75 năm nước Đức, nước Việt và những hòn đá cản đường

• Nguyên Hà
• Tác giả hiện sống tại Berlin, Đức

2 tháng 9 2020Nguồn hình ảnh, Topical Press Agency

Trong khi các quốc gia Đồng minh trước đây như Anh, Pháp, Nga, Canada, Hoa Kỳ… hằng năm kỷ niệm ngày chiến thắng nước Đức Hitler 8/05/1945 thì nước Đức dĩ nhiên không “ăn mừng” ngày này.

75 năm sau, vẫn có những người Đức gọi ngày này bằng những cái tên khác nhau, tùy theo những thưởng thức cá thể của họ .Đó ngày Đầu hàng quân Đồng minh, ngày tưởng niệm thân nhân chết trong đại chiến quyết liệt do quốc gia họ gây ra, làm 50-60 triệu người từ nhiều nước bị chết, gồn 6-7 triệu người Do Thái .Hoặc là ngày cưỡng bách di cư của gần 15 triệu người Đức bị trục xuất vì 1/3 diện tích quy hoạnh phía Đông nước Đức trở thành chủ quyền lãnh thổ Ba Lan và Liên Xô .Hay đấy cũng hoàn toàn có thể là một ngày vui lớn khi người thân trong gia đình từ mặt trận sống sót bình yên quay trở lại …Năm 1985, tổng thống Đức Richard von Weizsäcker nói trước QH Liên bang nhân 40 năm chấm hết Chiến tranh Thế giới II, rằng đây là ngày nước Đức được giải phóng khỏi một mạng lưới hệ thống vô nhân đạo của chế độ độc tài, thì tên gọi chính thức của nó nên là Ngày Giải phóng .

Quá khứ không được phép quên

Năm nay, vì đại dịch Covid-19, buổi lễ kỷ niệm lần thứ 75 Ngày Giải phóng châu Âu với gần 1.600 khách mời trước Trụ sở Quốc hội Liên bang tại Berlin đã bị hủy bỏ. Thay vào đó, Tổng thống CHLB Đức Frank-Walter Steinmeier đã phát biểu trước Đài Tưởng niệm Nạn nhân Chiến tranh và Chế độ Độc tài ( Berlin ) trước một cử tọa chỉ gồm bốn người đại diện thay mặt cho quyền lực tối cao chính trị Đức : Thủ tướng Liên bang, quản trị Quốc hội, quản trị Hội đồng Liên bang và Chánh án Tòa án Hiến pháp Tối cao Liên bang .Nguồn hình ảnh, TASSChụp lại hình ảnh ,Nguyên soái Liên Xô Yuri Zhukov ( số 1, đứng ) tại lễ ký kết rạng sáng ngày 9/05/1945 nhưng văn bản đầu hàng của Đức vẫn ghi là ngày 08/05 .Ông Steinmeier nhấn mạnh vấn đề đến vai trò của hồi tưởng, ký ức. Ông nhắc lại những tội ác mà ông cho là vô tiền khoáng hậu mà nước Đức đã gây ra cho toàn quốc tế, cũng như sự phá nát nền văn minh với nạn diệt chủng Do Thái ( Holocaust ) .” Lịch sử Đức là một lịch sử tan vỡ – với nghĩa vụ và trách nhiệm so với hàng triệu vụ sát nhân và hàng triệu nỗi thống khổ. Điều này làm tan nát cõi lòng tất cả chúng ta cho đến ngày ngày hôm nay. Cho nên, người ta chỉ yêu quốc gia này với cõi lòng tan nát ” .Tại CHLB Đức, những khu tưởng niệm nạn nhân cuộc chiến tranh, những kho lưu trữ bảo tàng viện tàng trữ chứng tích tội ác của người Đức trong Thế chiến thứ Hai đã được kiến thiết xây dựng, những chương trình bồi thường cho hàng triệu nạn nhân còn sống sót hoặc cho mái ấm gia đình của họ đã được thực thi. Học sinh được tổ chức triển khai du lịch thăm quan những trại tập trung tiêu diệt của Đức Quốc Xã, tham gia và trao đổi quan điểm trong những cuộc chuyện trò với những nạn nhân Holocaust sống sót .Nhưng cuộc gặp gỡ những cựu chiến binh hai phe Trục và Đồng Minh xưa kia cũng góp thêm phần vào sự hòa giải giữa những dân tộc bản địa, trước đây vốn ở hai chiến tuyến cạnh tranh đối đầu nhau không khoan nhượng .Chụp lại hình ảnh ,Mảnh tường Berlin trong khu vui chơi giải trí công viên thời nay

Tượng đài bằng những viên đá nhỏ

Ngoài những tượng đài hay quần thể tượng đài tập trung chuyên sâu hoặc những cuộc triển lãm dài hạn, còn một hình thức tưởng niệm khác, đơn giản và giản dị hơnnhưng không kém phần lay động tâm can : những tấm bảng tưởng niệm nạn nhân của chính sách Đức Quốc Xã .Đề án thường được biết đến với tên ” Những viên đá cản đường ” ( tiếng Đức : die Stolpernsteine, tôi xin tạm dịch ra tiếng Anh : the stumbling stones ), cản đường là để bạn vấp chân và phải suy ngẫm .Chúng được khởi đầu triển khai vào năm 1992 theo sáng tạo độc đáo của Gunter Demnig, đến nay vẫn được làm tiếp nhờ quyên góp tư nhân và được lan rộng ra sang 25 nước châu Âu khác .Phải dừng chân đứng lại, nghiêng người cúi đầu xuống bạn mới đọc được những dòng chữ nhỏ khắc trên tấm biển được gắn cao hơn chừng một ly so với mặt đường. Hệt như khi ta nghiêng mình cúi đầu tưởng niệm trước một tấm bia của một người đã khuất, quen và lạ trong nghĩa trang .Nguồn hình ảnh, BettmannCòn theo ông Steinmeier, ” không phải ký ức là gánh nặng, mà chính phi ký ức sẽ trở thành gánh nặng. Không phải sự nhìn nhận nghĩa vụ và trách nhiệm là một điều xấu hổ mà chính sự phủ nhận mới là điều xấu hổ. … Do đó tất cả chúng ta phải hiểu rằng, không thể nào có sự hòa giải mà không có ký ức ” .

Việt Nam với quá khứ “triệu người vui, triệu người buồn”

Đất nước Nước Ta tất cả chúng ta cũng có một ngày được chính thức gọi là Ngày Giải phóng, ngày 30-4-1975. Vào ngày này, mỗi năm, vẫn có những buổi lễ diễu hành, những hoạt động và sinh hoạt chính trị, văn hóa truyền thống, xã hội được tổ chức triển khai thoáng đãng khắp nơi mừng ngày một nửa quốc gia này ” thắng lợi ” nửa quốc gia kia .Thủ tướng Võ Văn Kiệt có lần vấn đáp phỏng vấn rằng ” Chiến thắng của tất cả chúng ta là vĩ đại, nhưng tất cả chúng ta cũng đã phải trả giá cho thắng lợi đó bằng cả nỗi đau và nhiều mất mát … Vì thế, một sự kiện tương quan đến cuộc chiến tranh khi nhắc lại có hàng triệu người vui mà cũng có hàng triệu người buồn … “. Hàng triệu người vui hoàn toàn có thể tổ chức triển khai ” ăn mừng ” ngày thắng lợi nhưng hàng triệu người buồn thì đứng bên lề lịch sử .Nguồn hình ảnh, Getty ImagesChụp lại hình ảnh ,Một phụ nữ ở tượng đài Xô Viết ở Đông Berlin ngày 9/5/2017Quan điểm ” khép lại quá khứ và nghĩ đến tương lai, chung tay kiến thiết xây dựng quốc gia ” thường được nhắc đi nhắc lại trong những phát biểu chính thức của nhà nước và Đảng Cộng sản Việt Nam – và cả trong bài phỏng vấn thủ tướng Võ Văn Kiệt – khi nói về cuộc cuộc chiến tranh và những hậu quả, hệ lụy của nó .Khép lại quá khứ, nhốt vào sau cánh cửa thời hạn những yếu tố, những hậu quả, những tội lỗi đã gây ra nhân danh một cái gì đấy mà có lẽ rằng nay không còn đúng nữa .Nhưng với thời hạn thì quá khứ cũng từ từ phai nhạt, mù mờ và lịch sử đã trở nên rơi lệch. Những sai lầm đáng tiếc, tội lỗi, sự gian ác của con người, của một tập thể, một quốc gia, vương quốc, không còn được nhìn rõ nữa trong nỗ lực đồng cảm, nhìn nhận lịch sử rõ hơn và rút ra bài học kinh nghiệm từ trong quá khứ rất thiết yếu cho sự thiết kế xây dựng tương lai .Có lẽ những thế hệ trẻ ở trong nước chỉ hiểu biết một phần – và với không ít định kiến – theo những gì họ được học trong trường, được phổ cập trên những phương tiện đi lại truyền thông online đại chúng về lịch sử quốc gia họ, với biết bao đau thương của những trại ” học tập tái tạo “, những chuyến vượt biển, những trào lưu đốt sách, những đợt ” đánh tư sản ” …

̣Việt Nam cũng có “những viên đá cản đường”, nằm trong tư duy của chúng ta và hoàn toàn khác với “những viên đá cản đường” ở nước Đức, nơi mà lịch sử, quá khứ đất nước không ngừng được tìm hiểu, đánh giá, mổ xẻ, phân tích tới tận cùng.

Một phần, cũng vì tình yêu quốc gia – mặc dầu ” với một trái tim vỡ nát ” – và nơi những viên đá cản đường giúp người ta không quên từng con người đã vì tội lỗi của quốc gia trong quá khứ mà phải bỏ mình, như một học viên Đức đã nói, ” người ta vấp ngã vào nó với trái tim và cái đầu ” .” Những viên đá cản đường ” của tất cả chúng ta ngăn cản con đường đi đến tương lai, ngăn ngừa sự tìm hiểu và khám phá lịch sử đương đại Nước Ta, khám phá những hệ lụy của cuộc chiến tranh cũng như tìm ra giải pháp thỏa đáng cho sự hòa hợp, hòa giải vương quốc và dân tộc bản địa .

Bà Nguyên Hà đi từ Nam Việt Nam, đã định cư từ nhiều năm qua tại Berlin, Đức. Bài thể hiện quan điểm riêng của tác giả.

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức