Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí của Nguyễn Du – Ngữ Văn lớp 10

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí của Nguyễn Du để thấy tác giả đã khéo léo mượn hình ảnh của nàng Tiểu Thanh để bày tỏ những nỗi niềm tận đáy lòng về số phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội xưa. Điều đó đã thể hiện tinh thần nhân văn cao cả của Nguyễn Du, đó là xót xa cho vẻ đẹp tâm hồn con người cùng những giá trị tinh thần bị chà đạp. Trong bài viết sau, hãy cùng DINHNGHIA.VN tìm hiểu và phân tích Độc Tiểu Thanh Kí để cảm nhận rõ điều này.

Mở bài: Cái đẹp và cái tài từ rất lâu vẫn luôn là chuẩn mực sống và niềm khao khát của con người trong xã hội. Tuy nhiên với Nguyễn Du, ông luôn có một nỗi thấu cảm và thương xót cho những kiếp người hồng nhan bạc mệnh ở mọi thời đại. Điều này được thể hiện rất rõ qua tác phẩm Độc Tiểu Thanh Kí viết về nàng Tiểu Thanh tài sắc vẹn toàn nhưng lại có cuộc sống đau khổ và không trọn vẹn.

Giới thiệu về Nguyễn Du và tác phẩm Độc Tiểu Thanh Kí

Trước khi khám phá và phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, tất cả chúng ta cần nắm được những nét chính về tác giả cũng như tác phẩm .

Vài nét về thi hào Nguyễn Du

Nguyễn Du là một đại thi hào của dân tộc Việt Nam ở thế kỷ XVIII – nửa đầu thế kỷ XIX. Nguyễn Du (1765 – 1820), tên chữ là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên. Ông sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống khoa bảng. Gia đình là nơi ảnh hưởng rất lớn đến phong cách sáng tác của Nguyễn Du.

Nguyễn Du có điều kiện kèm theo tiếp đón truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống quý báu của quê nhà, mái ấm gia đình và nhiều vùng văn hóa truyền thống khác nhau thuận tiện cho sự tổng hợp thẩm mỹ và nghệ thuật. Ông sống trong thời đại xã hội phong kiến Nước Ta khủng hoảng cục bộ trầm trọng và khởi nghĩa nông dân nổ ra khắp nơi, đỉnh điểm là trào lưu Tây Sơn .
Nguyễn Du đã trực tiếp sống, tận mắt chứng kiến và trải qua một thời kỳ lịch sử vẻ vang đầy dịch chuyển của dân tộc bản địa. Điều đó đã được ghi lại trong những sáng tác của ông, đặc biệt quan trọng là tấm lòng nhân đạo. Không chỉ nổi tiếng với “ Truyện Kiều ” mà ông còn là nhà thơ sáng tác bằng chữ Hán điêu luyện với những tác phẩm điển hình nổi bật rực rỡ .

Tìm hiểu tác phẩm Độc Tiểu Thanh Kí

Khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, ta thấy đây là một trong những tác phẩm được nhiều người biết đến của Nguyễn Du. Được lấy cảm hứng từ Phần dư ( phần bị đốt còn sót lại ), Độc Tiểu Thanh Kí đã khắc họa rõ nét về cuộc sống của nàng Tiểu Thanh có tài có sắc nhưng lại làm vợ lẽ người khác và sống một đời sống đau buồn, đầy những nỗi uất ức. Bản thân cuộc sống Tiểu Thanh đã làm cho Nguyễn Du phát sinh mối đồng cảm vô hạn trước số phận nghiệt ngã và tiếng lòng ấy được bật lên thành lời thơ .

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí của thi hào Nguyễn Du

Thân phận của nàng Tiểu Thanh giỏi giang tài sắc nhưng lại có một số phận nhiều khổ đau cùng với những suy ngẫm thâm thúy của Nguyễn Du là những nét chính khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí. Để hoàn toàn có thể phân tích Độc Tiểu Thanh Kí một cách thâm thúy, người đọc cần đi theo mạch xúc cảm của toàn bài, theo trình tự của thể thơ thất ngôn bát cú đường luật .

Cảm nhận hai câu đề khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

Mở đầu bài thơ là tiếng thở dài của tác giả với những biến thiên dâu bể của cuộc sống :

“Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư

Độc điếu song tiền nhất chỉ thư”

(Tây Hồ cảnh đẹp hóa gò hoang

Thổn thức bên song mảnh giấy tàn)

“ Hoa uyển ” trong câu đầu là vườn hoa, là tượng trưng cho quá khứ và quãng thời hạn thanh xuân tươi đẹp. “ Tẫn thành khư ” là toàn bộ hóa thành bãi hoang tàn, là sự biến hóa của thời hạn trước dòng đời sinh động. Khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, ta thấy ở ngay câu tiên phong, Nguyễn Du đã mượn hình ảnh của khoảng trống nơi Tiểu Thanh từng sống để nói lên cảm nhận của chính ông về những đổi khác của thời hạn .
Tây Hồ là nơi cảnh đẹp hữu tình nhưng lại hóa gò hoang vắng, heo hút vì có một người con gái đã mãi mãi chôn vùi tuổi thanh xuân của mình ở đây. Sự biến thiên dâu bể của cuộc sống không sao hoàn toàn có thể đoán định được, cảnh đẹp ngày xưa nay chỉ còn là phế tích, chỉ còn lại dấu ấn về một thời đã qua. Cảnh cũ vẫn còn đây mà người xưa giờ nơi nào. Tâm tư ấy khiến ta nhớ đến hai câu thơ của bà huyện Thanh Quan

“Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo

Nền cũ lâu đài bóng tịch dương”

(Thăng Long thành hoài cổ – Bà huyện Thanh Quan)

Mọi chuyện ngỡ cứ như vừa xảy ra trong ngày hôm qua. Đau xót thay mọi chuyện chỉ còn là quá khứ. Cảnh cũ vẫn còn đây nhưng người xưa giờ nơi nào. Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, người đọc thuận tiện nhận thấy từ “ độc ” có nghĩa duy nhất, đơn độc. Còn cụm “ Nhất chỉ thư ” là một quyển sách, một tập giấy còn sót lại. Trong khoảng trống điêu tàn, Nguyễn Du Open với hình dáng thẩn thờ và đồng thời cũng biểu lộ sự lắng sâu trầm tư trong những nét đơn độc .
Một mình nhà thơ ngậm ngùi đọc những tập sách về cuộc sống nàng Tiểu Thanh tội nghiệp. Một mình đối lập trước sự bất lực của nàng Tiểu Thanh về số phận của chính mình. Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, người đọc nhận ra sự sống sót của con gái tài sắc một thời chỉ được biết đến qua một tập sách, phần dư còn sót lại khiến ông không hề không bật lên những nỗi xót thương cho nàng .
Xưa Tiểu Thanh luôn cô độc đến lúc mất, nay Nguyễn Du cũng viếng nàng một mình bên khung cửa biểu lộ sự thông hiểu thâm thúy của Nguyễn Du với nàng Tiểu Thanh. Câu thơ là sự đồng cảm giữa hai tâm hồn đơn độc. Thời gian và khoảng trống không hề ngăn cách được tấm lòng “ Đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu ” .

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí qua tìm hiểu hai câu thực

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí trong hai câu tiếp theo đã làm sáng tỏ cho cảm xúc buồn thương ngậm ngùi. Đó là sự tiếc thương cho số phận thảm kịch của nàng Tiểu Thanh. Sắc đẹp và kĩ năng đến thế nhưng lại chết trong cô độc, điều đó khiến người đời cảm thấy xót xa .

“Chi phấn hữu thần liên tử hậu

Văn chương vô mệnh lụy phần dư”

(Son phấn có thần chôn vẫn hận

Văn chương không mệnh đốt còn vương)

“ Văn chương ” và “ chi phấn ” đều là những hình ảnh ẩn dụ gợi nhiều tâm lý. “ Son phấn hữu thần liên tử hậu ” là son phấn có thần chắc phải xót xa về những việc sau khi chết hay chính son phấn có thần sau khi chết khiến người ta vẫn còn thương tiếc. “ Văn chương vô mệnh lụy phần dư ” – tập thơ của nàng Tiểu Thanh nói riêng và văn chương nói chung, là văn chương không có số mệnh mà cũng bị đốt dở hay văn chương không có số mệnh nhưng người ta vẫn bận lòng về những gì còn sót lại .
Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, người đọc nhận ra rằng tác giả hoàn toàn có thể mất đi hay bị quên lãng nhưng sức sống của tác phẩm vẫn còn mãi trong lòng fan hâm mộ. “ Chi phấn – son phấn ”, là tượng trưng cho nhan sắc và dung mạo của người con gái. Hình ảnh “ son phấn ”, “ văn chương ” được gắn với những từ ngữ chỉ cảm hứng, số phận của con người như “ hận ”, “ vô mệnh ” tạo nên sự độc lạ trong bài thơ. Làm hiện rõ thái độ thương xót dù son phấn hay văn chương nếu có hồn cũng sẽ vô cùng uất hận, tiếc thương cho nỗi uất hận và khổ tâm của Tiểu Thanh .
Vì ghen tuông của người vợ cả, Tiểu Thanh phải sống một cuộc sống thương tâm, sống cô lập và lấy văn chương nói lên nỗi lòng của chính mình để rồi ra đi ở cái độ tuổi tỏa nắng rực rỡ nhất của một người con gái. “ Chi phấn ” và “ văn chương ” đều giống nhau ở hai điểm là đều có số phận thảm thương là bị vùi dập và đốt dở nhưng lại mang sức sống vĩnh cửu. Ở đây đồng thời cũng là hình ảnh tượng trưng cho nàng Tiểu Thanh. Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, ta thấy tuy nàng không còn nhưng nhan sắc và năng lực của nàng vẫn luôn được người đời ca tụng và thương tiếc “ Thác là thể phách còn tinh anh ” .

Cảm nhận hai câu luận khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

Từ số phận của Tiểu Thanh, Nguyễn Du đã khái quát nên được cái nhìn tổng quan về những con người trong xã hội phong kiến :

“Cổ kim hận sự thiên nan vấn

Phong vận kì oan ngã tự cư”

(Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi

Cái án phong lưu khách tự mang)

Câu thơ vang lên mang nhiều thanh trắc tạo cảm xúc chững lại xuống mỗi câu thơ như nỗi uất ức không hề thốt lên thành lời được. “ Cổ kim hận sự ” là những nỗi hận từ xưa đến nay. Những nỗi hận không riêng gì Tiểu Thanh mà còn là lời chung của vô vàn những số phận tài hoa bạc mệnh khác .
“ Thiên nan vấn ” khó mà hỏi trời. Câu nói chung của những con người tài hoa ấy khó để hỏi trời hay do chính trời cao cũng không có lời giải đáp. Lời uất hận của Tiểu Thanh cũng chính là lời bộc bạch, tâm sự của nhà thơ. Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, người đọc nhận thấy Nguyễn Du khóc cho Tiểu Thanh cũng chính là khóc thương cho chính số phận cay đắng, đau khổ của chính mình .
Thương thay cho những tấm hồng nhan bị người đời lãnh đạm, những con người đã hiểu rất rõ về giá trị của bản thân nhưng lại phải bất lực trước sự chông gai trên đường đời. Câu thơ phản ánh cho người đọc thấy rõ sự khắc nghiệt của xã hội so với những người tài hoa và mong ước khát khao niềm hạnh phúc của họ. Như những câu thơ đau đớn mà Nguyễn Du từng viết trong Truyện Kiều

“Lạ gì bỉ sắc thư phong

Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”

(Truyện Kiều – Nguyễn Du)

Câu thơ cũng chính là lời tâm sự của nhà thơ. Nguyễn Du tự cảm thấy mình là người cùng hội cùng thuyền với nàng Tiểu Thanh. Khóc cho Tiểu Thanh cũng chính là khóc cho số phận mình, cho số phận cay đắng của những người tài hoa mệnh bạc .

Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí qua hai câu kết

Khép lại bài thơ là những suy tư về thời thế, là câu hỏi cho những mệnh tài hoa :

“Bất tri tam bách dư niên hậu

Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như”

(Không biết ba trăm năm lẻ nữa

Người đời ai khóc Tố Như chăng?)

“ Tam bách ” là danh từ phiếm chỉ số nhiều, số lượng ước lệ về một quãng thời hạn rất dài. trái lại với “ tam bách ”, “ hà nhân ” lại là từ phiếm chỉ số ít. Ghép lại cả hai câu thơ là một câu hỏi tu từ bộc lộ nỗi xót xa, ngậm ngùi khi hỏi về tương lai. Ba trăm năm trước những vần thơ của nàng Tiểu Thanh vẫn còn khiến người đời thương cảm .
Ông vẫn hoàn toàn có thể khóc cho những dòng thơ về nàng Tiểu Thanh một cách chân thành từ trái tim đồng điệu. Tiểu Thanh còn có ông tìm đến làm tri kỉ để giải đi nỗi oán giận bằng giọt nước mắt đồng cảm. Liệu rằng ba trăm sau sẽ có ai khóc cho những dòng thơ về cuộc sống ông như thời điểm ngày hôm nay ông đã khóc cho Tiểu Thanh ? Câu hỏi của Nguyễn Du xoáy sâu vào tâm hồn của người đọc về sự một mình trước dòng đời xô bồ, phũ phàng .
Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, ta thấy cuộc sống của một con người tài hoa, “ có con mắt trông thấu sáu cõi, tấm lòng trải suốt nghìn đời ” luôn đương đầu với sự một mình. Ông luôn khao khát được kiếm cho mình một tấm tri kỉ giữa dòng đời vạn biến. Như nhạc sĩ Vũ Thành An đã từng có chung nỗi niềm đơn độc, bộc lộ rõ sự lạ lẫm giữa xã hội, con người

“Triệu người quen có mấy người thân

Khi lìa đời có mấy người đưa”

Nhận xét tác phẩm khi phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

Tác giả đã vận dụng thành công xuất sắc thể thơ thất ngôn bát cú phối hợp với việc sử dụng chữ Hán sang chảnh, đơn giản và giản dị. Phân tích Độc Tiểu Thanh Kí, ta thấy bài thơ đã biểu lộ rõ nét những cảm hứng cùng những suy tư trăn trở của Nguyễn Du về số phận xấu số của người phụ nữ có năng lực văn chương trong xã hội phong kiến .
Không chỉ nói về số phận của nàng Tiểu Thanh mà ta còn phát hiện nỗi niềm ấy trong những sáng tác khác của Nguyễn Du. Đó còn là Thúy Kiều, Đạm Tiên, là cô Cầm, .. Điểm chung giữa họ đều là những người phụ nữ tài sắc vẹn toàn nhưng đều rơi vào thực trạng ngang trái. Nguyễn Du không ngợi ca tài sắc của họ mà còn cảm thông thâm thúy cho những số phận xấu số ấy Điều đó cũng nói lên một phương diện quan trọng trong chủ nghĩa nhân đạo của Nguyễn Du là nỗi xót xa cho những giá trị ý thức bị chà đạp ..

Kết bài: Phân tích Độc Tiểu Thanh kí đã để lại trong lòng người đọc những thương xót về số phận của nàng Tiểu Thanh có sắc đẹp lẫn tài năng nhưng bất hạnh. Đồng thời Nguyễn Du cũng lên án về xã hội phong kiến tàn ác chà đạp lên những người tài và nỗi thương xót sâu sắc của Nguyễn Du đối với số phận tài hoa bạc mệnh. Tiếng lòng ấy của ông vẫn còn vang vọng mãi trong tâm khảm mỗi người về sự đau xót bất lực của con người trước trò đùa của con tạo xoay vần. Đến mãi đến ngày hôm nay, vượt qua mọi quy luật băng hoại của thời gian, những trang viết của Nguyễn Du vẫn làm rung động lòng người

“Tiếng thơ ai vọng đất trời

Nghe như non nước vọng vào nghìn thu

Ngàn năm sau nhớ Nguyễn Du

Tiếng thơ như tiếng mẹ ru những ngày”

(Kính gửi cụ Nguyễn Du – Tố Hữu)

Dàn ý phân tích Độc Tiểu Thanh Kí của Nguyễn Trãi

Mở bài phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

• Đôi nét về thi hào Nguyễn Du và tác phẩm Độc Tiểu Thanh Kí .
• Nêu ý nghĩa và giá trị của tác phẩm, từ đó dẫn dắt vào việc phân tích tác phẩm .

Thân bài phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

• Qua hai câu đề .
• Qua hai câu thực .
• Qua hai câu luận .
• Qua hai câu kết .

Kết bài phân tích Độc Tiểu Thanh Kí

• Khẳng định lại giá trị của tác phẩm, kĩ năng và tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du .
• Lên án xã hội phong kiến đã chà đạp lên thân phận của con người .

Đề tài người phụ nữ xưa nay vốn ít được các nhà thơ trung đại đề cập đến, ấy vậy mà Nguyễn Du lại viết về người phụ nữ với tất cả tấm lòng trân trọng và thương yêu. Bên cạnh kiệt tác thơ Nôm “Truyện Kiều” thì tác phẩm chữ Hán “Độc Tiểu Thanh Kí” đã cho thấy tấm lòng nhân đạo của của đại thi hào Nguyễn Du. Hy vọng qua bài viết trên đây của DINHNGHIA.VN về chủ đề phân tích Độc Tiểu Thanh Kí đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích. Chúc bạn luôn học tốt!

Xem thêm >>> Thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến qua một số tác phẩm

Rate this post

Please follow and like us :

Source: http://wp.ftn61.com
Category: Tin Tức