Lời ru gửi gắm tình cảm kết nối các thế hệ

Lời ru là nền tảng hình thành nhân cách trẻ

Lời hát ru là những gì được chắt lọc, cô đúc từ cái tinh túy, cái thần của nghệ thuật và thẩm mỹ âm nhạc và thi ca. Qua những câu hát ru nhẹ nhàng mà tinh túy, bài học kinh nghiệm làm người, đạo lý đời sống được truyền tải đến đứa trẻ. Hiện lên trong những bài hát ru là một quốc tế hồn nhiên và chan chứa tình yêu thương cùng với những hình ảnh bình dị, nhỏ bé và rất là thân mật với tuổi thơ. Cố giáo sư Trần Văn Khê từng san sẻ, lời ru của mẹ đóng vai trò quan trọng so với sự hình thành nhân cách của một đứa trẻ. Sự tích hợp thuần thục giữa lời răn dạy của lời ru và tất thảy tình thương, nghĩa vụ và trách nhiệm của người lớn góp thêm phần nuôi dưỡng tâm hồn, tình cảm con người từ khi cất tiếng chào đời.

Người hát ru (ông bà, cha mẹ, anh chị…) đã gửi tình cảm yêu thương đằm thắm, dung dị vào trong từng câu hát, để hướng về một đối tượng cảm thụ đặc biệt, đó là những bé thơ. Cùng với các động tác vỗ về, âu yếm, vuốt ve đầy trìu mến của người ru, những giai điệu mềm mại, êm ái và tha thiết kết hợp với hệ thống ngôn từ gợi cảm và trong sáng của bài hát ru đã nuôi dưỡng tâm hồn và hình thành nhân cách cho trẻ nhỏ.

Người xưa rất thâm thúy. Mỗi lời ru cất lên lại chứa đựng một thông điệp về đời sống. Đó là bài học kinh nghiệm về tình yêu quốc gia, yêu dân tộc bản địa, tình nghĩa đồng bào đùm bọc kết nối nhau, … Những hình ảnh ẩn dụ thân mật với dân gian như con cò, con trâu, lũy tre làng, … hiện lên mộc mạc, nhẹ nhàng mà đầy yêu thương. Những bài hát ru không chỉ gợi về những triều vua, sự tích mà còn dạy cho trẻ biết những bài học kinh nghiệm cơ bản của văn hóa truyền thống phong tục dân tộc bản địa như ” hát ru châm ngôn xanh : học ăn, học nói, học gói, học mở ” hay ” vừa ăn, vừa nói, vừa gói, đem về “. Qua câu hát ru, những đạo lý đó được người hát ru cảm nhận bằng chính cảm hứng của mình và truyền tải đến trẻ thơ nên câu ca rất hồn nhiên, trong sáng và giàu xúc cảm. Với tình yêu thương của mình, người hát ru đã hóa thân vào từng lời hát, bồi đắp đời sống tâm hồn của trẻ thêm đa dạng và phong phú, trong sáng và hình thành nhân cách xinh xắn trong những năm tháng đầu đời … Bằng những lời ru êm ả dịu dàng, tha thiết, người mẹ đã gieo vào tâm thức tuổi thơ những ký ức và hình ảnh tốt đẹp về lòng nhân ái, đạo lý làm người, tình yêu quê nhà, quốc gia. Đến khi trưởng thành, lời ru ấy đã trở thành hành trang từ tuổi thơ vào đời với tình cảm ơn sâu nghĩa nặng mẹ cha. Thời ấy, ai đã có dịp đến với những làng người Tày rất dễ phát hiện hàng chục tiếng ru cất lên cùng lúc, nghe như bản hòa tấu yên ả thanh thản đậm đà truyền thống quê nhà. NSƯT Hoàng Điệp cũng từng nói về ý nghĩa lời ru với việc hình thành nhân cách trẻ : “ Trong mỗi tất cả chúng ta, dù ở bất kỳ độ tuổi nào, không ít đều có những ký ức về lời ru tiếng hát của mẹ, của bà hay của những người từng trông giữ mình hồi nhỏ. Tiếng “ hát ru ” như một suối nguồn vô tận trong kho tàng dân ca của những nước, những dân tộc bản địa trên quốc tế. Tiếng “ hát ru ” so với thơ khác nào mạch nước ngầm chảy trong lòng đất bí mật nuôi lớn cây. Thấm lời hát ru, đứa bé sẽ lớn lên trong sự hồn nhiên, nhân cách của bé được hình thành một cách tự nhiên với sự gắn bó yêu thương không riêng gì của người với người mà còn với vạn vật thiên nhiên, sông núi ruộng vườn … ”. Hát ru hình thành tính cách con trẻ.

Nhà thơ Phạm Thiên Thư – tác giả cuốn sách “Hát ru Việt sử thi” chia sẻ, đến bây giờ, khi tóc đã bạc, da đã mồi, ngôn ngữ đứt đoạn vì cơn tai biến năm nào, nói phải có người diễn giải, nhưng ông vẫn không quên giai điệu ngọt ngào của mẹ. Lời ru bên tấm võng kẽo kẹt trưa hè giữa vùng quê Bắc Ninh yên ả, hiền hòa như dòng sữa ngọt lành rót vào tiềm thức, nuôi lớn tâm hồn ông. 

Dù chưa hiểu chuyện thế nhưng mỗi khi nghe lời ru, đứa trẻ luôn cảm thấy thoải mái và dễ chịu và ngủ một cách ngon lành. Hơn thế, lời ru giúp trẻ sớm có cảm hứng hơn với âm nhạc, tăng cường năng lực tư duy và tăng trưởng về tâm hồn trong tương lai. Bằng cách hát ru, người mẹ cũng đồng thời giúp trẻ làm quen với những ngôn từ tiên phong trải qua những âm điệu lặp đi tái diễn của lời ru.

Sợi dây kết nối thế hệ

Không phải ngẫu nhiên mà lời hát ru thường gắn với hình ảnh người bà người mẹ. Tiến sĩ Norman Weinberger, giáo sư khoa Sinh học thần kinh và Hành vi của Đại Học California – Irvine ( Mỹ ) cho rằng : “ Ở mọi nền văn minh trên quốc tế, những bà mẹ đều hát ru con, vì em bé sơ sinh trọn vẹn hoàn toàn có thể cảm thụ được những giai điệu đó, như thể âm nhạc vốn dĩ đã luôn là một phần của tất cả chúng ta vậy ”. Những lời ru của người bà, người mẹ, người chị giúp củng cố sợi dây link giữa những thế hệ. Qua lời ru bình dị mà mộc mạc, đứa trẻ cảm nhận được sự chăm sóc, bảo phủ, chở che của mái ấm gia đình. Nhờ đó, đứa trẻ mới hoàn toàn có thể sinh ra và lớn lên với một tâm hồn toàn vẹn và không trở nên lạ lẫm với mọi người. Quả thật, lời hát ru chưa khi nào là một kiến thức và kỹ năng được huấn luyện và đào tạo có khoa học trong những mái ấm gia đình hay nhà trường. Thế nhưng, tự khi nào, hát ru đã trở thành một phần trong đời sống của những người bà, người mẹ khi trong nhà có trẻ sơ sinh. Lời ru ấy được truyền nối thế hệ này qua thế hệ khác, chỉ đơn thuần qua con đường nghe và cảm nhận. Trong hát ru, lời ca thường lấy từ ca dao, đồng dao, hay trích từ những loại thơ hoặc hò dân gian được truyền miệng qua những thế hệ. Đây cũng chính là cách mà lời hát ru kết nối những thế hệ với nhau. Lời ru và cách hát ru được tiếp nối một cách tự nhiên, đơn thuần mà thân thiện. Người con gái thời xưa biết hát ru từ nhỏ. Lúc bé được nghe mẹ hát, lớn lên nghe mẹ ru em, khi lập mái ấm gia đình và sinh con sẽ hát ru con. Họ có một niềm niềm hạnh phúc, ấy là khi vắt bầu sữa cho con bú và nhè nhẹ cất tiếng hát ru con ngủ. Hình như trong khoảnh khắc ấy, mọi ưu tư, toan lo khó khăn vất vả, mọi sự khốn khó trắc trở đời thường tan biến hết. Khi tiếng hát ru cất lên, lòng mẹ thấy bao dung …

Ngày xưa hát ru không có nhạc. Tiếng đệm duy nhất là tiếng kẽo kẹt của cánh võng và tình cảm thân thương của người mẹ. Có em bé chỉ ngủ say khi có tiếng hát ru. Người mẹ mệt thiếp đi, hoặc bỏ đi đâu đó, trẻ lại khóc và khi mẹ quay trở lại hát nhè nhẹ thì con lại ngủ yên. Đó là minh chứng cho sự liên kết giữa tâm hồn đứa trẻ với tình mẫu tử thiêng liêng thông qua câu hát ru. 

Sự thiếu vắng lời ru trong những mái ấm gia đình ngày này đã khiến mối liên kế thế hệ trong mái ấm gia đình phần nào nhạt nhòa hơn. Phải chăng vì vắng lời hát ru, thiếu những câu truyện cổ tích “ Vừa nhân nghĩa lại tuyệt vời sâu xa ” mà trẻ con thời nay có vẻ như sống khô khan, thực dụng, tách rời với sự hồn hậu tự nhiên ngàn đời của dân gian ? Mỗi quốc gia, mỗi dân tộc bản địa đều có những bài hát ru dành cho trẻ nhỏ. “ Hát ru ” là vốn nghệ thuật và thẩm mỹ độc lạ đậm đà truyền thống dân tộc bản địa được truyền miệng từ đời này sang đời khác, là nét rực rỡ của những mái ấm gia đình truyền thống lịch sử Nước Ta. Bởi vậy, trong nếp hoạt động và sinh hoạt mái ấm gia đình, lời hát ru không chỉ để ru con mà còn là giữ tình cảm mái ấm gia đình và tình thân giữa những thành viên với nhau. Chỉ khi cảm nhận được mối liên hệ thân mật, sự yêu thương từ trong mái ấm gia đình, đứa trẻ mới trưởng thành một cách hoàn thành xong, tự tin để bước ra đời sống. Trong nhịp sống tân tiến vẫn cần lắm những lời hát ru “ ầu ơ ” êm ả dịu dàng tha thiết ngân lên trong mỗi mái ấm mái ấm gia đình nơi làng quê, phố thị yên bình.

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Thủ Thuật