Mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội

Mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội luôn được đánh giá là mối quan hệ có tầm quan trọng. Chính vì thế trong bài viết lần này, chúng tôi sẽ cung cấp tới quý bạn đọc một số khái niệm cũng như mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội.

Mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội

Để tìm ra mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội, trước hết cần làm rõ khái niệm về tồn tại xã hội và ý thức xã hội.

Khái niệm tồn tại xã hội là gì? 

Tồn tại xã hội là khái niệm dùng để chỉ hoạt động và sinh hoạt vật chất và những điều kiện kèm theo hoạt động và sinh hoạt vật chất của xã hội, là những mối quan hệ vật chất – xã hội giữa con người với tự nhiên và giữa con người với nhau ; trong đó, quan hệ giữa con người với tự nhiên và quan hệ vật chất, kinh tế tài chính giữa con người với nhau là hai quan hệ cơ bản. Những mối quan hệ này Open trong quy trình hình thành xã hội loài người và tồn tại không phụ thuộc vào vào ý thức xã hội .

Tồn tại xã hội gồm các thành phần chính như phương thức sản xuất vật chất, điều kiện tự nhiên – môi trường địa lý, dân số và mật độ dân số… Trong đó phương thức sản xuất vật chất là thành phần cơ bản nhất. Các quan hệ vật chất khác giữa gia đình, giai cấp, dân tộc… cũng có vai trò nhất định đối với tồn tại xã hội.

Khái niệm ý thức xã hội là gì?

Ý thức xã hội là mặt ý thức của đời sống xã hội, gồm có tình cảm, tập quán, truyền thống cuội nguồn, quan điểm, tư tưởng, lý luận … Nảy sinh từ tồn tại xã hội và phản ánh tồn tại xã hội trong những quá trình tăng trưởng khác nhau. Nói cách khác, ý thức xã hội là những quan hệ ý thức giữa con người với nhau, là mặt niềm tin trong quy trình lịch sử vẻ vang .
Ý thức xã hội có cấu trúc bên trong xác lập, gồm có những mức độ khác nhau ( ý thức xã hội thường thì và ý thức lý luận ( khoa học ) ; tâm ý xã hội và hệ tư tưởng ) và những hình thái của ý thức xã hội ( ý thức chính trị, pháp lý, đạo đức, tôn giáo, nghệ thuật và thẩm mỹ, triết học, khoa học … ) .
>> >> Tham khảo : Phân tích mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội

Nội dung mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội:

+ Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội:

Theo quan điểm thế giới quan duy vật thì vật chất có trước, nó sinh ra và quyết định hành động ý thức. Trong nghành xã hội thì quan hệ này được biểu lộ là : tồn tại xã hội có trước, nó sinh ra và quyết định hành động ý thức xã hội, điều đó được biểu lộ đơn cử là :
Tôn tại xã hội nào thì sinh ra ý thức xã hội ấy. Tức là người ta không hề tìm nguồn gốc tư tưởng trong đầu óc con người, mà phải tìm nó trong chính tồn tại xã hội. Do đó, phải tồn tại xã hội để lý giải cho ý thức xã hội .
Khi tồn tại xã hội đổi khác một cách cơ bản, nhất là khi phương pháp sản xuất đã đổi khác thì sớm hay muộn thì ý thức xã hội cũng phải biến hóa theo .

+ Tính độc lập tương đối và sự tác động trở lại của ý thức xã hội lên tồn tại xã hội:

Sự phụ thuộc của ý thức xã hội vào tồn tại xã hội không phải khi nào cũng diễn ra trực tiếp mà cần phải xét đến cùng qua nhiều khâu trung gian mới thấy được, do tại ý thức xã hội có tính độc lập của mình. Tính độc lập tương đối của ý thức xã hội được bộc lộ dưới những hình thức sau :
Ý thức xã hội thường lạc hậu hơn so với tồn tại xã hội. Sở dĩ như vậy bời vì :
Do nó chỉ là phản ánh của tồn tại xã hội nên thường biến đổi sau .

Do nó có những bộ phận có tính bền vững, tính bảo thủ cao (tâm lý xã hội, tôn giá…).

Do có những lực lượng xã hội luôn tìm cách duy trì tính lỗi thời trên ( nhằm mục đích quản lý … ) .
Vai trò tiên phong vượt trước của tri thức khoa học, bộ phận này trong ý thức xã hội có năng lực chớp lấy những quy luạt hoạt động khách quan, từ đó đưa ra được những dự báo, tiên đoán về sự tăng trưởng của xã hội, nên hoàn toàn có thể đi tồn tại xã hội nên hoàn toàn có thể đi trước một bước so với tồn tại xã hội .
Tính thừa kế trong sự tăng trưởng của ý thức xã hội hoàn toàn có thể làm cho nó có một trình độ tăng trưởng cao hơn so với tồn tại xã hội. Nên có những dân tộc bản địa với trình độ kinh tế tài chính, chính trị kèm tăng trưởng nhưng đời sống ý thức lại rất tăng trưởng, ví dụ điển hình dân tộc bản địa Đức ở thế kỷ XIX : kinh tế tài chính lỗi thời so với Châu Âu, nhưng văn hóa truyền thống niềm tin cực kỳ tăng trưởng …
Sự tương tác giữa những hình thái ý thức xã hội hoàn toàn có thể tạo ra những quy luật đặc trưng, chi phối sự tăng trưởng của ý thức xã hội, làm cho nó không trọn vẹn chịu ràng buộc vào tồn tại xã hội. Cụ thể là ở những tiến trình nhất định thường nổi lên một hình thái ý thức xã hội chủ đạo, chi phối những hình thái ý thức còn lại ( làm cho hàng loạt xã hội nhờ vào trọn vẹn vào ý thức chủ yếu : thời trung cổ thì tôn giáo chi phối xã hội, thời nay khoa học chi phối xã hội ) .
Do có tính độc lập tương đối nên ý thức xã hội hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng trở lại lên tồn tại xã hội theo hai khuynh hướng là :
Nếu ý thức xã hội phản ánh đúng đắn những quy luật khách quan của tồn tại xã hội thì nó hoàn toàn có thể thôi thúc sự tăng trưởng của tồn tại xã hội. Vai trò này thuộc về ý thức của những giai cấp tân tiến và cách mạng .
Nếu ý thức xã hội phản ánh xô lệch, xuyên tác những quy luật khách quan của tồn tại xã hội thì nó sẽ ngưng trệ sự tăng trưởng của tồn tại xã hội. Tác động này thuộc về ý thức của những giai cấp cũ, lỗi thời, phản động. Sự tác động ảnh hưởng ý thức xã hội lên tồn tại xã hội phụ thuộc vào vào mức độ xâm nhập của nó vào trong trào lưu của quần chúng nhân dân .
Cho nên phải liên tục đấu tranh để thông dụng tri thức khoa học và lý luận cách mạng cho quần chúng nhân dân, đồng thời để đấu tranh vô hiệu những tàn dư của văn háo, tư tưởng cũ, phản động ra khỏi quần chúng ( không tác động ảnh hưởng đến quần chúng nhân dân ) .

Ý nghĩa của phương pháp luận

Tồn tại xã hội và ý thức xã hội là hai phương diện thống nhất biện chứng của đời sống xã hội. Vì vậy, công cuộc tái tạo xã hội cũ, thiết kế xây dựng xã hội mới phải được triển khai đồng thời trên cả hai mặt tồn tại xã hội và ý thức xã hội .

Cần quán triệt rằng, thay đổi tồn tại xã hội là điều kiện cơ bản nhất đẻ thay đổi ý thức xã hội. Mặt khác, cũng cần thấy rằng không chỉ những biến đổi trong tồn tại xa hội mới tất yếu dẫn đến những thay đổi to lớn trong đời sống tinh thần của xã hội mà ngược lại, những tác động của đời sống tinh thần xã hội, với những điều kiện xác định cũng có thể tạo ra những biến đổi mạnh mẽ, sâu sắc trong tồn tại xã hội.

Quán triệt nguyên tắc phương pháp luận đó trong sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta, một mặt phải coi trọng cuộc cách mạng tư tưởng văn hóa truyền thống, phát huy vai trò tác dộng tích cực của đời sống ý thức xã hội đối vói quy trình tăng trưởng kinh tế tài chính và công nghiệp hóa, tân tiến hóa quốc gia .
Mặt khác phải tránh tái phạm sai làm chủ quan duy ý chí trong việc thiết kế xây dựng văn hóa truyền thống, kiến thiết xây dựng con người mới. Cần thấy rằng chỉ hoàn toàn có thể thực sự tạo dựng được đời sống niềm tin của xã hội – xã hội chủ nghĩa trên cơ sở tái tạo triệt để phương pháp hoạt động và sinh hoạt vật chất tiểu nông truyền thống cuội nguồn và xác lập, tăng trưởng được một phương pháp sản xuất mới trên cơ sở triển khai thành công xuất sắc công nghiệp hóa hiện đại hóa .

Như vậy, trên đây là một số gợi ý về mối quan hệ giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội.

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức