Nơi hoang đảo, vợ chồng Mai An Tiêm cùng hai người con thương mến của mình vật lộn với vạn vật thiên nhiên, chọn hang đá làm nhà che mưa che nắng, dùng cành cây nhọn đào đất tìm nước uống, mài đá để lấy lửa, xuống biển mò cua bắt ốc để ăn … Một ngày kia, có một con chim trắng từ phía Tây bay tới làm rơi hạt cây màu đen xuống bãi cát trắng. Nghĩ rằng chim ăn được thì người cũng ăn được, Mai An Tiêm đem hạt cây xanh thử. Mấy tháng sau, cây lớn bò lan trên mặt đất, có nhiều quả xanh thẩm to bằng đầu người lớn. Khi bổ ra ăn thử, thấy ruột quả màu đỏ, hạt đen, mùi vị thơm ngọt. Mai An Tiêm đặt tên cho quả lạ đó là Tây Qua – vì chim đưa hạt từ phía Tây đến. Về sau, người Tàu ăn thấy ngon khen là “ Hấu ”, người về sau gọi trại đi là dưa hấu .
Lễ hội tưởng nhớ Mai An Tiêm tại xã Nga Phú (Nga Sơn, Thanh Hoá) (Ảnh: TL)
Bạn đang đọc: Mai An Tiêm – Huyền thoại và Di tích
Mai An Tiêm đem hạt dưa gieo trồng khắp hòn đảo. Khi có nhiều dưa rồi, Mai An Tiêm dùng que nhọn vạch chữ vào, thả xuống biển cho trôi đi khắp nơi. Thuyền buôn qua lại, vớt được trái dưa, ăn thấy ngon, liền tìm đến. Rồi từ đó tiếng đồn đi xa là có một giống dưa rất ngon ở trên hòn đảo. Các thuyền buôn sinh động ghé đến đổi chác đủ thứ đồ vật. Nhờ đó mà mái ấm gia đình An Tiêm trở nên vừa đủ, đời sống phong phú. Tiếng đồn về quả dưa hấu khắp xa gần rồi đến tai Nhà Vua, Nhà Vua sai người ra hòn đảo dò xét xem mái ấm gia đình Mai An Tiêm ra làm thế nào, sứ thần về kể lại cảnh sống sung túc và nhàn nhã của vợ chồng An Tiêm, Nhà Vua ngẫm nghĩ thầm phục đứa con nuôi, bèn cho triệu An Tiêm về phục lại chức vị cũ trong Triều đình. An Tiêm về dâng cho vua cha giống dưa hấu mà mình suôn sẻ có được, rồi phân phát hột dưa cho dân chúng trồng ở những nơi đất cát. Kể từ đó, nước Văn Lang có thêm thứ trái cây khét tiếng. Chính vì thế, người đời sau tôn An Tiêm là ông Tổ nghề trồng dưa hấu .
Ngày nay, trên vùng đất Nga Phú và một số ít xã lân cận còn có nhiều địa điểm gắn liền với Mai An Tiêm. Nơi hòn đảo hoang xưa gọi là bãi An Tiêm. Ngọn núi – xưa kia là hoang đảo được nhân dân đặt tên là núi Mai An Tiêm. Hang đá – tương truyền là nơi ở của mái ấm gia đình Mai An Tiêm khi mới đặt chân lên nơi này được gọi là hang núi Mai An Tiêm. Ở ngôi nhà cũ của Mai An Tiêm thì lập đền thờ hai vợ chồng chàng. Những người sau đó việc làm của hai vợ chồng An Tiêm trên hòn đảo mỗi ngày thêm đông đúc. Họ lập thành làng Mai An và dưa hấu Mai An Tiêm là sản vật nổi tiếng ở Nga Sơn .
( Ảnh : TL )
Trải qua những biến cố vạn vật thiên nhiên và thăng trầm của lịch sử dân tộc, nhiều địa điểm gắn liền với An Tiêm đã đổi khác, ngôi đền thờ Mai An Tiêm bị đổ nát trọn vẹn, nhiều đồ thờ bị hư hỏng. Đến năm 1990, chính quyền sở tại và nhân dân địa phương đã góp công, góp phần cùng với sự tương hỗ của Nhà nước đã thiết kế xây dựng lại ngôi đền trên nền móng cũ để có quy mô kiến trúc chữ “ Đinh ” với 5 gian nhà tiền đường và 3 gian hậu cung. Di tích Mai An Tiêm đã được xếp hạng cấp Tỉnh và là một trong những di tích lịch sử trọng điểm nằm trong quần thể di tích lịch sử thắng cảnh Giao hàng tăng trưởng du lịch của huyện Nga Sơn. Trong thời hạn tới, đền thờ Mai An Tiêm sẽ được trùng tu, tôn tạo khang trang với 5 gian tiền bái và 3 gian hậu cung phỏng theo kiến trúc đình đền Nước Ta. Cổng tứ trụ gồm 4 cột theo cổng tứ trụ truyền thống cuội nguồn, trên đỉnh trụ đắp Phượng lật, bốn mặt lồng đèn đắp hoa văn trang trí hính Long – Ly – Quy – Phượng .
Hàng năm, từ ngày 12 đến 15 tháng 3 Âm lịch, tại đền thờ Mai An Tiêm, xã Nga Phú, huyện Nga Sơn, chính quyền sở tại và nhân dân trong vùng tổ chức triển khai tiệc tùng với nhiều hình thức đa dạng chủng loại và mê hoặc khơi dậy truyền thống cuội nguồn lao động siêng năng, phát minh sáng tạo, ý chí tự lực tự cường, đức tính kiên trì nhẫn nại và tình yêu quê nhà xứ sở của Mai An Tiêm, đặng góp thêm phần động viên thế hệ ngày hôm nay phát huy truyền thống lịch sử của ông cha thuở trước, đem hết năng lượng, trí tuệ của mình để kiến thiết xây dựng quốc gia, quê nhà ngày càng giàu đẹp .
Chùa Nễ Châu
Chùa Nễ Châu nằm trên đường Phố Hiến, xã Hồng Nam, thị xã Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên thời nay. Xưa kia, nơi đây là khu vực chợ Nễ Châu, địa điểm ở đầu cuối của Phố Hiến hạ – TT thương cảng Phố Hiến thời kỳ phồn thịnh thế kỷ XVI – XVII .
Xem thêm: Hôi Chân Nên Và Không Nên Ăn Gì
Chùa Nễ Châu nằm trên đường Phố Hiến, xã Hồng Nam, thị xã Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên thời nay. ( Ảnh : TL )
Tương truyền, chùa Nễ Châu được khởi dựng từ thời Tiền Lê, quy mô bắt đầu còn nhỏ. Khi Lê Hoàn đi qua đây đã cho thi công thiết kế xây dựng một ngôi chùa mới trên đất làng Phương Cái ( ngày này là thôn Nễ Châu ), thay thế sửa chữa cho ngôi chùa cũ đã đổ nát. Khi Chùa xây xong, dân làng Phương Cái không đủ tiền trả công thợ. Lê Hoàn truyền rằng : “ Nếu làng nào đủ tiền trả công thợ thì chùa thuộc về làng đó ”. Bấy giờ, dân làng Nễ Châu nhờ đến sự trợ giúp của mái ấm gia đình bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh nên đã trả được công cho thợ nên chùa thuộc về làng Nễ Châu từ đó .
Theo truyền thuyết thần thoại dân gian, sách “ Đất Hưng Yên ” của Phạm Như Tiên và gia phả họ Nguyễn thì di tích lịch sử đền và chùa Nễ Châu gắn liền với tên tuổi bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh. Bà sinh ngày 15 tháng Giêng năm Bính Thân, quê ở Nễ Châu. Khi Lê Hoàn về đóng quân trấn ải ở đây để chống quân Tống xâm lược, thấy bà xinh đẹp đã lấy làm vợ và xây cho một “ Ngọc Dinh Thự ” ở chợ Nễ Châu. Lê Hoàn còn mua thêm đất, phong cho Nguyễn Thị Ngọc Thanh làm Chính nhất Phu nhân. Bà đã có công giúp sức nghĩa quân cất giấu lương thảo, giặt giũ quần áo … Giặc tan, Lê Hoàn lên ngôi Hoàng đế, một phần do không có con, hơn thế nữa cha mẹ lại già yếu không có người phụng dưỡng, Ngọc Thanh đã xin Nhà Vua cho ở lại quê nhà, Lê Hoàn đồng ý và cử người con thứ 9 là Lê Long Kính ( hiệu Trung Quốc Đại vương ) thay mình trấn giữ vùng này và cũng là để chăm nom Bà .
Ngày 15-8, Nguyễn Thị Ngọc Thanh qua đời, Nhà Vua thương tiếc đã cho lập đền thờ Bà ngay trước cửa Chùa Nễ Châu để phụng thờ và phong làm “ Ngọc Thanh Hoàng hậu ”. Ngày 10-9 Âm lịch, Lê Long Kính mất, được dân làng Nễ Châu phong làm Thành Hoàng làng và cũng được thờ tại Đền cùng với Ngọc Thanh Hoàng hậu .
Trải qua những biến hóa của thời hạn, chùa Nễ Châu từng được trùng tu lớn vào thời Hậu Lê ( thế kỷ thứ XVI, XVII – đúng vào thời kỳ phồn thịnh nhất của Phố Hiến ). Dấu ấn kiến trúc chùa còn lưu giữ tại di tích lịch sử lúc bấy giờ như mạng lưới hệ thống tượng pháp … mang đậm giá trị điêu khắc thời Hậu Lê. Chùa được phong cách thiết kế theo kiểu nội công ngoại bang. Ngoài phần tiền đường và chính điện như những chùa khác, chùa Nễ Châu còn có hai dãy hiên chạy được đặt hàng trăm pho tượng với không thiếu những sự tích của nhà phật. Trong mạng lưới hệ thống tượng tại chùa, bộ tượng Tam Thế và tượng Tuyết Sơn có giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật điêu khắc cao .
( Ảnh : TL )
Năm 2004, Bộ Văn hoá – tin tức đã có quyết định hành động trùng tu tôn tạo di tích lịch sử cổ Phố Hiến tiến trình II. Đây là dự án Bất Động Sản lớn, có nhiều khuôn khổ cần tu sửa, nguồn kinh phí đầu tư cấp theo kế hoạch hàng năm trải qua chương trình tiềm năng vương quốc. Trên cơ sở kinh phí đầu tư được cấp, cuối năm 2005 di tích lịch sử được khởi công tôn tạo, tu sửa những khuôn khổ như : Tam quan, gác chuông, hiên chạy dọc tả, hữu, nhà tiền đường, nhà tăng, tháp sư, nhà tổ, sân chùa và đường ra tháp với tổng số tiền trên 5 tỷ đồng. Đến cuối năm 2007, những khuôn khổ khu công trình kể trên đã hoàn thành xong và chuyển giao cho Ban Quản lý di tích lịch sử chùa. Cuối năm 2008, lễ khánh thành công trình trùng tu tôn tạo Di tích chùa Nễ Châu đã được tổ chức triển khai sang chảnh .
Chùa có kiến trúc kiểu “Nội đinh ngoại quốc” bao gồm các hạng mục: tiền đường, thượng điện, nhà tổ và hai dãy hành lang. Tiền đường gồm 7 gian, dài 15m, rộng 5m. Hai bên đầu hồi là hai cột đồng trụ cao 3,5m, trên đỉnh cột đắp hai con nghê quay đầu vào nhau. Mái chùa lợp ngói mũi, chính giữa đường bờ nóc đắp nổi 3 chữ Hán “Thụy Ứng tự” (chùa Thụy Ứng). Toàn bộ hệ thống hiên được chạm khắc rồng và hoa lá cách điệu. Kết cấu kiến trúc toà tiền đường kiểu vì kèo đơn giản. Trên thượng lương ghi rõ năm trùng tu “Bảo Đại nguyên niên (1926)”. Trên xà dọc được trang trí bằng các bức trấn phong chạm khắc hình lưỡng long mềm mại và tinh xảo. Các bức trấn phong đã được đánh giá cao về nghệ thuật điêu khắc, hoa văn trang trí thể hiện nét văn hóa thời Lê. Nối tiếp toà Tiền đường là toà Tam bảo dài 12m, rộng 5m. Toà Tam bảo có kết cấu kiến trúc kiểu vì kèo đơn giản. Hệ thống tượng thờ tại toà Tam bảo rất đa dạng và phong phú. Trong đó, có giá trị hơn cả là tượng Tuyết Sơn, đây là pho tượng gỗ cổ có niên đại từ thời Lê. Tượng được tạo tác trong tư thế ngồi suy tư, hai tay bó gối với thân hình gầy guộc, trán và chân tay nổi rõ những đường gân.
Xem thêm: Trị Hôi Miệng Bằng Mẹo Dân Gian
Chùa Nễ Châu thường tổ chức triển khai tế lễ hàng năm vào những ngày 15 tháng Giêng và ngày 15-8 Âm lịch để tưởng niệm ngày sinh và ngày mất của bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh. Ngày 10-9 ( Âm lịch ) kỷ niệm ngày mất của Lê Long Kính. Ngoài ra, vào những ngày lễ lớn của nhà Phật như : ngày Phật Đản, lễ Vũ Lan … cũng được tổ chức triển khai trang trọng tại chùa, lôi cuốn phần đông nhân dân tham gia .
Những năm gần đây, chùa lôi cuốn nhiều khách địa phương và hành khách thập phương về dâng hương cầu may, thưởng ngoạn còn giữ được nhiều hiện vật có giá trị trong đó có nhiều pho tượng quý. Năm 1992, chùa đã được Bộ Văn hoá – tin tức công nhận di tích lịch sử lịch sử vẻ vang văn hoá cấp vương quốc, là một trong những khu công trình điêu khắc thẩm mỹ và nghệ thuật có giá trị thuộc Quần thể Di tích Phố Hiến .
Hữu phong (Tổng hợp)
Source: http://wp.ftn61.com
Category: Đời sống
Để lại một bình luận