- Tổng quan về lịch sử cà phê từ lúc khám phá đến thương mại hóa toàn cầu..
- Vai trò công hưởng của nền kinh tế cà phê với niềm đam mê và gu thưởng thức của người việt trong cà phê Việt Nam – Qua những làn sóng lịch sử.
- Tìm hiểu vai trò của con người, chính sách, tài nguyên và phương thức canh tác trong sự phát triển của cà phê Robusta Việt Nam.
Minh họa bởi PrimeCoffee
Tóm tắt nội dung bài viết
Khởi sự của cây cà phê ở Việt Nam
Arabica ( Coffea arabica ) là giống cà phê tiên phong được đưa vào Việt Nam vào năm 1857, trải qua những nhà truyền giáo Pháp. Nó đã được thử nghiệm tại những nhà thời thánh Công giáo ở những tỉnh phía bắc, như Tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An và TP Hà Tĩnh ; và sau đó lan sang một số ít tỉnh miền trung, như Quảng Trị và Quảng Bình. Cuối cùng, cà phê đã được đưa đến những tỉnh phía Nam của Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Sau đó người ta mới phát hiện ra rằng Tây Nguyên là nơi thích hợp nhất để trồng cà phê .Sau đó, vào năm 1908, người Pháp đã mang hai loại cà phê khác đến Việt Nam là Robusta ( Coffea canephora ) và Exelsa ( Coffea exelsa ). Không dừng lại, người Pháp đã thử nghiệm nhiều giống khác nhau từ Congo tại Tây Nguyên, và tận mắt chứng kiến sự tăng trưởng rất tốt của cà phê ở khu vực này. Xuyên suốt đại chiến và cho đến năm 1986, nhiều khu vực sản xuất cà phê đã tăng trưởng, nhưng rất chậm và sản lượng thấp. Năm 1986, tổng diện tích quy hoạnh cả nước dành cho sản xuất cà phê chỉ khoảng chừng 50.000 ha và khối lượng sản xuất là 18.400 tấn ( chỉ hơn 300.000 bao 60 kg ) .
Cây cà phê trên đồn điền Cressonnière – 1898
Trong các đồn điền cà phê đầu thế kỷ thứ 20, người ta trồng cả 3 loại cà phê, cà phê Arabica với giống Typica, cà phê Canephora với giống Robusta và cà phê Liberica cùng với giống Excelsa. Năm 1930 ở Việt nam có 5900 ha cà phê, trong đó có 4700 ha cà phê Arabica, 900 ha cà phê Excelsa và 300 ha cà phê Robusta
Bạn đang đọc: Lịch sử du nhập cây cà phê vào Việt Nam
Qua nhiều năm trồng cà phê, hiệu quả cho thấy cây cà phê cà phê chè ( Arabica ) không cho hiệu quả mong ước vì dễ bị tiến công bởi sâu đục thân ( xylotrechus quadripes ) và nấm gỉ sắt ( Hemileia vastatrix ) phá hoại. Cà phê vối ( Robusta ) thì không tăng trưởng tốt ở miền Bắc do có mùa đông nhiệt độ quá thấp so với nhu yếu sinh thái xanh của cây này. Chỉ có cà phê mít ( Excelsa ) sinh trưởng khỏe, cho hiệu suất khá, tuy nhiên giá trị thương phẩm lại thấp. Và lúc đó có chuyên viên quốc tế đã khuyến nghị không nên trồng cà phê chè ở Việt nam và chỉ trồng cà phê vối ở phía nam và cà phê mít ở phía bắc ( Chatot – cây cà phê ở Đông Dương – 1940 ) .Trong tiến trình những năm 1960 – 1970 ở miền Bắc Việt nam, hàng loạt nông trường quốc doanh được xây dựng, trong đó có hàng chục nông trường trồng cà phê, và trồng cả 3 loại chè, vối, mít. Tình hình tăng trưởng của cà phê những năm này cũng không mấy khả quan và đến đầu thập niên 70 người ta đã Kết luận không trồng được cà phê ở phía bắc .
Công cuộc cải cách, và bước nhảy vọt về sản lượng
Sau khi cuộc chiến tranh thúc kết thúc năm 1975, quốc gia gần như trên đà lao dốc về mọi mặt kinh tế tài chính – chính trị – xã hội, trong đó những chủ trương kinh tế tài chính được sao chép từ Liên Xô không còn tương thích với tình hình nội tại của nước nhà bấy giờ. Điển hình là quy mô nông nghiệp tập thể đã chứng tỏ sự kém hiệu suất cao, thế cho nên vào năm 1986, Đảng và nhà nước đã thực thi một “ cú quay đầu ” ( công cuộc cải cách ) – như một ván cược lớn, và cây cà phê đồng thời cũng năm trong số ấy .
Cho đến năm 1975 cả nước trên hai miền nam bắc mới chỉ có khoảng chừng 13000 hecta với sản lượng khoảng chừng 6000 tấn. Và cũng từ sau 1975 ngành cà phê Việt nam mới đi vào thời kỳ tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ – Đoàn Triệu Nhạn
Năm 1980 một chương trình tăng trưởng cà phê ở Việt nam do công ty cà phê ca cao thuộc Bộ nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm kiến thiết xây dựng được trình lên Thường trực Hội đồng Bộ trưởng và được được cho phép thực thi. Tiếp đó là một loạt những hiệp định hợp tác sản xuất cà phê được ký kết giữa chính phủ nước nhà Việt nam và Liên xô ( trồng mới 20.000 ha cà phê ), CHDC Đức ( 10.000 ha ), Bungary ( 5.000 ha ), Tiệp khắc ( 5000 ha ) và Ba lan ( 5000 ha ) – Theo Đoàn Triệu Nhạn, VICOFA .
Xí nghiệp liên hiệp cà phê Việt Đức, chụp năm 1985Năm 1982 Liên hiệp những xí nghiệp sản xuất cà phê Việt Nam ( LH-XN-CPVN ) được xây dựng theo Nghị định 174 HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng với sự tham gia của 3 sư đoàn quân đội và 1 số ít công ty thuộc Bộ Nông nghiệp và những địa phương Đắk Lắk, Gia Lai – Kon Tum. Chương trình tăng trưởng cà phê được lan rộng ra trên những tỉnh Tây nguyên và Đông nam bộ. Loại cà phê được chọn để lan rộng ra diện tích quy hoạnh là cà phê Robusta, một giống cà phê ưa điều kiện kèm theo khí hậu nóng ẩm và nhất là ít bị mối đe dọa của bệnh gỉ sắt .
Bước ngoặt 1986
Năm 1986 LH-XN-CPVN được sự tương hỗ của những Bộ nộng nghiệp, Kế hoạch, Tài chính, Ngoại thương, … đã tổ chức triển khai Hội nghị tăng trưởng cà phê trong những hộ mái ấm gia đình nông dân ở những tỉnh Tây nguyên, duyên hải miền Trung và Đông nam bộ, gọi là Hội nghị cà phê nhân dân lần thứ nhất. Cùng với chủ trương mới và có sự kích thích can đảm và mạnh mẽ của giá cà phê trên thị trường quốc tế đang lên cao lúc đó, ngành cà phê Việt nam đã tăng trưởng nhanh mạnh ( Xem thêm Cà phê Việt Nam – hành trình dài ba thập kỷ )
Từ năm 1986, Chính phủ Việt Nam đã tập trung nguồn lực đầu tư vào lĩnh vực cà phê, nhằm mục đích chuyển đổi cà phê thành một ngành nông nghiệp quan trọng. Ngoài các trang trại nhà nước, Chính phủ cũng khuyến khích các hộ gia đình cá nhân trồng cà phê. Do đó, sản xuất cà phê tại Việt Nam đã bùng nổ về diện tích, sản lượng và giá trị xuất khẩu.
Cho đến những năm cuối thập niên 80 của thế kỷ 20 ngành cà phê Việt nam mới đưa giống cà phê Catimor của loài cà phê Arabica vào sản xuất. Từ đó cà phê Arabica mở màn được trồng ở Việt nam với giống chống bệnh gỉ sắt Catimor. Đó cũng là cơ sở để Tổng công ty cà phê Việt nam kiến thiết xây dựng chương trình tăng trưởng cà phê Arabica ở Việt nam .
Cà phê Việt, sau hơn một thế kỷ
Vào cuối những năm 1990 Việt Nam trở thành nhà phân phối cà phê số 1 ở Khu vực Đông Nam Á và sau Brazil, đơn vị sản xuất và xuất khẩu cà phê xanh thứ hai trên quốc tế. Tuy nhiên, sản xuất hầu hết tập trung chuyên sâu vào hạt Robusta. Trong khi Robusta chiếm 92,9 % tổng diện tích quy hoạnh trồng cà phê, thì những giống Arabica chỉ chịu nghĩa vụ và trách nhiệm cho một vài Tỷ Lệ – không quá 5 % tổng sản lượng của Việt Nam .Sản xuất cà phê đều đặn ngày càng tăng 20 % – 30 % mỗi năm trong những năm 1990, với những vườn cà phê nhỏ được trồng trên nửa triệu mảnh đất ( từ hai đến ba mẫu ). Điều này đã giúp xoay chuyển can đảm và mạnh mẽ nền kinh tế tài chính. Lấy một số liệu điển hình như vào năm 1994, quốc gia có khoảng chừng 60 % người sống dưới mức nghèo nàn, và hiện tại số lượng này chưa đến 10 %, và chắc một điều, thanh tựu này không hề bỏ lỡ sự góp phần mà cây cà phê mang lại .Trong công cuộc cải cách, ngành cà phê đã được quốc hữu hóa, tăng trưởng mạnh tại những tỉnh Tây Nguyên, doanh nghiệp tư nhân được nhân rộng, dẫn đến một sự tăng trưởng đột biến của ngành công nghiệp chế biến cà phê. Mối liên kết hợp tác giữa người trồng, sản xuất và nhà nước đã đem đến tác dụng trong việc thiết kế xây dựng tên thương hiệu cà phê thành phẩm và xuất khẩu mẫu sản phẩm kinh doanh nhỏ. Mà nổi bật hoàn toàn có thể kể đến là cà phê Tập Đoàn Cafe Trung Nguyên vào năm 1996 và Highlands Coffee vào năm 1998 .
Cây cà phê chè ở Dăk Lăk – Việt Nam
Trong 30 năm ( từ 1986 đến năm năm nay ) sản lượng cà phê tại Việt Nam đã tăng gần 100 lần, từ 18.400 tấn năm 1986, lên 900.000 tấn năm 2000 và đạt 1,76 triệu tấn trong năm năm nay ; Trong đó có từ 90 % đến 95 % sản lượng được xuất khẩu hàng năm. Theo ICO
Trong những năm gần đây những ban ngành, nhà nước đã tìm cách nâng cao chất lượng cà phê xuất khẩu, gồm có việc lan rộng ra những vùng sản xuất cà phê chè – Ngày nay hầu hết được trồng ở những tỉnh phía Bắc như Quảng Trị ( Quảng Trị ) và Sơn La. Tuy nhiên, khu vực quan trọng nhất về cà phê nói chung vẫn là Tây Nguyên ( Đăk Lăk, Kon Tum và Lâm Đồng. Tây Nguyên đã đứng vị trí số 1 sản xuất cà phê Robusta cả về diện tích quy hoạnh và sản lượng. Nó nổi tiếng không riêng gì ở Việt Nam, mà còn trên toàn quốc tế với một số ít hướng dẫn địa lý như ‘ Buôn Ma Thuot ’, Cầu Đạt – Đà Lạt, .. được biết đến với chất vị can đảm và mạnh mẽ do đặc tính của đất .
“Trái lành, quả ngọt” của ngành cà phê Việt
Với mức trung bình khoảng chừng 2,3 tấn / ha, hiệu suất cà phê của Việt Nam cao hơn đáng kể so với bất kể quốc gia sản xuất cà phê nào khác trên quốc tế. Việt Nam đã tạo ra một tên thương hiệu độc lạ về canh tác “ Robusta cường độ cao ”, vì cây “ rô ” cho hiệu suất hạt trên một ha nhiều hơn Arabica, điều này được cho phép Việt Nam trở thành quốc gia sản xuất cà phê có hiệu suất cao nhất. Đồng thời, qua đó còn thôi thúc doanh thu cho nông dân trồng cà phê, vì nhiều nông dân Việt Nam thu hoạch trên 3,5 tấn mỗi ha .
Phần lớn cà phê nước ta thuộc giống Robusta – Theo Vicofa, năm 2015 sản lượng cà phê Vối là 96%
Chìa khóa thành công của cà phê Việt Nam là tập trung vào các giống Robusta. Robusta có mức giá thấp hơn so với người anh em của nó – Arabica. Tuy nhiên, Robusta dễ trồng hơn nhiều vì chi phí sản xuất thấp hơn so với Arabica và khả năng kháng nhiều loại sâu bệnh ảnh hưởng đến Arabica. Ngoài ra, phân bón và nước đầu vào có thể thay đổi để ảnh hưởng đến năng suất mà không ảnh hưởng đến sức khỏe của cây, trong khi sức khỏe của cây Arabica có thể bị tổn hại đáng kể do thay đổi mạnh mẽ của đầu vào – theo ICO
Xem thêm: Làm Thế Nào Để Hết Nhiệt Miệng
Tuy vậy, những số lượng thống kê hàng triệu tấn cà phê xuất khẩu mỗi năm, chưa thể bù lại cho khiếm khuyết về chất lượng khi mà sản xuất được tập trung chuyên sâu vào giống Robusta, với tiềm năng chất lượng thua kém Arabica, và hầu hết nhằm mục đích ship hàng xuất khẩu như dưới dạng cà phê nhân thô, chưa qua chế biến. Để hiểu rõ hơn yếu tố này, bạn hoàn toàn có thể theo dõi thêm bài viết thời cơ cho cà phê đặc sản nổi tiếng Robusta
Nguồn tham khảo:
- Country Coffee Profile Vietnam – 2019; International Coffee Organization
- Ngành cà phê Việt nam – hiện trạng và triển vọng Đoàn Triệu Nhạn; Hiệp hội cà phê ca cao Việt nam
Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức
Để lại một bình luận