cảnh biển bát ngát lại Open một con người khiến người khác phải trằn trọc như thế này .
Người đàn bà ấy còn đầy vẻ cam chịu và nhẫn nhục khi người chồng hằn học và mắng nhiếc. Đôi mắt của chị như xuyên sâu vào lòng người đọc, nó ám ảnh cho đến khi gấp trang sách lại. Ánh mắt của chị đầy thương xót, đầy ai oán và cũng đầy tình yêu thương dành cho những đứa con cho mình .
Dọc theo hình trình đi tìm cái đẹp của nhiếp ảnh Phùng, người đàn bà đã trở thành tâm điểm cho vẻ đẹp ấy. Một vẻ đẹp đầy sự khó khăn vất vả, nhọc nhằn và đau khổ. Hành động đấm đá bạo lực của người chồng khiến chị cứ câm lặng, không ai oán một lời. Và sự cam chịu ấy được lặp lại khi chị được gọi đến hầu tòa. Mặc dù “ ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng ” nhưng người phụ nữ ấy vẫn “ không hé răng một lời ” .
Hình dáng “ mụ ngồi ghé vào mép ghế và cố thu người lại ” càng khiến cho Phùng, cho Đẩu, và cho người đọc một nỗi ám ảnh khó bỏ. Tuy nhiên chỉ một lát, “ người đàn bà lại lúng túng và sợ sệt ”. Có lẽ đời sống của chị quá nặng nề, quá thê lương trong những năm qua .
Tình tiết người đàn bà vái lạy để con trai không làm điều dại khờ với bố, cũng như vái lạy quan tòa càng toát lên vẻ cam chịu, sự nhẫn nại, giàu đức hi sinh “ Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó ”. Khi đi đến tận cùng của nỗi đau, khi có một con đường giải thoát thì người đàn bà ấy vẫn lặng lẽ và cam tâm chịu đựng đau khổ ? Là vì điều gì ? Chẳng phải vì đức hi sinh của người mẹ đó sao ?
Lời tâm tình của người đàn bà về đời sống, về người chồng, về những đứa con khiến người khác vừa thương xót vừa khâm phục. Một người đàn bà yêu chồng, thương chồng mặc dầu bị chồng ngược đãi. Người đàn bà yêu con, thương con vô điều kiện kèm theo, không yên cầu bất kể điều gì .
Khi chị kể đến chi tiết cụ thể “ vui nhất là lúc được ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó đã ăn no ” thì có lẽ rằng người đọc ứa nước mắt. Những đứa con là sức mạnh để chị hoàn toàn có thể sống sót, hoàn toàn có thể sống sót và kiên cường đến giờ đây. Một người mẹ lặng lẽ hi sinh cuộc sống mình vì những đứa con, một người mẹ đã nhẫn nhục tổng thể chỉ vì miếng cơm manh áo cho con. Một người mẹ nghèo, cố chấp nhưng yêu thương con vô bờ bến. Cuộc đời của chị nhiều đau thương và nước mắt nhưng lại có biết bao nhiêu phẩm chất cao đẹp, đáng trân trọng .
Không phải ngẫu nhiên tác giả chỉ gọi nhân vật là “ người đàn bà ”, có lẽ rằng không phải chỉ một người đàn bà duy nhất, mà hoàn toàn có thể tất cả chúng ta còn phát hiện rất nhiều người đàn bà có chung cảnh ngộ ở bất kể bờ biển xinh đẹp nào. Nguyễn Minh Châu đã vẽ lên một bức chân dung khiến cho người đọc phải suy ngẫm, phải trăn trở về đời sống của rất nhiều người xung quanh tất cả chúng ta .
Và cái hình ảnh mà nhiếp ảnh Phùng chụp được cũng như những gì anh nghĩ về người đàn bà này là triết lí, một triết lí cho cái nhìn nhận đa chiều về đời sống này. Tấm sống lưng bạc phếch, ướt sũng của người đàn bà này có lẽ rằng còn ảm ánh rất nhiều người nữa .
Người đàn bà đó chính là nghệ thuật và thẩm mỹ của Nguyễn Minh Châu, cũng như tác giả đã dùng cái tâm để vẽ lên hình ảnh đó. Hình ảnh người đàn bà làng chài trong truyện ngắn “ Chiếc thuyền ngoài xa ” đã gửi gắm nhiều thông điệp đến người đọc về đời sống, phẩm chất tốt đẹp của những người phụ nữ .

10. Bài văn phân tích Chiếc thuyền ngoài xa mẫu số 10

Nguyễn Minh Châu ( 1930 – 1989 ) là nhà văn quân đội. Ông là một trong những cây bút tiên phong của nền văn học Nước Ta thời kì thay đổi ( cuối thế kỉ XX ). Những tập truyện ngắn : “ Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành ”, “ Bến quê ”, “ Chiếc thuyền ngoài xa ”, “ Cỏ lau ”, … đã biểu lộ sự tinh anh và năng lực nghệ thuật và thẩm mỹ rực rỡ, im đậm phong thái tự sự – triết lí của Nguyễn Minh Châu .
Truyện ngắn “ Chiếc thuyền ngoài xa ” được tác giả viết vào năm 1983, xuất bản năm 1987. Nhà nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng, chánh án Đẩu, người đàn bà thuyền chài mặt rỗ và thằng bé Phác là những nhân vật được tác giả khắc hoạ khá tinh tế, để lại cho người đọc bao ấn tượng, bao ám ảnh về sắc tố lãng mạn của nghệ thuật và thẩm mỹ và thực sự trần trụi của đời thường .
Cảnh biển buổi sáng có sương mù mà anh “ phục kích ” mấy buổi sáng vẫn chưa tìm ra. Anh háo hức muốn thu vào tờ lịch tháng bảy năm sau cảnh thuyền đánh cá thu lưới vào lúc bình minh thì sáng nay anh đã gặp “ hên ” một cảnh “ trời cho ”, có lẽ rằng suốt một đời cầm mấy chưa khi nào dám mơ tưởng đến .
Đó là cảnh “ thuyền in một nét mơ hồ loè nhoè vào bầu sương mù màu trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Và bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hướng mặt vào bờ. Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới và tấm lưới nằm giữa hai chiếc gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi … ” .
Trong ánh mắt của người nghệ sĩ, Phùng cảm thấy trước mặt mình là “ một bức tranh mực tầu của một danh hoạ thời cổ ”. Bao mĩ cảm đã dâng lên dào dạt trong lòng, anh xúc động “ bồn chồn ”, và trái tim của anh “ như có cái gì bóp thắt vào ”. Đối diện với bức tranh “ thật đẹp và toàn bích ” ấy, nghệ sĩ Phùng cảm thấy vô cùng niềm hạnh phúc, anh mới thấm thía “ bản thân trong cái đẹp chính là đạo đức ” như ai đó lần đầu đã phát hiện ra ; trong khoảng thời gian ngắn hoảng sợ đó, anh “ tưởng chính mình vừa mày mò thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn ”. Cái đẹp và thẩm mỹ và nghệ thuật đã thanh lọc tâm hồn người, làm cho hồn người trở nên thánh thiện .
Và khi đã chạm tới gấu áo của vị thần thẩm mỹ và nghệ thuật, Phùng đã bấm “ liên thanh ” một hồi hết một phần tư cuộn phim, thu vào chiếc Pra-ti-ca. Cái khoảnh khắc ấy so với anh là vô cùng niềm hạnh phúc, và anh đã “ ngộ ” ra – “ niềm hạnh phúc tràn ngập tâm hồn mình do cái đẹp tuyệt đỉnh công phu của ngoại cảnh vừa mang lại ” .
Có một điều mà bạn đọc cần chú ý quan tâm, đó là nơi nhà nhiếp ảnh ngồi bấm máy. Chẳng phải Lầu Hoàng Hạc, chẳng phải là một chốn Bồng Lai mà chỉ là một bãi biển còn đầy tàn tích cuộc chiến tranh với bao xác xe tăng, xe rà phá mìn của công binh Mỹ thua chạy bỏ lại. Phùng ngồi bấm máy phải “ rúc vào bên bánh xích của một chiếc xe tăng để tránh mưa ” .
Chi tiết này rất quan trọng, nó cho thấy cảnh biển mù sương và con thuyền trong bình minh tuy có đẹp, nhưng cái đẹp ấy chưa toàn vẹn. Vết thương cuộc chiến tranh còn in hằn trên bãi biển và trong lòng ngư dân. Chỉ vì Phùng, với tâm hồn lãng mạn của người nghệ sĩ, anh mới thi vị hóa, thần tiên hoá hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa, để rồi sau đó, anh sẽ bị hẫng .
Một cảnh đời ngang trái, quá phũ phàng và vô cùng hung tàn đã diễn ra khi chiếc thuyền “ đâm thẳng ” vào bờ, vào ngay trước chỗ nhà nhiếp ảnh đứng. Phùng không chỉ nhìn thấy, được tận mắt chứng kiến mà còn được tham gia vào những chuyện trớ trêu, đau lòng .
Còn đâu nữa cái màu trắng, màu hồng của bức tranh “ toàn bích ” khi một người đàn ông và một người đàn bà rời thuyền lội qua một quãng bờ phá đi lên bãi cát. Một lời nói chõ như quát cất lên : “ Cứ ngồi nguyên đấy, động đậy tao giết cả mày đi giờ đây ”. Người đàn bà ngoài bốn mươi tuổi, to lớn, thô kệch, rỗ mặt, stress, tái ngắt …
Người đàn ông đi sau “ sống lưng rộng và cong như sống lưng một chiếc thuyền ; mái tóc tổ quạ, chân chữ bát, lông mày cháy nắng, rủ xuống ”, … Lão đàn ông “ hai con mắt đầy vẻ độc dữ khi nào cũng nhìn dán vào tấm sống lưng áo bạc phếch và rách nát, nửa thân dưới ướt sũng của người đàn bà ” .
Những gì xảy ra đã xảy ra sau đó. Bãi cát, nơi xác chiếc xe rà phá mìn đã trở thành nơi hành tội. Khi người đàn bà “ đứng lại, ngước mắt nhìn ra ngoài mặt phá chỗ chiếc thuyền đậu một thoáng ” ( hoàn toàn có thể người mẹ nhìn mấy đứa con ) thì một vấn đề diễn ra vô cùng kinh khủng ! Lão đàn ông “ trở nên hoành tráng, mặt đỏ gay ”, hắn * * * g lên như một con thú dữ. Lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng của lính ngụy rất lâu rồi, cái vũ khí thường ngày của kẻ gần như mất hết cả nhân tính, “ quật tới tấp vào sống lưng người đàn bà ”. Hắn “ vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két ” .
Lão “ trút cơn giận như lửa cháy ” vào người đàn bà tội nghiệp, đáng thương. Lão nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn : “ Mày chết đi cho ông nhờ, chúng mày chết đi cho ông nhờ ! ”. Mày và chúng mày mà lão nói đến là vợ con của lão. Thật kì khôi là người đàn bà khổ nạn ấy không kêu một tiếng, không chống trả, không trốn chạy mà “ cam chịu đầy nhẫn nhục ” .
Hình ảnh đau lòng đó đã làm cho nhà nghệ sĩ nhiếp ảnh “ kinh ngạc ”, “ đứng há mồm ra mà nhìn ” trong mấy phút. Khi Phùng vứt chiếc máy ảnh xuống đất chạy nhào tới thì có một thằng bé con khó chịu “ như một viên đạn lao tới đích đã nhắm ” lao thẳng vào cái lão đàn ông. Đứa bé với một sức mạnh ghê gớm đã giằng được chiếc thắt lưng, vung chiếc khoá sắt quật vào giữa ngực trần vạm vỡ cháy nắng có những đám lông đen loăn xoăn của lão đàn ông. Giằng không được cái dây thắt lưng da, lão ta dang thẳng cánh cho thằng bé hai tát khiến thằng bé ngã dúi xuống cát .
Tiếng gọi : “ Phác, con ơi ! ” của người mẹ tội nghiệp cất lên. Hình ảnh người đàn bà “ ôm chầm lấy thằng bé, rồi lại buông ra, chắp tay vái lấy vái để rồi lại ôm chầm lấy … ”. Và hình ảnh thằng nhỏ “ lặng lẽ đưa mấy ngón tay khẽ sờ trên khuôn mặt người mẹ ” lau đi những giọt nước mắt chứa đầy trong những nốt rỗ chằng chịt, toàn bộ đã làm cho nhà nhiếp ảnh Phùng, cho mỗi tất cả chúng ta tê tái bàng hoàng. Đứa con đến để cứu mẹ, để chặn bàn tay của con người thú .
Phùng “ ngơ ngác nhìn ” ra bờ phá khi người đàn bà buông đứa con ra, đi thật nhanh đuổi theo lão đàn ông vừa đánh mụ, rồi cả hai cùng đi về thuyền. Bãi cát hoang sơ mà bát ngát, tiếng sóng kêu ồ ồ cất lên. Bức ảnh thế sự ấy diễn ra “ như trong truyện cổ quái đản ”, chiếc thuyền vó đã biến mất, chắc đã làm cho cách nghĩ, tầm nhìn và cảm quan thẩm mỹ và nghệ thuật của nghệ sĩ Phùng biến hóa ?
Bức ảnh thế sự trần trụi ấy đã được Nguyễn Minh Châu kí hoạ, đã được nhà nhiếp ảnh Phùng mục kích và bấm máy thật giàu ý nghĩa. Nghệ thuật hướng về cái đẹp, nhưng không hề là sự lừa dối. Lãng mạn hoá cuộc sống, bôi hồng tô son hiện thực cuộc sống là không có ý nghĩa khi cuộc sống còn nhiều mồ hôi và nước mắt !
Với Phùng hoàn toàn có thể coi đây là một chuyến đi nhiều ý nghĩa : chiếc thuyền nghệ thuật và thẩm mỹ thì ở ngoài xa, ẩn hiện trong sương mù, còn thực sự cuộc sống thì lại trần trụi, ở rất gần ngay trước mắt. Qua đó, ta càng thấy rõ chân lí cuộc sống có lúc, có nơi không phải là chân lí thẩm mỹ và nghệ thuật. Nguyễn Minh Châu qua “ Chiếc thuyền ngoài xa ” đã nêu lên bài học kinh nghiệm về cái nhìn đa diện, cái nhìn tò mò trong sáng tạo nghệ thuật và thẩm mỹ so với nhà nghệ sĩ chân chính giàu bản lĩnh .
Câu chuyện người đàn bà làng chài ở trụ sở toà án huyện đã lí giải cho Phùng và Đẩu, đã giúp tất cả chúng ta hiểu rõ thực sự trần trụi trước mọi bi kịch bạo hành trong mái ấm gia đình, hiểu sâu hơn tấm lòng và tâm lí của người phụ nữ trong nỗi éo le cuộc sống .
Người đàn bà mặt rỗ lúc đầu chỉ dám ngồi ở góc tường, khi được Đẩu mời, mụ mới “ rón rén ” đến ngồi vào mép chiếc ghế và cố thu người lại. Khi nghe vị Chánh án nói, mụ ngước lên nhìn rồi lại “ cúi mặt xuống ”. Có lẽ lần đầu đến cơ quan nhà nước, mụ mới sợ như vậy. Mụ chắp tay vái lia lịa Đẩu và xưng là con : “ Con lạy quý toà … ”. Mụ nhấp nhổm xoay mình như bị kiến đốt ! Nghe mụ van xin mà xót xa : “ Quý toà bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó … ” .
Sống với một kẻ vũ phu, “ ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng ” thế mà mụ vẫn van xin quý toà “ đừng bắt con bỏ nó ”. Chánh án Đẩu làm thế nào hiểu được nỗi éo le đó. Nhà nhiếp ảnh Phùng thì cảm thấy “ ngột ngạt quá ! ”. Khi nghe vị chánh án gọi bằng bà, và nói rõ chủ trương của toà án là lôi kéo hoà thuận, chị ta “ ngơ ngác ” nhìn Đẩu, nhìn Phùng, chị ta biến hóa cách xưng hô, tự xưng là chị, gọi Đẩu và Phùng là chú rất khẩn thiết, rất chân thành .
Mụ kể về thời con gái của mình, mụ tâm sự về chuyện lấy chồng của mình : mặt rỗ, xấu gái, không ai lấy, rồi có mang với anh con trai … “ lão chồng tôi khi ấy là một anh con trai cục tính nhưng hiền lành lắm, không khi nào đánh đập tôi ”. Mụ kể chuyện từ ngày cách mạng về đỡ khổ, chứ trước đây những lần động biển, vợ chồng con cháu toàn ăn xương rồng luộc chấm muối suốt hàng tháng trời. Chị ta than vãn gia cảnh nghèo, thuyền quá nhỏ …
Đàn bà ở thuyền đẻ nhiều quá ; đàn ông ở thuyền hoặc uống rượu hoặc đánh vợ, bất kể khi nào, hễ thấy khổ quá là xách vợ ra đánh. Chị ta cho biết nỗi vẫt vả của người đàn bà trên một chiếc thuyền không có đàn ông, nhất là những khi biển động sóng gió để chèo chống .
“ Ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn, do đó phải gánh lấy cái khổ. Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không hề sống cho mình như ở trên đất được … ”. Chị cho biết chồng chị ngày trước cũng trốn đi lính nguỵ. Chị cũng có niềm vui là khi vợ chồng con cháu “ sống hoà thuận vui tươi ”, “ vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con được ăn no ”, v.v …
Sự nhẫn nhục, đức hi sinh của người đàn bà mặt rỗ thật bát ngát. Chị ta cam chịu khi bị chồng đánh. Chị ta chỉ xin chồng đừng đánh mình trước mặt đàn con. Chị ta sợ đứa con trai tên là Phác làm điều gì dại khờ so với bố nó nên phải gửi nó lên rừng ở với ông ngoại. Chị ta đã khóc khi nghe Phùng nhắc đến tên thằng Phác .
Chỉ qua những lời giãi bày chân thực đó, ta mới hoàn toàn có thể hiểu được nỗi khổ, sự cam chịu nhẫn nhục, đức hi sinh thầm lặng, tình thương con bát ngát của người đàn bà làng chài đáng thương ; ta mới đồng cảm được cái căn nguyên sâu xa của tệ nạn bạo hành trong những mái ấm gia đình nghèo cực. Nếu hiểu vấn đề một cách đơn thuần, chỉ cần nhu yếu, chỉ kí quyết định hành động bắt người đàn bà mặt rỗ bỏ chồng là xong. Nhưng nếu nhìn chuyện đời một cách thấu suốt, rất nhân tình, rất đời, thì ta sẽ thấy cách nghĩ, cách sống, cách xử sự của người vợ, người mẹ ở trong truyện là không hề khác được .
Biết được đáy vực nông, sâu là đã khó. Biết được lòng người xấu, tốt, biết được nỗi lòng, nỗi đời, cảnh ngộ của con người đâu dễ ! Qua câu truyện người đàn bà ở toà án huyện, ta càng thấy rõ : không hề đơn thuần, dễ dãi khi nhìn người, nhìn đời, khi nhìn nhận hiện tượng kỳ lạ trong xã hội, trong đời sống. Không thể hấp tấp vội vàng hấp tấp vội vàng. Nếu thiên kiến, định kiến, duy ý chí là sai. Có lòng tốt, dự tính tốt chưa đủ. Mà phải Để ý đến, xem xét vừa có tình vừa có lí, vừa được việc vừa được người .
Truyện “ Chiếc thuyền ngoài xa ” có nhiều trường hợp rất giật mình mê hoặc. Mỗi một trường hợp Open, tính kịch của câu truyện lại được nâng cao, được khắc sâu. Nhà nhiếp ảnh Phùng lúc đầu phát hiện ra hình ảnh chiếc thuyền chài hiện ra trong sương mù và đã bấm máy “ liên thanh ” hết một phần tư cuộn phim và ngây ngất trước cái đẹp của ngoại cảnh là một trường hợp thơ mộng .
Chuyện người đàn ông chân chữ bát dùng dây thắt lưng lính nguỵ đánh mụ vợ mặt rỗ và thằng Phác đánh lại bố hắn để bảo vệ người mẹ yêu dấu là một trường hợp giật mình diễn ra trước mắt Phùng làm cho tính thảm kịch đầy nước mắt .
Chuyện lão thuyền chài lại đánh vợ, đánh bị thương Phùng – kẻ dám đến can ngăn ; chuyện chị gái cướp lấy con dao mà thằng em trai định dùng làm vũ khí để bảo vệ người mẹ tội nghiệp, đều là trường hợp cực kỳ cay đắng, kinh hoàng. Câu chuyện của người đàn bà mặt rỗ kể ở cơ quan toà án huyện … là trường hợp nói vệ sự éo le của cuộc sống, về thân phận tủi nhục đắng cay của người đàn bà nghèo, đông con ở làng chài .
Qua những trường hợp đó, nhà nghệ sĩ Phùng mới thấm thía rằng : thẩm mỹ và nghệ thuật không hề lãng mạn hoá, thi vị hoá cuộc sống khi cuộc sống còn đầy ngang trái. Chánh án Đẩu mới đồng cảm toà án không riêng gì để thực thi công lí, pháp lý mà con phải soi sáng lòng dân, tình dân. Và mỗi tất cả chúng ta mới hiểu : đời sống đã và đang diễn ra là vô cùng phức tạp, không hề đơn thuần hoặc chỉ nhìn một chiều, một phía, một cạnh .

    Tính tình huống đã làm cho truyện “Chiếc thuyền ngoài xa” vừa chân thực, vừa mang giá trị nhân bản sâu sắc. Phải chăng cuộc đời lam lũ nghèo khổ, nheo nhóc, sự tối tăm ngu dốt… là một trong những nguyên nhân gây ra nạn bạo hành đối với phụ nữ và trẻ em trong một số gia đình Việt Nam lâu nay? Phải chăng Nguyễn Minh Châu đã kín đáo nói về một căn nguyên đầy nước mắt mà thi hào Nguyễn Du đã viết trong “Văn chiêu hồn” hơn hai thế kỉ trước:

“ Đau đớn thay phận đàn bà ,
Kiếp sinh ra thế biết là tại đâu ? ”

IV. Hoàn cảnh sáng tác

” Chiếc thuyền ngoài xa ” được viết năm 1983 – khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã đi qua được 6 năm, quốc gia trở lại với đời sống đời thường. Nhiều yếu tố của đời sống văn hóa truyền thống nhân sinh mà trước đây do thực trạng cuộc chiến tranh chưa được quan tâm, nay được đặt ra. Tác phẩm nằm trong xu thế nghệ thuật và thẩm mỹ chung của văn học thời kỳ thay đổi : hướng nội, khai thác thâm thúy số phận cá thể và thân phận con người đời thường .

2. Ý nghĩa nhan đề văn bản

+ ” Chiếc thuyền ngoài xa ” trước hết là hình tượng của nghệ thuật và thẩm mỹ, đó là thứ thẩm mỹ và nghệ thuật đạt tới sự toàn mĩ và thánh thiện đến mức mà chiêm ngưỡng và thưởng thức nó, người nghệ sĩ thấy tâm hồn mình được thanh lọc .
+ Chiếc thuyền khi về gần đó lại là hiện thân của cuộc sống lam lũ, khó nhọc, thậm chí còn của những éo le, trái ngang và nghịch lí trong đời sống .
+ Chiếc thuyền nghệ thuật và thẩm mỹ thì ở ngoài xa nhưng cuộc sống thì lại rất gần. Người nghệ sĩ cần có một khoảng cách nhất định để tò mò và chiêm ngưỡng và thưởng thức vẻ đẹp đích thực của nghệ thuật và thẩm mỹ nhưng cũng cần bám sát cuộc sống để phát hiện ra những thực sự của đời sống .
+ Nhan đề là một ẩn dụ về mối quan hệ giữa cuộc sống và thẩm mỹ và nghệ thuật !

3. Tóm tắt Chiếc thuyền ngoài xa

Một nghệ sĩ nhiếp ảnh đến một vùng ven biển miền Trung để chụp một tấm ảnh về cảnh biển buổi sớm có sương để in làm bộ lịch thẩm mỹ và nghệ thuật. Tại đây, anh đã phát hiện và chụp được một cảnh tượng “ trời cho ” – đó là cảnh một chiếc thuyền ngoài xa đang ẩn hiện trong biển sớm mờ sương. Nhưng khi chiếc thuyền vào bờ, người nghệ sĩ đã tận mắt chứng kiến cảnh một gã chồng vũ phu đánh đập người vợ rất là dã man. Ba hôm sau, cảnh tượng ấy lại diễn ra, người đàn bà được mời đến tòa án nhân dân huyện. Tại đây, người nghệ sĩ lắng nghe câu truyện về cuộc sống của người đàn bà hàng chài kể lại và đó như một lời lý giải vì sao chị ta không bỏ chồng dù người chồng tàn khốc .

    * Nhận định về Chiếc thuyền ngoài xa

– ” Truyện mang lại nhiều dư âm trong lòng fan hâm mộ, khắc khoải về số phận một người đàn bà như thế, thật mỏng dính, xa vời, chấp chới như “ chiếc thuyền ngoài xa ” không biết đâu là bến bờ niềm hạnh phúc. ” ( Ngọc Huy )
– ” Những cái tưởng như thông thường, lặt vặt trong đời sống hàng ngày, dưới con mắt và ngòi bút Nguyễn Minh Châu đều trở thành những gợi ý đáng tâm lý và có tầm triết lí “. ( Nhà văn Tô Hoài )
– Nhân quyền “ giống như món trang sức đẹp đắt tiền trong tủ kính mà những đôi bàn tay lam lũ không hề chạm vào ”. ( Trích bài viết “ Chiếc thuyền ngoài xa : sự xa xỉ quyền của con người )

– “Cuộc đời vốn dĩ là nơi sản sinh ra cái đẹp của nghệ thuật nhưng không phải bao giờ cuộc đời cũng là nghệ thuật, và rằng con người ta cần có một khoảng cách để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nghệ thuật nhưng nếu muốn khám phá những bí ẩn bên trong thân phận con người và cuộc đời thì phải tiếp cận với cuộc đời, đi vào bên trong cuộc đời và sống cùng cuộc đời” (Lê Ngọc Chương – “Chiếc thuyền ngoài xa, một ẩn dụ của Nguyễn Minh Châu”)

4. Ý nghĩa nhân đạo của truyện Chiếc thuyền ngoài xa

– Lên án sự bạo hành của cái ác, cái xấu, phê phán sự hung tàn, báo động về thực trạng đấm đá bạo lực trong mái ấm gia đình mà ở đó phụ nữ và trẻ nhỏ là nạn nhân của đói nghèo và vũ phu .
– Như một hồi chuông gióng, mong ước toàn bộ trẻ nhỏ trên quốc gia này đều được sống trong tình yêu thương bình yên .
– Niềm xót thương về gánh nặng mưu sinh, giam hãm con người trong cảnh tăm tối, đói khổ, bấp bênh ; nỗi day dứt về việc con người phải đồng ý những nghịch lí không đáng có về đời sống .
– Cái nhìn ấm cúng niềm tin yêu, sự trân trọng của nhà văn trước vẻ đẹp của tình mẫu tử, sự can đảm và mạnh mẽ bao dung của người phụ nữ .

5. Phong cách sáng tác của Nguyễn Minh Châu

   Nguyễn Minh Châu luôn khẳng định bản sắc cá nhân nghệ sĩ bằng nét phong cách kết hợp hài hòa triết lí cuộc đời với trữ tình lãng mạn. Xây dựng hình tường nhân vật trong mối quan hệ đa chiều, phức tạp nhưng lại hòa hợp và thống nhất. Từ đó đề cao những giá trị nhân văn.

7. Sơ đồ tư duy phân tích tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa

>>> Tham khảo ngay sơ đồ tư duy Chiếc thuyền ngoài xa – hệ thống kiến thức về truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa ngắn gọn, dễ hiểu nhất.

Tổng kết phân tích truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa

   Trên đây là gợi ý cách làm cùng các bài văn mẫu chọn lọc hay phân tích Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu mà Đọc tài liệu biên soạn và tổng hợp. Ngoài ra, các bạn có thể tìm đọc thêm nhiều bài văn mẫu 12 khác theo chương trình học Ngữ Văn 12 tại doctailieu.com.

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức