Phân tích hình tượng sông Đà trong Người lái đò sông Đà

Hướng dẫn phân tích hình tượng sông Đà, lập dàn ý cụ thể và tìm hiểu thêm một số ít bài văn hay phân tích hình tượng con sông Đà trong tác phẩm Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân .

Tài liệu hướng dẫn phân tích hình tượng sông Đà do Đọc Tài Liệu biên soạn gồm gợi ý cách làm chi tiết và tuyển chọn những bài văn mẫu hay phân tích hình tượng con sông Đà trong tác phẩm Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân.

Hướng dẫn phân tích hình tượng sông Đà trong Người lái đò sông Đà

Đề bài: Phân tích hình tượng con sông Đà trong tác phẩm Người lái đò sông Đà (Nguyễn Tuân).

1. Phân tích đề

– Yêu cầu đề bài : phân tích hình tượng con sông Đà .

– Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : các câu, từ ngữ, chi tiết tiêu biểu trong tác phẩm Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân.

– Phương pháp lập luận chính : Phân tích .

2. Hệ thống vấn đề

– Luận điểm 1: Hình ảnh con sông Đà hung bạo ở thượng nguồn.

– Luận điểm 2: Hình ảnh sông Đà trữ tình ở hạ lưu.

3. Lập dàn ý chi tiết cụ thể

Trước khi làm bài, những em hoàn toàn có thể tìm hiểu thêm dàn ý phân tích hình tượng sông Đà trong Người lái đò sông Đà để nắm được cách làm và những ý chính cần tiến hành .

a) Mở bài

– Giới thiệu sơ lược về tác giả và tác phẩm :+ Nguyễn Tuân ( 1910 – 1987 ) là tác giả yêu cái đẹp, suốt đời đi tìm cái đẹp, có phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật độc lạ : uyên bác, tài hoa .

+ “Người lái đò sông Đà” (1960) là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách của Nguyễn Tuân.

– Giới thiệu hình tượng con sông Đà : Hình tượng con sông Đà chính là thứ vàng mười của vạn vật thiên nhiên mà Nguyễn Tuân tìm kiếm .

b) Thân bài: Phân tích hình tượng con sông Đà

* Hình ảnh con sông Đà hung bạo ở thượng nguồn

– Hướng chảy của sông Đà cho thấy đó là một dòng sông đầy đậm chất ngầu “ Chúng thủy giai đông … ” .- Bờ sông dựng vách thành : lòng sông hẹp, “ bờ sông dựng vách thành ”, “ đúng ngọ mới có mặt trời ”, chỗ “ vách đá … như một cái yết hầu ”, ” con hổ con nai hoàn toàn có thể vọt qua sông ” …- ” Ngồi trong khoang đò qua quãng ấy … cảm thấy mình như đứng ở hè một cái ngõ mà ngóng vọng lên một khung cửa sổ nào trên cái tầng nhà thứ mấy nên vừa tắt phụt đèn điện ” -> hình ảnh so sánh mới lạ đến giật mình diễn đạt cái hẹp của lòng sông .- Ở mặt ghềnh Hát Loóng : “ nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm ” một cách hỗn độn, khi nào cũng như “ đòi nợ suýt ” những người lái đó .-> Sông Đà như đang náo động, gào thét muôn vạn âm thanh, cuồng nộ, dữ dằn như lúc nào cũng muốn hủy hoại con người .- Ở Tà Mường Vát : “ có những cái hút nước giống như cái giếng bê tông ”, chúng “ thở và kêu như cửa cống cái bị sặc nước ”, thuyền qua đoạn hút nước “ giống như xe hơi … mượn cạp ngoài bờ vực ” -> Con sông Đà không khác gì loài thủy quái với những tiếng kêu ghê rợn như muốn khủng bố niềm tin và uy hiếp con người .- Trận địa thác đá được miêu tả từ xa đến gần :+ Xa : âm thanh thác đá “ còn xa lắm ” mà đã nghe tiếng thác “ réo gần mãi lại, réo to mãi lên ”, âm thanh ấy hiện lên với nhiều trạng thái khi “ oán trách ”, lúc “ van xin ”, khi “ khiêu khích ”, “ chế nhạo ” ; cách so sánh độc lạ : “ rống lên như một ngàn con trâu … cháy bùng bùng ” ( lấy lửa tả nước ) .+ Gần : Đá cũng đầy mưu mẹo : “ nhăn nhúm ”, “ méo mó ”, ” hất hàm ”, “ oai phong ”, “ bệ vệ ”, có những hành vi như “ mai phục ”, “ chặn ngang ”, “ canh ”, “ đánh tan ”, “ hủy hoại ”, sóng : “ đánh khuýp quật vu hồi ”, “ đánh giáp lá cà ”, “ đòn tỉa ” .-> Qua cái nhìn của Nguyễn Tuân, những hòn đá vô tri vô giác lại mang vẻ du côn của vạn vật thiên nhiên hoang dại và hung tàn với ba trùng vi thạch trận .+ Sự biến hóa linh động của trùng vi thạch trận : có 3 vòng, vòng 1 có 5 cửa sinh, một cửa tử ( tả ngạn ), vòng 2 có nhiều cửa tử, 1 cửa sinh ( hữu ngạn ), vòng 3 có ít cửa và 1 cửa sinh ( giữa )

• Trùng vi thạch trận thứ 1: Bọn đá đứa thì “hất hàm” đứa thì “thách thức”, “mặt nước hò la ùa vào bẻ gãy cán chèo”, sóng nước “đá trái, thúc gối vào bụng vào hông thuyền”
• Trùng vi thạch trận thứ 2: Sông nước bài binh bố trận ở khắp nơi, tăng nhiều cửa tử, cửa sinh nằm ở phía hữu ngạn
• Trùng vi thạch trận thứ 3: Sông Đà sắp đặt bên phải bên trái đều là luồng chết, luồng sống ở ngay giữa.

-> Gợi hình ảnh con sông Đà có tâm địa nham hiểm, mẹo lược, biến hóa khôn lường .=> Sông Đà mang diện mạo và tâm địa của một con thủy quái, “ dòng thác hùm beo ”, thứ quân địch số một của con người .

* Hình ảnh sông Đà trữ tình ở hạ lưu

– Khi từ tàu bay nhìn xuống :+ Sông Đà “ tuôn dài, tuôn dài như một áng tóc trữ tình … đốt nương xuân ”+ Sông Đà đổi màu theo từng mùa một cách độc lạ : mùa xuân xanh ngọc bích, mùa thu đỏ .- Khi đi rừng lâu ngày giật mình gặp lại con sông :+ Niềm vui vô hạn của tác giả khi giật mình gặp sông Đà : “ như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm ”, “ nối lại chiêm bao đứt quãng ”, “ như gặp lại cố nhân ” .+ Sông Đà quyến rũ như một cố nhân, có vẻ như đẹp như game show trẻ con tinh nghịch, có vẻ như đẹp Đường thi .- Khi đi thuyền trên sông phía hạ lưu :+ Cảnh vạn vật thiên nhiên thi vị, mơn mởn : trôi qua một nương ngô “ nhú lá non ”, con hươu thơ ngộ, “ bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử ” .+ Sông Đà như một “ người tình nhân chưa quen biết ”-> Sông Đà trữ tình như một cố nhân, một tình nhân .=> Hình tượng sông Đà vừa mang nét hung bạo lại vừa trữ tình thơ mộng. Qua hình tượng sông Đà đã bộc lộ tình cảm của Nguyễn Tuân với vạn vật thiên nhiên Tây Bắc : một tình yêu thiết tha vạn vật thiên nhiên quốc gia, lòng ngưỡng mộ, trân trọng, nâng niu tự hào về một dòng sông, một ngọn thác, một dòng chảy .

* Đặc sắc nghệ thuật

– Ngòi bút miêu tả đậm chất tài hoa uyên bác- Nghệ thuật so sánh, nhân hóa, …- Lối so sánh liên tưởng độc lạ- Vận dụng tri thức của nhiều nghành khác nhau

– Ngôn ngữ giàu có, tinh tế hiện đại, giàu cảm xúc, đậm chất tạo hình, rất sắc sảo.

c) Kết bài

– Khái quát lại giá trị của hình tượng con sông Đà trong tác phẩm .- Cảm nhận của em về hình tượng sông Đà .

4. Sơ đồ tư duy phân tích hình tượng sông Đà

Một số bài văn đạt điểm cao phân tích hình tượng sông Đà

Phân tích sông Đà bài số 1:

     Người lái đò sông Đà là một trong những tùy bút xuất sắc nhất trong tập tùy bút “Sông Đà” của Nguyễn Tuân, tập tuỳ bút cũng đánh dấu sự chuyển biến trong tư tưởng, tình cảm của Nguyễn Tuân so với giai đoạn trước cách mạng. Trong Người lái đò sông Đà không chỉ nổi bật hình ảnh của người lao động kiên cường dũng cảm mà còn nổi bật một thiên nhiên đẹp đẽ, mang trong mình hai vẻ đẹp đối lập là vẻ đẹp hung bạo và vẻ đẹp trữ tình. Hai vẻ đẹp này hòa quyện, tạo nên bức tranh hoàn chỉnh cho dòng sông.

Trước hết về lai lịch của dòng sông, theo như Nguyễn Tuân, dòng sông khai sinh ở huyện Cảnh Đông – Vân Nam – Trung Quốc, sau đó ra nhập quốc tịch Nước Ta và cứ thể trưởng thành mãi lên. Những chữ như khai sinh, quốc tịch, … đã biến dòng chảy của con sông trở nên dòng đời, số phận và sinh thể sống .Trước hết dòng sông mang vẻ đẹp hung bạo, kinh hoàng, bởi trước khi nhập quốc tịch Nước Ta nó đã chảy qua một vùng núi ác của Trung Quốc. Diện mạo của dòng sông rất là dữ dằn : đá bờ sông dựng đứng “ vách đá thành chẹt lòng Sông Đà như một cái yết hầu ”. Hình ảnh so sánh lạ đã tái hiện được sự thu hẹp bất thần giật mình của dòng sông, tích hợp với kĩ thuật miêu tả tỉ mỉ : “ mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới có mặt trời ” cho thấy quang cảnh vừa hùng vĩ, vừa âm u, rợn ngợp. Cùng với đó là trường liên tưởng độc lạ và lạ, Nguyễn Tuân đã gợi ra cái lạnh lẽo từ quang cảnh. Thông thường để tạo ra cái lạnh người ta thường liên tưởng đến mùa đông, còn Nguyễn Tuân lại liên tưởng : “ ngồi trong khoang đò qua quãng ấy, đang mùa hè mà cũng thấy lạnh, cảm thấy mình như đứng ở hè một cái ngõ mà ngóng vọng lên một khung cửa sổ nào trên cái tầng nhà thứ mấy nào vừa tắt phụt đèn điện ”. Cái này này thấm sâu vào da thịt, khiến người ta phải run rẩy vì sợ hãi .Cái kinh hoàng, nguy khốn của dòng sông còn được nhà văn tạo hình ở đoạn mặt ghềnh Hát Loóng. Bằng kiến thức và kỹ năng địa lí sâu rộng, với vốn ngôn từ đa dạng chủng loại, Nguyễn Tuân đã tái hiện thành công xuất sắc vẻ đẹp hung bạo của dòng sông : “ Lại như quãng mặt ghềnh Hát Loóng, dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như khi nào cũng đòi nợ xuýt bất kỳ người lái đò Sông Đà nào tóm được qua đấy. Quãng này mà khinh suất tay lái thì cũng dễ lật ngửa bụng thuyền ra ”. Câu văn trải dài, chia làm nhiều vế ngắn, có sự trùng điệp về cấu trúc tạo nên nhịp nhanh, mạnh, gấp gáp để miêu tả phản ứng dây chuyền sản xuất giữa sóng, gió, nước và đá, tiềm ẩn đầy sự gian truân .Sự nguy khốn còn bộc lộ qua những cái hút nước trên sông. Âm thanh ghê rợn, “ ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào ”, âm thanh vừa kinh hoàng, vừa kì quặc, nó có vẻ như được phát ra từ cổ họng một con quái vật. Về hình ảnh tác giả đặc tả những “ đàn quạ bay lừ lừ trên những cái hút nước ” gợi ra điềm gở, sự chết chóc. Tài hoa nhất là khi Nguyễn Tuân đẩy trường liên tưởng đến số lượng giới hạn xa nhất, khi tác giả vẽ ra cảnh một anh bạn quay phim bạo gan ngồi vào thuyền thúng để thả mình vào những cái hút nước ấy : “ ngồi vào một cái thuyền thúng tròn vành rồi cho cả thuyền cả mình cả máy quay xuống đáy cái hút sông Đà … ” .Sau khi miêu tả diện mạo độc ác, Nguyễn Tuân liên tục đi sâu vào tâm địa của con sông. Dòng sông Đà mang tâm địa thâm độc, độc ác, và nó được Nguyễn Tuân tái hiện rõ nhất trong cách chúng bày những trùng vi thạch trận. Ở đây Nguyễn Tuân đã khai thác tối đa hiệu suất cao của biện pháp nhân hóa, để nhận ra những hòn đá kia mang tính cách, sắc diện của con người. Theo như lời miêu tả của Nguyễn Tuân, hòn đá nào cũng nhăn nhúm, méo mó và dữ dằn, chúng phối hợp với nhau tạo thành thiên la, địa võng trên sông. Trước khi vào trận chiến đã tổ chức triển khai sắp xếp trận địa, chúng chia thành ba trùng vi thạch trận liên tục nhau chứa vô vàn những cửa tử, mà mỗi trùng vi thạch trận chỉ có một cửa sinh duy nhất, cửa sinh này biến hóa khôn lường. Qua đó biểu lộ sự mưu mô, xảo quyệt của con sông với người lái đò. Bằng kiến thức và kỹ năng nhiều mẫu mã, uyên bác trên nhiều nghành nghề dịch vụ cùng với vốn ngôn từ giàu chất tạo hình, Nguyễn Tuân đã miêu tả toàn vẹn sự nguy hại, hung bạo của dòng sông, không riêng gì ở diện mạo mà còn ở cả tâm địa, tính cách .Ở thượng nguồn sông Đà mang trong mình vẻ đẹp kì vĩ, hung bạo, còn về đến hạ nguồn sông Đà lại mang một vẻ đẹp khác, có vẻ như trái chiều trọn vẹn đó là vẻ đẹp trữ tình, lãng mạn. Và ở trên phương diện này Nguyễn Tuân nhìn nhận sông Đà như một món quà vô giá mà vạn vật thiên nhiên ban tặng cho đất trời Tây Bắc .Để cảm nhận được hàng loạt vẻ đẹp sông Đà tác giả đã soi ngắm nó ở nhiều góc nhìn, thời hạn khác nhau. Nhìn từ trên cao, sông Đà như một sợi dây thừng ngoằn nghèo, rất là quyến rũ, uyển chuyển. Sông Đà được ví “ tuôn dài như một áng tóc trữ tình ” dòng sông hiện lên vô cùng mĩ lệ, tựa như một người thiếu nữ kiều diễm. Đặc biệt vẻ đẹp của dòng sông lại càng điển hình nổi bật hơn khi Open sắc trắng tinh khiết của hoa ban, sắc đỏ đến nao lòng của hoa gạo cùng với làn khói mờ ảo, khiến cho dòng sông có vẻ như chảy ra từ miền cổ tích. Màu sắc của dòng sông cũng đổi khác theo mùa, mùa xuân nước xanh ngọc bích, nước chảy êm đềm. Mùa thu lại lừ lừ chín đỏ như người say vì rượu bữa, hình ảnh so sánh thật rực rỡ cho thấy dòng chảy chậm rãi trở nặng phù sa của dòng sông .Đặc biệt vẻ đẹp trữ tình của dòng sông được bộc lộ rõ nét qua cảnh ven sông. Tác giả cố ý đẩy dòng sông vào miền cổ tích, để có cảm xúc “ từ thời Lí, Trần, Lê cũng yên bình đến thế mà thôi ”. Để miêu tả cái yên bình của dòng sông tác giả đã sử dụng bút pháp lấy động tả tĩnh, chỉ có tiếng động của con cá dầm xanh tuy nhiên cũng đủ làm cho đàn hươu thơ ngộ giật mình ngơ ngác .Về đến hạ lưu dòng chảy của sông Đà trở nên hiền hòa hơn, điều đó đã được Nguyễn Tuân diễn đạt bằng một câu văn vô cùng tinh xảo : “ Thuyền tôi trôi trên sông Đà ”. Dù không miêu tả trực tiếp tuy nhiên âm điệu của câu văn đã toát lên sự nhẹ nhàng, êm ả dịu dàng, đầy duyên dáng của dòng sông .Tác giả đi sâu vào miêu tả cảnh vật ven sông để làm điển hình nổi bật cái thơ mộng, lãng mạn của cảnh vật. Ông không tham lam những cụ thể mà chỉ một vài cụ thể rất đẹp, rất rực rỡ đã làm toát lên toàn bộ cái thần thái của bức tranh, đó là những nương ngô mới nhú, đồi cỏ ranh đang độ nõn búp, … Tất cả những cụ thể đều nhẹ nhàng, thanh thoát, nhưng để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc .Bằng ngòi bút tài hoa, vốn sống đa dạng chủng loại Nguyễn Tuân đã vẽ nên bức tranh vạn vật thiên nhiên sông nước của sông Đà rất là đẹp tươi. Sông Đà hiện lên qua những trang văn của Nguyễn Tuân không chỉ thuần túy là vạn vật thiên nhiên, mà còn là một loại sản phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ vô giá. Qua đây tác giả cũng kín kẽ biểu lộ tình cảm yêu nước tha thiết và niềm mê hồn, tự hào với vạn vật thiên nhiên của quê nhà xứ sở mình .

• Hướng dẫn chi tiết soạn bài Người lái đò sông Đà

Phân tích sông Đà bài số 2:

Nguyễn Tuân là bậc thầy về ngôn từ trong nền văn học tân tiến Nước Ta. Những tác phẩm của ông viết bằng cái “ ngông ” và bằng tình yêu tha thiết. “ Người lái đò sông Đà ” là bài tùy bút lấy cảm hứng từ chuyến đi trong thực tiễn. Hình ảnh con sông Đà được nhìn qua lăng kính tâm hồn nghệ sỹ với nhiều vẻ đẹp khác nhau mang lại ấn tượng độc lạ so với người đọc. Nguyễn Tuân đã rất thành công xuất sắc khi xây dựng hình tượng sông Đà bằng vật liệu ngôn từ và tình cảm đa dạng chủng loại .Qua cái nhìn của Nguyễn Tuân, sông Đà “ lắm bệnh lắm chứng, chốc dịu dàng êm ả đấy, rồi chốc lại bẳn tính và gắt gỏng thác lũ ngay đấy ”. Có thể nói phải thật tinh xảo và khôn khéo mới hoàn toàn có thể nhận ra sự quy đổi của sông Đà như vậy .Sông Đà hiện lên là dòng sông hung bạo, lắm thác nước, ngỗ ngược, không chảy theo khuôn khổ. Vẻ đẹp hiểm trở, nguy khốn của sông Đà được tác giả viết “ đá bờ sông, dựng vách thành, mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng giờ ngọ mới có mặt trời. Có vách đá thành chẹt lòng sông đà như một cái yết hầu. Đứng bên này bờ nhẹ tay ném hòn đá qua bên kia vách. Có quãng con nai con hổ đã có lần vọt từ bờ này sang bờ kia ”. Chỉ với vài chi tiết cụ thể phác họa con sông Đà hiện lên với nhiều phức tạp, khó khăn vất vả, nguy khốn khôn lường. Tác giả đã diễn đạt cảm hứng khi đi qua đoạn sông này “ ngồi trong khoang đò qua quãng ấy, đang mùa hè mà cũng thấy lạnh, cảm thấy mình như đứng ở hè một cái ngõ mà ngóng vọng lên một khung cửa sổ nào trên cái tầng nhà thứ mất vừa vụt tắt điện ”. Một lối so sánh độc lạ, đầy táo bạo và cũng không kém phần tinh xảo. Sông Đà đẹp, nhưng đẹp vẻ đẹp hùng vĩ, hoang dại và nguy khốn .Chưa dừng lại ở đó, Nguyễn Tuân còn khiến người đọc giật mình hơn nữa khi miêu tả sự hùng vĩ, hung tàn đó “ quãng mặt ghềnh Hát Loóng, dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như khi nào cũng đòi nợ xuyết bất kỳ người lái đò nào tóm được qua quãng ấy ”. Sông Đà hiện lên như một kẻ mặc kệ hết, hoàn toàn có thể lấy đi tính mạng con người của những ai vô tình đi qua đây. Thật táo bạo, mãnh liệt và can đảm và mạnh mẽ .Khi Nguyễn Tuân miêu tả tiếng thác réo, người đọc có cảm tưởng như đang đứng trước sông Đà hùng vĩ chiêm ngưỡng và thưởng thức vẻ đẹp khó cưỡng đó “ Như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như thể khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Tiếng thác rống như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng ”. Những câu văn với giọng điệu dồn dập, gay cấn, đầy cảm hứng. Một cảnh tưởng hùng vĩ, nguy hại vô cùng. Một cách so sánh tuyệt vời hiếm thấy trong văn học. Nguyễn Tuân thực sự là bậc thầy của ngôn từ, ông thổi hồn vào những con chữ, khiến con chữ như biết nói, biết rung động .Đặc biệt hơn nữa, sông Đà hình thành ba trận chiến, người lái đò muốn vượt qua dòng chảy này thì phải vượt qua ba trận chiến hiểm trở, táo bạo này. Với giọng văn dồn dập, tác giả kéo người đọc vào cùng vượt thác với người lái đò. Trận thứ nhất “ mặt nước hò la vang dậy quanh mình, ùa vào mà bẻ gãy cán chèo. Sóng nước như thể quân liều mạng vào sát nách … ”. Sang đến trận thứ hai “ tăng thêm nhiều của tử để đánh lừa con thuyền vào, và cửa sinh lại sắp xếp lệch qua bên phía bờ hữu ngạn ”. Sang đến trận thứ ba có vẻ như ít cửa hơn nhưng lại kinh khủng và mãnh liệt hơn. Sông Đà hiện lên không khác nào một con thủy quái đang đòi nuốt chửng người lái đò và chiếc thuyền bất kể khi nào hoàn toàn có thể. Con sông chính là “ quân địch số một ” của người lái đò, với toàn bộ đặc tính nham hiểm, thâm độc nhất .Tuy nhiên bên cạnh vẻ đẹp hùng vĩ, hiểm trở, nguy khốn, sông Đà còn hiện lên thật nên thơ và trữ tình biết bao nhiêu. Qua ngòi bút tinh xảo của Nguyễn Tuân “ sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mùa khói mèo đốt nương xuân ”. Thật tài hoa và thật trữ tĩnh, một hình ảnh tuyệt đẹp hiện lên giữa rừng núi hiểm trở Tây Bắc. Đặc biệt khi tác giả miêu tả nước của dòng sông mới thật tuyệt vời và thi vị biết bao “ Mùa xuân dòng xanh ngọc bích, chứ nước sông Đà không xanh màu canh hến của sông Gâm sông Lô. Mùa thu nước sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu, lừ lừ cái màu đỏ giận giữ ở một người bất mãn tức bực gì mỗi độ thu về ”. Những từ ngữ quyến rũ, tươi đẹp đã làm nên vẻ đẹp hiếm có của một dòng sông tưởng chừng chỉ có giận dỗi và hung ác .Sông Đà có những lúc buồn mênh mang và hoang sơ đến lạ kỳ “ Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích xưa ”. Thật là một vẻ đẹp nhẹ nhàng, chân chất và tươi mới biết bao nhiêu .Qua đôi mắt người lái đò, hay là đôi mắt của tác giả sông Đà tạo nên những dòng cảm hứng thật lạ kì, thần tiên và mộng mơ quá đỗi. Có lẽ khi yêu mảnh đất này, cảm nhận nó ở mọi góc nhìn đều toát lên vẻ đẹp không phải nơi nào cũng có được. Và sông Đà cũng vậy, một vẻ đẹp khiến người đọc phải ngỡ ngàng .Gấp trang sách lại nhưng hình ảnh con sông Đà trong tùy bút “ Người lái đò sông Đà ” lại ám ảnh người đọc cho đến sau này. Một vẻ đẹp hùng vĩ, hung ác của vạn vật thiên nhiên xen kẽ sự thơ mộng, nhẹ nhàng như chốn bồng lai. Đó chính là sự thành công xuất sắc của Nguyễn Tuân .

>> Xem thêm: Phân tích tác phẩm Người lái đò sông Đà

Phân tích sông Đà bài số 3:

Bằng phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật độc lạ : uyên bác, tài hoa, không quản nhọc nhằn để cố gắng nỗ lực khai thác kho cảm xúc và liên tưởng đa dạng và phong phú, bộn bề nhằm mục đích tìm cho ra những chữ nghĩa xác đáng nhất, có năng lực lay động người đọc nhiều nhất, Nguyễn Tuân đã sáng tác được rất nhiều tác phẩm có giá trị lớn, trong đó có sông Đà, một thành quả thẩm mỹ và nghệ thuật đẹp tươi mà tác giả thu hoạch được trong chuyến đi tới vùng Tây Bắc tổ quốc xa xôi, to lớn. Ông đã tìm được cái chất vàng của vạn vật thiên nhiên cùng thứ vàng mười đã qua thử lửa được biểu lộ trong thiên tùy bút ” người lái đò Sông Đà ” mà con sông Đà với sự hung bạo, trữ tình và thơ mộng của nó đã được tác giả miêu tả thật tài hoa .Sông Đà bắt nguồn từ huyện Cảnh Đông, tỉnh Vân Nam ( Trung Quốc ), đi qua một vùng núi ác, đến gần nửa đường xin nhập quốc tịch Nước Ta. Sông có tổng số 73 con thác dữ và có tổng chiều dài là 983 km. Qua cái nhìn của Nguyễn Tuân, con sông Đà trở nên có tính cách đa dạng chủng loại, phức tạp, như một cố nhân ” lắm bệnh lắm chứng, chốc dịu dàng êm ả đấy, rồi chốc lại bẳn tính và gắt gỏng thác lũ ngay đấy ” .Sông Đà hung bạo, lắm thác nhiều ghềnh : ” Đường lên Mường Lễ bao xa – Trăm bảy cái thác, trăm ba cái ghềnh ” ( Ca dao ) và cái hung bạo ấy còn được bộc lộ qua dòng chảy ngỗ ngược của nó : ” Chúng thủy giai đông tẩu – Đà giang độc bắc lưu “, một dòng chảy riêng, không khuôn mình vào lẽ thường. Vẻ nguy hại của sông không riêng gì được biểu lộ qua thác nghềnh mà đó còn là ” đá bờ sông, dựng vách thành, mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới có mặt trời. Có vách đá thành chẹt lòng Sông Đà như một cái yết hầu. Đứng bên này bờ nhẹ tay ném hòn đá qua bên kia vách. Có quãng con nai con hổ đã có lần vọt từ bờ này sang bờ kia. Ngồi trong khoang đò qua quãng ấy, đang mùa hè mà cũng thấy lạnh, cảm thấy mình như đứng ở hè một cái ngõ mà ngóng vọng lên một khung cửa sổ nào trên cái tầng nhà thứ mấy nào vừa tắt phụt đèn điện “. Bằng nghệ thuật và thẩm mỹ so sánh độc lạ, Nguyễn Tuân đã cho thấy sự nguy hại của dòng sông, một nơi hẹp như thế mà lưu tốc dòng nước vốn nhanh giờ đây lại trở nên xiết vô cùng. Cứ thử tưởng tượng con thuyền nào mà kẹt vào cái khe ấy thì tiến không được, lùi cũng không xong chỉ chờ sóng nước và đá đập cho tan xác mà thôi .Cũng như ” quãng mặt ghềnh Hát Loóng, dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như khi nào cũng đòi nợ xuýt bất kỳ người lái đò Sông Đà nào tóm được qua quãng đấy “. Bằng cấu trúc trùng điệp, tác giả đã làm rõ sự nguy hại của con sông hung ác, chuẩn bị sẵn sàng lấy đi tính mạng con người bất kỳ tay lái nào khinh suất .Những cái hút nước ở quãng Tà Mường Vát phía dưới Sơn La lại ghê rợn hơn nữa. ” Nước ở đây thở và kêu như cửa cống cái bị sặc. Trên mặt cái hút xoáy tít đáy, cũng đang quay lừ lừ những cánh quạ đàn. Không thuyền nào dám men gần những cái hút nước ấy, thuyền nào qua cũng chèo nhanh để lướt quãng sông, giống như là xe hơi sang số ấn ga cho nhanh để vút qua một quãng đường mượn cạp ra ngoài bờ vực. Chèo nhanh và tay lái cho vững mà phóng qua cái giếng sâu, những cái giếng sâu nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào. Có những thuyền đã bị cái hút nó hút xuống, thuyền trồng ngay cây chuối ngược rồi vụt biến đi, bị dìm và đi ngầm dưới lòng sông đến mươi phút sau mới thấy tan xác ở khuỷnh sông dưới “. Thật là những cái bẫy ghê sợ, chết người !Tiếng thác réo nghe càng ghê sợ hơn ! ” Như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như thể khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Tiếng thác rống như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng “. Bằng nghệ thuật và thẩm mỹ so sánh, nhân hóa tài ba cùng những liên tưởng ” rất đắt “, Nguyễn Tuân đã cho thấy một cảnh tượng thác nước hùng vĩ, nguy khốn vô cùng. Lần tiên phong trong thơ văn có người lại dùng lửa để miêu tả nước, hai nguyên tố có sức diệt trừ rất lớn lại luôn tương khắc và chế ngự với nhau, có nước thì không có lửa, ngược lại, có lửa thì không có nước. Vậy mà Nguyễn Tuân đã làm được điều đó. Ông quả là một nghệ sĩ bậc thầy !Phối hợp với sóng nước với tiếng thác ầm ầm là ” sóng bọt đã trắng xóa cả một chân trời đá. Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông. Mặt hòn đá nào trông cũng ngỗ ngược, hòn nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này “. Sông Đà đã giao việc cho mỗi hòn, để chúng phối hợp lại thành ba trùng vi nguy hại :Trùng vi thứ nhất : Sông Đà bày ra năm cửa trận, có bốn cửa tử, một cửa sinh, cửa sinh nằm lập lờ phía tả ngạn sông. Hàng tiền vệ, có hai hòn canh một cửa đá trông như thể sơ hở, thực ra chúng đóng vai trò dụ chiếc thuyền vào tuyến giữa. Ở trùng vi thứ nhất này sóng nước đóng vai trò chính để tàn phá chiếc thuyền. Vừa vào trận địa, chúng tiến công chiếc thuyền tới tấp : ” Mặt nước hò la vang dậy quanh mình, ùa vào mà bẻ gãy cán chèo võ khí trên cánh tay mình. Sóng nước như thể quân liều mạng vào sát nách mà đá trái mà thúc gối vào bụng và hông thuyền. Có lúc chúng đội cả thuyền lên. Nước bám lấy thuyền như đô vật túm thắt lưng ông đò đòi lật ngửa mình ra giữa trận nước vang trời thanh la bão nạt. Sóng thác đã đánh đến miếng đòn hiểm độc nhất, cả cái luồng nước vô sở bất chí ấy bóp chặt lấy hạ bộ người lái đò ” .Vượt qua trùng vây thứ nhất, ông lái đò phải đương đầu với trùng vây thứ hai : ” Tăng thêm nhiều cửa tử để đánh lừa con thuyền vào, và cửa sinh lại sắp xếp lệch qua phía bờ hữu ngạn. Dòng thác hùm beo hồng hộc tế mạnh trên sông đá đánh khuýp quật vu hồi chiếc thuyền “. Tại trận chiến đánh giáp lá cà này, chúng quyết sinh quyết tử với ông lái đò. Khi chiếc thuyền đã vượt qua, bọn sóng nước cửa tử ” vẫn không ngớt khiêu khích, mặc dầu cái thằng đá tướng đứng chiến ở cửa vào đã tiu nghỉu cái mặt xanh lè tuyệt vọng “. Đúng là bọn đá sóng nước hiểm độc !Đến trùng vi thứ ba : Ít cửa hơn, bên phải bên trái đều là luồng chết cả. Cái luồng sống ở chặng ba này lại ở ngay giữa bọn đá hậu vệ của con thác. Tại đây những boong-ke chìm và pháo đài trang nghiêm đá nổi ở đầu chân thác phải đánh tan cái thuyền. Làm ta liên tưởng đến một trận đấu bóng kinh khủng. Chiếc thuyền như một cầu thủ phải phóng thẳng, chọc thủng cửa giữa, vút, vút, cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng, và như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên được vừa tự động hóa lái được lượn được, tiến về phía khung thành và sau cuối đã hết thác. Trận bóng đã thắng lợi về phe người lái đò tài ba với ” tay lái ra hoa ” .Qua đó, ta thấy con Sông Đà như một loài thủy quái, hung hăng, bạo ngược biết bày thạch trận, thủy trận hòng hủy hoại thuyền bè trên dòng nước của nó, một thứ vạn vật thiên nhiên Tây Bắc với ” diện mạo và tâm địa một thứ quân địch số một “. Con sông mà ” hằng năm và đời đời kiếp kiếp làm mình làm mẩy với con người Tây Bắc và phản ứng giận dỗi vô tội vạ với người lái đò Sông Đà “. Chẳng thế mà sông Đà được gắn với câu đồng dao thần thoại Sơn Tinh Thủy Tinh ” Núi cao sông hãy còn dài – Năm năm trả thù đời đời đánh ghen ” .Sông Đà đâu chỉ lắm thác nhiều ghềnh đầy nguy hiểm cho người lái đò mà còn đậm nét thơ mộng, trữ tình : ” Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân “. Một cách so sánh tài hoa, phong tình. Nước Sông Đà còn biến hóa theo mùa, trong đó đẹp nhất là mùa xuân và mùa thu : ” Mùa xuân dòng xanh ngọc bích, chứ nước Sông Đà không xanh màu xanh canh hến của Sông Gâm Sông Lô. Mùa thu nước Sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu bữa, lừ lừ cái màu đỏ tức giận ở một người bất mãn tức bực gì mỗi độ thu về ” .Con sông Đà quyến rũ với vẻ đẹp của nắng tháng ba Đường thi ” Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu “, làm cho người đi rừng dài ngày ” vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng ” .Sông Đà còn có những quãng, những khoảng trống, những cảnh sắc đầy thơ mộng : ” Cảnh ven sông ở đây lặng tờ. Hình như từ đời Lí đời Trần đời Lê, quãng sông này cũng lặng tờ đến thế mà thôi “. Có những cảnh hoang vu, hoang sơ đến kì khôi : ” Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa “. Cảnh sông Đà còn là ” những nương ngô nhú lên những lá ngô non đầu mùa, những cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn búp. Một đàn hươu cúi đầu ngốn cỏ gianh đẫm sương đêm “. Trong lúc đang chiêm ngưỡng và thưởng thức cảnh sắc vạn vật thiên nhiên thơ mộng và tuyệt đẹp như vậy, nhà văn bỗng cảm thấy ” thèm được giật mình vì một tiếng còi xúp-lê của một chuyến xe lửa tiên phong đường tàu Phú Thọ – Yên Bái – Lai Châu “, muốn được thức tỉnh bởi sự hiện hữu của con người. Thiên nhiên tuy đẹp đấy nhưng hoang sơ, ” tịnh không một bóng người “, ” một nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa ” mà không có ai chăm nom, mà có vẻ như từ đời Lí đời Trần đời Lê, quãng sông này cũng tĩnh mịch như thế mà thôi. Thật buồn tẻ ! Từ quá khứ nhà văn quay trở lại với hiện tại và hướng tới tương lai xinh xắn. Đất đai ở đây sẽ có con người khám phá, đường xá sẽ được mở, những ngôi làng thị xã sẽ được mọc lên, khắp nơi đều đầy ắp tiếng cười nói của mọi người. Rõ ràng cảnh vật nếu không có con người thì vẫn chỉ là hoang sơ, tẻ nhạt mà thôi ! Đang mộng mơ bên cảnh sông Đà, Nguyễn Tuân có mối giao cảm kì quặc với loài vật : ” Con hươu thơ ngộ ngẩng đầu nhung khỏi ánh cỏ sương, chăm chăm nhìn tôi lừ lừ trôi trên một mũi đò. Hươu vểnh tai, nhìn tôi không chớp mắt mà như hỏi tôi bằng cái tiếng nói riêng của con vật lành : Hỡi ông khách sông Đà, có phải ông cũng vừa nghe thấy một tiếng còi sương ? “. Ở đây có vẻ như là con vật hỏi người hay chính là người đang say trong cảnh mộng mà tự hỏi mình. Cảnh sông Đà thơ mộng là thế, có những khoảng chừng lặng diệu kì khiến con người ta rơi vào cảm xúc thần tiên để rồi tiếng đập nước của ” đàn cá dầm xanh quẫy vọt lên mặt sông bụng trắng như bạc rơi thoi đuổi mất đàn hươu vụt biến ” thức tỉnh người đang mộng. Nguyễn Tuân đã dùng cái động để tả thật tài tình cái yên bình kì diệu. Trở về với thực tại, lênh đênh trên dòng nước xanh ngọc đẹp tươi, yên bình, nhà thơ có sự đồng điệu trong cảm hứng về sông Đà như Tản Đà khi trước : ” Dải sông đà bọt nước lênh bênh – Bao nhiêu cảnh bấy nhiêu tình ” của ” một người tình nhân chưa quen biết “. Con sông Đà như một sinh vật có linh hồn, dòng nước trôi lững lờ ” như nhớ thương những hòn đá thác xa xôi để lại trên thượng nguồn, như đang lắng nghe những giọng nói êm êm của người xuôi “. Con sông trở nên hiền hòa và thơ mộng, nó ” trôi những con đò mình nở chạy buồm vải nó khác hẳn những con đò đuôi én thắt mình dây cổ xưa trên dòng trên ” .Bằng tình yêu vạn vật thiên nhiên quốc gia phối hợp với ngôn từ độc lạ, tài hoa, Nguyễn Tuân đã tái hiện lên một khung cảnh Tây Bắc thật hùng vĩ mà cũng thật trữ tình, làm ta thêm tự hào về núi sông Tổ quốc nguy nga, trang trọng. Sông Đà quả là một quà Tặng Ngay vô giá của vạn vật thiên nhiên là một khu công trình thẩm mỹ và nghệ thuật tuyệt vời của bậc thầy tùy bút Nguyễn Tuân .

Một số đề liên hệ thường gặp:

Tổng kết những nội dung cần ghi nhớ

Hình ảnh con sông Đà hung bạo ở thượng nguồn.

Sông Đà mang diện mạo và tâm địa của một con thủy quái, “dòng thác hùm beo”, thứ kẻ thù số một của con người.

Xem thêm: Thực Phẩm Làm Giảm Nhiệt Miệng Nhanh Chóng

Hình ảnh sông Đà trữ tình ở hạ lưu.

Hình tượng sông Đà vừa mang nét hung bạo lại vừa trữ tình thơ mộng. Qua hình tượng sông Đà đã biểu lộ tình cảm của Nguyễn Tuân với vạn vật thiên nhiên Tây Bắc : một tình yêu thiết tha vạn vật thiên nhiên quốc gia, lòng ngưỡng mộ, trân trọng, nâng niu tự hào về một dòng sông, một ngọn thác, một dòng chảy .

Chúc những em triển khai xong tốt và đạt điểm cao với bài làm văn của mình .

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức