Đọc Tài Liệu hướng dẫn làm văn phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh với những gợi ý cách làm chi tiết, mẫu dàn ý và một số bài văn hay tham khảo.
Tóm tắt nội dung bài viết
Hướng dẫn phân tích
Đề bài: Phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Hồ Chí Minh.
Nếu để trả lời câu hỏi “Chỉ ra nét cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh”, các em học sinh có thể trả lời câu hỏi với đáp án ngắn gọn như sau:
* Nét cổ điển trong bài thơ Chiều tối – Hồ Chí Minh :- Trong bài thơ ” Chiều tối “, Nguyễn Ái Quốc đã sử dụng hình ảnh cánh chim và chòm mây để diễn đạt khoảng trống và thời hạn buổi chiều. Đó là hình ảnh rất quen thuộc trong thơ ca truyền thống lịch sử .- Ở bài ” Chiều tối “, tất cả chúng ta phát hiện một bút pháp nghệ thuật và thẩm mỹ rất quen thuộc – đó là bút pháp chấm phá, tả ít gợi nhiều. Đặc biệt tác giả dùng chữ ” hồng ” ở cuối bài thơ để miêu tả cái tối .
* Nét hiện đại trong bài thơ Chiều tối:
– Nếu như trong thơ xưa, con người thường trở nên nhỏ bé nhạt nhoà trước vạn vật thiên nhiên to lớn, thì ở bài thơ ” Chiều tối “, hình ảnh người lao động, ” cô gái xay ngô ” điển hình nổi bật lên và là hình ảnh TT của bức tranh vạn vật thiên nhiên, là linh hồn, là ánh sáng của bức tranh, chi phối hàng loạt khung cảnh nước non sơn thuỷ .- Trong bài thơ ” Chiều tối “, tất cả chúng ta nhận thấy tư tưởng, hình tượng thơ luôn có sự hoạt động khoẻ khoắn, đó là sự hoạt động từ bức tranh vạn vật thiên nhiên chuyển sang bức tranh đời sống, từ nỗi buồn đến niềm vui ấm cúng, từ tàn lụi đến sự sống .
>>> Xem thêm: Soạn bài Chiều tối – Hồ Chí Minh
Còn so với việc đây là đề bài trong tuyển tập văn mẫu 11, những em nên tìm hiểu thêm và tiến hành nội dung bài phân tích này theo những gợi ý mà Đọc tài liệu tổng hợp, biên soạn cho những em dưới đây .
1. Phân tích đề
– Yêu cầu : phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài Chiều tối .- Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : từ ngữ, cụ thể tiêu biểu vượt trội trong bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh .- Phương pháp lập luận chính : phân tích .
2. Hệ thống vấn đề
– Luận điểm 1: Vẻ đẹp cổ điển
+ Hình ảnh ước lệ và bút pháp chấm phá+ Đề tài và cấu tứ+ Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt+ Hình ảnh nhân vật trữ tình ung dung hòa hợp với vạn vật thiên nhiên, thiên hà .
– Luận điểm 2: Vẻ đẹp hiện đại
+ Hình ảnh động, ấm cúng+ Bút pháp tả thực sinh động+ Hình ảnh nhân vật trữ tình trong quan hệ với vạn vật thiên nhiên
3. Lập dàn ý chi tiết cụ thể
a) Mở bài
– Giới thiệu tác giả, tác phẩm+ Hồ Chí Minh là anh hùng dân tộc bản địa, danh nhân văn hóa quốc tế, đồng thời là một nhà thơ lớn, một nhà văn với phong thái thẩm mỹ và nghệ thuật độc lạ, vừa phong phú vừa thống nhất .
+ Bài thơ Chiều tối rút ra từ tập thơ Nhật kí trong tù, tập thơ sáng tác khi tác giả bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam trong suốt 13 tháng.
– Dẫn dắt vấn đề: Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại của Chiều tối.
b) Thân bài
* Vẻ đẹp cổ điển:
– Sự xuất hiện của những hình ảnh ước lệ quen thuộc và bút pháp chấm phá thường thấy trong thơ xưa:
+ Hình ảnh cánh chim mỏi bay về tổ và đám mây cô lẻ trôi trên khung trời .+ Không một chữ chiều, chỉ bằng hai nét chấm phá, tả ít gợi nhiều đã làm hiện lên cái hồn của cảnh vật : Cánh chim nhỏ nhoi nhẹ bay mỏi và đám mây một mình nhẹ trôi trên khung trời .+ Tác giả đã sử dụng thi pháp cổ rất phát minh sáng tạo :
- Hình ảnh ước lệ quen thuộc;
- Bút pháp chấm phá;
- Lấy điểm vẽ diện;
- Lấy động tả tĩnh;
- Lấy ánh sáng để miêu tả bóng tối (Chữ “hồng”)
-> Gợi một khung trời bát ngát, một khoảng trống yên bình vắng vẻ, cảnh đẹp mà thoáng buồn .+ Cánh chim bay mỏi như mang bóng tối phủ dần lên cảnh vật. Câu thơ mang phong vị của thơ cổ, bởi để tả cảnh chiều, thi nhân vẫn thường dùng hình ảnh cánh chim ( Nguyễn Du, Bà Huyện Thanh Quan, Lí Bạch … ) .+ Hình ảnh chòm mây trôi, lời thơ dịch khá uyển chuyển nhưng đã làm mất đi vẻ một mình trôi nổi của áng mây khi người dịch bỏ đi chữ ” cô ” và chưa biểu lộ hết được ý nghĩa của từ láy ” mạn mạn “. Câu thơ gợi nhớ đến câu thơ của Thôi Hiệu, Nguyễn Khuyến .-> Tất cả những hình ảnh ấy đã tạo nên một khoảng trống và thời hạn cảnh vật quen thuộc, thường thấy trong thơ xưa .
– Đề tài và cấu tứ:
+ Đề tài: Một trong những thi đề phổ biến của thơ xưa là: “Giai thì, mĩ cảnh” (thời gian đẹp, cảnh đẹp). Thi đề này khá phổ biến trong Nhật kí trong tù, bài Chiều tối cũng có thi đề này và cảnh trong bài thơ cũng có những nét của thơ xưa: ước lệ, chân thật, tự nhiên. Buổi chiều đến với người tha hương chân mỏi trên đường xa cũng là đề tài đã xuất hiện nhiều trong thơ xưa.
+ Cấu tứ: Đậm đà màu sắc cổ điển.
- Cảnh hoàng hôn gợi cho người đi xa nhớ về quê hương của mình là kiểu cấu tứ thường gặp trong thơ xưa.
- Nhà thơ Thôi Hiệu đời Đường nhìn thấy một làn khói sóng trên sông buổi hoàng hôn mà nhớ tới quê hương: “Quê hương khuất bóng hoàng hôn / Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai” (Hoàng Hạc Lâu).
- Không chỉ trong thơ cổ Trung Hoa mà ngay trong thơ ca Việt Nam ta cũng có thể tìm thấy những bài thơ có cấu tứ như thế như bài Chiều hôm nhớ nhà của Bà Huyện Thanh Quan:
” Chiều trời bảng lảng bóng hoàng hôn ,Tiếng ốc xa đưa vẳng trống dồn .Gác mái, ngư ông về viễn phố ,Gõ sừng, mục tử lại cô thôn .Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi ,Dặm liễu sương sa khách bước dồn .Kẻ chốn Chương Đài, người lữ thứ ,Lấy ai mà kể nỗi hàn ôn ? “
– Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt:
+ Đây là một thể thơ Đường luật đã được nhà thơ sử dụng một cách đắc địa, cô đúc, tài hoa tương thích với cấu tứ và cảm hứng của bài thơ là một lí do tạo nên sắc tố cổ điển của tác phẩm .+ Các hình ảnh thơ được biểu lộ trong một cấu trúc đăng đối :Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủChòm mây trôi nhẹ giữa tầng không .Cấu trúc đăng đối còn biểu lộ trong mối quan hệ giữa hai câu thơ đầu với hai câu thơ cuối : nếu hai câu thơ đầu miêu tả cảnh vật thì hai câu thơ cuối lại miêu tả con người .
– Hình ảnh nhân vật trữ tình giàu tình cảm với thiên nhiên, ung dung hòa hợp với thiên nhiên, vũ trụ:
+ Ánh nhìn lưu luyến trìu mến với cảnh vật vạn vật thiên nhiên của Bác .+ Giữa con người và cảnh vật có vẻ như có sự chan hòa làm một. Người xưa vẫn thường ý niệm, con người là một tiểu thiên hà, họ từ tốn tự tại trước vạn vật thiên nhiên, chan hòa với cảnh vật. Bởi vậy Bác từng viết :Thơ xưa chuộng cảnh vạn vật thiên nhiên đẹpMây gió, trăng hoa, tuyết núi sông( Cảm tưởng đọc “ Thiên gia thi ” )
=> Chiều tối có một vẻ đẹp rất gần gũi với thơ Đường thơ Tống: Thơ nghiêng về cảm hứng trước thiên nhiên, cảnh thơ thường bao quát một không gian rộng lớn, chỉ chấm phá vài nét mà thu được cả linh hồn của tạo vật.
Nếu như Chiều tối chỉ mang vẻ đẹp cổ điển, thì chắc như đinh bài thơ sẽ bị lẫn với hàng nghìn bài thơ cổ khác, mê hoặc là ở chỗ, bài thơ còn lộng lẫy một sức sống hiện đại. Chính sắc tố hiện đại đã mang đến cái sắc tố, cái độc lạ và sức trẻ cho thi phẩm .
* Vẻ đẹp hiện đại:
– Thể hiện ở những hình ảnh động, ấm áp, bút pháp tả thực sinh động, những hình ảnh dân dã đời thường:
+ Nếu trong thơ xưa cảnh thường tĩnh thì trong thơ Bác cảnh thường hoạt động hướng về sự sống, ánh sáng và tương lai. Những cánh chim trong thơ cổ thường bay về chốn vô tận, vô định gợi cảm giác xa xăm, phiêu dạt, chia lìa ( Độc tọa Kính Đình Sơn – Lí Bạch ) ngược lại, cánh chim trong thơ Bác là cánh chim của đời sống hiện thực, nó bay theo cái nhịp bất tận của đời sống đang tìm về tổ ấm, đang tìm về chốn nghỉ trong sự sống thường ngày .+ Hình tượng cánh chim trong thơ Bác không chỉ được quan sát ở trạng thái hoạt động bên ngoài như trong thơ xưa ( Cánh chim bay ) mà còn được cảm nhận rất sâu ở trạng thái bên trong ( cánh chim mỏi mệt ) .+ Hình ảnh một chòm mây đơn lẻ là một thi liệu cổ điển nhưng trong Chiều tối lại có một sự thân mật, đồng điệu. Áng mây trôi lừ đừ trên khung trời bát ngát xa vời gợi liên tưởng đến tâm trạng người tù cũng đang đơn độc, stress trên đường chuyển lao xa xôi. Con đường chuyển lao càng xa, khung trời càng rộng, càng khiến lòng người khao khát một chốn dừng chân. Nhưng vẻ đẹp của bài thơ là ở chỗ, nhà thơ đã không để lộ cái đơn độc, stress của mình và dù đơn độc, căng thẳng mệt mỏi nhưng vạn vật thiên nhiên vẫn được người tù cảm nhận bằng ánh mắt lưu luyến, trìu mến chứ không phải cái nhìn buồn chán, cám cảnh .+ Hình ảnh thơ toát lên tình yêu vạn vật thiên nhiên của một nhà thơ – chiến sỹ. Tâm hồn nghệ sĩ của Bác luôn hòa vào khung trời to lớn của niềm tin mặc dầu đang mất tự do về thể xác. Hai câu thơ còn biểu lộ bản lĩnh kiên cường của người chiến sỹ cách mạng, bởi không có ý chí và nghị lực thép, không có phong thái từ tốn tự chủ, tự do trọn vẹn về niềm tin ở Bác thì cũng khó có được những vần thơ cảm nhận vạn vật thiên nhiên thâm thúy, tinh xảo như vậy .+ Theo như nhà thơ Hoàng Trung Thông : Nếu như bài thơ Chiều tối kết thúc ở câu thứ ba thì nó cũng không khác gì bài Giang tuyết của Liễu Tông Nguyên đời Đường. Giang tuyết khởi đầu bằng câu Thiên sơn điểu phi tuyệt ( Nghìn non bóng chim tắt ) và kết thúc bằng câu : Độc điếu hàn giang tuyết ( Một mình câu tuyết trên sông lạnh ). Đây là bài thơ một mình quá chừng, lạnh lẽo quá chừng. Sự chứng minh và khẳng định ấy, đã chứng tỏ rằng, Hồ Chí Minh rất Đường mà không Đường một chút ít nào, với một chữ ” hồng ” Bác đã làm rực sáng lên hàng loạt bài thơ, đã làm mất đi sự căng thẳng mệt mỏi, uể oải, nặng nề .+ Hình ảnh nhà bếp lửa hồng là một hình ảnh đời thường dân dã được cảm nhận bằng cảm quan rất hiện đại của thi sĩ .
– Hình ảnh nhân vật trữ tình trong quan hệ với thiên nhiên là chủ thể, là trung tâm của bức tranh phong cảnh.
+ Nhân vật trữ tình trong thơ xưa thường ẩn đi, chìm đi giữa vạn vật thiên nhiên nhưng nhân vật trữ tình trong thơ Bác thường hiện ra ở vị trí TT của bức tranh, chiếm vị trí chủ thể trong bức tranh cảnh sắc. Bài thơ Chiều tối cũng có đặc thù như vậy, vì vậy bài thơ có sắc tố cổ điển nhưng vẫn là thơ hiện đại .+ Hình ảnh cô gái lao động vùng sơn cước :
- Nổi bật thành trung tâm của bức tranh chiều tối tĩnh lặng đã gợi sự ấm áp của cuộc sống nhất là với người tù đang bị đày ải nơi đất khách quê người.
- Lời dịch thơ “cô em” làm mất đi sự trẻ trung, khỏe khoắn của hình ảnh thiếu nữ và cái nhìn trân trọng của nhân vật trữ tình đối với con người.
- Hình ảnh người phụ nữ đã xuất hiện nhiều trong thơ chữ Hán nhưng phần nhiều họ thuộc giới trung lưu, thượng lưu. Nếu có hình ảnh người lao động cũng chỉ là những hình ảnh thoáng qua để tô điểm cho bức tranh thiên nhiên. Ở đây, hình ảnh cô gái xay ngô được đặt ở vị trí trung tâm của bức tranh phong cảnh chiều tối, đã làm cho bức tranh thiên nhiên trở thành bức tranh của cuộc sống ấm áp.
- Hình ảnh cô gái xay ngô toát lên vẻ trẻ trung, khỏe mạnh, sống động như chính cuộc sống lao động bình dị đã trở nên đáng quý, đáng trân trọng biết bao giữa rừng núi chiều tối âm u, heo hút. Đây là hình ảnh dân dã đời thường được thể hiện với bút pháp tả thực sinh động của nghệ thuật tả thực hiện đại. Hình ảnh này đã đem đến cho người đi đường lúc chiều tối chút hơi ấm của sự sống, chút niềm vui và hạnh phúc trong lao động của con người. Cô gái đang miệt mài xay ngô bên bếp lửa gia đình, khung cảnh bình dị nhưng thật đầm ấm thân thương của sự sum họp. Nghệ thuật điệp liên hoàn hoán chuyển trong nguyên bản “ma bao túc – bao túc ma” gợi được vòng quay của chiếc cối xay ngô, sự vất vả của công việc lao động, nhưng cô vẫn miệt mài xay xong.
+ Hình ảnh người tù :
- Dù đang cô đơn, mệt mỏi trên đường chuyển lao nhưng trong khoảnh khắc dừng chân bên xóm núi đã nhanh chóng hòa nhập vào nhịp sống bình dị của người lao động.
- Bác cảm thông, chia sẻ với người lao động.
- Trong lòng Bác đang sáng lên một niềm vui ấm áp của tình yêu cuộc sống, vẫn hướng về bếp lửa hồng như thầm mong ước một cảnh gia đình đầm ấm. Đúng là chất thơ của Chiều tối suy cho cùng chính là chất thơ của tình yêu cuộc sống.
+ Trong nguyên bản của bài thơ không có chữ tối nhưng người đọc vẫn cảm nhận được sự chuyển dời của thời hạn từ chiều qua tối qua hình ảnh nhà bếp lửa hồng. Ý thơ do đó không lộ như bản dịch thơ và thể hiện được kĩ năng của thi sĩ. Hình ảnh ngọn lửa hồng điển hình nổi bật, rực sáng, ấm cúng càng làm tôn lên vẻ đẹp tươi tắn, trẻ khỏe của người thiếu nữ lao động, vừa xua bớt bóng tối đang phủ lên cảnh vật, vừa xua tan cái lạnh lẽo đơn độc trong lòng người tù đang bị đày ải .+ Bài thơ tả cảnh chiều nhưng kết thúc không phải bóng đêm âm u mà là ngọn lửa bừng sáng ấm cúng của đời sống lao động. Từ ” hồng ” ở đây cho nên vì thế không riêng gì để chỉ sắc tố mà còn là ánh sáng và sự ấm cúng. Từ ” hồng ” lại được phối hợp với một từ mạnh ” dĩ ” ( rực ) nên hình ảnh thơ càng điển hình nổi bật. Nó là sự quy tụ, kết tinh ánh sáng của toàn bài, là hình ảnh của sự sống thường nhật và niềm vui lao động. Vì thế từ ” hồng ” chính là thi nhãn của bài thơ .+ Bài thơ tuy viết trong cảnh ngộ riêng đầy đau khổ nhưng Bác đã quên đi sự đau khổ của mình, vẫn dành một chỗ trong tâm hồn cho tình yêu vạn vật thiên nhiên và vẫn nằng tình thương mến san sẻ niềm vui và việc làm rất đỗi thông thường của người lao động. Chính tình yêu đời sống ấy đã giúp Bác vượt qua được những chặng đường gian truân nhất của cuộc sống Cách Mạng .
* Đánh giá:
– Thơ Bác đậm đà sắc tố cổ điển vì Bác là người phương Đông, mang trong mình truyền thống cuội nguồn phương Đông rất đậm đà ( đó là tình yêu vạn vật thiên nhiên, chan hòa với vạn vật thiên nhiên, yêu thú điền viên, lâm tuyền với phong thái thanh cao ) ; Bác lại am hiểu thơ Đường, giỏi chữ Hán .- Nhưng thơ Bác không hẳn là thơ xưa bởi thơ Bác là một hồn thơ Cách Mạng mang lí tưởng của một ý thức thép, của một chiến sỹ giàu lòng yêu nước, thương dân. Đó là chỗ khác thơ xưa, đồng thời đó là chỗ hơn thơ xưa của Bác. Thơ Bác sáng ngời tình thần thời đại, nó là tiếng thơ của người cộng sản vĩ đại .
– Hai vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong Chiều tối không tách rời nhau mà kết hợp hài hòa với nhau làm nên vẻ đẹp riêng độc đáo của bài thơ, của phong cách thơ Hồ Chí Minh.
c) Kết bài:
– Khái quát vẻ đẹp cổ điển và hiện đại của Chiều tối
– Nêu cảm nhận của em .
Ví dụ: Tìm ra vẻ đẹp cổ điển và hiện đại của bài Chiều tối tức là để cảm nhận và lí giải sức sống lâu bền, sức hấp dẫn của tác phẩm. Hiểu Chiều tối chúng ta hiểu được giá trị nghệ thuật của tập thơ Nhật kí trong tù; hiểu được vì sao đã hơn nửa thế kỉ trôi qua nhưng những thi phẩm của Hồ Chí Minh vẫn vẹn nguyên sự trẻ trung, sâu sắc; hiểu được vì sao tác phẩm của Bác lại có một vị trí quan trọng trong dòng văn học Việt Nam hiện đại. Kính yêu Bác vì sự nghiệp Cách mạng người trọn vẹn dành cho đất nước. Chúng ta còn kính yêu Bác bởi tài năng và tâm hồn cao đẹp Bác gửi gắm trong những sáng tác văn chương.
Dàn ý trên phân chia rõ ràng các luận điểm về vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối, kết hợp với tham khảo những bài văn cảm nhận bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh, từ đó các em học sinh có thể tùy theo mức độ yêu cầu của đề bài để phân tích thêm hay rút gọn các luận điểm phù hợp.
Ngoài ra các em có thể tham khảo thêm những bài văn phân tích nét đẹp cổ điển và hiện đại trong bài Chiều tối dưới đây để mở rộng vốn từ ngữ cho bài văn của mình.
Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủChòm mây trôi nhẹ giữa từng không
Một số bài văn mẫu hay phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối
Bài văn mẫu 1Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc bản địa Nước Ta, là người đã chèo lái con thuyền Cách mạng Nước Ta đồng thời Người cũng là một nhà thơ lớn, một danh nhân văn hoá quốc tế. Tuy văn chương không phải sự nghiệp chính của cuộc sống Bác nhưng Hồ quản trị đã để lại cho nền văn học nước nhà một khối lượng lớn những tác phẩm văn thơ có giá trị. Trong đó, ” Nhật kí trong tù ” là một tập thơ rực rỡ cả về mặt nội dung và thẩm mỹ và nghệ thuật đặc biệt quan trọng là bài ” Chiều tối ” với sự phối hợp rất là hòa giải giữa nét cổ điển và hiện đại .” Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủChòm mây trôi nhẹ giữa từng khôngCô em xóm núi xay ngô tốiXay hết lò than đã rực hồng “” Nhật kí trong tù ” là tập thơ gồm 134 bài thơ chữ Hán được sáng tác trong khoảng chừng thời hạn Bác bị chính quyền sở tại Tưởng Giới Thạch bắt giam và đày ải đi khắp những nhà lao. Tập thơ đã bộc lộ một cách sinh động phong thái thơ Hồ Chí Minh với sự tích hợp hài hòa giữa vẻ đẹp cổ điển và hiện đại. Trước hết, nói đến sắc tố cổ điển trong thơ là nói đến những yếu tố về mặt thẩm mỹ và nghệ thuật và nội dung có sự ảnh hưởng tác động rõ nét của văn chương phương Đông mà hầu hết là thơ Đường, còn sắc tố hiện đại là những cải cách về mặt nghệ thuật và thẩm mỹ và nội dung mang niềm tin của thời đại. Lý giải về điều này trong thơ Bác, ta hoàn toàn có thể hiểu, Hồ Chí Minh vốn xuất thân trong một mái ấm gia đình có truyền thống cuội nguồn Nho học, cha là nhà Nho, mẹ là người rất am hiểu ca dao, dân ca, nên Bác đã có những thừa kế rất là tự nhiên. Bên cạnh đó với việc từng học trường Tây và có hơn 30 năm dạt dẹo quốc tế, Bác đã học hỏi không ít từ văn học phương Tây và đưa chúng vào trong những tác phẩm của mình. Và với sự tài hoa trong ngòi bút, nét cổ điển và hiện đại ấy đã được tích hợp rất là hài hoà .
Trước tiên, nét cổ điển của bài thơ được thể hiện ở văn tự chữ Hán và thể thơ thất ngôn tứ tuyệt – một thể thơ tiêu biểu và quen thuộc của thơ Đường Trung Quốc, thể thơ đòi hỏi sự hàm xúc cô đọng, đó là lý do vì sao bài thơ với chỉ vỏn vẹn 28 chữ cũng đã miêu tả được cảnh vật thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, thi đề của bài thơ – cảnh vật thiên nhiên – cũng là một thi đề khá quen thuộc và được các thi nhân xưa sử dụng khá nhiều.
” Chim mỏi về rừng tìm chỗ ngủChòm mây trôi nhẹ giữa từng không “
Câu thơ mở ra khung cảnh rừng núi lúc về chiều. Cảnh vật có phần hiu quạnh được tác giả gợi ra qua biện pháp ước lệ quen thuộc của thơ cổ và đã nói lên chính xác hoàn cảnh của Bác. Chỉ bằng hai nét bút và điểm nhìn hướng lên cao, người tù đã dễ dàng thu vào tầm mắt mình hình ảnh “cánh chim bay” và “chòm mây trôi”. Hai hình ảnh xuất hiện tự nhiên, hài hòa và đăng đối. Bút pháp chấm phá, nghệ thuật ước lệ tượng trưng được vận dụng sáng tạo. Không có bất kì từ ngữ nào chỉ thời gian nhưng người đọc vẫn cảm nhận được thời gian lúc này là chiều tối. Nhìn chim bay, mây trôi ta cảm thấy bầu trời lúc này bao la hơn, mênh mông, rợn ngợp hơn, nỗi cô đơn cũng vì thế mà tăng theo, cánh chim nhỏ nhoi cũng theo vậy mà nhỏ bé, đơn độc hơn. Bóng tối dường như theo cánh chim phủ lên vạn vật. Câu thơ gợi cho ta nhớ tới hình ảnh cánh chim trong thơ xưa khi tả cảnh chiều tối. Như Nguyễn Du trong Truyện Kiều đã viết:
” Chim hôm thoi thót về rừng ” .Hay bậc nữ lưu tài danh của dân tộc bản địa – bà Huyện Thanh Quan cũng viết :” Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi ” .Hoặc Lý Bạch – nhà thơ lớn của Trung Quốc viết trong ” Độc tọa Kính Đình Sơn ” :” Chúng điểu cao phi tậnCô vân độc khứ nhàn ” .Nếu cánh chim xưa của Lí Bạch như bay vút vào khoảng trống, tan biến vào vĩnh hằng thì cánh chim trong thơ Bác chỉ chuyển trạng thái từ bay sang nghỉ ngơi để rồi lại liên tục bay. Đến đây, hình ảnh cánh chim một mình và chòm mây đơn độc có vẻ như đang mang theo nỗi lòng tác giả đi tới khắp mọi nơi mà Người đã đi qua cùng với sự đày ải cơ cực, tuy nhiên Người đã không san sẻ nỗi buồn đau của mình cho cảnh vật mà Người lại đồng cảm, hòa hợp với vạn vật thiên nhiên tạo vật xung quanh mình. Đằng sau bức tranh cảnh sắc ấy hiện lên một phong thái từ tốn của một con người tuy bị mất tự do nhưng vẫn làm chủ bản thân trong mọi trường hợp. Chính những điều này đã cho thấy vẻ đẹp hiện đại của thơ Bác chứa đựng và hoà hợp ngay trong những thi liệu đậm chất cổ điển .Đến hai câu thơ sau, bức tranh hoạt động và sinh hoạt thường nhật của con người nơi xóm núi đã được tái hiện rất chân thực .” Cô em xóm núi xay ngô tốiXay hết lò than đã rực hồng “Nếu hai câu thơ đầu có phần ảm đạm hiu quạnh thì hai câu thơ sau với hình ảnh ” cô em xóm núi xay ngô tối ” đã toát lên một vẻ đẹp khoẻ khoắn, tươi tắn. Tác giả đã sử dụng thành công nghệ thuật vẽ mây nẩy trăng truyền thống cuội nguồn, dùng hình ảnh lò than để nói về bóng tối của khoảng trống vùng sơn cước khi màn đêm buông xuống. Hình ảnh thơ vừa đơn giản và giản dị vừa độc lạ, làm điển hình nổi bật nét mới mẻ và lạ mắt, hiện đại của bài thơ. Bên cạnh đó, hình tượng thơ cũng luôn hoạt động, hướng về tương lai, về ánh sáng : hình ảnh cánh chim bay, hình ảnh chòm mây trôi, hình ảnh người lao động thao tác hăng say, ngay cả thời hạn cũng hoạt động từ chiều tối cho tới tối hẳn. Tâm trạng của nhân vật trữ tình cũng hoạt động từ đơn độc, buồn bã sang vui mừng, hồ hởi. Cách miêu tả và quan sát của tác giả từ cao đến thấp, từ xa đến gần. Nhãn tự ” hồng ” của bài thơ có sức lan tỏa lớn. Sắc hồng nóng ấm của lò than đã xua tan đi bóng đêm và sự lạnh lẽo của núi rừng khi chiều tối, nhân lên niềm vui niềm sáng sủa của con người, củng cố và mài sắc thêm ý chí của người chiến sỹ cách mạng trong thực trạng tù đày nơi xa xứ .Bằng sự tài hoa trong ngòi bút của Hồ Chí Minh, vẻ đẹp cổ điển và hiện đại đã được hòa quyện rất là hài hoà và thuần thục, tạo nên phong thái thơ ca độc lạ của Bác và góp thêm phần giúp người đọc tưởng tượng khá đầy đủ và rõ nét chân dung Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, những giải pháp thẩm mỹ và nghệ thuật được sử dụng rất phát minh sáng tạo : bút pháp chấm phá, ước lệ tượng trưng, vẽ mây nẩy trăng, lấy điểm tả diện, tả thực. Đọc bài thơ, tất cả chúng ta cũng cảm nhận được rằng, dù trong bất kỳ thực trạng nào, Hồ Chí Minh vẫn luôn sáng sủa, thư thả tự tại, luôn hướng về phía trước, về tương lai, luôn biết làm chủ bản thân trong mọi thực trạng gian khó nhất .
Bài thơ bốn câu thơ vỏn vẹn 28 chữ với sự tài tình trong ngòi bút Hồ Chí Minh đã xây dựng thành công bức tranh cảnh vật thiên nhiên và chân dung con người lao động nơi xóm núi. Đồng thời vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối đã mang đến cho tác phẩm cả nét truyền thống và mới mẻ, để lại những ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc cho đến mãi về sau này.
Bài văn mẫu 2
Tập Nhật kí trong tù được sáng tác trong quãng thời gian đặc biệt nhạy cảm đối với cuộc đời hoạt động cách mạng của Hồ Chí Minh, đó là thời điểm người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam và đày ải đi khắp các nhà lao. Vì vậy, trong tập nhật ký, có nhiều bài nói về chuyện đi đường, cảnh chuyển lao, khi sáng sớm, lúc chiều tối, khi đi thuyền, khi đi bộ… trong bất cứ hoàn cảnh nào thì bài thơ giải tù cũng làm ngời lên vẻ đẹp thơ Bác và vẻ đẹp tâm hồn Bác. Bài thơ Chiều tối thuộc trong số những bài thơ nói trên nhưng có một vẻ đẹp riêng. Đó là tình yêu thiên nhiên, tình yêu cuộc sống, lạc quan và nhân hậu. Bài thơ cũng thể hiện vẻ đẹp phong cách nghệ thuật thơ Hồ Chí Minh mà nổi bật là sự kết hợp giữa cổ điển và hiện đại.
Ở bài thơ Chiều tối, mỗi hình ảnh thơ luôn có sự hoạt động trong sự tích hợp thuần thục giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại. Tuy mang dáng dấp của những hình ảnh trong thơ cổ nhưng ý thơ, cảm hứng thơ và nhân vật trữ tình lại trọn vẹn hướng về ánh sáng, hướng tới vạn vật thiên nhiên và đời sống con người .Hai câu thơ đầu mở ra khoảng trống là cảnh núi rừng khi chiều tối :” Quyện điểu quy lâm tầm túc thụCô vân mạn mạn độ thiên không “( Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủChòm mây trôi nhẹ giữa tầng không )Cảnh được gợi lên với bút pháp ước lệ quen thuộc trong thơ cổ đồng thời lại nói lên được đúng thực trạng của Bác, mang những nét vẽ hiện đại. Vẽ lên nền trời chiều đang chuyển hình ảnh cánh chim bay về rừng tìm chốn ngủ là bút pháp nghệ thuật và thẩm mỹ quen thuộc của thơ xưa. Trong thơ cổ khi viết về buổi chiều, những tác giả thường điểm xuyết bằng hình ảnh cánh chim để gợi nỗi buồn hiu quạnh, lấy khoảng trống để gợi tả thời hạn. Chúng ta từng phát hiện cánh chim trong ca dao xưa : ” Chim bay về núi tối rồi ” ; cánh chim bay mỏi trong thơ của Bà Huyện Thanh Quan : ” Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi ” hay cánh chim thoi thót trong Truyện Kiều của Nguyễn Du : ” Chim hôm thoi thót về rừng ” .
Tuy sử dụng bút pháp ước lệ của thơ cổ nhưng hai câu thơ đầu bài Chiều tối vẫn nói đúng hoàn cảnh riêng của Bác. Người đọc có thể hình dung cảnh người tù bị áp giải quan sát cảnh vật, ngẩng mặt lên trời nhận ra hình ảnh cánh chim bay mỏi mệt và chòm mây trôi ngang qua bầu trời. Cảnh phảng phất một nỗi buồn hiu quạnh. Điều này được thể hiện rõ trong nguyên bản chữ Hán: “Cô vân mạn mạn độ thiên không” (Một chòm mây đơn lẻ chậm chạp trôi ngang qua bầu trời). Bản dịch không lột tả được hai chữ “mạn mạn”. Câu thơ dịch “chòm mây” có phần thanh thoát, không gợi được sự hiu quạnh của cảnh.
Nét vẽ hiện đại còn được bộc lộ quan tâm trạng của người tù. Ở đây không phải là cánh chim bay thông thường mà là cánh chim bay mỏi mệt ( quyện điểu ), hoàn toàn có thể có nhiều chòm mây nhưng khi đi vào thơ Bác chỉ còn lại chòm mây đơn độc. Hình như cánh chim cũng mỏi mệt sau một ngày bay đi kiếm ăn về rừng tìm nơi ngủ cũng như người tù mỏi mệt sau một ngày lê bước trên đường xa cần chỗ nghỉ chân. Chòm mây đơn độc như tâm trạng của con người nơi đất khách đang nhớ về quê nhà. Vẻ đẹp tâm hồn Bác ở hai câu thơ đầu trước hết là lòng yêu vạn vật thiên nhiên. Trong bất kể thực trạng nào, con người cũng tìm đến vạn vật thiên nhiên trong sự hòa hợp. Giữa cảnh và người có sự cảm thông hòa hợp .Vẻ đẹp tâm hồn Bác còn là tấm lòng nhớ nước thương dân. Trong hai câu thơ đầu cảnh và tâm trạng đều phảng phất buồn. Buồn vì Người đang xa Tổ quốc, nhớ tới chiến sỹ đồng bào, bao việc làm cách mạng đang chờ có Bác vậy mà Người cứ bị giải đi hết nhà lao này đến nhà lao khác. Tâm trạng ấy lại gặp cảnh núi rừng khi chiều tối không buồn sao được. Tâm hồn Bác mang vẻ đẹp của một tấm lòng luôn gắn bó với cuộc sống. Hình ảnh cánh chim, chòm mây trong thơ Bác gợi ta nhớ đến thơ Lí Bạch đời Đường :” Chim bầy vút bay hếtMây lẻ đi một mình “( Chúng điểu cao phi tậnCô vân độc khứ nhàn )Cánh chim trong thơ Đường của Lí Bạch bay vút vào khoảng trống, như tan biến vào cõi vĩnh hằng. Cánh chim trong thơ Bác không bay đi hết, nó chỉ chuyển trạng thái từ bay sang nghỉ để rồi lại liên tục cái vòng tuần hoàn của sự sống. Một con người luôn hướng tới đời sống thì không chỉ cảm nhận cảnh núi rừng hiu quạnh mà còn nhận ra nơi xóm núi vẻ đẹp của đời sống con người. Chính vì thế, hai câu thơ sau có sự chuyển hướng giật mình mà vẫn tự nhiên :” Sơn thôn thiếu nữ ma bao túcBao túc ma hoàn lô dĩ hồng “( Cô em xóm núi xay ngô tốiXay hết lò than đã rực hồng )Cảnh trong thơ Bác vừa mang vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong những nét vẽ cảnh vật. Trong thơ xưa, dưới cánh chim ngàn mây nổi thường Open hình ảnh những ẩn sĩ, những đạo sĩ. Trong thơ xưa, cảnh chiều tối vẫn thấp thoáng bóng người :” Lom khom dưới núi tiều vài chúLác đác bên sông chợ mấy nhà “
(Qua đèo ngang – Bà Huyện Thanh Quan)
Hay trong thơ của Liễu Tông Nguyên vẫn có một ông lão ngồi một mình câu cá : ” Độc điếu Hàn Giang tuyết “. Trong thơ Bác tuy cũng Open những cô sơn nữ nhưng là người lao động với việc làm hàng ngày tuy khó khăn vất vả mà vẫn ấm cúng. Hình ảnh ấy đã mang đến cho bức tranh đời sống nơi xóm núi một nét vẽ hiện đại. Hình ảnh cô em xóm núi xay ngô tối đã đem đến cho bức tranh buổi chiều tối một vẻ đẹp khỏe mạnh sáng sủa. Đặc biệt là hình ảnh ” lò than rực hồng ” đã trở thành TT, điểm trung tâm của bức tranh. Chính hình ảnh này đã làm cho bức tranh đời sống không còn u tịch, yên bình như những bức họa về đời sống trong thơ cổ. Chữ ” hồng ” đã trở thành nhãn tự của bài thơ. Một chữ ” hồng ” mà đem đến ánh sáng, hơi ấm, niềm vui để xua tan bóng đêm, không khí lạnh và nỗi buồn hiu quạnh. Bút pháp nghệ thuật và thẩm mỹ của Bác ở hai câu cuối có một nét rực rỡ rất đáng chú ý quan tâm. Trong nguyên văn chữ Hán Bác không dùng từ nào nói về tối nhưng vẫn gợi lên được thời hạn chuyển từ chiều đến tối một cách tự nhiên. Tác giả đã sử dụng thẩm mỹ và nghệ thuật dùng ánh sáng để gợi tả bóng tối. Lò than rực hồng từ trước nhưng khi trời còn sáng nhìn chưa rõ, khi bóng đêm buông xuống thì ánh lửa lò than bỗng rực rỡ tỏa nắng hẳn lên. Bản dịch đã đưa thêm vào một chữ tối làm mất đi khá nhiều vẻ đẹp của thơ Bác. Giữa câu 3 và câu 4 có những cụm từ lặp lại theo hình thức hòn đảo : ” ma bao túc ” và ” bao túc ma hoàn “. Hình thức này đã tạo nên cấu trúc vòng tròn giữa hai câu thơ, gợi lên sự cảm nhận về vòng xoay túc tắc của chiếc cối xay ngô và từ vòng xoay ấy gợi lên sự luôn chuyển của thời hạn .Trước cảnh đời sống con người nơi xóm núi, nhà thơ dạt dào cảm hứng. Qua xúc cảm của Bác người đọc thấy được vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh. Vẫn là vẻ đẹp của tấm lòng yêu đời nhưng ở hai câu thơ sau có điều thật cảm động. Hai câu thơ ghi lại cảnh đời sống mái ấm gia đình nơi xóm núi điều đó chứng tỏ trên bước đường hoạt động giải trí cách mạng, một con người hi sinh tổng thể vì dân vì nước thì trong trái tim vẫn có một khoảng chừng tâm trạng dành cho tình cảm mái ấm gia đình. Về tấm lòng yêu đời của Bác ở hai câu thơ cuối, Hoài Thanh đã nhận xét : ” Một hình ảnh tuyệt đẹp về cuộc sống thiếu thốn, khó khăn vất vả mà vẫn ấm cúng, đáng quý, đáng yêu. Những hình ảnh như vậy không thiếu gì chung quanh ta nhưng thường nó vẫn trôi qua đi. Không có một tấm lòng yêu đời thâm thúy không thể nào ghi lại được “. Tâm hồn Bác còn là tâm hồn sáng sủa nhân hậu. Hình ảnh lò than rực hồng là cảnh thực nhưng biểu lộ tấm lòng sáng sủa của Bác. Nếu một tâm hồn không hướng về ánh sáng thì không thể nào ghi lại được hình ảnh ngọn lửa lò than rực hồng đẹp đến thế, sáng đến thế đưa vào thơ .Bài thơ viết ở thời gian khi chiều tối mà như ta đã nói đằng sau sống lưng là một ngày đi đường khó khăn vất vả có khi tới 53 cây số một ngày, trước mặt lại là những gian lao nguy hại mới đang chờ, lại đói rét, lại muỗi rệp. Thơ viết trong thực trạng ấy nếu xuất phát từ cảnh ngộ cá thể thì chỉ hoàn toàn có thể là buồn. Nhưng ở bài thơ Chiều tối, thơ Bác lại chuyển từ buồn sang vui. Điều này chỉ hoàn toàn có thể lý giải những vui buồn sướng khổ của Hồ Chí Minh không chỉ xuất phát từ cảnh ngộ cá thể mà còn xuất phát từ đời sống của người khác. Bác đã quên cảnh ngộ của người tù để vui với niềm vui đời sống nơi xóm núi. Vì vậy, hoàn toàn có thể nói bài thơ Chiều tối đã biểu lộ một tấm lòng nhân đạo tới mức quên mình .Như vậy, bài thơ chỉ có bốn câu tuy nhiên đã biểu lộ rõ nét chất thép trong vẻ đẹp tâm hồn Bác. Đồng thời, sự phối hợp thuần thục giữa bút pháp cổ điển và hiện đại đã mang đến cho bài thơ một vẻ đẹp vừa truyền thống cuội nguồn vừa hiện đại. Đây chính là một trong những yếu tố tạo ra sự vẻ đẹp nghệ thuật và thẩm mỹ thơ chữ Hán Hồ Chí Minh. Nhờ vậy, thơ Bác không xa vào sự cũ kĩ về bút pháp, sự đơn điệu về hình ảnh, sự chuyển tải hiệu suất cao những bộc lộ về vẻ đẹp tâm hồn Bác tuy ở thực trạng khó khăn tù đày nhưng Người luôn hướng về vạn vật thiên nhiên và đời sống con người với sự đồng cảm, đồng điệu và quên đi thực trạng riêng của mình. Đó chính là niềm tin thép vượt lên trên thực trạng tù đày của bậc ” Đại nhân – Đại trí – Đại dũng ” Hồ Chí Minh .Bài văn mẫu 3Thế nào là cổ điển ? Chữ “ cổ điển ” ở đây được hiểu theo hai nghĩa, thứ nhất là từ chỉ những tác phẩm văn học đã được thử thách qua thời hạn, được công nhận như mẫu mực, cổ điển là những yếu tố / tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật đã đạt tới sự hoàn thành xong cao về mặt nghệ thuật và thẩm mỹ. Thứ hai, cổ điển là một tính từ chỉ lối viết, cách bộc lộ đã trở thành một truyền thống lịch sử văn học. Như vậy, phạm trù cổ điển thuyết minh cho tính không thay đổi, bền vững và kiên cố, tính thân mật quen thuộc, giúp ta hiểu thêm sự gặp gỡ, đồng điệu giữa những tâm hồn và sự uyên bác của một nhân cách văn hoá .Vậy, đâu là vẻ đẹp cổ điển của thi phẩm Chiều tối ? Nói rộng ra là vẻ đẹp cổ điển của Nhật ký trong tù ?Bài thơ Chiều tối được làm theo thể thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. Đây là thể thơ có lợi thế trong miêu tả tâm trạng, thường tạo ý ở ngoài lời, kiến thiết xây dựng hình ảnh tượng trưng ước lệ, và biểu lộ chủ đề ở một vài nhãn tự. Nhà văn Pháp, Roger Denux từng nhận xét : “ Thơ Người nói ít mà gợi nhiều, là loại thơ có sắc tố thanh đạm, không phô diễn mà như cố khép lại trong đường nét để cho người đọc tự chiêm ngưỡng và thưởng thức. Phải yên lặng một mình đọc thơ Người. Phải nhiều lúc ngừng lại để tâm lý mới cảm thấy hết những âm vang của nó và nghe những âm vang ấy cứ ngân dài mãi ”. Tất cả những đặc thù đó được bộc lộ rõ nhất trong “ Chiều tối ” .Trước hết phải khẳng định chắc chắn rằng, cái tứ của bài thơ nằm ngay ở nhan đề : “ Chiều tối ”. Cách thức tiến hành tứ thơ ấy của tác giả tạo ra cảm xúc thời hạn đang hoạt động : trời chiều đang chuyển vào đêm, cô em xóm núi xay ngô xong thì bếp lò cũng đỏ rực. Xét theo mạch thơ chữ “ hồng ” giữ vai trò quan trọng. Chữ “ hồng ” gợi khoảng trống ấm cúng, vui tươi yên bình, chất chứa một sức sống can đảm và mạnh mẽ và làm cho khoảng trống thơ bừng sáng. Tư tưởng nhân đạo và cái nhìn nhạy cảm tinh xảo, sáng sủa của Bác biểu lộ tập trung chuyên sâu trong từ này. Do vậy, hoàn toàn có thể xem, chữ ” hồng ” là một nhãn tự .“ Chiều tối ” gặp gỡ với cổ thi trong nghệ thuật và thẩm mỹ cấu trúc câu thơ. Cặp câu nào cũng hài hoà đăng đối. Đó là sự trái chiều giữa cánh chim bay mỏi với chòm mây trôi nhẹ, giữa khoảng trống hữu hạn ( chốn ngủ ) với khoảng trống vô hạn ( từng không ), trái chiều giữa tối và sáng, giữa hai câu thơ đầu miêu tả cảnh vật hắt hiu, tàn tạ với hai câu thơ sau miêu tả con người lao động trẻ trung và tràn trề sức khỏe .“ Chiều tối ” là bài thơ chữ Hán. Từ ngữ Hán Việt tự nó tạo ra vẻ đẹp cổ điển, sang trọng và quý phái, với hàm nghĩa đa dạng và phong phú, giàu sức gợi. Cảnh thơ trong Chiều tối tóm gọn được linh hồn tạo vật, ở đấy nhân vật trữ tình giàu tình cảm so với vạn vật thiên nhiên, hoà hợp tâm hồn với vạn vật thiên nhiên thiên hà. Bác không để cho cảnh ngộ đau khổ trói buộc cảm hứng của mình ; hồn thơ của Bác vẫn rung động trước vạn vật thiên nhiên vùng sơn cước đẹp tươi. Có lẽ do đó ta phát hiện sự tương đương giữa cảnh ngộ tâm trạng của người tù – thi sĩ với trạng thái, hướng hoạt động của cánh chim trời bay về tổ và đám mây trôi chưa biết dừng nơi nào trong thời gian một buổi chiều tàn. Trong thơ xưa, ví dụ điển hình như thơ của Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm … cảm hứng đó cũng được bộc lộ rõ nét. Nhìn chung cảm hứng trước vạn vật thiên nhiên và ngôn từ thơ góp thêm phần tạo tên sắc tố cổ điển của bài thơ này .Màu sắc cổ điển của bài thơ được biểu lộ ở cả thi liệu. Người đọc đã từng gặp trong ca dao, thơ trung đại hình ảnh đám mây trôi qua ngang trời, cánh chim chiều đập cánh vội. Đi giữa miền thơ, ta đã quen lắm với cảnh tượng ở một khung trời miên viễn nào đó, chợt Open cánh chim một mình. Ngàn đời vẫn vậy xui khiến con người nhớ tới cảnh ngộ đơn độc của mình, từ đó thấm thía về sự xa xăm phiêu bạt của đời người. Thi nhân xưa thường đặt hình ảnh cánh chim trong đối sánh tương quan với khung trời, đám mây, ngọn gió. Đặt trong đối sánh tương quan với khung trời để cảm hết được cái rộng dài hun hút của khoảng trống, trong đối sánh tương quan với đám mây để gợi cảm giác chia li, và phải đặt trong quan hệ với ngọn gió mới thấy hết được cái khó khăn vất vả, khó khăn vất vả của cánh chim đang đập cánh vội ( Thơ Vương Bột, Lí Bạch, Nguyễn Du, Bà Huyện Thanh Quan … )Trong phép làm thơ Đường luật, câu thơ đầu của bài thơ thường phải nói rõ được đề tài. Đề tài của bài thơ là “ chiều tối ”. Câu khai của bài thơ quả thực đã ra mắt được rất đơn cử khoảnh khắc thời hạn đặc biệt quan trọng trong ngày. Chiều tối vừa là thời hạn vật lí vừa là thời hạn tâm trạng. Hình ảnh cánh chim bay về tổ ở đây không hề thuộc về một thời hạn nào khác khoảnh khắc ngày tàn. Câu thừa của bài thơ liên tục làm điển hình nổi bật không khí của buổi chiều muộn nơi xóm núi. Thực ra mây trên trời khi nào cũng có, tuy nhiên phải là đám mây với hình dáng hiu hắt, chậm trễ riêng không liên quan gì đến nhau đó mới tương thích với không khí buổi hoàng hôn. Vẻ đẹp cổ điển của bài thơ được tạo nên bởi đề tài .Nhưng có lẽ rằng việc sử dụng bút pháp thẩm mỹ và nghệ thuật quen thuộc trong thi ca xưa mới là dẫn chứng sinh động nhất về vẻ đẹp cổ điển rực rỡ của tác phẩm Chiều tối. Bút pháp chấm phá tinh xảo tạo ra những câu thơ nhiều tầng nghĩa, mở ra nhiều kiểu liên tưởng trong tâm tư nguyện vọng người đọc, cùng bút pháp tả thực tự nhiên giàu chất họa khiến cho cảnh vật hiện lên trong bài thơ với những đường nét rất có thần :Quyện điểu quy lâm tầm túc thụCô vân mạn mạn độ thiên khôngSơn thôn thiếu nữ ma bao túcBào túc ma hoàn lô dĩ hồngTrong nguyên tác không có chữ ” tối ‘. Câu thơ dịch thêm từ “ tối ” làm cho ý thơ hơi lộ. Dụng ý của tác giả chỉ muốn người đọc cảm thấy trời tối thôi chứ không thông tin trực tiếp thời hạn, khoảng trống tối. Dùng ánh sáng để tả bóng tối, không nói tối mà tả được tối đấy là bộc lộ của thủ pháp ” hoạ vân hiển nguyệt ” thường thấy trong thơ Đường. Âm vang của thơ Đường trong Chiều tối còn bộc lộ ở chỗ, nhà thơ kiến thiết xây dựng những mối quan hệ, người đọc phải bằng liên tưởng của mình mày mò ra sự thống nhất giữa chủ thể trữ tình và vạn vật thiên nhiên .Chiều tối cũng sử dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình. Cảnh vật vạn vật thiên nhiên như cùng tâm trạng với con người, đồng điệu với tâm hồn con người. Câu khai phác họa cánh chim căng thẳng mệt mỏi sau một ngày kiếm ăn giờ đang về rừng tìm chốn đậu. Hình ảnh đó gợi ta nhớ tới một người tù bị cùm xích, bị giải suốt một ngày ròng rã đương khao khát chốn nghỉ ngơi yên bình. Thêm nữa, chi tiết cụ thể chòm mây đơn độc giữa một khoảng trống vắng vẻ … rất tương ứng với cảnh ngộ của chủ thể trữ tình chưa biết dừng lại, hay tới nhà lao nào. Cánh chim, chòm mây vừa là đối tượng người tiêu dùng của niềm thương cảm vừa là biểu lộ bên ngoài của nỗi buồn trong lòng người tù trên con đường đày ải. Hai câu cuối cảm hứng thơ chuyển sang một hướng khác : cảnh vạn vật thiên nhiên buồn nhường chỗ cho cảnh đời bình dị, tươi tắn. Tâm trạng, hướng nhìn của nhà thơ cũng thay đổi theo từ buồn sang vui. Nếu vạn vật thiên nhiên trong hai câu thơ đầu nói hộ tâm trạng của Hồ Chí Minh sau một ngày chuyển lao căng thẳng mệt mỏi, thì bức tranh cảnh sắc trong hai câu kết lại gói ghém khát vọng tự do. Nhìn chung bức tranh ngoại cảnh được nội tâm hoá trở thành tâm cảnh. Nguyễn Du từng nói “ người buồn cảnh có vui đâu khi nào ” trong trường hợp này, điều đó rất đúng .
Trong thơ xưa gắn với thời gian buổi chiều thường có hình ảnh một người lữ thứ tha hương (Qua đèo Ngang, Chiều hôm nhớ nhà,Hoàng Hạc lâu…). Nhân vật trữ tình của bài thơ Chiều tối là một con người như vậy: cô đơn mỏi mệt, trong lòng không lúc nào nguôi nhớ nhà, nhớ quê hương, nhớ đồng bào, đồng chí (câu 1). Tác giả không cần tả nhiều nhưng vẫn gợi được ở người đọc nhiều cảm xúc. Bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh kín đáo thể hiện niềm khát khao được tự do, sum họp, được trở về quê hương của người tù trên đất khách. Cách cấu tứ của bài thơ, vì thế, cũng mang màu sắc cổ điển.
“ Chiều tối ” không chỉ có sắc tố cổ điển mà còn biểu lộ niềm tin hiện đại .Thế nào là hiện đại ? Tính hiện đại của tác phẩm văn chương bộc lộ phong phú và đa dạng, trước hết và có lẽ rằng rõ ràng nhất trong sự thay đổi tạo ra những nét riêng, không lặp lại. Một tác phẩm văn chương mang trong mình niềm tin của thời đại, phản ánh quan điểm nghệ thuật và thẩm mỹ, hệ giá trị và ý thức tư tưởng của con người trong xã hội mà nó phát sinh, thậm chí còn vượt trước thời đại … đều được gọi là tác phẩm mang sắc tố hiện đại. Phạm trù hiện đại giúp ta phân biệt quốc tế nghệ thuật và thẩm mỹ này với thiên hà thẩm mỹ và nghệ thuật khác, xác lập đậm chất ngầu phát minh sáng tạo trong văn học ở những thời đại, tiến trình khác nhau .Biểu hiện rõ ràng nhất của tính hiện đại trong bài thơ là hai câu cuối. Thơ tứ tuyệt Đường luật tạo giật mình cho người đọc ở câu chuyển. Câu chuyển giật mình nhưng phải tự nhiên phải chăng. Bài thơ Chiều tối của Hồ Chí Minh đạt được phẩm chất cổ điển này. Sự quy đổi giật mình biểu lộ ở chỗ : mạch thơ hoạt động hướng về mặt đất, sự sống và ánh sáng, bộc lộ ý thức sáng sủa cách mạng. Nói tính hiện đại được bộc lộ ngay trong vẻ đẹp cổ điển là như vậy .Nếu ở thơ cổ con người thường ẩn đi trong vạn vật thiên nhiên, vạn vật thiên nhiên là chủ thể, thì con người và sự sống trong thơ Bác lại hiện ra, chiếm vị trí chủ thể trong bức tranh cảnh sắc. Con người lao động được khắc hoạ qua cái nhìn sáng sủa của Bác có vẻ như đẹp bình dị khoẻ khoắn, trở thành nhân vật chính của bức tranh. Người đọc nhận thấy : Trong bất kể thực trạng nào, chủ thể trữ tình cũng giữ được phong thái từ tốn tâm hồn phóng khoáng, có vẻ như tác giả quên hẳn cảnh ngộ của mình để đồng cảm với nỗi khó khăn vất vả, với niềm vui nhỏ nhoi, đời thường của người lao động. Hình ảnh cô gái xóm núi và lò than rực hồng tỏa ấm, toả sáng là cảnh của một tâm trạng hào hứng, vui tươi. Ánh sáng lò lửa nhỏ không chỉ sưởi ấm tâm hồn Bác lúc bị lưu đày, mà còn có công dụng nhóm lên trong lòng người đọc niềm tin bền chắc vào đời sống. Đó là biểu lộ của chủ nghĩa nhân đạo cao quý, bộc lộ độc lạ của chất thép .Điểm nhìn nghệ thuật và thẩm mỹ của bài thơ cũng khá tiêu biểu vượt trội cho phong thái thơ hiện đại của Hồ Chí Minh. Trong thơ xưa khoảng trống trên cao chiếm lợi thế. Nhưng ở “ Chiều tối ” những quan sát về mặt đất dần thay thế sửa chữa hướng nhìn lên khung trời. Thơ của Bác thường tập trung chuyên sâu bộc lộ mọi buồn vui trong đời sống con người, Bác đưa vào cảnh vạn vật thiên nhiên vĩnh cửu của thơ xưa một nội dung xã hội đơn cử .
Chiều tối viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt nhưng cơ bản không theo lối tư duy hướng về các mẫu mực cổ xưa. Ở đây tác giả hướng người đọc vào tương lai và hiện thực trước mắt, hướng về quần chúng lao động. Theo Hoài Thanh, chữ “hồng” trong câu thơ kết có hai nghĩa, nghĩa đen là màu sắc thực của ánh sáng lò than, nghĩa bóng là màu cách mạng, màu của chiến thắng, của tương lai. Nếu thiên về cách hiểu sau, chúng ta thấy sự vận động của hình tượng thơ, xét đến cùng là sự vận động của cách mạng. Tính hiện đại của bài thơ là ở đó.
Vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối cùng hòa quyện rồi tạo nên sức sống lâu bền, sức mê hoặc của tập thơ Nhật kí trong tù nói chung và bài thơ này nói riêng .Hai câu thơ đầu tả khoảng trống núi rừng to lớn, nhưng lại gợi thời hạn chiều tối. Giọng the nhẹ nhàng, nhịp thơ từ tốn. Hình ảnh thơ đậm tính ước lệ, người đọc tưởng như tác giả tả cảnh theo công thức có sẵn cứ nói tới chiều thì nhắc tới chim bay về tổ, mây trôi lững lờ … Thực ra, sự Open của hình ảnh cánh chim mỏi mệt và chòm mây đơn độc rất hợp với qui luật tự nhiên của cảnh chiều, đồng thời hài hòa với tâm trạng của người tù sau một ngày đi đường căng thẳng mệt mỏi đang bơ vơ nơi đất khách quê người. Nghĩa là ở đây, tác giả miêu tả cảnh vạn vật thiên nhiên một cách đúng chuẩn đúng như cảnh thật mà mình quan sát, cảm nhận được. Qua những nét vẽ thấm đượm phong vị Đường thi ấy, ta vẫn thấy ánh lên nét đẹp riêng của hồn thơ Hồ Chí Minh. Thiên nhiên trong thơ Bác không chết lặng mà tiềm ẩn biết bao tín hiệu của sự sống. Giữa khung trời cao rộng, chòm mây dẫu nhỏ bé đơn độc nhưng vẫn cứ chậm trôi. Nó không đứng lặng chơi vơi cả nghìn như đám mây trên “ Lầu Hoàng Hạc ”. Hình ảnh cánh chim chiều cũng thế, dẫu căng thẳng mệt mỏi vẫn không biến mất vào vô tận như trong thơ cổ :” Nghìn non chim hết vẫy vùngVắng tanh muôn nẻo tuyệt không dấu ngườiÁo tơi nón lá ông chàiCon thuyền giữa tuyết ngồi hoài buông câu “( Giang tuyết – Liễu Tông Nguyên )Cánh chim trong thơ Liễu Tông Nguyên biến mất giữa khoảng trống bát ngát vô cùng, có vẻ như nó không hề tìm thấy nơi trú ẩn giữa ngàn núi trùng điệp. Trong Chiều tối của Nguyễn Ái Quốc, cánh chim căng thẳng mệt mỏi, nhưng vẫn có đường bay xác lập, nó quay trở về khu rừng quen thuộc tìm tổ ấm. Chủ thể trữ tình trong Chiều tối như quên mình là tù nhân, quên nỗi nhọc nhằn khó khăn vất vả để hòa mình vào vạn vật thiên nhiên, yêu thương trìu mến với cảnh vật, nâng niu, thiết tha với từng tín hiệu của sự sống. Một sức mạnh ý thức như vậy chỉ hoàn toàn có thể bắt nguồn từ một tâm hồn chiến sỹ .Xét về tứ thơ. Ta thấy, tứ thơ được mở ra bằng khung cảnh vắng vẻ, thấm đẫm nỗi buồn, nỗi đơn độc của người xa xứ. Người đọc tưởng sẽ khép lại bằng hình ảnh bóng tối, bằng niềm thương thân, than thân, xót thân của chủ thể trữ tình, nhưng thật giật mình : cảnh tràn đầy hơi ấm của tình đời, tình người toả lan từ hồn thơ Hồ Chí Minh. Từ hai câu đầu đến hai câu kết không chỉ là sự chuyển cảnh mà còn đổi khác về bút pháp : từ ước lệ sang tả thực, hình ảnh thơ cổ điển sóng đôi với vẻ đẹp hiện đại, cái đơn giản và giản dị chân thực của đời sống đời thường hài hoà với cái sang chảnh, thanh cao. Nói khác đi, Chiều tối góp thêm phần xác nhận một truyền thống thơ độc lạ trong đó có sự hài hoà tinh xảo giữa thi pháp văn học phương Đông cổ điển với những dòng chảy của thi ca hiện đại. Hoàng Trung Thông rất đúng khi cho rằng : “ Thơ Bác rất Đường mà lại không Đường ” .Vẻ đẹp cổ điển và ý thức hiện đại của thi phẩm thống nhất trong một kiểu tư duy nghệ thuật và thẩm mỹ mới. Nếu không phải là một người ngay từ nhỏ đã được học chữ Hán, thơ phú Đường Tống, hấp thụ thuần thục văn hoá phương Đông, không phải là một người hoạt động giải trí cách mạng, một kiểu nhà văn mới, nhà văn chiến sỹ am hiểu văn hoá phương Tây, thì chắc như đinh quốc tế thi ca sẽ không có được vẻ đẹp riêng, độc lạ đó .Bài văn mẫu 4Tuy văn chương không phải là sự nghiệp chính của cuộc sống nhưng với di sản thơ ca đa dạng và phong phú để lại cho đương thời và hậu thế, quản trị Hồ Chí Minh là một nhà thơ lớn, một danh nhân văn hóa lớn không riêng gì của Nước Ta mà của toàn trái đất. Rất nhiều bài thơ được sáng tác theo thể thất ngôn Đường luật, trong đó sự phối hợp hài hòa giữa sắc tố cổ điển và hiện đại đã làm nên sức mê hoặc đặc biệt quan trọng của thơ Người. Điều đó bộc lộ rõ nét qua nhiều bài thơ, tiêu biểu vượt trội là bài “ Mộ ” – “ Chiều tối ” rút từ tập “ Nhật ký trong tù ”, tập thơ sáng tác trong thực trạng tác giả bị giam giữ tại nhà lao của chính quyền sở tại Tưởng Giới Thạch từ mùa thu năm 1942 đến mùa thu 1943 .Nói đến sắc tố cổ điển trong thơ là nói đến những yếu tố về nội dung và thi pháp có sự tác động ảnh hưởng rõ nét của thơ phương Đông – hầu hết là thơ Đường Trung Quốc, vốn được coi là mẫu mực về đề tài, thể loại, bút pháp, thi liệu. Do đâu thơ Hồ Chí Minh lại đậm đà chất cổ điển ? Bác vốn xuất thân từ một mái ấm gia đình Nho học. Ông ngoại và phụ vương của Bác vốn là những bậc túc nho nổi tiếng đương thời nên người con xuất sắc ưu tú của mái ấm gia đình, con người Nước Ta đẹp nhất ấy đã tiếp thu, kết tinh được vẻ đẹp truyền thống lịch sử của nền văn hóa truyền thống cổ phương Đông. Với tâm hồn đa dạng và phong phú, trí tuệ anh minh, lại giỏi chữ Hán và am hiểu thâm thúy thơ Đường, thơ Người do đó đậm đà chất cổ điển. Điều đó được bộc lộ : giàu cảm hứng với vạn vật thiên nhiên, bút pháp chấm phá như ghi lấy linh hồn của tạo vật, ngôn từ thơ cô đọng, hàm súc ý tại ngôn ngoại. Bên cạnh đó, đã sống và thao tác, tiếp xúc với văn minh phương Tây, hồn thơ ấy rất phát minh sáng tạo và hiện đại, bộc lộ ở : đặc thù dân chủ của đề tài, hình tượng thơ luôn hoạt động mạnh khỏe hướng về ánh sáng và tương lai, chủ thể trữ tình hòa hợp với vạn vật thiên nhiên nhưng không là ẩn sỹ mà là chiến sỹ. Điều đáng nói là chất cổ điển và hiện đại luôn hòa giải trong thơ của Hồ Chí Minh mà bài thơ Chiều tối là một sáng tác tiêu biểu vượt trội .Trong bài, mỗi hình ảnh thơ luôn có sự hoạt động tích hợp thuần thục giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện đại. Hình ảnh tuy mang dáng dấp của thi liệu thơ cổ nhưng ý thơ, cảm hứng thơ và nhân vật trữ tình lại trọn vẹn hướng về ánh sáng, hướng tới vạn vật thiên nhiên và đời sống con người. Hai câu thơ đầu mở ra khoảng trống cảnh núi rừng khi chiều tối :Quyện điểu qui lâm tầm túc thụCô vân mạn mạn độ thiên không( Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủChòm mây trôi nhẹ giữa tầng không )Cảnh được gợi lên qua bút pháp ước lệ quen thuộc của thơ cổ đồng thời nói lên thật đúng thực trạng của Bác và mang những nét mới. Người đọc hoàn toàn có thể tưởng tượng cảnh người tù đang bị áp giải ngẩng mặt lên trời quan sát cảnh vật, nhận ra cánh chim bay và chòm mây trôi ngang qua khung trời. Cảnh đó phảng phất một nỗi buồn hiu quạnh. Nửa đầu bài tứ tuyệt này, người đọc được chiêm ngưỡng và thưởng thức một bức tranh vạn vật thiên nhiên có đường nét cánh chim bay tìm về tổ, có hình ảnh chòm mây trôi lững lờ. Những hình ảnh này Open thật tự nhiên, vừa song hành vừa đăng đối. Không có một chữ nào chỉ thời hạn nhưng người đọc cảm nhận ngay được thời hạn lúc này là chiều muộn. Chỉ bằng mấy nét chấm phá, tả rất ít nhưng lại gợi nhiều, tác giả tái hiện được cả linh hồn của cảnh vật : Cánh chim bay về rừng tìm chốn ngủ với dáng điệu mỏi mệt và đám mây một mình trôi chầm chậm giữa sống lưng trời. Nghệ thuật đối ngẫu, một nét đặc trưng của thơ cổ, càng làm điển hình nổi bật dáng chim nhỏ nhoi và ngoài hành tinh to lớn lúc hoàng hôn. Cánh chim ấy có vẻ như mang bóng tối đang phủ dần lên cảnh vật. Câu thơ mang đậm phong vị cổ thi. Bởi khi tả cảnh chiều tối, những thi nhân xưa vẫn thường dùng hình ảnh cánh chim .
Nguyễn Du, ngôi sao sáng chói trong bầu trời thơ ca Việt Nam thời Trung đại, trong kiệt tác Truyện Kiều đã viết: “Chim hôm thoi thót về rừng”. Và Bà Huyện Thanh Quan, bậc nữ lưu tài danh của dân tộc sống ở thế kỷ XIX, trong thi phẩm “Chiều hôm nhớ nhà” cũng viết: “Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi”. Những áng cổ thi ấy đều dùng cánh chim tả cảnh chiều tà buồn vắng, hiu quạnh. Lí Bạch, bậc Tiên thi đời Đường ở Trung Quốc khi tả không gian trong bài Độc tọa Kính Đình sơn đã viết: “Chúng điểu cao phi tận – Cô vân độc khứ nhàn” nghĩa là: Các loài chim bay cao hết/ Đám mây cô đơn nhàn hạ trôi. Cánh chim của Lí Bạch xưa dường như bay vút vào không gian, như tan biến vào cõi vĩnh hằng. Còn cánh chim trong thơ Bác không bay đi hết, nó chỉ chuyển trạng thái từ bay sang ngơi nghỉ để rồi lại tiếp tục chu trình tuần hoàn của sự sống. Còn hình ảnh chòm mây trôi nhẹ, lời thơ Nam Trân dịch đã uyển chuyển linh hoạt nhưng vẫn chưa lột tả được chữ “cô vân” – đám mây lẻ loi và chưa thể hiện được ý nghĩa của từ láy “mạn mạn” trong nguyên tác. Điều đó chứng tỏ ngôn ngữ thơ Hồ Chí Minh vô cùng hàm súc.
Ở đây, cánh chim bay mỏi và chòm mây đơn độc có vẻ như mang theo cả nỗi lòng của tác giả, một người tù đang bị đày ải “ giải tới giải lui ” khắp mười ba huyện ở tỉnh Quảng Tây, nơi đất khách quê người lạ lẫm – có hôm tới 53 cây số một ngày – phía trước lại là một nhà tù khác đang chờ đón. Thế nhưng tác giả không san sẻ cho cảnh vật nỗi niềm buồn đau của cảnh ngộ mình đang phải từng trải. Trái lại, Người đã quên mình để sẻ chia, đồng cảm, hòa hợp với vạn vật thiên nhiên tạo vật xung quanh. Đằng sau bức tranh cảnh sắc ấy là một phong thái từ tốn của một con người đang khao khát tự do, tuy bị mất tự do nhưng vẫn làm chủ mình, làm chủ thực trạng ở mọi trường hợp. Cũng chính điều này còn cho thấy vẻ đẹp hiện đại của thơ Hồ Chí Minh chứa đựng và hòa hợp ngay trong những thi liệu thơ đậm chất cổ điển .Phần sau của bài thơ đã tiếp nối mạch thơ ở phần trên thật tự nhiên, tái hiện bức tranh lao động và hoạt động và sinh hoạt thường nhật của con người nơi xóm núi .Sơn thôn thiếu nữ ma bao túcBao túc ma hoàn lô dĩ hồng( Cô em xóm núi xay ngô tốiXay hết lò than đã rực hồng )Nếu bức tranh vạn vật thiên nhiên phần đầu bài thơ có phần ảm đạm, buồn vắng quạnh thì phần thơ cuối này trọn vẹn ngược lại : Cô gái xóm núi xay ngô bên nhà bếp lửa đã toát lên một vẻ đẹp trẻ trung và tràn trề sức khỏe, tươi tắn và ấm cúng. Điều mê hoặc là tác giả đã dùng nghệ thuật và thẩm mỹ vẽ mây nẩy trăng, lấy ánh sáng của lò than để nói về bóng tối của khoảng trống vùng sơn cước lúc màn đêm buông xuống. Trời không tối, làm thế nào thấy được hình ảnh “ lô dĩ hồng ”. Hình ảnh thơ này thật bình dị và cũng rất phát minh sáng tạo, bộc lộ nét mới, chất hiện đại của bài thơ. Hơn nữa trong bài, hình tượng thơ không tĩnh tại như thường gặp trong thơ cổ mà có sự hoạt động hướng về ánh sáng, về tương lai. Bài thơ rất đa dạng và phong phú về sự hoạt động : hoạt động của cánh chim, hoạt động của chòm mây, hoạt động của con người đang thao tác hăng say. Và ngay cả thời hạn trong bài cũng hoạt động từ chiều muộn cho đến tối hẳn. Tâm trạng nhân vật trữ tình cũng có sự hoạt động : từ mỏi mệt, một mình, lạnh lẽo sang vui vẻ, ấm nồng cùng cảnh vật và con người. Cách miêu tả và quan sát trong bài của tác giả từ hướng ngoại sang hướng nội, từ cao đến thấp, từ xa đến gần. Trong thi phẩm, chữ “ hồng ” chính là nhãn tự, là điểm sáng của cả bài thơ có sức lan tỏa lớn. ” Lô dĩ hồng ” đã diễn đạt được thời hạn hoạt động rất tự nhiên của cảnh vật. Sắc hồng của lò than đang đượm đã xua đi bóng đêm và sự lạnh lẽo của núi rừng lúc chiều tối, lan tỏa hơi ấm ra xung quanh, nhân lên niềm vui, niềm sáng sủa của con người, nó củng cố và mài sắc thêm ý chí của người chiến sỹ cách mạng trong thực trạng tù đày nghiệt ngã nơi xa xứ. Nghệ thuật ở hai câu cuối bài còn có một nét rực rỡ khác rất đáng chú ý quan tâm. Giữa câu thơ thứ ba và câu bốn có những cụm từ lặp lại theo hình thức đảo ngược : “ ma bao túc ” và “ bao túc ma hoàn ”. Hình thức này đã tạo nên cấu trúc vòng tròn giữa hai câu thơ, gợi lên sự cảm nhận về vòng xoay túc tắc của chiếc cối xay ngô và từ vòng xoay ấy gợi lên sự luân chuyển của thời hạn tuần tựTrước cảnh vật và đời sống con người nơi xóm núi, trong lòng tác giả dâng lên dạt dào xúc cảm. Qua đó, người đọc thấy được vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh : tha thiết yêu vạn vật thiên nhiên, đời sống, con người. Hai câu thơ sau khiến người đọc vô cùng cảm động bởi đã ghi lại cảnh hoạt động và sinh hoạt quen thuộc, bình dị của một mái ấm gia đình nơi xóm núi. Điều đó chứng tỏ trong hành trình dài hoạt động giải trí cách mạng, toàn tâm toàn trí vì sự nghiệp cứu nước, cứu dân, nhưng trong trái tim Bác Hồ vẫn có một khoảng chừng dành cho tình cảm mái ấm gia đình. Về tấm lòng yêu đời của Người ở hai câu thơ cuối, Hoài Thanh đã nhận xét : “ Một hình ảnh tuyệt đẹp về cuộc sống thiếu thốn, khó khăn vất vả mà vẫn ấm cúng, đáng quý, đáng yêu. Những hình ảnh như vậy không thiếu gì chung quanh ta nhưng thường nó vẫn trôi qua đi. Không có một tấm lòng yêu đời thâm thúy không thể nào ghi lại được ” .
Chiều tối chỉ vẻn vẹn bốn câu thơ thất ngôn song đã cho thấy tâm hồn vô cùng cao đẹp và tài năng văn chương của Bác. Sự kết hợp hài hòa giữa bút pháp cổ điển và hiện đại đã mang đến cho bài thơ một vẻ đẹp vừa truyền thống vừa mới mẻ. Đây cũng chính là một trong những yếu tố làm nên đặc sắc nghệ thuật thơ Đường luật của Hồ Chí Minh – con người của tương lai ấy – luôn hướng về thiên nhiên, cuộc sống, con người với sự đồng cảm và trân trọng “Nâng niu tất cả chỉ quên mình”.
Xem thêm: Những Loại Nước Súc Miệng Trị Hôi Miệng
Xem thêm: Sơ đồ tư duy Chiều tối
—–
Dựa trên việc tham khảo những gợi ý dàn bài chi tiết và một số bài văn hay phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong bài thơ Chiều tối – Hồ Chí Minh do Đọc tài liệu tổng hợp ở trên, các em có thể tự viết cho mình một bài văn riêng với cách triển khai nội dung bài viết theo góc nhìn của mình và tham khảo thêm những đánh giá của các thầy cô và các bạn khác.
Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức
Để lại một bình luận