Dexamethason thuốc hay nhưng dùng không dễ

Nhân một chuyến về thăm quê, bác Trung và một số người hàng xóm đến chơi và muốn hỏi tại sao bác đau khớp, có người mách bảo ra hiệu thuốc gần nhà mua đề-xa về uống, bác thấy thật lạ là bệnh giảm đau hẳn nhưng được mấy hôm thấy người có cảm giác nặng, tay chân giống như phù, bụng cồn cào rất khó chịu.

Phù chân do dùng thuốc đề-xa không đúng .
Bác đành ngưng dùng thuốc, chính bới, ngoài những bộc lộ trên, bác đi ngoài thấy phân đen, nhưng khổ nỗi đau khớp lại liên tục hoành hành. Đang do dự chưa biết làm thế nào thì có bác sĩ, xin hỏi thuốc đề-xa có tác dụng như thế nào, nó có tác dụng phụ không và có nguy hại không ?

Câu hỏi của bác Trung và nhiều người cùng muốn biết, tôi chuyển sang “tiết mục giải thích” để mọi người hiểu những nét cơ bản về thuốc đề-xa.

Trước khi đi vào chủ đề chính, tôi có nhắc nhở bác Trung và những người ngồi nghe câu truyện thuốc đề-xa. Để chữa bất kể một bệnh gì cũng phải biết đúng mực bệnh của mình, trên cơ sở đó mới nghĩ đến dùng loại thuốc gì là thích hợp nhất. Bác Trung kêu đau khớp tức là bác tự chẩn đoán không phải do bác sĩ khám bệnh và bác nghe theo mách bảo của bạn hữu để mua đề-xa uống. Sau khi uống, bác thấy 1 số ít yếu tố bất lợi xảy ra và cũng để như vậy không gõ cửa bất kể một phòng khám bệnh nào. Như vậy, bác Trung đã có hai sai lầm đáng tiếc trong chữa trị bệnh của mình. Chưa biết bệnh gì đã mua thuốc dùng. Chúng ta có cụm từ “ thầy thuốc ”. Điều này có nghĩa là biết bệnh mới dùng thuốc. Như vậy, bác Trung cần đi khám bệnh, tốt nhất là khám chuyên khoa khớp để biết bệnh của mình, từ đó bác sĩ sẽ kê đơn và bác dùng theo đơn là hài hòa và hợp lý nhất .
Việc bác nghe người ta mách bảo mua đề-xa để uống ? Vậy đề-xa là thuốc gì ? Bác Trung cũng không am hiểu gì về nó .

Đề-xa là gì?

Thuốc đề-xa, tên thuốc vừa đủ là dexamethason. Ðó là một trong những nội tiết tố ( hormon ) do vỏ nang thượng thận tiết ra, có cấu trúc hóa học steroid nên được gọi tắt là nhóm thuốc corticoid. Ðến nay người ta đã tổng hợp được rất nhiều nhóm thuốc corticoid ( hydrocortison, prednison, betamethason, dexamethason, … ) và sử dụng thoáng đãng, đồng thời cũng kéo theo thực trạng lạm dụng thuốc rất phổ cập, tựa như như bác Trung đã sử dụng nó .

Trong điều trị, bác sĩ dùng thuốc đề-xa để điều trị viêm với bất kể nguyên nhân gì (cơ học, hóa học, nhiễm khuẩn) và thuốc đề-xa cũng đã trị được nhiều loại bệnh về khớp (viêm khớp do thấp khớp, bệnh thoái hóa khớp, viêm các khớp ngoại vi, chấn thương khớp) hoặc điều trị sẹo lồi, sẹo phì đại hoặc trị các bệnh gây dị ứng (mề đay, viêm mũi dị ứng, hen suyễn). Ngoài ra, thuốc đề-xa còn dùng để điều trị bệnh tự miễn. Chính vì vậy, nhiều người hiểu nhầm đề-xa là thuốc chữa được bách bệnh, nhưng thực chất không phải vậy. Nếu lạm dụng nó thì hậu quả sẽ không lường trước được và trong điều trị cũng có rất nhiều tác dụng không mong muốn xảy ra. Trường hợp bác Trung là một ví dụ điển hình lạm dụng thuốc và tác dụng phụ của thuốc đề-xa.

Và tác dụng không mong muốn

Có rất nhiều tác dụng không mong ước khi dùng thuốc đề-xa nhưng thường gặp nhất là phù, tăng cân do thuốc có tác dụng tăng hấp thu canxi, giữ nước trong tế bào .
Một điều đáng chú ý quan tâm là thuốc corticoid ( có đề-xa ) dù dùng ở dạng nào ( bôi ngoài da, xịt, tiêm, uống ) đều được đào thải qua niêm mạc dạ dày, thế cho nên, thuốc rất dễ làm tổn thương niêm mạc dạ dày gây chảy máu ( hoàn toàn có thể ri rỉ, hoàn toàn có thể ồ ạt do đó nhiều trường hợp chảy máu dạ dày phải cấp cứu ). Vì vậy, bác Trung đi ngoài phân đen sau khi uống đề-xa coi chừng cũng là tác dụng phụ của thuốc. Tác dụng phụ của thuốc đề-xa còn hoàn toàn có thể làm da xơ teo, mụn nổi nhiều hơn ( dùng kem bôi da trị mụn có corticoid ) hoặc 1 số ít trường hợp bị đục thủy tinh thể do dùng thuốc nhỏ mắt ( nhầm tưởng là thuốc rửa trong mắt, giúp mắt sáng ) .

Một số trường hợp dùng thuốc đề-xa có thể làm tăng huyết áp, nhất là ở người đang bị tăng huyết áp hoặc làm gia tăng sự đông máu có thể gây nghẽn mạch. Một số trường hợp lạm dụng có thể làm chậm liền sẹo vết thương hoặc lao tiến triển (đang bị lao tiến triển không dùng cortisone vì sẽ làm bệnh trầm trọng thêm).

Ngoài ra, thuốc đề-xa còn hoàn toàn có thể làm teo cơ nếu dùng lê dài, làm loãng xương, xốp xương gây tai biến về xương ( gãy, nứt, rạn, biến dạng xương ) hoặc làm tăng mỡ máu .
Qua đây, bác Trung và nhiều người nên thận trọng khi dùng thuốc đề-xa. Có nghĩa là không dùng một cách tùy tiện mà phải có quan điểm của bác sĩ khám bệnh cho mình, phải thực thi đúng lời dặn của bác sĩ ghi trong đơn ( ngày uống bao nhiêu, uống khi nào, khi có tín hiệu của tác dụng phụ nên làm gì, … ). Khi khởi đầu dùng thuốc đề-xa cần theo dõi ngặt nghèo những hiện tượng kỳ lạ như tăng huyết áp ( đo huyết áp hàng ngày ), định kỳ kiểm tra mỡ máu. Nếu đã hoặc đang mắc bệnh lao phải báo cho bác sĩ khám bệnh biết, tuyệt đối không giấu bệnh. Cảnh giác cao với xuất huyết dạ dày, khi có hiện tượng kỳ lạ hoài nghi cần đi khám bệnh ngay, nếu không rất nguy khốn vì hoàn toàn có thể dẫn đến trụy tim mạch, tử trận. Trường hợp bác Trung đi ngoài thấy phân đen mà vẫn “ bình chân như vại ” là rất là nguy khốn, may là xuất huyết nhẹ .

PGS. TS. TTƯT. Bùi Khắc Hậu

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Hỏi Đáp