Kháng sinh, trụ sinh và kháng viêm là gì?

Thầy thuốc Văn nghệ

Nhiều fan hâm mộ viết thư hỏi thầy lang tôi cách phân biệt kháng sinh, trụ sinh và kháng viêm. Kháng sinh theo ngữ nguyên antibiotic gồm có hai từ anti nghĩa là kháng và bio nghĩa là vi sinh vật. Đây là những hợp chất có công dụng tàn phá những tác nhân gây bệnh như vi trùng. Kháng sinh tiên phong trên quốc tế là Penicillin do nhà khoa học Alexander Fleming tìm ra một cách vô tình khi đang nghiên cứu và điều tra sự tăng trưởng của loài nấm men Penicillinum. Sau này người ta ngày càng tìm ra nhiều loại kháng sinh mới có công dụng diệt khuẩn mạnh hơn và phổ diệt khuẩn rộng hơn. Trụ sinh là danh từ có ý nghĩa tựa như như kháng sinh nhưng thường dùng trước năm 1975 ở miền Nam, thời nay ít người còn sử dụng. Dựa theo công dụng, người ta chia ra hai loại kháng sinh, đó là kháng khuẩn và trụ khuẩn hay kềm khuẩn. Kháng sinh có tính năng kháng khuẩn khi tàn phá vi trùng tận gốc, còn kháng sinh kềm khuẩn chỉ hạn chế năng lực tăng trưởng và sinh sản của vi trùng chứ không hề tàn phá vi trùng. Tuy nhiên, khái niệm này chỉ có ý nghĩa tương đối vì người ta nhận thấy ở liều cao, những kháng sinh kềm khuẩn cũng có tính năng diệt khuẩn. Kháng sinh gồm có nhiều nhóm có công dụng trên nhiều loại vi trùng khác nhau. Chẳng hạn như nhóm kháng sinh Penicillin có tính năng hủy hoại vi trùng gram dương. Nhóm kháng sinh Cephalosporin thế hệ I, II có tính năng hủy hoại vi trùng gram dương, nhưng thế hệ III, IV lại có công dụng hủy hoại vi trùng gram âm. Nhóm Aminosid có tính năng hủy hoại vi trùng gram âm, trong khi nhóm Macrolid lại có tính năng trên vi trùng gram dương. Nên nhớ, khi nhuộm bằng giải pháp nhuộm gram, vi trùng bắt màu hồng là gram âm, còn vi trùng bắt màu xanh là gram dương, và trên trong thực tiễn thì vi trùng gram âm ô nhiễm hơn. Hiện nay, thực trạng đề kháng kháng sinh ngày càng trầm trọng. Các vi trùng lờn với hầu hết những loại kháng sinh, ngay cả những kháng sinh thế hệ mới. Nguyên nhân là do thực trạng dùng kháng sinh bừa bãi, bệnh gì cũng dùng kháng sinh, đánh kháng sinh vây hãm. Nhiều dòng vi trùng đề kháng với hầu hết những loại kháng sinh đời mới, nói nôm na là “ hết thuốc chữa ”. Hai con vi trùng nổi tiếng lúc bấy giờ là vi trùng mủ xanh Pseudomonas aeruginosa gây bệnh viêm phổi bệnh viện và vi trùng thời cơ Clostridium difficile gây bệnh tiêu chảy lê dài .

Kháng sinh gây ra nhiều tác dụng phụ như dị ứng từ nhẹ là nổi mề đay và ngứa ngáy đến nặng là sốc phản vệ gây tử vong. Kháng sinh cũng gây độc cho gan, thận, máu và thần kinh. Đặc biệt kháng sinh hay gây loạn khuẩn đường ruột dẫn đến tiêu chảy mất nước nghiêm trọng và thiếu vitamin.

Hiện tượng viêm là gì ? Viêm là một phản ứng của khung hình so với vật lạ, đó hoàn toàn có thể là vi trùng hay siêu vi, đó hoàn toàn có thể là một khối u mới nổi lên, đó cũng hoàn toàn có thể là một chấn thương hay vết thương ngoài da. Phản ứng viêm bộc lộ qua tín hiệu sung, nóng, đỏ và đau do bạch cầu kéo đến và tiết ra chất prostaglandin. Thuốc kháng viêm là chất ức chế prostaglandin nên ức chế hiện tượng kỳ lạ viêm. Có hai loại thuốc kháng viêm chính : đó là thuốc kháng viêm không có steroid NSAID và thuốc kháng viêm steroid. Loại NSAID có công dụng giảm đau hạ sốt nhưng có công dụng phụ là gây xuất huyết dạ dày. Các thuốc kháng viêm steroid thường gọi nôm na thuốc “ hạt dưa ” hay “ đề-xa ”. Đây là loại thuốc có công dụng rất mạnh nhưng cũng có nhiều tính năng phụ như giữ nước, suy thận, mục xương và suy giảm miễn dịch .

Bs Đào Ty Tách
Tuần Báo Văn Nghệ TP.HCM số 432

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Sức khỏe