Phân tích & mở rộng khổ thơ thứ nhất trong bài thơ Nói với con

“ Cha là bóng mát giữa đời
Cha là điểm tựa bên đời của con ”
( Ca dao )

Thật vậy! Trên cuộc đời này không chỉ có mẹ mà cha còn là người quan tâm, yêu thương chúng ta nhất. Có lẽ vì thế mà tình phụ tử đã trở thành một trong những đề tài bất hủ được nhiều nhà văn chọn viết. Trong đó ta phải nói đến tác phẩm Nói với con của Y Phương, nhà thơ dân tộc Tày, các tác phẩm của ông thường mang âm hưởng của người miền núi. Bài thơ được ông sáng tác để tặng riêng cho con gái mình. Qua đó, ta càng cảm nhận rõ ràng hơn tình cảm gia đình, tình yêu quê hương, đất nước của nhà thơ. Hãy đến với tác phẩm để cảm nhận được nhưng điều ấy từ lời cha dạy con của Y Phương.

Mở đầu bài thơ là những lời tâm tình với con, Y Phương đã gợi về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người :
“ Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm lời nói
Hai bước tới tiếng cười ”

Điệp ngữ “chân” và “bước” đã gợi ra sự bỡ ngỡ của đứa trẻ với những bước chân chập chững tập đi.Những bước chân đầu đời con đã biết hướng về cha mẹ “chân trái bước tới mẹ, chân phải tới cha”. Bởi con cảm nhận được trong vòng tay cha mẹ con sẽ được nâng niu và yêu thương hết mực. Từ tăng tiến “một bước”, “hai bước” như nói về quá trình lớn khôn của con, con biết nói biết cười là niềm vui cho gia đình. Con sinh ra là người miền núi, gia đình miền núi. Sau lối nói cụ thể đó, tác giả muốn khái quát thành một điều lớn hơn, có tính chiêm nghiệm hơn: con lớn lên bằng tình yêu thương, trong sự nâng đón, vỗ về mong chờ của cha mẹ. Không khí gia đình đầm ấm thân thương ấy là một hành trang quý báu đối với cuộc đời, tâm hồn con. Là yếu tố đầu tiên hình thành nên những phẩm chất tâm hồn con người. Bởi khi con người ta lớn lên trong tình yêu thương của gia đình thì ta sẽ là những con người tốt trong tương lai. Bởi cả cuộc đời, từ khi còn thơ bé, cha mẹ đã dạy cho ta những gì tốt đẹp nhất:

“ Thuở thơ ấu no lòng bầu sữa mẹ
Khi vào đời phụ thuộc bóng cha tôi … ”
( Công cha nghĩa mẹ )
Đứa bé không chỉ lớn trong tình yêu mái ấm gia đình mà còn lớn lên cùng sự gắn bó với quê nhà, dân tộc bản địa mình .
“ Người đồng mình yêu lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng ”
Cụm từ “ người đồng mình ” hay còn gọi là người cùng làng, cùng thôn, cùng bản, nhưng cách gọi ấy nghe sao mà thân thương, thân mật quá ! Từ gọi đáp “ ơi ” làm cho tất cả chúng ta cảm nhận được lời tâm tình, lời dạy bảo nhỏ nhẹ của nhà thơ so với con mình. Động từ “ đan, cài, ken ” giúp bạn đọc phần nào tưởng tượng được những việc đơn cử của con người trên quê nhà, còn gợi đặc thù gắn bó, hòa quyện, quấn quýt của con người và quê nhà xứ sở. Hay phải chăng đó còn là nguồn cội nuôi dưỡng tâm hồn con người. Nghệ thuật nhân hóa “ cho hoa ”, “ cho những tấm lòng ”, hình ảnh thật đẹp, thật độc lạ. Rừng không chỉ cho sản vật hoa quả quý, con đường không chảy dài, dài đến những con suối buôn làng mà ở đó còn có tình cảm quê nhà đang vun đắp, nâng cánh cho tâm hồn, tham vọng của con. Con thật như mong muốn và niềm hạnh phúc khi lớn lên trong tình làng nghĩa xóm. Không những thế, đó còn là một điều tốt tôi luyện nhân cách của con bởi : “ Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài ” .
Và ở đó cha mẹ đã từng sống một cuộc sống niềm hạnh phúc cùng con :
“ Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày tiên phong đẹp nhất trên đời ”
Nơi đây cha mẹ đã sinh cơ lập nghiệp, là nơi con cất tiếng khóc chào đời. Vì vậy nơi đây cha mẹ đã đi qua là con đường của tình yêu và niềm hạnh phúc. Quê hương luôn nhận diện trong những gì thân thiện, thân thương nhất. Đó chính là một nguồn mạch yêu thương, vẫn da diết, tha thiết chảy trong huyết quản và tâm hồn con người. Cũng là lời tác giả nhắc nhở con không được quên quê nhà dù có khôn lớn đến đâu đi chăng nữa :
“ Rời tổ ấm chim tung bay xứ lạ
Gói hành trang chỉ vỏn vẹn “ nhớ nguồn ” .
( Lời cha dặn dò )

Với khổ thơ đầu tiên trong bài thơ Nói với con, bằng biện pháp nhân hóa, biện pháp tăng tiến “một bước hai bước”, các động từ “đan, cài, ken”…Y Phương đã làm bật lên tình cảm của cha dành con con, sự gắn bó mật thiết của tình yêu gia đình, sự hình thành nhân cách một con người qua mọi thứ xung quanh. Đồng thời nhà thơ còn nhắc nhở con luôn phải sống với hai chữ “nhớ nguồn” cũng “cha mẹ luôn nhớ về ngày cưới”. Có sống như vậy thì dù ở đâu ta vẫn luôn được an ủi, luôn có nơi để ta trở về, đồng thời nơi nguồn cội ấy cũng là động lực cho ta vững bước trong đời.

Tóm lại, với cách nới, cách gieo vần và nhịp điệu nhẹ nhàng như những lời tâm tình, khổ thơ đầu tuy giản dị nhưng lại có sức ảnh hướng đến người đọc sâu sắc. Nhà thơ qua đó muốn dạy lại cho con những bài học làm người, trở thành người có ích cho xã hội, sống trọn vẹn một kiếp người, ông cũng muốn con mình tự hào về những điều bình dị nhất để luôn nhìn đời bằng đôi mắt lạc quan. Vậy nên qua đó ta còn thấy cả những suy tư tình cảm mà bất kỳ người làm cha làm mẹ nào cũng muốn con mình sau này nên người luôn trở thành những công dân tốt cả. Cũng giống như câu ca dao này đã mang tới thông điệp đó vậy:

“ Con ơi muốn nên thân người
Lắng tai nghe lấy những lời mẹ cha. ”
Viết bởi Thể Hồng

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức