Cân bằng phương trình hóa học khá đơn giản nhưng có rất nhiều các bạn học sinh còn lúng túng hoặc không biết cân bằng phương trìn hóa học oxy hóa khử như thế nào? Sau đây, chúng tôi sẽ bật mí 10 cách cân bằng phương trình hóa học chi tiết từ A – Z trong bài viết dưới đây.
Tóm tắt nội dung bài viết
- Cân bằng phương trình hóa học là gì?
- Hướng dẫn cách cân bằng phản ứng hóa học oxy hóa khử nhanh chóng
- 1. Phương pháp nguyên tử nguyên tố
- 2. Phương pháp dùng hệ số phân số
- 3. Phương pháp chẵn – lẻ
- 4. Phương pháp hóa trị tác dụng
- 5. Phương pháp xuất phát từ nguyên tố chung nhất
- 6. Phương pháp cân bằng theo nguyên tố tiêu biểu
- 7. Phương pháp cân bằng theo trình tự kim loại – phi kim
- 8. Phương pháp cân bằng đại số
- 9. Phương pháp cân bằng electron
- 10. Phương pháp cân bằng phản ứng cháy của chất hữu cơ
Cân bằng phương trình hóa học là gì?
Cần bằng phương trình hóa học là một quy trình sử dụng số tự nhiên điền vào trước vị trí những chất tham gia và những chất mẫu sản phẩm sao cho tổng số nguyên tử của nguyên tố bên chất tham gia bằng tổng số nguyên tử của nguyên tố đó bên chất loại sản phẩm .
Quá trình cân bằng phương trình phản ứng là chúng ta sử dụng số tự nhiên trong tập N* điền vào vị trí a, b, c, d để cho các nguyên tố của chất tham gia và chất phản ứng bằng nhau là được.
Ví dụ : 4F e + 6HC l → 2F e2Cl3 + 3H2
Lưu ý: Cân bằng phương trình khác với cân bằng hóa học.
Tham khảo thêm:
Hướng dẫn cách cân bằng phản ứng hóa học oxy hóa khử nhanh chóng
Nguyên tắc chung để cân bằng phản ứng oxi hóa khử là số điện tử cho của chất khử phải bằng số điện tử nhận của chất oxi hóa hay số oxi hóa tăng của chất khử phải bằng số oxi hóa giảm của chất oxi hóa .
1. Phương pháp nguyên tử nguyên tố
Phương pháp này khá đơn thuần. Khi cân bằng ta cố ý viết những đơn chất khí ( H2, O2, C12, N2 … ) dưới dạng nguyên tử riêng không liên quan gì đến nhau rồi lập luận số nguyên tử từ chất loại sản phẩm. Sau đó trả lại thực chất bắt đầu của những chất tham gia .
Ví dụ : Cân bằng phản ứng Fe + O2 → Fe3O4
Ta viết : Fe + O2 → Fe3O4
Để tạo thành 1 phân tử Fe3O4 cần 3 nguyên tử Fe và 2 nguyên tử O : 3F e + 2 O2 → Fe3O4
2. Phương pháp dùng hệ số phân số
Phương pháp này vận dụng như sau : Các bạn đặt những thông số vào những công thức của những chất tham gia phản ứng, không phân biệt số nguyên hay phân số sao cho số nguyên tử của mỗi nguyên tố ở hai vế bằng nhau. Tiếp theo ở tổng thể những thông số bạn sẽ triển khai khử mẫu só chung
Ví dụ : Cân bằng phản ứng : P + O2 → P2O5
Đặt thông số để cân bằng : 2P + 5/2 O2 – > P2O5
+ Nhân những thông số với mẫu số chung nhỏ nhất để khử những phân số. Ỏ đây ta nhân 2 .
2.2 P + 2.5 / 2O2 – > P2O5
hay 4P + 5O2 → 2 P2O5
3. Phương pháp chẵn – lẻ
Một phản ứng sau khi đã cân bằng thì số nguyên tử của một nguyên tố ở vế trái bằng số nguyên tử nguyên tố đó ở vế phải. Vì vậy nếu số nguyên tử của một nguyên tố ở một vế là số chẵn thì số nguyên tử của nguyên tố đó ở vế kia phải chẵn. Nếu ở một công thức nào đó số nguyên tử của nguyên tố đó còn lẻ thì phải nhân đôi .
Ví dụ : Cân bằng phản ứng FeS2 + O2 – > Fe2O3 + SO2
Ở vế trái số nguyên tử O2 là chẵn với bất kể thông số nào. Ở vế phải, trong SO2 oxi là chẵn nhưng trong Fe2O3 oxi là lẻ nên phải nhân đôi. Từ đó cân bằng tiếp những thông số còn lại .
2F e2O3 – > 4F eS2 – > 8SO2 -> 11O2
Đó là thứ tự suy ra những thông số của những chất. Thay vào PTPU ta được :
4F eS2 + 11O2 – > 2F e2O3 + 8SO2
4. Phương pháp hóa trị tác dụng
Hóa trị công dụng là hóa trị của một nguyên tử hoặc một nhóm nguyên tử của những nguyên tố trong phía chất tham gia và chất mẫu sản phẩm của phản ứng hóa học .
Ví dụ : BaCl2 + Fe2 ( SO4 ) 3 – > BaSO4 + FeCl3
Hóa trị công dụng lần lượt từ trái qua phải là :
II – I – III – II – II – II – III – I
Tìm bội số chung nhỏ nhất của những hóa trị công dụng :
BSCNN ( 1, 2, 3 ) = 6
Lấy BSCNN chia cho những hóa trị ta được những thông số :
6 / II = 3, 6 / III = 2, 6 / I = 6
Thay vào phản ứng : 3B aCl2 + Fe2 ( SO4 ) 3 – > 3 BaSO4 + 2F eCl3
5. Phương pháp xuất phát từ nguyên tố chung nhất
Đối với giải pháp này những bạn khởi đầu cân bằng thông số những phân tử bằng cách chọn nguyên tố xuất hiện ở nhiều hợp chất nhất trong phản ứng để khởi đầu cân bằng thông số những phân tử .
Ví dụ : Cu + HNO3 – > Cu ( NO3 ) 2 + NO + H2O
Nguyên tố xuất hiện nhiều nhất là nguyên tố oxi, ở vế phải có 8 nguyên tử, vế trái có 3. Bội số chung nhỏ nhất của 8 và 3 là 24, vậy thông số của HNO3 là 24 / 3 = 8
Ta có 8HNO3 – > 4H2 O – > 2NO ( Vì số nguyên tử N ở vế trái chẵn )
3C u ( NO3 ) 2 – > 3C u
Vậy phản ứng cân bằng là : 3C u + 8HNO3 – > 3C u ( NO3 ) 2 + 2NO + 4H2 O
6. Phương pháp cân bằng theo nguyên tố tiêu biểu
Nguyên tố tiêu biểu vượt trội là nguyên tố có đặc thù sau :
- Có mặt ít nhất trong các chất ở phản ứng đó.
- Liên quan gián tiếp nhất đến nhiều chất trong phản ứng.
- Chưa cân bằng về nguyên tử ở hai vế.
Phương pháp cân bằng này thực thi qua ba bước :
- a: Chọn nguyên tố tiêu biểu.
- b: Cân bằng nguyên tố tiêu biểu.
- c: Cân bằng các nguyên tố khác theo nguyên tố này.
Ví dụ : Cân bằng phản ứng KMnO4 + HCl – > KCl + MnCl2 + Cl2 + H2O
a. Chọn nguyên tố tiêu biểu vượt trội : O
b. Cân bằng nguyên tố tiêu biểu vượt trội : KMnO4 – > 4H2 O
c. Cân bằng những nguyên tố khác :
+ Cân bằng H : 4H2 O – > 8HC l
+ Cân bằng Cl : 8HC l – > KCl + MnCl2 + 5/2 Cl2
Ta được :
KMnO4 + 8HC l – > KCl + MnCl2 + 5/2 Cl2 + 4H2 O
Sau cùng nhân tổng thể thông số với mẫu số chung ta có :
2KM nO4 + 16HC l – > 2KC l + 2M nCl2 + 5C l2 + 8H2 O
7. Phương pháp cân bằng theo trình tự kim loại – phi kim
Theo giải pháp này tiên phong cân bằng số nguyên tử sắt kẽm kim loại, đến phi kim và ở đầu cuối là H. Sau đó đưa những thông số đã biết để cân bằng nguyên tử O .
Ví dụ 1 : Cân bằng phản ứng NH3 + O2 – > NO + H2O
Ta thấy, phản ứng này không có sắt kẽm kim loại, nguyên tử phi kim N đã cân bằng, nên ta cân bằng luôn H :
2NH3 – > 3H2 O ( Tính BSCNN, sau đó lấy BSCNN chia cho những chỉ số để được những thông số )
+ Cân bằng N : 2NH3 – > 2NO
+ Cân bằng O và thay vào ta có :
2NH3 + 5/2 O2 – > 2NO + 3H2 O
Cuối cùng nhân những thông số với mẫu số chung nhỏ nhất ta được :
4NH3 + 5O2 – > 4NO + 6H2 O
8. Phương pháp cân bằng đại số
Các bạn đặt thông số a, b, c … lần lượt vào những công thức ở 2 vế của phương trình và thiết lập những phương trình toán học chứa những ẩn trên theo nguyên tắc số nguyên tử của nguyên tố trước và sau phản ứng bằng nhau .
Bạn sẽ được 1 hệ phương trình chứa các ẩn, giải hệ phương trình này và đưa hệ số tương ứng tìm dược vào phương trình phản ứng và khử mẫu (nếu cần).
Xem thêm: Lý thuyết, Phương pháp giải và Bài tập Phương trình chứa căn thức – Thương Hiệu & Công Luận
Ví dụ : Cân bằng phản ứng :
Cu + HNO3 – > Cu ( NO3 ) 2 + NO + H2O
Gọi những thông số phải tìm là những chữ a, b, c, d, e và ghi vào phương trình ta có :
aCu + bHNO3 – > cCu ( NO3 ) 2 + dNO + eH2O
+ Xét số nguyên tử Cu : a = c ( 1 )
+ Xét số nguyên tử H : b = 2 e ( 2 )
+ Xét số nguyên tử N : b = 2 c + d ( 3 )
+ Xét số nguyên tử O : 3 b = 6 c + d + e ( 4 )
Ta được hệ phương trình 5 ẩn và giải như sau :
Rút e = b / 2 từ phương trình ( 2 ) và d = b – 2 c từ phương trình ( 3 ) và thay vào phương trình ( 4 ) :
3 b = 6 c + b – 2 c + b / 2
=> b = 8 c / 3
Ta thấy để b nguyên thì c phải chia hết cho 3. Trong trường hợp này để thông số của phương trình hoá học là nhỏ nhất ta cần lấy c = 3. Khi đó : a = 3, b = 8, d = 2, e = 4
Vậy phương trình phản ứng trên có dạng :
3C u + 8HNO3 – > 3C u ( NO3 ) 2 + 2NO + 4H2 O
9. Phương pháp cân bằng electron
Đây là phương pháp cân bằng áp dụng cho các phản ứng oxi hóa khử. Bản chất của phương trình này dựa trên nguyên tắc: Trong một phản ứng oxi hóa – khử, số electron do chất khử nhường phải bằng số electron do chất oxi hóa thu thực hiện như sau:
- a. Xác định sự thay đổi số oxi hóa.
- b. Lập thăng bằng electron.
- c. Đặt các hệ số tìm được vào phản ứng và tính các hệ số còn lại.
Lưu ý:
Ngoài chiêu thức cân đối electron, còn hoàn toàn có thể cân bằng phản ứng oxi hóa khử theo giải pháp tăng giảm số oxi hóa với nguyên tắc : tổng số oxi hóa tăng = tổng số oxi hóa giảm .
Phản ứng oxi hóa khử còn hoàn toàn có thể được cân bằng theo giải pháp cân đối ion electron : lúc đó vẫn bảo vệ nguyên tắc cân đối electron nhưng những nguyên tố phải được viết ở dạng ion đúng, như NO3 –, SO42 -, MnO4 –, Cr2072 -, …
Nếu trong phản ứng oxi hóa khử có nhiều nguyên tố có số oxi hóa cùng tăng ( hoặc cùng giảm ) mà :
- Chúng thuộc một chất thì phải đảm bảo tỉ lệ số nguyên tử của các nguyên tố trong phân tử.
- Chúng thuộc các chất khác nhau thì phải đảm bảo tỉ lệ số mol của các chất đó theo đề cho.
Với hợp chất hữu cơ
Nếu hợp chất hữu cơ trước và sau phản ứng có một nhóm nguyên tử biến hóa và 1 số ít nhóm không đổi thì nên xác lập số oxi hóa của C trong từng nhóm rồi cân bằng .
Nếu hợp chất hữu cơ đổi khác toàn phân tử, nên cân bằng theo số oxi hóa trung bình của C .
Ví dụ. Cân bằng phản ứng :
FeS + HNO3 – > Fe ( NO3 ) 3 + N2O + H2SO4 + H2O
a. Xác định sự biến hóa số oxi hóa :
Fe + 2 – > Fe + 3
S-2 – > S + 6
N + 5 – > N + 1
( Viết số oxi hóa này phía trên những nguyên tố tương ứng )
b. Lập cân đối electron :
Fe + 2 – > Fe + 3 + 1 e
S-2 – > S + 6 + 8 e
FeS – > Fe + 3 + S + 6 + 9 e
2N + 5 + 8 e – > 2N + 1
– > Có 8F eS và 9N2 O .
c. Đặt những thông số tìm được vào phản ứng và tính những thông số còn lại :
8F eS + 42HNO3 – > 8F e ( NO3 ) 3 + 9N2 O + 8H2 SO4 + 13H2 O
10. Phương pháp cân bằng phản ứng cháy của chất hữu cơ
a. Phản ứng cháy của hidrocacbon:
Nên cân bằng theo trình tự sau :
– Cân bằng số nguyên tử H. Lấy số nguyên tử H của hidrocacbon chia cho 2, nếu tác dụng lẻ thì nhân đôi phân tử hidrocacbon, nếu chẵn thì để nguyên .
– Cân bằng số nguyên tử C .
– Cân bằng số nguyên tử O .
b. Phản ứng cháy của hợp chất chứa O.
Cân bằng theo trình tự sau :
– Cân bằng số nguyên tử C .
– Cân bằng số nguyên tử H .
– Cân bằng số nguyên tử O bằng cách tính số nguyên tử O ở vế phải rồi trừ đi số nguyên tử O có trong hợp chất. Kết quả thu được đem chia đôi sẽ ra thông số của phân tử O2. Nếu thông số đó lẻ thì nhân đôi cả 2 vế của PT để khử mẫu số .
Hy vọng với những thông tin mà chúng tôi vừa san sẻ hoàn toàn có thể giúp bạn cân bằng phương trình hóa học nhanh gọn nhé
4/5 – ( 2 bầu chọn )
Source: http://wp.ftn61.com
Category: Hỏi Đáp
Để lại một bình luận