Sông Mã còn đâu vẻ đẹp xưa!

Khởi nguồn từ dãy hoa cương Phu Huổi Long hùng vĩ (cao 2.178 m), thuộc miền Tây Bắc của Tổ quốc, sông Mã mở cuộc hành trình 102 km trên đất Sầm Nưa (tỉnh Hủa Phăn – Lào) trước khi trở về đất Việt tại cửa khẩu Tén Tằn (huyện biên giới Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa) rồi kết thúc dòng chảy dài 512 km của mình tại cửa biển Hội Trào. Dòng sông có khởi nguồn và kết thúc tại Việt Nam khá độc đáo này giờ đang “oằn mình” cõng hàng loạt công trình thủy điện và thoi thóp vì ô nhiễm môi trường.

Đoạn thượng nguồn sông Mã chảy qua huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa

Thủy điện băm nát dòng sông

Trên sông Mã hiện có 7 dự án Bất Động Sản thủy điện được thiết kế xây dựng, hầu hết đã đi vào hoạt động giải trí, hòa lưới điện vương quốc. Không thể phủ nhận những quyền lợi kinh tế tài chính mà dòng sông mang lại cho ngành điện. Tuy nhiên, việc phải ” cõng ” rất nhiều xí nghiệp sản xuất thủy điện khiến sông Mã đang ngắc ngoải, để lại những hệ lụy khôn lường. Vào mùa khô, thủy điện tích nước hàng loạt làm dòng chảy bị thu hẹp, thiếu nước tưới tiêu cho vùng hạ du. Còn vào mùa mưa, nước lũ dâng cao khiến nhiều thủy điện xả lũ để tránh vỡ đập gây ra thực trạng lũ lụt, ngập úng .Tại xã Phú Xuân, huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa, người dân 4 bản Phé, Mí, Vui, Bá cũng khốn khổ bởi hệ lụy từ nhà máy sản xuất thủy điện Hồi Xuân. Do nằm trong vùng ngập úng nên năm 2017, 4 bản với trên 1.500 người dân được chủ góp vốn đầu tư thiết kế xây dựng cây cầu treo 19 tỉ đồng. Song, sau khi xây 2 mố cầu, khu công trình này ” đắp chiếu ” cho tới giờ khiến người dân mòn mỏi trông chờ. Điều trớ trêu là tháng 8-2018, cây cầu treo cũ ( thiết kế xây dựng năm 2011 ) đã bị lũ quật đổ nghiêng, hư hỏng nặng, người dân phải liều mình qua sông bằng thuyền mỗi ngày .Thủy điện Hồi Xuân kiến thiết xây dựng dang dở hơn 10 năm, để lại nhiều hệ lụy cho thiên nhiên và môi trườngTheo Ủy Ban Nhân Dân huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa, hiện chủ góp vốn đầu tư thủy điện Hồi Xuân vẫn chưa thiết kế 5 tuyến đường giao thông vận tải ( dài 4 km ), còn 2 cầu treo dân số bắc qua sông Mã đang thiết kế dang dở. Ngoài ra, chủ góp vốn đầu tư đã phê duyệt nhưng chưa có kinh phí đầu tư chi trả cho Ủy Ban Nhân Dân huyện triển khai việc kiến thiết xây dựng trường học, trạm y tế tại những xã Phú Xuân, Phú Lệ, Phú Sơn .Xuôi về hạ lưu, dự án Bất Động Sản thủy điện Cẩm Thủy 1 ( nằm trên bậc thang cuối của sông Mã ), tích nước tháng 11-2018 cũng đã gây ngập úng nặng nề cho người dân những xã Cẩm Thành, Cẩm Thạch, Cẩm Lương của huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa. Mặc dù chủ góp vốn đầu tư đã giám sát, đền bù cho diện tích quy hoạnh nằm trong vùng bị ngập nhưng khi tích nước, một phần diện tích quy hoạnh ngoài mốc giới liên tục bị ngập, ảnh hưởng tác động trực tiếp tới đời sống, hoạt động và sinh hoạt hằng ngày của dân cư .Sau nhiều lần yêu cầu bất thành, tháng 5-2019, người dân những xã trên đã kéo đến Ủy Ban Nhân Dân tỉnh khiếu nại. Đích thân ông Nguyễn Đình Xứng, thời gian đó là quản trị Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Thanh Hóa, phải trực tiếp tới những địa phương này để ghi nhận thực tiễn và chỉ huy khắc phục. Tuy nhiên, tới nay, nhiều hộ dân trong vùng bị ảnh hưởng tác động vẫn khốn khổ mỗi khi mưa lũ tràn về .

Thoi thóp vì bị ô nhiễm

Không chỉ bị “chặt khúc” làm thủy điện, sông Mã còn bị “đầu độc” ngày đêm bởi tình trạng xả thải của các nhà máy mọc lên dọc hai bên sông. Trong đó, các công ty chuyên sản xuất bột giấy, vàng mã, tăm đũa… được xem là thủ phạm chính.

Đi dọc sông Mã qua huyện Bá Thước và Quan Hóa, đứng từ trên Quốc lộ 217 nhìn xuống thấy những xí nghiệp sản xuất mọc lên la liệt dọc hai bờ sông, đặc biệt quan trọng là ở khu vực cầu Na Sài ( huyện Quan Hóa ). Hầu hết những xí nghiệp sản xuất này đều tương quan tới chế biến lâm sản ( tre, luồng, vầu ). Trước đây, nhằm mục đích thuận tiện cho việc tập trung nguyên vật liệu, những nhà máy sản xuất thường đặt ở gần sông để lâm sản kết bè xuôi sông Mã về những điểm tập trung. Hiện nay, việc tập trung lâm sản trên sông còn rất ít, nhà máy sản xuất đặt gần sông chỉ để thuận tiện cho việc xả trộm chất thải, nhằm mục đích giảm ngân sách kinh doanh thương mại .Chính do đó mà vài năm trở lại đây, hiện tượng kỳ lạ cá chết dọc sông qua những huyện Bá Thước, Cẩm Thủy, Vĩnh Lộc … tiếp tục xảy ra. Thời điểm cá chết, nước sông Mã thường đổi màu, lúc đen kịt, lúc trắng xóa và bốc mùi hôi thối. Về nguyên do cá chết, hầu hết người dân đều biết và ” chỉ mặt đặt tên ” những ai đã ” đầu độc ” sông Mã. Thế nhưng, có rất nhiều vấn đề, cơ quan chức năng vào cuộc rầm rộ nhưng sau cuối chẳng tìm được ai để giải quyết và xử lý .Nhà máy chế biến lâm sản kiến thiết xây dựng lấn ra sông Mã đoạn qua huyện Quan HóaTrong tháng 3-2021, khi hàng chục tấn cá lồng và cá tự nhiên chết hàng loạt trên sông đoạn qua 2 huyện Bá Thước và Cẩm Thủy, báo chí truyền thông khắp nơi rầm rộ đưa tin, những cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa mới kinh khủng vào cuộc. Từ đó, thảm họa thiên nhiên và môi trường ở đây từ từ mở ra, khi hàng loạt xí nghiệp sản xuất có hành vi xả trực tiếp nước thải chưa qua giải quyết và xử lý ra sông Mã bị phát hiện. Thậm chí, để qua mắt lực lượng tính năng, nhiều nhà máy sản xuất đã đặt cả đường ống ngầm sâu dưới lòng đất, dẫn nước thải thẳng ra lòng sông .Dù đã phát hiện hàng loạt xí nghiệp sản xuất vi phạm nhưng Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Thanh Hóa cũng chỉ ra quyết định hành động xử phạt hành chính ( gần 1,8 tỉ đồng so với 11 công ty ), còn việc săn lùng nguyên do cá chết để đền bù thiệt hại cho dân lại không được nhắc đến. Đáng nói là trong số 11 công ty ” đầu độc ” sông Mã mới bị phát hiện, nhiều doanh nghiệp phần đông năm nào cũng bị xử phạt hành chính về hành vi xả thải ra môi trường tự nhiên nhưng chẳng có công ty nào trong số đó bị nhu yếu ngừng hoạt động mà còn được liên tục cho khắc phục để sống sót .

Việc sông Mã đang ngày đêm bị “đầu độc” không phải bây giờ mới diễn ra. Sự việc mới được lực lượng chức năng phát hiện cũng chỉ là bề nổi so với những gì mà con sông này đang ngày đêm chịu đựng suốt bao năm qua. Các ngành chức năng của tỉnh Thanh Hóa cần phải nhìn nhận lại trách nhiệm của mình với sông Mã; cần hành động quyết liệt hơn nữa để trả lại vẻ đẹp, sự bình yên vốn có của con sông huyền thoại này. 

Cuộc sống người dân lâm cảnh khó khăn

Huyện Quan Hóa là địa phương có 3 nhà máy sản xuất thủy điện được kiến thiết xây dựng trên sông Mã. Hiện tại, 2 xí nghiệp sản xuất thủy điện Trung Sơn và Thành Sơn đã hòa lưới điện vương quốc, chỉ còn nhà máy sản xuất thủy điện Hồi Xuân được thiết kế xây dựng từ năm 2010 tới nay vẫn kiến thiết dang dở. Việc xí nghiệp sản xuất ” đắp chiếu ” hơn 1 thập kỷ khiến người dân và chính quyền sở tại địa phương rất bất bình, bởi rất nhiều dự án Bất Động Sản phúc lợi Giao hàng người dân cũng rơi vào cảnh dở dang .Bản Sa Lắng, xã Phú Xuân, huyện Quan Hóa trước đây nằm ven sông Mã. Để nhường đất cho dự án Bất Động Sản thủy điện Hồi Xuân, 53 hộ dân ở đây đã phải chuyển tới nơi tái định cư mới. Thế nhưng, nhiều năm trôi qua, chủ góp vốn đầu tư vẫn không triển khai xong những khu công trình mà họ đã cam kết trước dân. Ông Cao Thanh Bình, Trưởng bản Sa Lắng, cho biết khi đến nơi ở mới, mặt phẳng vẫn còn dở dang, ta-luy dương bên núi đá, ta-luy âm chống sạt xuống sông Mã chưa được kè ; nhà văn hóa bản, đường bê-tông từ bến đò lên bản chưa có … Chủ góp vốn đầu tư hứa sẽ kiến thiết xây dựng nhưng rồi biệt tăm .

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức